حسن عمید
حسن عمید (زادهٔ ۱۲۸۹ در مشهد – درگذشتهٔ شهریور ۱۳۵۸)[1] فرهنگ‌نویس، نویسنده و روزنامه‌نگار نامدار ایرانی است.[1][2] او نویسندهٔ فرهنگ عمید است که از پرکاربردترین فرهنگ‌های معاصر فارسی قلمداد می‌گردد.
حسن عمید | |
|---|---|
 | |
| زاده | ۱۲۸۹ مشهد |
| محل زندگی | مشهد-تهران (نارمک) |
| درگذشته | ۱۹ شهریورماه ۱۳۵۸ |
| زمینه کاری | فرهنگ‌نویس، نویسنده و روزنامه‌نگار |
| ملیت | .svg.png.webp){kind=small} ایران |
زندگی و فعالیت‌ها
حسن عمید در نیمهٔ دوم سده ۱۳ هجری خورشیدی،[3] در شهر مشهد چشم به جهان گشود.[1] او تحصیلات خود را نیز در همان شهر انجام داد. عمید در جوانی عضو انجمن ادبی شد و کار روزنامه‌نگاری، نویسندگی و فرهنگ‌نویسی را از همان سال‌ها آغاز کرد. او در نشریهٔ خراسان مطلب می‌نوشت. از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های روزنامه‌نگاری حسن عمید در مشهد، سردبیری سالنامهٔ خراسان و روزنامهٔ طوس بود.[3][1] وی در سال ۱۳۱۳ چاپ روزنامه طوس را به صورت هفتگی در مشهد آغاز کرد.[3] او سال‌ها در خراسان به پیشهٔ روزنامه‌نگاری‌اش مشغول بود.[1]
به دنبال اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، که طی آن شهر مشهد به دست نیروهای اتحاد جماهیر شوروی افتاد، شوروی‌ها عمید را از مشهد اخراج و به تهران تبعید کردند. در پی این اقدام، عمید با دفتر نخست‌وزیری ایران نامه‌نگاری کرده و خواستار دادن اجازهٔ بازگشت به مشهد به خاطر گرفتاری‌های خانوادگی‌اش می‌شود که اسناد این نامه‌نگاری در کتاب «اسنادی از احزاب سیاسی در ایران (۱۳۲۰-۱۳۴۰هـ. ش)» به چاپ رسیده‌است.[4]
حسن عمید چندین دهه از عمر خویش را صرف پژوهش دربارهٔ فرهنگ واژگان و فرهنگ‌نویسی کرد. او در این سال‌ها چندین فرهنگ واژگان فارسی نوشت که پرآوازه‌ترینشان، فرهنگ عمید است.[1] عمید در سال ۱۳۵۵ خورشیدی، بابت واگذاری کلیه حقوق نشر همه فرهنگ‌هایش به عبدالرحیم جعفری، مالک و گردانندهٔ انتشارات امیرکبیر، یکی از بالاترین رقم‌های پرداخته‌شده به یک مؤلف ایرانی به‌عنوان حق تألیف مقطوع را، که برابر با یک میلیون تومان بود، دریافت کرد.[2]
حسن عمید سرانجام در شهریورماه سال ۱۳۵۸ درگذشت.[1]
آثار
در جدول زیر مهم‌ترین آثار حسن عمید در کنار سال نخست چاپشان فهرست شده‌اند:
| اثر | سال نشر | توضیحات |
|---|---|---|
| اسرار مانیتیسم | ||
| بر خرابه‌های تخت جمشید | ۱۳۱۰ | |
| سالنامهٔ خراسان | سال چهارم: ۱۳۱۶، سال پنجم: ۱۳۱۷ | |
| غلط‌های فاحش فرهنگ‌های فارسی | ||
| فرهنگ عمید | ۱۳۴۲ | در دو جلد |
| نیکوکاران | ۱۳۱۵ | بخش اول، محل نشر: مشهد |
| فرهنگ نو | ۱۳۰۸، ۱۳۳۳ | |
| فرهنگ کوچک عمید | ||
| فرهنگ مفصل عمید | ||
| فرهنگ برگزیدهٔ عمید | ||
| فرهنگ جیبی عمید | ۱۳۳۵ | |
| فرهنگ دبیرستانی عمید | ||
| فرهنگ تاریخ و جغرافیای عمید | ۱۳۴۷ | |
| طب جدید |
منابع
- «عمید، حسن»، وبگاه راسخون بازیابی‌شده در دی ماه ۱۳۸۸.
- «حق‌التألیف»، سازمان اسناد و کتابخانه ملی، دائرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی (نسخه آزمایشی) بازیابی‌شده در دی ماه ۱۳۸۸.
- «جریده نگاری»، واژه‌نامهٔ دهخدا در وبگاه mibosearch بازیابی‌شده در دی ماه ۱۳۸۸.
- «فهرست اسناد کتاب «اسنادی از احزاب سیاسی در ایران (۱۳۲۰-۱۳۴۰هـ. ش)»»، انتشارات مرکز اسناد پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران بازیابی‌شده در دی ماه ۱۳۸۸.
| سروده‌ها و تألیفات | آلکوک (۱۹۴۵/۱۳۲۵) • بَیتی سَرمَر (۱۹۵۷/۱۳۳۶) • هه‌ژار بو کوردستان (۱۹۶۶/۱۳۴۴) • هَنبانه‌بورینَه (۱۹۹۰/۱۳۶۹) • چیشتی مجیور (شلم‌شوربا) (۱۹۹۷/۱۳۷۲) |  |
|---|---|---|
| ترجمه‌ها | مم و زین از احمد خانی (۱۹۶۰/۱۳۳۸) • شرف‌نامه از شرف‌خان بدلیسی (۱۹۶۰/۱۳۳۸) • رباعیات خیام از حکیم عمر خیام (۱۹۶۸/۱۳۴۶) • عشیرهٔ گاوان (هوزی جاوان) از مصطفی جواد (۱۹۷۳/۱۳۵۱) • قانون در طب از ابن‌سینا (۱۹۷۹/۱۳۵۷) • پنج انگشت یک مشت است از بریژیت ونگور بورسکی (۱۹۸۰/۱۳۵۸) • آری این‌چنین بود برادر از علی شریعتی (۱۹۸۰/۱۳۵۸) • پدر، مادر، ما متهمیم از علی شریعتی (۱۹۸۱/۱۳۵۹) • عرفان، برابری، آزادی از علی شریعتی (۱۹۸۱/۱۳۵۹) • شرح دیوان ملای جزیری از ملای جزیری (۱۹۸۲/۱۳۶۱) • آثارالبلاد و اخبارالعباد از زکریای قزوینی (۱۹۸۷/۱۳۶۶) • قرآن پیروز (۲۰۰۰/۱۳۷۹) • یک، جلوش تا بی‌نهایت صفرها از علی شریعتی (۲۰۰۱/۱۳۸۰) • تاریخ اردلان از مستوره اردلان (۲۰۰۲/۱۳۸۱) • تاریخ سلیمانیه (شهرزور) و منطقه‌های آن از محمدامین زکی‌بیگ (۲۰۱۴/۱۳۹۳) • فرهنگ‌لغت عمید از حسن عمید (چاپ‌نشده) • روابط فرهنگی ایران و مصر (چاپ‌نشده) • | |
| نوشتارهای وابسته | ||
 رده | ||