زبان سریانی

زبان سُرْیانی ‎/ˈsɪriæk/‎ (ܠܫܢܐ ܣܘܪܝܝܐ Leššānā Suryāyā), که با نام‌های سریانی آرامی یا سریانی کلاسیک نیز شناخته می‌شود.[6][7][8] یکی از گویش‌های زبان آرامی است. نخستین نشانه‌های استفاده از این زبان در اوایل سدهٔ یکم میلادی در شهر ادسا دیده شده‌است.[9] سریانی در طول سدهٔ چهارم تا هشتم میلادی، یکی از زبان‌های مهم ادبی در خاورمیانه بوده‌است و آثار گوناگونی به این زبان وجود دارد.[10] در واقع، ادبیات سریانی حدود ۹۰٪ از ادبیات آرامی را تشکیل می‌دهد.[11] سریانی در گذشته در بخش‌های وسیعی از خاور نزدیک و آناتولی و همچنین در سرزمین بحرین تکلم می‌شده‌است.[3][4][12]

سُرْیانی یا آشوری
ܠܫܢܐ ܣܘܪܝܝܐ Leššānā Suryāyā
لِشّاناء سُریایاء در الفبای سریانی (سطرنجیلی)
بیانlɛʃʃɑ:nɑ: surjɑ:jɑ:
زبان بومی در عراق
 سوریه
 لبنان
 فلسطین
 اسرائیل
 ترکیه
 هند (کرالا)
 ایران
 ارمنستان[1]
 قبرس[2]
منطقهجزیره، سرزمین بحرین[3][4]
دورهپس از سدهٔ چهاردهم میلادی، به دلیل جنگها استفاده از آن به‌عنوان زبان بومی به‌شدت کاهش یافت[5]
آفروآسیایی
  • زبان‌های سامی
    • سامی مرکزی
      • سامی شمال‌غربی
الفبای سریانی
وضعیت رسمی
زبان رسمی در
 عراق (اقلیت)
کدهای زبان
ایزو ۲–۶۳۹syc Classical Syriac
ایزو ۳–۶۳۹syc Classical Syriac
گلاتولوگclas1252[6]
پراکندگی زبان سریانی در جهان:
  زبان رسمی اقلیت
  حضور تاریخی/زبان مذهبی رسمی کلیساها
  حضور قابل توجه در میان مهاجران

زبان آرامی باستان پس از تسلط امپراتوری آشوری نو بر ممالک سوری-هیتی مورد اقتباس قرار گرفت. شاهنشاهی هخامنشی که پس از امپراتوری آشور تشکیل شده بود نیز از این زبان در دستگاه دیوانی خود استفاده می‌کرد و آرامی به‌عنوان زبان میانجی این منطقه باقی ماند. در طول سده‌های سوم و چهارم میلادی، دین ساکنان این منطقه مسیحی شدند.

در کنار زبان‌های لاتین و یونانی، سریانی یکی از «سه زبان مهم علم و گاه‌شماری دوران مشترک» بود.[13] در اوایل سدهٔ یکم میلادی، سریانی موتور محرکهٔ مسیحیت سریانی، فرهنگ، و الهیات کلیسای ارتدکس سریانی بود.

مسیحیت سریانی در سراسر آسیا تا ساحل مالابار[14] و شرق چین[15] و حتی تا کیوتوی ژاپن نیز گسترش یافت و وسیلهٔ ارتباطی و انتشار فرهنگی برای اعراب و به میزان کمتری برای شاهنشاهی اشکانی و شاهنشاهی ساسانی. عموماً سریانی تأثیری عمیقی بر زبان عربی داشته‌است[16] و تا امروز به‌عنوان زبان مقدس مسیحیت سریانی - آشوری باقی مانده‌است.

سریانی ( آشوری ) یکی از شاخه‌های زبان آرامی است و به این ترتیب، یکی از زبان‌های سامی شمال‌غربی از زبان‌های آفروآسیایی محسوب می‌شود. این زبان به الفبای سریانی، یکی از گونه‌های الفبای آرامی نوشته می‌شود.

سریانی به‌عنوان زبان مذهبی کلیسای ارتدکس سریانی و کلیسای کاتولیک آشوری - کلدانی و برخی از زیرشاخه‌های کلیسای سریانی های کلارای هندوستان مورد استفاده است و همچنین به‌عنوان یک زبان اقلیت در عراق به رسمیت شناخته شده‌است که روزگاری زبان رسمی بوده استفاده میشود و در مدارس عمومی عراق، فلسطین، سوئد، آوگسبورگ (آلمان) و کرالا (هند) نیز تدریس می‌شود. در منابع اسلامی ذکر شده که آدم، نوح و ابراهیم به زبان سریانی ( آشوری ) سخن می گفتند.

پیشینه

واژهٔ سریانی مأخوذ از واژهٔ یونانی Σύρος از سدهٔ پنجم میلادی به این سو مورد استفاده قرار گرفت. به نظر می‌رسد که ریشهٔ این نام، عنوانی قومی است که به‌تدریج جایگزین آرامی شد.[17] تعریف‌های متفاوتی از زبان سریانی وجود دارد. به عنوان مثال در دانشنامهٔ بریتانیکا سریانی در قالب لهجهٔ آرامی شرقی اِدِسا که در انتهای سدهٔ دوم میلادی از مراکز عمدهٔ مسیحیت بود در نظر گرفته شده‌است؛ و ذکر شده که قدیمی‌ترین کتیبه‌های سریانی از نیمهٔ نخست سدهٔ یکم میلادی به جای مانده‌اند.[18] فیتزمیر آن را یکی از لهجه‌های پنج‌گانهٔ آرامی میانه می‌داند.[19]

این زبان در سدهٔ پنجم میلادی به دو لهجهٔ نسطوری و یعقوبی تقسیم شد.[18] مبتنی بر منظری و منبعی دیگر، سریانی زبان متأخر آرامی[20] ادسا است که مسیحیان بین‌النهرین و سوریه جهت تمایز آرامی که معنای «بت‌پرست» یا «کافر» می‌داد، نام یونانی سریانی را به این لهجهٔ آرامی دادند.[20] این زبان در اوایل مسیحیت زبان ادبی شد[21] و آثار متعددی به این زبان تدوین گردیدند. از حدود سدهٔ سیزدهم میلادی به بعد، این زبان به‌صورت زبان آیینی و موعظه باقی ماند.[22]

پراکندگی جغرافیایی
اگرچه در گذشته سریانی یکی از زبان‌های مهم در هلال حاصل‌خیز و سرزمین بحرین بود، اما امروزه به شهرها و روستاهایی در دشت‌های نینوا، طور عبدین، خابور و اطراف شهرهای موصل، اربیل و کرکوک محدود شده‌است.

سریانی یکی از لهجه‌های زبان آرامی در شهر اِدِسا بود که تحت تأثیر مسیحیت در شرق و کلیسای ارتدوکس سریانی، به حالت کنونی تحول یافت. پیش از آنکه عربی به زبان غالب تبدیل شود، سریانی در میان جوامع مسیحی در خاورمیانه، آسیای مرکزی و کرالا زبان غالب اصلی بود[23] و تا امروز نیز در میان مسیحیان سریانی رواج دارد.

از سدهٔ هفتم میلادی تا کنون، سریانی به‌عنوان زبان گفتگو در مناطقی که صحبت می‌شد، به‌تدریج جایش را به زبان عربی دارد (به‌جز شمال عراق). فتوحات مغول در سدهٔ سیزدهم میلادی و قتل‌عام مسیحیان سریانی توسط تیمور لنگ، به افول این زبان سرعت بخشید.

در بسیاری از سرزمین‌های خارج از منطقهٔ جزیره، سریانی حتی در متون مناجات و مذهبی، جایش را به عربی داد.

دوره‌های زبانی

تاریخ زبان سریانی را می‌توان به سه دورهٔ مشخص تقسیم کرد:

  • آرامی باستان، زبان ممالک سوری-هیتی در شام در عصر آهن، زبان آرامی باستان در کنار زبان اکدی در امپراتوری آشوری نو به‌عنوان زبان میانجی مورد استفاده بود
  • سریانی میانه/آرامیِ سریانی میانه (ܟܬܒܢܝܐ Kṯāḇānāyā، «سریانی ادبی»), که به‌صورت زیر تقسیم می‌شود:
  • سریانی نو/آرامیِ سریانی نو اصطلاحی که معمولاً برای اشاره به زبان‌های آرامی نو استفاده می‌شود.[24] حتی اگر نتوان آن‌ها را مستقیماً به‌عنوان یکی از زیرشاخه‌های سریانی میانه شناسایی کرد. این اصطلاح می‌بایست دربارهٔ لهجه‌های که منبعث از همان شاخهٔ زبان‌های آرامی هستند یا در جوامع مسیحی به‌صورت گسترده‌ای مورد استفاده بوده بکار برده‌شود. این زبان به دو دسته تقسیم می‌شود:
    • آرامی سریانی غربی نو (گویش طوریه و ملحسو). با این حال باید توجه داشت که گاهی اوقات این زبان‌ها از شاخهٔ «سریانی نو» حذف می‌شوند.[24]
    • آرامی سریانی شرقی نو (آرامی نو شمال شرقی، شامل آرامی جدید آشوری و آرامی جدید کلدانی. اما این اصطلاح معمولاً برای اشاره به زبان مندائی نو استفاده نمی‌شود، گونه‌ای دیگر از آرامی شرقی که توسط مندائیان تکلم می‌شود).

ریشه‌ها
یک نسخه خطی سریانی متعلق به سدهٔ ۱۱ میلادی.

در سال ۱۳۲ پیش از میلاد، پادشاهی اسروئن در اِدِسا تشکیل شد و نیا-سریانی (Proto-Syriac) در این پادشاهی تحول یافت. امروزه نیز بسیاری از گویشوران سریانی به ادسا به‌عنوان مهد زبانی‌شان توجه دارند.[25] در این منطقه حدود ۸۰ کتیبهٔ سریانی وجود دارد که به سده‌های یکم تا سوم میلادی بازمی‌گردند (کهن‌ترین نمونهٔ سریانی، کتیبه‌ای متعلق به سال ۶ میلادی، و کهن‌ترین پوست‌نوشتهٔ سریانی مربوط به سال ۲۴۳ میلادی است). همهٔ این شواهد اولیه از زبان سریانی، غیرمسیحی هستند. به‌عنوان زبانی رسمی، سریانی به‌شکلی منسجم از سبک و دستور زبان متعلق به آرامی شرقی باستان استفاده‌کرد. زبان سریانی به دو شاخه تقسیم شده‌است: لهجهٔ غربی که توسط کلیسای ارتدکس سریانی در میان‌رودان شمالی و غرب سوریه مورد استفاده بود، و لهجهٔ شرقی که توسط کلیسای مشرق و در درون شاهنشاهی ساسانی استفاده می‌شد.[26]

ادبیات سریانی
اطلاعات بیشتر: ادبیات سریانی
شش خوشاگویی (Matthew 5:8) از پشیطتا سریانی شرقی.
ܛܘܼܒܲܝܗܘܿܢ ܠܐܲܝܠܹܝܢ ܕܲܕ݂ܟܹܝܢ ܒܠܸܒ̇ܗܘܿܢ܄ ܕܗܸܢ݂ܘܿܢ ܢܸܚܙܘܿܢ ܠܐܲܠܵܗܵܐ܂‎
Ṭūḇayhōn l-ʾaylên da-ḏḵên b-lebbhōn: d-hennōn neḥzōn l-ʾalāhā.
'خوشبختی حقیقی در قلب است: برای آن‌هایی که خدا را درک کنند.'

در سدهٔ سوم میلادی، کلیساهای ادسا استفاده از سریانی به‌عنوان زبان نیایش را آغاز کردند. شواهدی وجود دارد که اقتباس سریانی، زبان مردم آشوری، انجام مأموریت بود. تلاش‌های ادبی زیادی برای خلق ترجمه‌ای معتبر از کتاب مقدس به‌زبان سریانی، یعنی پشیطتا (ܦܫܝܛܬܐ Pšīṭtā) انجام شد. در همین زمان، افرایم سوری در حال خلق ارزشمندترین مجموعهٔ شعری و الهیات سریانی بود.

در سال ۴۸۹ میلادی، بسیاری از مسیحیان سریانی‌زبان که در مرزهای شرقی امپراتوری روم زندگی می‌کردند، به‌دلیل آزار و اذیت دینی و خصومت رو به رشد مسیحیان یونانی‌زبان با آن‌ها، به شاهنشاهی ساسانی فرار کردند. تفاوت‌های عقیدتی در تفسیر مسیحیت باعث شد که سریانی‌ها به دو لهجهٔ شرقی و غربی تقسیم شوند. اگرچه سریانی همچنان به‌صورت یک زبان واحد در نظر گرفته می‌شود و لهجه‌های شرقی و غربی لهجه‌های یکدیگر را تا حدود زیادی متوجه می‌شوند، اما تلفظ و سیستم نوشتاری متفاوتی دارند و در برخی واژه‌ها نیز این تفاوت وجود دارد.

سریانی غربی زبان رسمی و عبادی سریانی‌های غربی است که توسط کلیسای ارتدکس سریانی، کلیسای کاتولیک سریانی، کلیسای مارونی، کلیسای سریانی ارتدکس مالانکارا، کلیسای سریانی مستقل مالابار، کلیسای سریانی مار توبا و کلیسای کاتولیک سریانی-مالانکارا. مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سریانی شرقی زبان رسمی و عبادی سریانی‌های شرقی است که امروزه نیز توسط آشوریان و پیروان کلیسای آشوری شرق، کلیسای پنطیکاستی آشوری، کلیسای باستانی شرق، کلیسای کاتولیک آشوری-کلدانی، و همچنین کلیسای کاتولیک سریانی-مالابار در هند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ادبیات سریانی با اختلاف زیاد، پراستفاده‌ترین لهجهٔ زبان‌های آرامی است. نوشته‌های این زبان موضوعاتی نظیر شعر، نثر، الهیات، مناجات، سرودهای مذهبی، تاریخ، فلسفه، علم، پزشکی و تاریخ طبیعی را پوشش می‌دهند. بسیاری از این آثار ویرایش‌های انتقادی یا ترجمه به‌زبان‌های مدرن ندارند.

وضعیت کنونی
یک تابلوی هشدار: لطفاً ساکت باشید! به زبان‌های ترکی و سریانی.

تجدید حیات خط سریانی در زمان‌های اخیر باعث خلق روزنامه‌هایی به خط سریانی شده‌است که همچون استفاده از خط عربی مدرن، از دهه‌های نخستین سدهٔ بیستم میلادی، استفاده از خط مدرن سریانی نیز مرسوم شده‌است. خط سریانی مدرن نه‌تنها برای آثار مذهبی، بلکه حتی در ژانرهای سکولار توسط ملی‌گرایان آشوری مورد استفاده قرار می‌گیرد.[27]

سریانی به‌عنوان زبان مذهبی کلیسای ارتدکس سریانی و برخی از زیرشاخه‌های این کلیسا مورد استفاده است.[28] سریانی همچنین به‌عنوان یک زبان اقلیت در عراق به رسمیت شناخته شده‌است[29] و در مدارس عمومی عراق، اسرائیل، سوئد، آوگسبورگ (آلمان) و کرالا (هند) تدریس می‌شود.[30][31]

در سال ۲۰۱۴ میلادی، یک پیش‌دبستانی آشوری در استانبول تأسیس شد.[32]

دستور زبان

بسیاری از واژگان سریانی، همچون دیگر زبان‌های سامی از طریق ریشه‌های ثلاثی ساخته می‌شوند که به‌صورت سه صامت سریانی با حرف صدادار متغیر (و برخی صامت) یک مجموعه را تشکیل می‌دهد. برای نمونه، ریشهٔ ܫܩܠ، ŠQL معنای اولیهٔ «برداشتن» را دارد و واژه‌های زیر می‌توانند از همین ریشه مشتق شوند:

  • ܫܩܠ – šqal: «او برداشته‌است»
  • ܢܫܩܘܠ – nešqol: «او خواهد برداشت»
  • ܫܩܠ – šāqel: «او در حال برداشتن است»
  • ܫܩܠ – šaqqel: «او برداشته شده‌است»
  • ܐܫܩܠ – ʾašqel: «او تعیین کرده‌است»
  • ܫܩܠܐ – šqālā: «برداشتن، بار، بازنگری، بخش یا هجا»
  • ܫܩ̈ܠܐ – šeqlē: «برداشتن، سود، مالیات»
  • ܫܩܠܘܬܐ – šaqluṯā: «یک حیوان بارور»
  • ܫܘܩܠܐ – šuqqālā: «غرور»

واج‌شناسی

از نظر واج‌شناسی، سریانی نیز همچون دیگر زبان‌های سامی شمال‌غربی، دارای ۲۲ همخوان است که عبارتند از:

نویسه‌گردانی ʾ ب گ د ه و ز ح ط ی ک ل م ن س ع ف ص ق ر ش ت
حرف ܐ ܒ ܓ ܕ ܗ ܘ ܙ ܚ ܛ ܝ ܟ ܠ ܡ ܢ ܣ ܥ ܦ ܨ ܩ ܪ ܫ ܬ
تلفظ [ʔ] [b]، [v] [g]، [ɣ] [d]، [ð] [h] [w] [z] [ħ] [tˤ] [j] [k]، [x] [l] [m] [n] [s] [ʕ] [p]، [f] [sˤ] [q] [r] [ʃ] [t]، [θ]

از لحاظ فونتیکی، در تلفظ سریانی در شکل‌های مختلف تغییراتی وجود دارد. بومیان گویشور آرامی شرقی مدرن تلفظ‌های کاملاً متفاوتی دارند، و این امر گاهی اوقات بر نحوهٔ تلفظ زبان کلاسیک تأثیر می‌گذارند. برای نمونه در دعاهای عمومی. سریانی کلاسیک دو جریان اصلی تلفظ دارد: غربی و شرقی.

جستارهای وابسته

پانویس
  1. ASSYRIANS, Armenia Travel, 2 December 2010.
  2. History of the Maronite community of Cyprus, Maronite community of Cyprus
  3. Holes, Clive (2001). "Dialect, Culture, and Society in Eastern Arabia: Glossary". pp. XXIV–XXVI.
  4. Cameron, Averil (1993). "The Mediterranean World in Late Antiquity". p. 185.
  5. Angold 2006, pp. 391
  6. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Classical Syriac". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  7. "Documentation for ISO 639 identifier: syc". ISO 639-2 Registration Authority - Library of Congress. Retrieved 2017-07-03. Name: Classical Syriac
  8. "Documentation for ISO 639 identifier: syc". ISO 639-3 Registration Authority - SIL International. Retrieved 2017-07-03. Name: Classical Syriac
  9. Cameron, Averil; Garnsey, Peter (1998). "The Cambridge Ancient History". p. 708.
  10. Beyer, Klaus (1986). The Aramaic Language: its distribution and subdivisions. John F. Healey (trans.). Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht. p. 44. ISBN 3-525-53573-2.
  11. Tannous, Jack (2010). Syria Between Byzantium and Islam (phd). Princeton University. p. 1.
  12. Smart, J R (2013). "Tradition and Modernity in Arabic Language and Literature". p. 253.
  13. Wilken, Robert Louis. The First Thousand Years: A Global History of Christianity. New Haven and London: Yale University Press. p. 26. ISBN 978-0-300-11884-1.
  14. "City Youth Learn Dying Language, Preserve It". The New Indian Express. May 9, 2016. Retrieved May 9, 2016.
  15. Ji, Jingyi (2007). Encounters Between Chinese Culture and Christianity: A Hermeneutical Perspective. LIT Verlag Münster. p. 41. ISBN 978-3-8258-0709-2.
  16. Beeston, Alfred Felix Landon (1983). Arabic literature to the end of the Umayyad period. Cambridge University Press. p. 497. ISBN 978-0-521-24015-4.
  17. Minov، Sergey (۲۰۱۳). Syriac Christian Identity in Late Sasanian Mesopotamia: The Cave of Treasures in Context. Ph.D. diss.: University of Jerusalem. صص. ۳۴۶–۳۴۷.
  18. The Editors of Encyclopaedia Britannica (2013). "Syriac language". Encyclopaedia Britannica. Retrieved 2018-06-28.
  19. Scott، G. (۲۰۱۵). Did Jesus speak Greek?. Oregon: Pickwick publications. صص. ۳.
  20. "Syriac". [[دانشنامه کلمبیا|The Columbia Electronic Encyclopedia]] (6th ed.). Columbia University Press. 2012. URL–wikilink conflict (help)
  21. Administrator. «About Syriac». www.bethmardutho.org (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۲۸.
  22. "Syriac". The Free Dictionary.
  23. "City Youth Learn Dying Language, Preserve It". The New Indian Express. May 9, 2016. Retrieved May 9, 2016.
  24. Lipiński, Edward Lipiński (2001). Semitic Languages: Outline of a Comparative Grammar. Peeters Publishers. p. 70. ISBN 978-90-429-0815-4.
  25. Drijvers, H. J. W. (1980). Cults and beliefs at Edessa. Brill Archive. p. 1. ISBN 978-90-04-06050-0.
  26. Stefan Weninger (2011). The Semitic Languages: An International Handbook. p. 652. ISBN 978-3-11-025158-6.
  27. Kiraz, George. "Kthobonoyo Syriac: Some Observations and Remarks". Hugoye: Journal of Syriac Studies. Beth Mardutho: The Syriac Institute and Institute of Christian Oriental Research at The Catholic University of America. Archived from the original on 30 November 2011. Retrieved 30 September 2011.
  28. Concise Encyclopedia of Languages of the World. Elsevier. 6 April 2010. pp. 58–. ISBN 978-0-08-087775-4.
  29. Anbori, Abbas. "The Comprehensive Policy to Manage the Ethnic Languages in Iraq" (PDF): 4–5.
  30. Dorit, Shilo (1 April 2010). "The Ben Yehudas of Aramaic". Haaretz. Retrieved 30 September 2011.
  31. "Syriac... a language struggling to survive". Voices of Iraq. 28 December 2007. Archived from the original on 30 March 2012. Retrieved 30 September 2011.
  32. Assyrian School Welcomes Students in Istanbul, Marking a New Beginning

منابع
  • Journal of Sacred Literature, New Series [Series 4] vol. 2 (1863) pp. 75–87, The Syriac Language and Literature
  • Beyer, Klaus (1986). The Aramaic language: its distribution and subdivisions. Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht. شابک ‎۳−۵۲۵−۵۳۵۷۳−۲ .
  • Brock, Sebastian (2006). An Introduction to Syriac Studies. Piscataway, NJ: Gorgias Press. شابک ‎۱−۵۹۳۳۳−۳۴۹−۸ .
  • Brockelmann, Carl (1895). Lexicon Syriacum. Berlin: Reuther & Reichard; Edinburgh: T. & T. Clark.
  • Ciancaglini, Claudia A. (2006). "SYRIAC LANGUAGE i. IRANIAN LOANWORDS IN SYRIAC". Encyclopaedia Iranica.
  • Healey, John F (1980). First studies in Syriac. University of Birmingham/Sheffield Academic Press. شابک ‎۰−۷۰۴۴−۰۳۹۰−۰ .
  • Maclean, Arthur John (2003). Grammar of the dialects of vernacular Syriac: as spoken by the Eastern Syrians of Kurdistan, north-west Persia, and the Plain of Mosul: with notices of the vernacular of the Jews of Azerbaijan and of Zakhu near Mosul. Gorgias Press. شابک ‎۱−۵۹۳۳۳−۰۱۸−۹ .
  • Nöldeke, Theodor and Julius Euting (1880) Kurzgefasste syrische Grammatik. Leipzig: T.O. Weigel. [translated to English as Compendious Syriac Grammar, by James A. Crichton. London: Williams & Norgate 1904. 2003 edition: شابک ‎۱−۵۷۵۰۶−۰۵۰−۷ ].
  • Angold, Michael (2006), O’Mahony, Anthony, ed., Cambridge History of Christianity: Volume 5, Eastern Christianity, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-81113-2.
  • Payne Smith, Jessie (Ed.) (1903). A compendious Syriac dictionary founded upon the Thesaurus Syriacus of Robert Payne Smith. Oxford University Press, reprinted in 1998 by Eisenbrauns. شابک ‎۱−۵۷۵۰۶−۰۳۲−۹ .
  • Robinson, Theodore Henry (1915). Paradigms and exercises in Syriac grammar. Oxford University Press. شابک ‎۰−۱۹−۹۲۶۱۲۹−۶ .
  • Rudder, Joshua. Learn to Write Aramaic: A Step-by-Step Approach to the Historical & Modern Scripts. n.p. : CreateSpace Independent Publishing Platform, 2011. 220 pp. شابک ‎۹۷۸−۱۴۶۱۰۲۱۴۲۱ Includes the Estrangela (pp. 59–113), Madnhaya (pp. 191–206), and the Western Serto (pp. 173–190) scripts.
  • Syriac traditional pronunciation

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ زبان سریانی موجود است.
نسخهٔ آرامی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.