سنگ‌نبشته خشایارشا در ترکیه
| سنگ‌نبشته خشایارشا در ترکیه | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| دوره | هخامنشیان |
| تاریخ ساخت | ۴۸۵–۴۶۵ پیش از میلاد (دوران زمامداری خشایارشا) |
| منسوب به | خشایارشا |
| محل اکتشاف | نزدیکی دریاچه وان ترکیه |
| کاشف | زوج جهانگرد ایرانی، خانم و آقای قیدی |
| تاریخ کشف | ۱۲۸۶ |
| محل نگهداری | در صخره‌ای نزدیک به شهر وان ترکیه واقع است. |
| کاربرد | یادبود و ثبت |
| تاریخ رونمایی | ۱۳۸۶ |
| اطلاعات فیزیکی | |
| جنس | سنگ |
| اندازه | ۲۷ سطر و ۳ ستون |
| ویژگی بارز | کتیبه از چپ به راست به سه زبان پارسی باستان، اکدی و ایلامی نوشته شده‌است. |
| کتیبه در سال ۱۲۸۶ خورشیدی کشف شد. | |
سنگ‌نبشتهٔ خشایارشا در نزدیکی دریاچه وان ترکیه، بر فراز صخره‌ای و در ارتفاع ۲۰ متری از سطح زمین و در نزدیکی یک قلعه واقع شده‌است. این کتیبه در اصل توسط داریوش بزرگ آماده‌سازی شده‌است اما به دلائلی تکمیل نشده و خالی رها شده‌است، اما خشایارشا پسر داریوش بزرگ، در دوران زمامداری خود آن را تکمیل کرده و به یادگار گذاشته‌است. این کتیبه ۲۷ سطر و ۳ ستون دارد و از چپ به راست و به سه زبان پارسی باستان، اکدی و عیلامی نوشته شده‌است.
اکتشاف ایمان ربیعی
تقریباً ۱۰۰ سال پیش (سال ۱۲۸۶ خورشیدی) طرحی از روی این کتیبه آماده شده بود که متخصصان زبان‌های باستانی از روی این طرح اقدام به خواندن و ترجمهٔ این کتیبه کرده بودند. نخستین بار رونالد گراب کِنت (زبان‌شناس) در سال ۱۹۰۸ (میلادی) این کتیبه را خوانده و ترجمه کرده بود. اما همان‌طور که گفته شد همه دانشمندان تا پیش از تلاش زوج جهانگرد ایرانی، از جایگاه دقیق این کتیبه بی‌اطلاع بودند و هیچ عکسی هم از این کتیبه در دسترس نبوده‌است. نتیجه سفر زوج ایرانی بازیابی موضع دقیق کتیبه خشایارشا در دریاچه وان و تهیه عکس و فیلم کامل از این کتیبه بود.[1]
متن کتیبه
| ۱ |                /  |
| ۲ |   / |
| ۳ |  |
| ۴ | |
| ۵ | |
| ۶ |  |
| ۷ |    / |
| ۸ | |
| ۹ |  |
| ۱۰ | |
| ۱۱ | / |
| ۱۲ | / |
| ۱۳ | / |
| ۱۴ |  / |
| ۱۵ |  / |
| ۱۶ | |
| ۱۷ | / |
| ۱۸ | / |
| ۱۹ | |
| ۲۰ | / |
| ۲۱ | |
| ۲۲ |  / |
| ۲۳ | / |
| ۲۴ | / |
| ۲۵ | / |
| ۲۶ | [ / |
| ۲۷ | |
خشایارشا در کتیبه آورده‌است:
اهورامزدا خداییست بزرگ، بزرگترین خدایان
که زمین را آفرید
که آسمان را آفرید
که مردم را آفرید
که شادی را برای مردم آفرید
که خشایارشا را شاه کرد
یگانه فرمانروای بسیاری
من خشایارشا، شاه بزرگ، شاه شاهان
شاه مردمان بسیار
شاه در این زمین دور و پهناور
پسر داریوش شاه هخامنشی
گوید خشایارشا: داریوش شاه که پدرم بود، به خواست اهورامزدا بناهای زیبایی ساخت و او دستور داد این کتیبه کنده شود.
اما نوشته‌ای در آن کنده نشد
پس از آن من دستور دادم این نوشته کنده شود.
باشد که اهورامزدا مرا نگاه دارد، شهریاری مرا، و آنچه که من ساخته‌ام.
جستارهای وابسته
- فهرست قلعه‌ها در ترکیه
- فهرست آثار تمدنی ایران در سایر جهان
منابع
- «کتیبه گمشده خشایارشا در دریاچه وان ترکیه بازیابی شد». خبرگزاری میراث فرهنگی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۰ فروردین ۱۳۹۰.
| بیستون |  | |
|---|---|---|
| تخت جمشید | آپادانا: پارسی باستان پلکان • ایلامی و بابلی پلکان • پی‌بنا • آجرهای لعابی
دیوار جنوبی: پارسی یکم • پارسی دوم • بابلی • ایلامی کاخ ه: سنگ‌نبشته اردشیر یکم • سنگ‌نبشته اردشیر سوم کاخ تچر: پنجره • درگاه • ایوان • نمای جنوبی • نمای غربی • ساسانی • دستگیره درب • سنگ‌نبشته اردشیر سوم کاخ هدیش: ستون‌های ایوان شمالی دیگر: دیوار کاخ دروازه کشورها | |
| کاخ آپادانای شوش | ||
| نقش رستم | سنگ‌نبشته داریوش بزرگ در نقش رستم | |
| گنج‌نامه | ||
| جزیره خارک | ||
| وان ترکیه | کتیبه سه زبانه خشایارشا در ترکیه | |
| سوئز مصر | ||
| دیگر کتیبه‌ها | ||
رده | ||
|  | |
همچنین ببینید: فهرست قلعه‌ها در ترکیه | ||
| ||
| زندگی و سیاست |  | |
| سازه‌ها | ||
| سنگ‌نبشته‌ها | ||
| مرتبط | ||
| خویشاوندان سرشناس | داریوش بزرگ (پدر) • آتوسا (مادر) • کوروش بزرگ (پدربزرگ مادری) • ویشتاسپ (پدربزرگ پدری) • آمستریس (همسر) • اردشیر یکم (پسر) • هخامنش (برادر) • ماسیشته (برادر) • ویشتاسپ (برادر) | |