محمد زهری

زهری در عباس‌آباد به دنیا آمد. او چهار ساله بود که از زادگاه خویش به تهران و سپس به ملایر و شیراز رفت و از سال ۱۳۲۱ در تهران اقامت گزید در سال ۱۳۳۲ در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات تهران لیسانسه شد. بعداً دوره دکتری ادبیات فارسی را نیز گذراند چند سال دبیر ادبیات بود سپس به سازمان برنامه منتقل شد و در سال ۱۳۴۱ به کتابخانه ملی رفت و در آنجا مشغول شد. او در دهه چهل خورشیدی در تألیف ۹ مجلد از «کتابشناسی ملی ایران» در دو مرحله مشارکت داشته‌است.[1]

زهری در روز شنبه ۱۵ اسفند ۱۳۷۳ در بیمارستان آسیا در تهران بر اثر سکته قلبی درگذشت.

در آغاز چهارپاره سرا بود و از زمرهٔ شاگردان مکتب فریدون توللی بود. اما خیلی زود به نیما و قالب نیمایی روی آورد و این شیوهٔ تازه را در مجموعهٔ «گلایه» آشکار کرد. موضوع قطعات این دفتر رنج، تنهایی و اندوه شاعرانه است. مجموعهٔ بعدی او «شب‌نامه» حاوی قطعات فلسفی و اجتماعی است. دو شعر «به فردا» و «لندن ۷۰» او بسیار مشهور است.

گزیده‌ای از شعر لندن ۷۰ او که در غربت و در انگلیس سروده‌است و دیده‌های خود را از شهر لندن بازگو می‌کند (این شعر به «گلچین گیلانی» شاعر شعر مشهور باز باران با مطلع «باز باران با ترانه / با گوهرهای فراوان می‌خورد بر بام خانه» تقدیم شده‌است):

صبح باران / ظهر باران / عصر باران

شب - همه شب - باز باران

دائماً چتر است و / باران است و / بارانی…

شهر، شهر بی نگاهی است

کشف‌های تازه را ناخواسته،

بدرود گفته…

خانه‌ها با پله‌های چوبی پیچان

سرد / دلمرده / نمور و / تار…

هست فریادی اگر / نجواست

یا صدای سوت کشتی / یا ترن / یا کارخانه

یا طنین خستهٔ زنگ کلیسا / - روز یکشنبه -

که دگر در گوش سنگین جوانان / مرده و ناآشناست…

• جزیره (۱۳۳۴)
• گلایه (۱۳۴۵)
• شبنامه (۱۳۴۷)
• … و تتمه (۱۳۴۸)
• برگزیده اشعار (۱۳۴۸)
• مشت در جیب (۱۳۵۳)
• پیر ما گفت (۱۳۵۶)[1]

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به محمد زهری در ویکی‌گفتاورد موجود است.

• زهری، محمد
• زندگی‌نامه و آثار محمد زهری در سایت بی‌بی‌سی فارسی
• درباره محمد زهری
• زندگینامه شاعران ایرانی از رودکی تا امروز، پروین شکیبا