عماد فقیه کرمانی

شیخ الاسلام، "خواجه عمادالدین علی فقیه کرمانی، متخلص به «عماد»، و معروف به «عماد فقیه کرمانی» (زادهٔ :۶۹۰ه.ق -درگذشت:۷۷۲ یا ۷۷۳ه.ق)یکی از شاعران و عارفان برجسته و معروف قرن هشتم هجری به‌شمار می آید که معاصر حافظ و مورد توجه او بوده‌است. عمدهٔ شهرت او، به خاطر اشعار زیبا و عارفانهٔ اوست که مضامین معنوی و اخلاقی دارند.

خواجه عمادالدین علی فقیه کرمانی
زادهٔسال ۶۹۰ ه.ق
کرمان
درگذشتسال ۷۷۲ یا ۷۷۳ه.ق
کرمان
ملیتایرانی
دیگر نام‌هاعماد فقیه کرمانی
عنوانعماد
دورهقرن هشتم

زندگی

پدر ِوی، محمود فقیه کرمانی، از نزدیکان و محارم نظام الدین محمود کرمانی عارف و صوفی نامدار قرن هفتم و از شاگردان عبدالسلام کامویی محسوب می‌شد و به دستور وی خانقاهی در کرمان بنا نمود و خود به نمایندگی از نظام الدین محمود، ادارهٔ امور این خانقاه را عهده‌دار گردید. نظام الدین محمود در سال ۷۰۵ هجری قمری در کرمان خرقه تهی کرد و به دیارباقی شتافت و در روز هفتم ِفوت ِ او، "محمود"، پدر عمادفقیه نیز دیده از جهان فروبست. بدین ترتیب، «عماد فقیه»، در سال ۷۰۵ ه.ق درحالیکه فقط ۱۵ سال سن داشت، به اتفاق برادرش، ادارهٔ امور خانقاه را برعهده گرفت و ضمنا به تحصیلات فقهی خویش نیز ادامه داد.

در کنار تحصیلات، عمادفقیه سرودن شعر را آغاز کرد و از همان سنین جوانی در این زمینه به شهرت رسید. بیشتر عمر عمادفقیه و دوران اوج شاعری او، مقارن با حکومت دو تن از حُکّام نامدار سلسلهٔ آل مظفر در کرمان، یعنی: امیرمبارزالدین محمّد مظفّر و شاه شجاع بود. این دو پادشاه سخت به عماد فقیه ارادت می ورزیدند و عماد نیز به شاه شجاع محبت ویژه داشت و چونان مرشد و طرف مشورت او در مسائل مهم بود.

عماد فقیه همچنین از معاصران بزرگانی چون خواجه حافظ شیرازی، عبید زاکانی و خواجوی کرمانی محسوب می‌شد و با این بزرگان در ارتباط بود. بعلاوه وی در سروده‌های خویش، از میان ِ شاعران گذشته بیش از همه به سعدی ارادت می ورزید و از وی تقلید می نمود.

شهرت «عمادفقیه کرمانی» در سرودن شعر و مهارت ِ وی در این فنّ به حدی زیاد بود که در مورد وی در تذکرهٔ دولتشاه سمرقندی، به نقل از شیخ آذری چنین آمده است : «فضلا برآنند که سخن ِ مُتقدّمان و متأخرانِ جواهرالاسرار احیاناً در حشوی واقع شده است. امّا سخن ِ «عماد فقیه» که اکابر اتفاق کرده‌اند که در آن سخن اصلاً قصوری واقع نیست، نه در لفظ و نه در معنا و از سخن ِ«خواجه» بوی دلاویز عبیر می آید که به مشام صاحب دلان و هنروران، بلکه از بوی جان زیباتر می نماید.»

سرانجام «عمادفقیه کرمانی» که ستاره ای پرفروغ در آسمان دیار ِادب پرور ِ کرمان محسوب می‌شد، در سال ۷۷۲ یا ۷۷۳ه.ق، و درسن ّ ۸۲ یا ۸۳ سالگی، بدرود حیات گفت و در محوطهٔ خانقاهی که خود در محلهٔ «سرپل دولت آباد» کرمان ساخته بود، به خاک سپرده شد. هم‌اکنون اثری از این محلهٔ قدیمی کرمان برجای نمانده‌است، امّا محل تقریبی دفن عمادفقیه، در خیابان گنجعلی خان امروزی، حدّفاصل بین چهارسوق مسگری و مدرسه ابراهیم خان ظهیرالدوله، واقع است.

نگارۀ عماد فقیه کرمانی، اثر رضای عباسی مطابق شیوۀ صادقی کتابدار در عصر صفویه. چهرۀ عماد فقیه در این نگاره، متفاوت با مینیاتور «نسخه آ» است که متعلق به عصر سلطنت آل مظفر و دارای اصالت است. در اطراف نگارۀ عماد فقیه، این بیت‌ها از مثنوی صحبت نامه عماد فقیه تشخیص‌پذیر است: تا چند پی خیال، پویی/ ذکر خط و زلف و خال گویی- رفته‌ست عماد، عمر بر باد/ زین عمرِ به باد رفته فریاد- ای خازن گوهر امانت/ هان تا نکنی در او خیانت

.

آثار

وی از عنفوان شباب، علیرغم مقام فقاهتی خویش، سرودن شعر را نیز آغاز نمود و تا پایان عمر، آثار متعددی از خود به یادگار گذاشت. از جملهٔ آثار او، علاوه بر دیوان غزلیاتش، می‌توان به پنج مثنوی نیز اشاره کرد، که عبارتند از : «محبت نامهٔ صاحبدلان"، «صحبت نامه»، «ده نامه»، «طریقت نامه» و «صفانامه»(که با عنوان «مونس الاسرار و انیس الاخبار» هم معروف است). قدیمی‌ترین این آثار «محبت نامهٔ صاحبدلان» است که عمادفقیه آن را در سال ۷۲۲ه.ق و در سن ۳۲ سالگی سروده است.

مثنوی طریقت نامه (مشتمل بر حدود ۲۷۷۰ بیت) او نیز، در روزگار اوج قدرت امیر مبارزالدین محمد مظفر (۷۶۵–۷۱۳ ق) سروده شده و به همین جهت متضمن اشاراتی به اوست.[1]

جستارهای وابسته

منابع

  1. مقایسه طریقت نامه عمادالدین فقیه کرمانی و مصباح الهدایه عزالدین محمود کاشانی، نورمگز، نوشته طاهره خوشحال دستجردی، پاییز و زمستان ۱۳۸۱، شماره ۱۴ علمی-پژوهشی، صفحهٔ ۷۷
  • دانشور، محمد، چهره‌های ماندگار، انتشارات:مرکز کرمان‌شناسی، جلد اول، صفحه:۳۲۷
  • تذکره دولتشاه سمرقندی، صفحه :۱۹۲

پیوند به بیرون

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به عماد فقیه کرمانی در ویکی‌گفتاورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.