موسیقی زرتشتی
موسیقی زرتشتی گونه‌ای از موسیقی دینی است که در مراسم مذهبی زرتشتیان اجرا می‌شود.
| موسیقی در ایران | |
|---|---|
| تاریخ | |
| پیش از اسلام | هخامنشیان • ساسانیان |
| پس از اسلام | صدر اسلام • مروگی |
| معاصر | قاجار • پهلوی • لس‌آنجلسی • زیرزمینی |
| موسیقی سنتی ایرانی | |
| مقام‌ها • نظریهٔ ادوار • دستگاه‌ها • تحول مقام به دستگاه • ردیف • فواصل موسیقی ایرانی • گوشه • آوازها • سازها • فرم‌ها | |
| دیگر سبک‌ها | |
| پاپ • رپ • راک • سمفونیک • جاز • متال • کرال | |
| نواحی | |
| آذربایجانی • شوشتری • ایلامی • باصری • بختیاری • بخشی‌های خراسان شمالی • بلوچی • بندری • ترکمنی • جنوبی • خراسانی • علوانیه • کردی • کرمانی • گیلکی • لری • مازندرانی | |
| مناسبتی | |
| زرتشتی • نوروزخوانی • تعزیه • رمضان • صلوات‌خوانی • مداحی | |
گرچه برخی از رسوم زرتشتی نگاهی منفی به ملودی‌های پیش از اسلام داشته‌اند (همچون ترانه‌های شبانی یا روستایی) اما با این حال موسیقی زرتشتی از ابتدای بنیان‌گذاری این دین وجود داشته‌است.[1] با از بین رفتن موبدان، بیشتر رسوم زرتشتی به دست فراموشی سپرده شد و تنها اندکی از آن‌ها باقی مانده‌است.
متون تاریخی نشان می‌دهند که پیش از حمله اعراب به ایران، زرتشتیان با آهنگ‌های تک‌نفره یا گروهی آشنا بوده‌اند. بیشتر این نغمه‌ها به فراموشی سپرده شده و اکنون دیگر اجرا نمی‌شوند. متن این ترانه‌ها بیشتر از اوستا و گاتاها (منسوب به زرتشت) بوده‌اند. نشانه‌های تأثیر موسیقی زرتشتی را می‌توان در سرودهای زیارتی و نیز قرائت قرآن نادری دید.
شباهت با موسیقی یارسان
موسیقی تنبور باستانی کرمانشاه نیز شبیه موسیقی مذهبی زرتشتیان باستان است.[2] پیروان آیین یارسان متون دینی خود را آهنگین می‌خوانند و نه به صورت حکایت‌خوانی و نقالی. شعرهای کردی این متون هجایی است به سیاق شعر ایران باستان. این آهنگین خواندن مناجات‌ها به دوران باستان برمی‌گردد که گاتها را به صورت آهنگین برمبنای ضرب حروف مصوت می‌خوانده‌اند که ترکیبی ساده و آهنگین داشته‌است. کردها و پیروان آیین یارسان نیز این شکل باستانی آهنگین خواندن مناجات‌ها را تا امروزه حفظ کرده‌اند.[3]
گفته می‌شود که ساز باستانی تنبور که در موسیقی‌های دینی آیین یارسان به کار می‌رود به موسیقی زرتشتیان پیش از اسلام شباهت دارد.
پانویس
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Zoroastrian music». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۹ مرداد ۱۳۹۲.
- دورینگ، ژان (۱۳۷۸). موسیقی و عرفان، سنت شیعی اهل‌حق. ترجمهٔ سودابه فضائلی. تهران: نشر پرسش، انجمن ایران‌شناسی فرانسه در ایران. شابک ۹۶۴-۶۶۲۹-۱۸-۰.
