بخت‌آفرید

بخت آفرید کیست:

بخت آفرید نام یکی از موبدان (موبد در آئین زرتشت به فرد روحانی اطلاق می‌شود) دربار خسرو انوشیروان(پسر سوم قباد یکم شاهنشاه ساسانی) بود.

از نوشته‌های به جا مانده از او می‌توان بزرگ میترای بُختگان (اندرزنامه بخت آفرید و بزرگمهر و خسرو انوشیروان) را نام برد.

بخت آفرید در متون پهلوی:

نسک های پهلوی از پیشوایی پارسا به نام بخت آفرید یاد می‌کنند که در روزگار خسرو انوشیروان می زیسته است. چنان‌که از درون مایه این نسک ها برمی ‌تابد بخت آفرید از مفسران نام‌ آور اوستا و زند (اوستا) در آن روزگار بوده است. وی در میان مردم روزگار خویش به رادی و پارسایی مشهور بوده و مردمان حرمت بسیار بر او می‌نهادند. مشهور است که پس از سرکوب مزدک بامدادان و هوادارانش،خسرو انوشیروان از بخت آفرید پارسا، خواست تا دین را از آلودگی‌های فکری و اندیشه‌های اشتراکی مزدکیان، پالوده سازد.

گوشه ای از سخنان بخت آفرید و آذرباد زردشتان:

• «گویند که بُخت آفرید گفت که هیچ مردم نیست از من توانگر به جز او که از من خرسند تر است.»
• «این را نیز گفت که اگر همهٔ مردم گیتی به هم رسند پس من را توانگر کردن نتوان، زیرا به یک دست گیرم و به دیگر دست دهم (و فقط) رنج به من ماند.»

بخت آفرید جزء گروهی از مباحثان و موبدان کار آزموده زرتشتی بود که در مناظرات با مزدکیان پیروز شدند و موجب از بین رفتن فرقه مزدکیان و محکم شدن بنیان پادشاهی خسرو انوشیروان دادگر و رسمی شدن دین زرتشتی در ایران شدند.

در اواخر دوران ساسانیان مذهب دیگری به نام آیین مزدکی شروع به رشد کرد و در زمان قباد یکم (پدر خسرو انوشیروان)، رهبر آئین مزدکی یعنی شخص مزدک ادعای رهبر مذهبی جامعه را داشت.در ابتدا قباد یکم در اصلاحات دینی دخالتی نمیکرد، اما زمانی که احساس کرد مزدکیان قصد تعیین کردن پادشاه بعدی را بدون اجازه شاهنشاه دارند دست از حمایت از آنها برداشت. پسر بزرگ قباد یکم،کاووس نام داشت که پیرو آیین مزدکی بود و پسر کوچکتر یعنی خسرو انوشیروان پیرو آیین زرتشتی بود.مزدکیان قصد داشتند کاووس را بر خلاف نظر شاهنشاه جانشین پادشاه کنند. لذا به دستور قباد یکم و با نظارت خسرو انوشیروان که به ولایت عهدی معیّن شده بود مجلس مناظره ای بین بزرگان آیین مزدکی و روحانیان آیین زرتشتی با حضور عده ای از مردم بر پا شد. اسامی شماری از مباحثان و موبدان کارآموزده زرتشتی که در آن مجلس حضور داشتند به این شرح است : بخت آفرید، آذر بد، آذر مهر، آذر فرنبغ، پسر ماهداد، داد هرمزد،ویه‌شاپور. در پایان این مناظره بزرگان آیین مزدکی مغلوب شدند و تمام پیروان آنها در سال های 528 و 529 میلادی سرکوب شدند. این واقعه موجب از بین رفتن فرقه مزدکیان و محکم شدن بنیان پادشاهی خسرو انوشیروان دادگر شد،همچنین باعث شد منزلت طبقهٔ روحانیان و موبدان زرتشتی اعتلاء فوق‌العاده ای یابد و دین زرتشتی به عنوان دین رسمی کشور انتخاب شود.

• اندرزنامه آذرپاد مهراسپندان
• مزدک

• ابراهیم پورداوود؛ خرده اوستا
• محمدتقی بهار؛ سبک‌شناسی (کتاب)
• علی‌اکبر دهخدا، لغت نامه دهخدا
• کریستین‌سن، آرتور (۱۳۷۸). ایران در زمان ساسانیان. ترجمهٔ غلامرضا رشید یاسمی. تهران: انتشارات نگاه. شابک ۹۶۴-۳۵۱-۲۸۵-۱.
• تاریخ اجتماعی ایران. مرتضی راوندی. تهران، ۱۳۵۴
• تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ا. آ. گرانتوسکی - م.آ. داندامایو، مترجم، کیخسرو کشاورزی، ناشر: مروارید ۱۳۸۵
• تاریخ ایران از عهد باستان تا قرن ۱۸، پیگولووسکایا، ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۵۳.
• احمد تفضلی، و به کوشش ژاله آموزگار. تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران: انتشارات سخن، ۱۳۷۶

ISBN 964-5983-14-2

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به بخت‌آفرید در ویکی‌گفتاورد موجود است.

معنای بخت‌آفرید را در ویکی‌واژه، واژه‌نامهٔ آزاد، ببینید.

• یتااهو
• «کتاب سبک‌شناسی محمدتقی بهار». کارا کتاب. دریافت‌شده در ۲۳ تیر ۱۳۹۳.