کستی

کُستی یا کُست یا کُستیک یا کُشتی یا بند دین عبارت از بند سفید و باریک و بلندی بوده، که از هفتاد و دو نخ پشم سفید گوسفند بافته می‌شده، هر فرد زرتشتی پس از سن پانزده سالگی ناگزیر بوده آن را به دور کمر ببندد.[1]

مراسم سدره پوشی

کستی کمربند ویژه زرتشتیان است که روی سدره بسته می‌شود. آئین سدره و کشتی‌بندی یکی از مراسم باشکوه زرتشتیان است. در شبانه‌روز چندین بار کشتی نوکنند، یعنی رشته را از میان گشوده، خدای را یاد کرده، به اهریمن نفرین فرستاده، شرح و تفسیر کشتی خوانده و دوباره به میان بندند.

کستی از ۷۲ نخ پشم سفید است. این کمربند باید به دست بهدینان پارسا بافته‌شود. ۷۲ نخ، به شش رشته قسمت شده و هر رشته دارای ۱۲ نخ است. عدد ۷۲ اشاره‌است به ۷۲ فصل یسنا که مهم‌ترین بخش اوستا ست. ۱۲ اشاره است به ۱۲ ماه سال و ۶ اشاره است به شش گاهنبار که اعیاد دینی سال باشد. کُستی را سه بار به دور کمر می‌بندند، که اشاره‌است به سه اصل مزدیسنا که اندیشه و گفتار و کردار نیک باشد. در دور دومی دو گره در پیش و در دور سومی که آخرین دور است دو گره دیگر در پشت می‌زنند. از برای این چهار گره نیز در باب دهم صد در نثر این شرح آمده «در گره اول گواهی می‌دهند به هستی خدای یگانه. در گره دوم گواهی می‌دهند که دین مزدیسنا بر حق و فرستادهٔ اهورامزدا است. در گره سوم گواهی می‌دهند به پیغمبری زرتشت سپنتمان. در گره چهارم گواهی می‌دهند به اصول مزدیسنا که اندیشه و گفتار و کردار نیک باشد.»

این واژه در پهلوی کُستیک از مادهٔ کُست به معنی سو و پهلو و کنار است. در فارسی نیز کشت یا کست به همین معنی است. کُشتی را بند دین نیز گویند. کُستیج معرب کُستی است. در اوستا از برای کُستیت به معنی مطلق چه بند دین و چه کمربند أئیویااُنگهَنَ استعمال شده‌است. این کلمه مرکب است از دو جزء اَئیوی به معنی برورو و بالا که در فارسی اَف شده و بر سر یک دسته از لغات دیده می‌شود چون افسر، افسار، افروختن، افکندن، افشاندن و غیره. دوم یانگهن از ریشهٔ یاه که فعل و به معنی کمربستن است و در اوستا به معنی کمربند آمده‌است. در هرمزدیشت بندهای ۱۷ و ۱۸ آمده‌است. «کسی که نام‌های اهورامزدا را در هنگام خوابیدن و برخاستن و کُستی بستن و کشتی گشودن و از جائی به جائی رفتن و از ناحیه و مملکت بیرون رفتن بسراید، به چنین کسی ضربت و کارد و تبرزین و تیر و دشنه و گرز و سنگ و فلاخن دشمن کارگر نشود.»

بندی که در مراسم دینی به دور شاخه‌های برسم بسته می‌شود نیز در اوستا ائیویانگهن نامیده می‌شود که امروزه آن را هم کُشتی گویند.[2] کستی یاکشتی هم‌اکنون درمیان کردها رواج دارد و سه گره آن، کردار و گفتار و پندار نیک، هنوز برجا است. به این کمربند پشتوین می‌گویند، که درآیین‌های رسمی روی لباس کردی بسته می‌شود.