شاپورگان
شاپورگان کتابی بود به پارسی میانه (پهلوی) که توسط مانی نوشته شده و او آن را به شاهنشاه ساسانی، شاپور یکم پیشکش کرد.
در شاپورگان آفرینش زمین و جهان مادی و پا گرفتن اهریمن و جهان فروغمند و درخت فروغمند و رویدادهای پایان جهان بازنمود شدهاست. تا سده چهارم هجری هم بخشهایی از آن در دست بودهاست اما از میان رفت و بعدها در بخشهای تکه تکهای از آن در بیابان تورفان (در سین کیانگ در غرب چین) در زیر شنهای کویر بازیافته شد.
شاپورگان از سوی بانو نوشین عمرانی در ایران به چاپ رسیدهاست. در ویرایش این اثر، از متن چاپ شده «شاپورگان» به کوشش «مکنزی» (استاد زبانهای ایرانی در دانشگاه لندن) و بخشهای به چاپ رسیده از سوی «مری بویس» - در آکتا ایرانیکا- بهره گیری شدهاست.
«در هر زمانی انبیا حکمت و حقیقت را از جانب خداوند به مردم عرضه کرده اند؛ گاهی در هند به وسیله پیامبری به نام بودا و گاهی در ایران به واسطهٔ زردشت و گاهی در مغرب زمین به وسیله عیسی و عاقبت من که مانی پیامبر خدای حق هستم و مامور نشر حقایق در سرزمین بابل گشتهام»[1]
منابع
- آثار الباقیه ص ۱۹۰، این عبارت از مقدمه کتاب شاپورگان منسوب به مانی نقل کردهاست.
نسکهای نوشتهٔ مانی | انجیل زنده · ارژنگ · گنج زندگان · اسفار (رسالات) · رازان (سفرالاسرار) · کتاب کوان (غولان) · دیبان (مکاتب) · مزامیر و نیایشها · شاپورگان |
---|---|
دیگر نوشتههای مانوی | کفالایا · نامههای مانی · مواعظ · دیوان اباتور · اعترافنامه (خواستوانیفت) · مجموعه دستنوشتههای مانوی · نسخههای خطی مانوی کلن · زبور مانوی · زبدهٔ آموزههای مانوی · آردهنگ وفراس · نیایش و اعتراف · انگد روشنان · طومار نیایش چینی |
اساطیر و باورها | زروان · هرمزدبغ · اهریمن · امهرسپندان · مهرایزد · نریسه ایزد · گهمرد و مردیانه · فارقلیط · واپسین ایزد · اشقلون · نریوسنگ · دوست روشنان · عیسای درخشان · عیسای رنجبر · درخت زندگی · بهشت روشنی · بهشت نو · اژدهای چهارسر · ستون روشنی · آتش بزرگ |
دبیره | |
ردههای دینی | |
اصول و مفاهیم | |
کسان | مانی · مار امّو · بوگوخان · سنت آگوستین · بهمن · اوسهبیوس · و.ب.هنینگ · ابوالقاسم اسماعیلپور · ابن ندیم · شاپور یکم · روزبه دادویه · افشین · مزدک · توماس(مانوی) · سوروس آنتیوخ |
پایوران | آفرینسر · خروهخوان · روانگاناسپسگ |
زبانهای دینی |
نوشتههای پارسی میانه | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
دینی |
| ||||||||||||||
غیر دینی |
|