نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران

نقض حقوق بشر توسط نظام جمهوری اسلامی ایران که در میان مخالفان جمهوری اسلامی ایران با عبارت «جنایات جمهوری اسلامی ایران»[5][6] شناخته می‌شود، مجموعه اقداماتی است از سوی نظام جمهوری اسلامی ایران یا نیروهای نیابتی و مورد پشتیبانی آن برای حفظ و تقویت نظام جمهوری اسلامی ایران، انتقام‌گیری از مخالفان، یا کمک به متحدان خود، که از آغاز انقلاب ۱۳۵۷ ایران تا کنون در جریان است و باعث آسیب بسیاری به مردم و حقوق اساسی بشر شده‌است. نظام جمهوری اسلامی ایران از چند جهت، متهم به نقض حقوق بشر است؛ این اتهامات در برخی موارد، جنبهٔ دینی دارد، و در برخی موارد دیگر، جنبهٔ سیاسی، و گاهی نیز دربردارنده هر دو. برخی از سیاست‌مداران، همانند محمود احمدی‌نژاد صرفاً متهم به جنایات جنگی هستند؛[7] در حالی‌که برخی دیگر از مسئولان جمهوری اسلامی ایران، برای اتهامات تروریستی، تحت تعقیب مراجع قضایی بین‌المللی، همانند پلیس بین‌الملل قرار دارند.[8][9] از نخستین روزهای انقلاب اسلامی به بعد، نظام جمهوری اسلامی ایران، احکامی همچون: بریدن انگشتان دست، قطع دست و پا، گردن‌زنی، پرتاب از بلندی، سنگسار، ترورهای سازمان‌یافته و حکومتی، تیرباران و اعدام فردی و گروهی مخالفان با طناب دار را اجرا کرده‌است.[10][11][12][13][14]

نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران
بخشی از تاریخ جمهوری اسلامی ایران

زمان از انقلاب ۵۷ ایران تا کنون
مکان
نتیجه * قتل‌عام دسته‌جمعی زندانیان در سال ۶۷
بخشی از مجموعه مقاله‌های:
تاریخ جمهوری اسلامی ایران
انقلاب ۱۳۵۷ • دوران تثبیت نظام•
گاه‌شمار تاریخ• تاریخچه نظام•
نظام• جنگ ایران و عراق•
دوران سازندگی • دوران اصلاحات
• دوران اصول‌گرایی • دوران اعتدال
مسئلهٔ هسته‌ای
مذاکرات هسته‌ای • قطعنامه ۱۶۹۶ • قطعنامه ۱۷۳۷ • قطعنامه ۱۷۴۷ • قطعنامه ۱۸۰۳ • قطعنامه ۱۸۳۵ • قطعنامه ۱۹۲۹ • قطعنامه ۱۹۸۴ • توافق موقت ژنو • تفاهم هسته‌ای لوزان • برجام • قطعنامه ۲۲۳۱
مسئلهٔ حقوق بشر

حقوق بشر
نقض حقوق بشر
متهمان نقض حقوق بشر
نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان
نقض حقوق نویسندگان و شاعران
نقض حقوق هنرمندان • نقض حقوق دانشجویان
آموزگاران و استادان دانشگاه
نقض حقوق کارگران • نقض حقوق ورزشکاران
نقض حقوق دگرباشان جنسی
نقض حقوق زنان • نقض حقوق کودکان
نقض حقوق حوزویان • نقض حقوق اقلیت‌ها
نقض حقوق اصناف و گروه‌ها
زندانیان کشته‌شده در زندان‌ها • سنگسار
نقض حقوق زندانیان در دوره کووید–۱۹
دستگیری، زندان و شکنجه • مصادره اموال و دارایی‌ها
روزنامه‌نگاران زندانی • واکنش‌ها به نقض حقوق بشر
اعتراف اجباری • تجاوز جنسی به زندانیان
بازداشت فعالان محیط زیست • شکنجه دولتی
ترور میکونوس • پرونده‌های تروریسم دولتی
قتل‌های زنجیره‌ای • گاه‌شمار قتل‌های زنجیره‌ای
اعدام‌ها پس از انقلاب ۵۷
نقد رسیدگی قوه قضائیه به ترور و شکنجه
نقد رهبر • بمب‌گذاری آمیا • تواب‌سازی • ایرانیان تحریم‌شده به دلیل نقض حقوق بشر
اعتصاب غذای ۱۴۰۰ زندانی سیاسی • روش‌ها و ابزارهای نقض حقوق بشر

انقلاب فرهنگی ایران
اعتراضات

اسفند ۱۳۵۷
شورش ۵۹–۱۳۵۷ • اسفند ۱۳۵۹
۲۵ خرداد • ۳۰ خرداد ۱۳۶۰
دهه ۷۰ • تیر ۱۳۷۸
شهریور ۱۳۷۹ • ۲۲ خرداد ۱۳۸۵
روزشمار اعتراضات ۱۳۸۸ • اعتراضات ۹۰–۱۳۸۸
دی ۱۳۹۶ • اعتراضات بهمن و اسفند ۱۳۹۶
مرداد ۱۳۹۷ • اعتصابات سراسری ۹۸–۱۳۹۷
آبان ۱۳۹۸ • دی ۱۳۹۸

اسفند ۱۳۹۹ ۱۴۰۰
جنبش‌های اجتماعی

جنبش دوم خرداد
جنبش سبز • جنبش دانشجویی
جنبش زنان •

جنبش کارگری
چالش‌های سیاسی
کودتای نوژه
بحران گروگان‌گیری • برکناری بنی‌صدر • ماجرای ایران–کنترا • برکناری منتظری • برگزیدگی خامنه‌ای به رهبری • کنفرانس برلین • توقیف فله‌ای مطبوعات • لوایح دوگانه • جنجال مشایی • جنجال مصلحی • انکار هولوکاست • یکشنبهٔ سیاه • ترور شخصیت‌های هسته‌ای • جنجال حقوق‌های نجومی • جنجال املاک نجومی • بحران اقتصادی ۱۴۰۰–۱۳۹۷ • بحران خلیج فارس • ترور سلیمانی • سرنگونی هواپیمای اوکراینی
پیمان‌نامه ۲۵ ساله ایران و چین
درگاه تاریخ ایران
نگاره پیکر بی‌جان کشته‌شدگان سینما رکس آبادان در این فاجعه بیش از ۵۰۰ نفر از تماشاگران که اکثراً زن و کودک بودند، در آتش‌سوزی جان‌باختند

وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران از جانب ایرانیان و از جانب فعالان حقوق بشر، نویسندگان، و سازمان‌های مردم‌نهاد بین‌المللی، مورد انتقاد قرار گرفته‌است. در دوران حکومت جمهوری اسلامی ایران، مجمع عمومی سازمان ملل متحد به‌جز دو سال، همه ساله، قطعنامه‌ای در مورد نقض حقوق بشر به‌وسیلهٔ حکومت جمهوری اسلامی، صادر کرده‌است.[15] در قطع‌نامهٔ مجمع عمومی سازمان ملل متحد به شمارهٔ A/RES/۶۴/۱۷۶ که در فروردین ۱۳۸۹ منتشر شد،[16] این مجمع ایران را در بسیاری موارد محکوم کرد؛ از جمله، در رویارویی دولت با معترضان نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸). حکومت جمهوری اسلامی ایران به‌گونهٔ سختگیرانه‌ای آزادی‌های مدنی از جمله، آزادی سخنرانی، مطبوعات، تجمعات، انجمن‌ها و آزادی‌های شخصی را زیر پا می‌گذارد و در مسیر آزادی‌های مذهبی نیز مانع، ایجاد کرده‌است.[17]

ایران، قرارداد عضویت (به انگلیسی: ratification) در دیوان کیفری بین‌المللی را رسماً نپذیرفته‌است. برخی این سیاست عدم پذیرش ایران را ناشی از ترس دولت‌مردان ایران از محاکمه در این دادگاه دانسته‌اند.[18] جمهوری اسلامی ایران به‌همراه بازوی سیاسی–نظامی آن که سپاه پاسداران است، به اعدام دسته‌جمعی زندانیان عقیدتی-سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷، قتل‌های زنجیره‌ای ایران، عملیات‌های تروریستی خارجی، همکاری با رژیم بشار اسد، جنگ‌افروزی در سوریه، عراق و یمن[19] و چند کشور دیگر، همچنین سرکوب اعتراضات و نقض حقوق مردم ایران و مواردی از این دست، متهم شده‌است.

پیشینه
نوشتار‌های اصلی: فدائیان اسلام، آتش‌سوزی سینما رکس آبادان و گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا
نوشتار(های) وابسته: تروریسم در ایران و تروریسم اسلامی

با شروع جنبش اسلامی در ایران و آتش زدن سینما رکس آبادان در ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ به دست مسلمانان بنیادگرا، چرخشی مهم در نخستین خصیصهٔ تروریسم اسلامی روی داد. با واقعهٔ سینما رکس آبادان برای اولین بار مردم عادی هدف سوءقصد اسلامگرایان قرار گرفتند و حدود ۴۰۰ نفر از شهروندان عادی ایران به دست اسلامگرایان در آتش سوزانده شدند. این فاجعه بهانه‌ای بود برای سامان بخشیدن و گسترش دادن انقلاب ۱۳۵۷ ایران؛ در ابتدا سید روح‌الله خمینی بدون هیچ مدرک و سندی، مقصر این آتش‌سوزی را ساواک و محمدرضاشاه دانست. سپس حسین تکبعلی‌زاده مجرم شناخته شد.

نقض حریم شخصی
نوشتار اصلی: طرح ارتقای امنیت اجتماعی

در سال ۲۰۰۷ [۸۶-۱۳۸۵ خورشیدی] نیروهای انتظامی ۱۵۰ هزار نفر را در جریان مبارزه با بدحجابی دستگیر و آن‌ها را مجبور به نوشتن «تعهدنامه» کردند تا ضوابط پوشش را مطابق با استانداردهای دولتی مراعات کنند.

همچنین در این سال، پلیس امنیت فرودگاه‌های ایران، بیش از ۱۷٬۰۰۰ نفر از مردمی را که در فرودگاه‌های کشور تردد کرده‌اند، به دلیل تفاوت پوششان متوقف کرده و مورد بازخواست قرار داد و ۸۵۰ زن را نیز بازداشت و مجبور به امضای تعهدنامه کرد. ۱۳۰ نفر دیگر نیز توسط مقامات قضایی، مورد پیگرد قرارگرفته‌اند.[20]

نقض حقوق صنف‌ها و گروه‌ها
برای آشنایی با این بخش، نقض حقوق اصناف و گروه‌ها توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.
نوشتار(های) وابسته: بازداشت فعالان محیط زیست در ایران و روزنامه‌نگاران زندانی در ایران

در جمهوری اسلامی، حقوق آموزگاران، دانشجویان، کنشگران محیط زیست و حقوق بشر، کارگران و رانندگان…، نقض می‌شود.

نقض حقوق اقلیت‌های عقیدتی (دینی و فرادینی)، قومی، زبانی و جنسیتی
برای آگاهی، نقض حقوق اقلیت‌ها توسط جمهوری اسلامی ایران و نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.
نوشتار(های) وابسته: اعدام‌های ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷، دستگیری، زندان و شکنجه در جمهوری اسلامی ایران، مصادره اموال و دارایی‌ها در نظام جمهوری اسلامی ایران، آزادی ادیان در ایران و نوکیش
علی دشتی به دلیل انتشار کتاب ۲۳ سال، در کهولت سن، شکنجه و به اعدام، محکوم شد.
حبیب‌الله آشوری به اتهام ارتداد و مخالفت با حکومت، توسط حکومت جمهوری اسلامی، اعدام شد.
حسین سودمند نوکیش مسیحی‌ای که در زندان مشهد، به اتهام ارتداد، اعدام شد.
محسن امیراصلانی روان‌شناسی که به اتهام ارتداد (خرافی دانستن زنده ماندن یونس در شکم ماهی)، اعدام شد.
قربان دردی تورانی به دلیل گرویدن به مسیحیت، توسط حکومت جمهوری اسلامی، کشته شد.
مهدی دیباج به دلیل گرویدن به مسیحیت، به دست برخی از مأموران جمهوری اسلامی، کشته شد.

«بسمه تعالی. انا للَّه و انا الیه راجعون. به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان می‌رسانم مؤلف کتاب «آیات شیطانی» -که علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده‌است-همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام می‌باشند. از مسلمانان غیور می‌خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعاً آن‌ها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرئت نکند به مقدسات مسلمین، توهین نماید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است ان شاء الله. ضمناً اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب دارد؛ ولی خود، قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم، معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد؛ و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته. روح‌الله الموسوی الخمینی».

«
»
فتوای خمینی برای کشتن سلمان رشدی و ناشران کتابش.[21]

«یک بهائی، پر از اضطراب، دارد زندگی می‌کند. هیچ بهائی نمی‌تواند فکر کند که حتی برای متوفیانش سنگ قبرِ درست و حسابی بگذارد؛ تمام اماکن مقدسی که برای بهائیان وجود داشته، با خاک، یکسان شده. اموال بهائیان، غصب می‌شود به عنوان بیت‌المال؛ در سال‌های اولیهٔ انقلاب، ۲۰۰ نفر بهائی، تنها به خاطر بهائی بودن، کشته شدند. در سال[های] اخیر، دوباره، بهائی‌ها را زندانی می‌کنند».
شبنم طلوعی[22]

«
»

در نظام جمهوری اسلامی ایران، خداناباوران،[23] دین‌ناباوران، بهائیان، یارسانی‌ها، مندائیان، سیک‌های ایران، رائلیان، دراویش گنابادی و همهٔ مسلمانانی که به کیشِ دیگری بگروند (نوکیشان اسلام‌ناباور)، فاقدِ هرگونه حقوقِ شهروندی، قانونی و بشری هستند و به‌شدت، سرکوب می‌شوند.[24][25][26]

نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان
برای آگاهی بیشتر، نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.
نوشتار(های) وابسته: نوکیش و ارتداد

همه کسانی که از دین اسلام، روی‌گردان شوند، حکمشان اعدام است.[27]

نقض حقوق دگرباشان جنسی
برای آگاهی بیشتر، نقض حقوق دگرباشان جنسی توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.

بر پایهٔ گزارش گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد، در نظام جمهوری اسلامی ایران و بر پایهٔ احکامی اسلامی، حقوق دگرباشان جنسی، همچنان، با رفتارهای خشونت‌آمیز[28] و به گونهٔ گسترده[29] و سازمان‌دهی‌شده،[30][31][32][33] نقض شده[34][35] و حتی بر خشونت بر ضد همجنس‌گرایان را قانونی کرده‌اند[36][37] که مواردی از این نقض حقوق، از سوی برخی از رسانه‌های خبری و سازمان‌های پشتیبان حقوق بشر، گزارش شده‌است.

در کشورهای اسلامی، از جمله، در نظام جمهوری اسلامی ایران، کیفر اقلیت‌های جنسی، شلاق... و حتی اعدام[38][39][40][41][42][43] است.[44][45][46]

نقض حقوق نویسندگان و شاعران
برای آگاهی بیشتر، نقض حقوق نویسندگان و شاعران توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.

در نظام جمهوری اسلامی ایران، حقوق انسانی نویسندگان و شاعران به ویژه دگراندیش و منتقد، مانند حقوق گروه‌های معترض دیگر، همچون: روشنفکران، هنرمندان، روزنامه‌نگاران، دانشجویان، آموزگاران، کارگران، اقلیت‌های قومی و دینی،[47] وکیلان، فعالان حقوق بشر و زنان…، نقض می‌شود.[48]

حکومت جمهوری اسلامی، شیوه‌های گوناگونی را برای واداشتن روزنامه‌نگاران و نویسندگان به سکوت و حذف صدای آنان از جامعه به کار برده‌است؛ از سانسور و توقیف رسانه و کتاب و قطع درآمد اقتصادی گرفته تا حبس و شکنجه و تبعید و کشتار؛ چه از راه ترور در بیرون از زندان و چه از راه صورت اعدام در زندان.[49]

نقض حقوق هنرمندان
برای آگاهی بیشتر، نقض حقوق هنرمندان توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.

در سال‌های اخیر (دههٔ ۹۰) نیز مانند گذشته، موجی از سرکوب هنرمندان (به همراه سرکوب شاعران و نویسندگان…) آغاز شده‌است.[50]

نقض حقوق آموزگاران و نیز استادان دانشگاه
برای آگاهی بیشتر، نقض حقوق آموزگاران و استادان دانشگاه توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.

حکومت جمهوری اسلامی در راستای اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها، از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۲، به اخراج و سرکوب حتی خونین دانشگاهیان ایران پرداخت که در پی آن، دانشگاه‌های سراسر کشور تا چند سال، تعطیل شدند و دانشجویان و استادان (دگراندیش، چپ (کمونیست)، بهائی... و هوادار حکومت پهلوی)، از دانشگاه‌ها اخراج شدند. در این رخداد، سه تن از دانشجویان، کشته شده و صدها تن نیز زخمی گشتند.[51]

نقض حقوق دانشجویان
برای آگاهی بیشتر، نقض حقوق دانشجویان توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.

تنها در درازای دو سال یعنی از فروردین ۱۳۸۸ تا شهریور ۱۳۹۰، در بیش از ۲٫۰۰۰ مورد، حقوق دانشجویان، نقض شده و نیز فضای دانشگاه‌ها پادگانی و امنیتی گردید.[52][53][54]

نقض حقوق کارگران
نوشتار اصلی: نقض حقوق کارگران توسط جمهوری اسلامی ایران

«چهار کارگر، خودسوزی کردند، تنها برای [نگرفتن دستمزدشان یعنی] یک میلیون و دویست هزار تومان! لعنت به این زندگی!» (بخشی از گفتار اعتراضی اسماعیل بخشی در اعتراضات کارگری ۱۳۹۷ خوزستان)[55]

«
»

در نظام جمهوری اسلامی ایران، حقوق انسانی کارگرانِ به ویژه معترض و زندانی،[56] مانند حقوق انسانی معلمان، استادان دانشگاه، کنشگران سیاسی و مدنی و اقلیت‌های عقیدتی…،[57] روزانه، نقض می‌شود. فعالان حقوق کارگران، مانند کارگران معترض[58][59] در ایران، به دلیل اعتراض به نقض حقوق انسانی و صنفی‌شان، معمولاً، با سرکوب، روبه‌رو می‌شوند.[60][61]

نقض حقوق بانوان
شیرین عبادی، فعال حقوق زنان و برنده جایزه صلح نوبل
برای آشنایی بیشتر با این بخش، نقض حقوق زنان توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.
نوشتار(های) وابسته: جنبش زنان ایران، جنبش زنان ایران و کمپین یک میلیون امضا

بانوان در نظام جمهوری اسلامی ایران از حقوق عادلانه، برخوردار نبوده و حقوقشان از جهات گوناگون، نقض می‌شود.

نقض حقوق کودکان

در نظام جمهوری اسلامی ایران، حقوق کودکان از راه‌هایی همچون: اعدام، کار، محرومیت از تحصیل، کودک‌همسری و کودک‌سربازی…، نقض می‌شود.

رد گسترده صلاحیت درخواست‌کنندگان نامزدی سیاسی

در دی ماه ۱۳۸۶ وزارت کشور ایران درخواست بیش از ۲۰۰۰ تن از ۷۵۹۷ متقاضی نامزدی هشتمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی را رد کرد. وزارت کشور دلایل رد صلاحیت آن‌ها مواردی از جمله «دارای پرونده قضایی»، «توهین به مقدسات اسلامی»، «نقض حقوق شهروندان» برشمرد. اکثر نامزدهای رد صلاحیت شده با گروه‌های اصلاح طلب به‌خصوص گروه‌های نزدیک به محمد خاتمی مرتبط بودند. اکثریت نامزدهای تأیید شده را افراد موسوم به اصولگرا تشکیل می‌دادند. البته در این زمان دولت جمهوری اسلامی، دولت روحانی، اصلاح طلب بود.[62]

مخالفت خامنه‌ای با سند ۲۰۳۰ یونسکو

در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۳۹۶ شورای انقلاب فرهنگی دولت ایران، اجرای سند ۲۰۳۰ یونسکو را از دستور کار دولت، خارج کرد. این تصمیم، پس از آن گرفته شد که خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۶ اجرای این سند را «غیرمجاز» و مغایر با اسلام و قرآن، اعلام کرد. رهبر جمهوری اسلامی در انتقاد از سند یونسکو گفت: «اینجا جمهوری اسلامی ایران است و در این کشور مبنا اسلام و قرآن است. اینجا جایی نیست که سبک زندگی معیوب و ویرانگر و فاسد غربی بتواند اعمال نفوذ کند. در نظام جمهوری اسلامی پذیرش چنین سندی، معنا ندارد.»[63]

آزادی بیان
داریوش فروهر یکی از قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای.

در ایران قوانین و دستورالعمل‌هایی چون مواد ۵۱۳ و ۵۱۴ قانون مجازات اسلامی باعث تحمیل مجازات در حوزه بیان آزادانه افکار می‌شود همچنین ابهامات مربوط به قوانین امنیتی چون مواد ۵۱۰٬۶۱۰ و ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی محدودیت‌هایی در زمینه برخورداری از حق برگزاری تجمعات و گردهمایی‌های مسالمت‌آمیز ایجاد می‌کند.[64]

محدود کردن آزادی گردش اطلاعات اینترنتی

نظام جمهوری اسلامی ایران به دلیل سانسور سایبری و محدود کردن آزادی گردش اطلاعات در ایران از راه فیلترینگ در فضای مجازی، بارها مورد انتقاد قرار گرفته‌است.[65]

سرکوب اعتراضات خیابانی

سرکوب اعتراضات سراسری مردم ایران در سال‌های ۱۳۸۸،[66] ۱۳۹۶[67][68] و ۱۳۹۷ خورشیدی[69] و آبان ۱۳۹۸ بابت گرانی بنزین تعدادی از شدیدترین سرکوب‌های حکومت علیه خواسته‌های شهروندان ایرانی به حساب می‌آید.

نقض آزادی اجتماعی

در حکومت جمهوری اسلامی، از دوره اعتراضات خیابانی زنان معترض به حجاب اجباری در اسفند ۱۳۵۷ تا دوره اعتراضات مدنی دختران خیابان انقلاب و پس از آن، رعایت نکردن حجاب اسلامی، به شدت سرکوب شده‌اند.[70][71][72][73]

نقض آزادی فرهنگی و اندیشه‌ای

در جمهوری اسلامی، انتشار کتاب‌های مخالف دین اسلام و جمهوری اسلامی، ممنوع است و ناشران و پخش کنندگان چنین کتاب‌هایی توسط مأموران امنیتی، بازداشت می‌شوند. تنها در درازای دو ماه در سال ۱۳۹۷، بیش از یک میلیون جلد کتاب، ضبط شده‌است.[74]


نقض حقوق قربانیان تجاوز جنسی با جانبداری از متهمانِ به تجاوز

قوه قضاییه حکومت جمهوری اسلامی، محمد گندم‌نژاد طوسی (سعید طوسی؛ یکی از قاریان بیت سید علی خامنه‌ای) از اتّهام تجاوز جنسی به کودکان و نوجوانان را تبرئه کرد؛ با اینکه شاکیان، رضایت نداده بودند و نیز با افشای سندی از سوی یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خود طوسی، پیش‌تر، به این مسئله، اعتراف کرده بود.[75]

با اینکه به دلیل شکایت خانواده برخی از نوجوانان مورد «تجاوز جنسی»،[76][77] سعید طوسی، تحت تعقیب قضایی قرار گرفته بود؛ سرانجام، با دخالت مسئول وقت ارتباطات دفتر سید علی خامنه‌ای[78] و نیز رئیس قوه قضائیه[79] و دادستان تهران، برای وی قرار منع تعقیب، صادر شده‌است.[80]

دستگیری، زندان، شکنجه و اعتراف اجباری
برای آشنایی با این بخش، دستگیری، زندان و شکنجه در جمهوری اسلامی ایران و شکنجه دولتی در ایران معاصر را ببینید.
نوشتار(های) وابسته: اعتصاب غذای ۲۰ زندانی سیاسی در ایران

در نظام جمهوری اسلامی ایران، منتقدان عقیدتی و سیاسی و مدنی…، بازداشت و حتی زندانی و شکنجه می‌شوند.

آزار و تجاوز جنسی
برای آگاهی بیشتر، آزار جنسی یا تجاوز به زندانیان در ایران را ببینید.

بر پایهٔ گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر ایران، در گزارش خود از شکنجه و تجاوز جنسی در زندان‌های ایران و نیز سرکوب سازماندهی‌شده اقلیت‌های دینی، قومی و جنسی در این کشور، انتقاد کرده‌است.[81]

برخی از شیوه‌های شکنجه

بر پایهٔ گزارش عفو بین‌الملل، بازجویان وابسته به تشکیلات اطلاعاتی و امنیتی و مأموران زندان‌ها، بازداشت‌شدگان، از جمله کودکان، با شیوه‌هایی شکنجه کرده‌اند؛ با شیوه‌هایی همچون:[82]

  1. برهنه کردن زندانیان و پاشیدن آب سرد بر بدن‌شان
  2. نگه داشتن بازداشت‌شدگان به‌طور مستمر و به مدت طولانی در معرض گرما یا سرمای شدید و بمباران آنها با نور تند و صداهای گوشخراش
  3. کشیدن ناخن‌های انگشتان دست و پا
  4. اسپری فلفل زدن به نقاط مختلف بدن
  5. تزریق یا خوراندن اجباری مواد شیمیایی
  6. شوک الکتریکی
  7. القای حس خفگی با آب
  8. اعدام‌های نمایشی
  9. ضرب و جرح با مشت و لگد
  10. چماق
  11. شلنگ پلاستیکی
  12. باتوم و کابل
  13. زدن شلاق
  14. محروم کردن از آب و غذا
  15. کشیدن کیسه روی سر
  16. اجبار به نشستن در حالت‌های دردآور
  17. بازداشت کودکان
  18. برهنه‌سازی اجباری
  19. دشنام‌های جنسی
  20. پاشیدن اسپری فلفل به ناحیه دستگاه تناسلی و وارد آوردن شوک الکتریکی به بیضه‌ها
  21. آویزان کردن و نگه داشتن در وضعیت‌های دردناک
  22. القای حس خفگی با آب
  23. تهدید به مرگ و اعدام نمایشی
  24. تزریق یا خوراندن اجباری مواد شیمیایی

به نوشته این سازمان، بیشتر کسانی که عفو بین‌الملل با آن‌ها مصاحبه کرده تا هفته‌ها و ماه‌ها پس از وقوع اعتراضات در حالت شوک، ترومای روانی، اضطراب به سر می‌بردند.

به نوشته عفو بین‌الملل، نظام جمهوری اسلامی ایران برای سرکوب آن اقدام به قتل صدها نفر در خیابان‌ها و «دستگیری هزاران مرد، زن و کودک بین ۱۰ تا ۱۸ سال در چند روز» کرد. یافته‌های عفو بین‌الملل حاکی از:

  1. وجود بازداشتگاه‌های مخفی و امنیتی
  2. بی‌خبر نگاه داشتن خانواده‌ها
  3. موارد ادامه‌دار ناپدید کردن قهری
  4. حبس انفرادی طولانی‌مدت
  5. سلب دسترسی به خدمات درمانی

و شرایط غیرانسانی در بازداشتگاه‌های این معترضان است.

همچنین، در این گزارش، آمده‌است:

  1. شکنجه‌های روانی
  2. اعترافات اجباری
  3. نداشتن وکیل و نبود روند دادرسی
  4. بازداشت‌های خودسرانه
  5. عدم تحقیق و پاسخگویی
  6. تخریب چهره معترضان
  7. تجلیل از آمران و عاملان سرکوب و شکنجه.[83]

وضعیت زندان‌ها

عفو بین‌الملل شرایط زندان‌های ایران را از نظر امکانات «بی‌رحمانه و غیرانسانی» توصیف کرده و به مواردی چون «کمبود امکانات تهویه هوای مناسب، سرویس‌های بهداشتی کثیف و ناکافی، کمبود مواد شوینده لازم برای شستن ظروف و لباس‌های زندانیان، کمبود آب شرب، غذای کم کیفیت و کمبود شدید تختخواب» اشاره کرده‌است.[84]

وضعیت زندان‌ها در دورهٔ کروناویروس
برای آشنایی با وضعیت زندانیان در دوره کرونا، نقض حقوق زندانیان در دوره کووید–۱۹ در جمهوری اسلامی ایران را ببینید.

مقامات قوه قضاییه نظام جمهوری اسلامی ایران، بیماری کرونا را به عنوان ابزاری برای شکنجه بر ضد زندانیان سیاسی به کار گرفته‌اند.[85]

زندانیان کشته‌شده در زندان‌های ایران
برای آگاهی بیشتر، زندانیان کشته‌شده در زندان‌های ایران را ببینید.

شمار قابل توجهی از زندانیان در زندان‌های حکومت جمهوری اسلامی ایران، زیر شکنجه، کشته شده‌اند. نام‌های برخی از آنان عبارت است از: کاووس سیدامامی (۱۳۹۶)، وحید حیدری (۱۳۹۶)، سینا قنبری (۱۳۹۶)، سارو قهرمانی (۱۳۹۶)، زهرا بنی‌یعقوب (۱۳۸۶)، ابراهیم لطف‌اللهی (۱۳۸۶) و زهرا کاظمی (۱۳۸۲)...[86]

اعدام
نوشتار‌های اصلی: اعدام در ایران و اعدام‌های ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷
نوشتار(های) وابسته: قانون مجازات اسلامی ایران، سنگسار در ایران و شلاق‌زنی
کردستان؛ فرودگاه سنندج؛ تیرباران پیشمرگان کردجهانگیر رزمی با گرفتن این عکس از «جوخه آتش در ایران» برنده جایزه پولیتزر ۱۹۸۰ میلادی شد
تعداد اعدام‌های در ایران از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۳ طبق گزارش احمد شهید[87]

در قانون مجازات اسلامی ایران اقسام اعدام‌ها و شکنجه‌های غیرمعمول وجود دارد. از جمله شلاق‌زنی و سنگسار؛ می‌توان به سنگسار در تاکستان اشاره کرد.[88] جریان سنگسار تاکستان به بررسی اتهام رابطه نامشروع زوج ۴۷ و ۴۳ ساله به نام جعفر کیانی و مکرمه ابراهیمی می‌پرداخت که بر اساس حکم دستگاه قضایی ایران در سال ۱۳۷۵ به اتهام داشتن روابط نامشروع به سنگسار (رجم) محکوم شدند. متهمان بیش از ۱۱ سال را در انتظار اجرای حکم در زندان چوبین قزوین گذراندند. این پرونده در سال ۱۳۸۶ با سنگسار کیانی و آزادی ابراهیمی خاتمه یافت.[89] در خرداد ۱۳۸۶ در حالی‌که زمینه‌های لازم برای اجرای حکم سنگسار در تاکستان آماده بود با دستور شبانهٔ رئیس کل دادگستری استان قزوین متوقف شد.[90] طرفداران حقوق بشر، فعالان اجتماعی و برخی از وکلا، پس از آگاه شدن از این رویداد تلاشهای وسیعی برای جلوگیری از اجرای حکم انجام دادند. در اثر این تلاشها رئیس قوهٔ قضائیه وعدهٔ تعویق اجرای حکم را داد.[91] با این‌حال در ۱۴ تیر ۱۳۸۶ اعلام شد حکم سنگسار جعفر کیانی در تاکستان اجرا شده‌است.[92]

اعدام‌های عقیدتی و سیاسی
مونا محمودنژاد یکی از بهائیانی بود که پس از انقلاب ۱۳۵۷، در هفده سالگی در ایران، اعدام شد. ده‌ها زن بهائی نیز با او اعدام شدند.
ویران کردن گورستان بهائیان در یزد توسط جمهوری اسلامی
  • پس از انقلاب ۱۳۵۷، تعدادی از مقامات حکومت محمدرضا پهلوی، اعدام شدند. همچنین در تابستان ۱۳۶۷ خورشیدی، ۴٬۴۸۲[93][94] تن از زندانیان عقیدتی-سیاسی گروه‌های مخالف اسلام یا جمهوری اسلامی ایران، به دستور سید روح‌الله خمینی، قتل‌عام شدند.
  • بنابر اخبار رسیده به رادیو فردا دو زندانی سیاسی کرد به نام‌های دیاکو رسول‌زاده و صابر شیخ عبدالله در بامداد روز سه‌شنبه ۲۴ تیر ۱۳۹۹ در زندان ارومیه اعدام شدند. رها بحرینی، پژوهشگر سازمان عفو بین‌الملل گفت که این دو زندانی تحت شکنجه و اعتراف اجباری قرار گرفتند ولی بارها گفته‌اند که در هیچ اقدام بمب‌گذاری شرکت نداشتند.[95]
  • در ۱۵ مرداد ۱۳۹۹ مصطفی صالحی، ۳۰ ساله، یکی از معترضان اعتراضات دی ماه ۱۳۹۶ که تا کنون در بازداشت بوده، در زندان دستگرد اصفهان اعدام شد. وی به اتهام کشتن یک پاسدار به اعدام محکوم شده، اما در جریان محاکمه این اتهام را رد کرده بود.[96][97]
  • در ۶ دی ۱۳۹۹ عبدالحمید میربلوچ‌زهی، زندانی بلوچ، به اتهام شرکت در یک تیراندازی که منجر به کشته شدن دو پاسدار انجامید، اعدام شد. در حالی که دو روز قبل از اعاده دادرسی او خبر داده شده بود.[98]
  • صبح روز پنج‌شنبه ۱۱ دی ۱۳۹۹ سه زندانی اهل سنت به نام‌های «حمید راست‌بالا، کبیر سعادت جهانی و محمدعلی آرایش» به اتهام «بَغی از طریق عضویت در گروه سَلَفی حزب الفرقان و عضویت در جبهه همبستگی ملی اهل سنت ایران» در زندان وکیل‌آباد مشهد اعدام شدند. این اعدام‌ها به‌صورت ناگهانی بود و خانواده آنها از ملاقات آخر محروم شدند.[99][100]
  • ۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ دو زندانی در اراک به نام یوسف مهرداد، اهل اردبیل (هویت زندانی دیگر مشخص نیست) به اتهام‌های «توهین به مقدسات» و «سب‌النبی» (توهین به پیامبران) به اعدام محکوم شدند.[101]

اعدام‌های گروهی

در نظام جمهوری اسلامی ایران، اعدام‌های گروهی، از جمله، بر ضد زندانیان عقیدتی و سیاسی…، انجام می‌شود.[102]

قتل‌عام سال ۱۳۶۷
نوشتار اصلی: اعدام دسته‌جمعی زندانیان عقیدتی-سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷
حکم سید روح‌الله خمینی برای قتل‌عام زندانیان عقیدتی-سیاسی در سال ۱۳۶۷[103]

«به این نتیجه رسیدیم که بالآخره بعد [از] سه روز مقاومت، ما را می‌کشند؛ پس، بهتر است [که] صبح، بگوییم ما مسلمان نیستیم تا هر چه زودتر خلاص شویم. صبح که ناصریان (محمد مقیسه) آمد، گفتیم ما مسلمان نیستیم. گفت غلط کردید که نیستید؛ اول [به دلیل نماز نخواندن] حسابی [شلاق] بخورید، بعد بمیرید». (خاطرهٔ یکی از بازماندگان قتل‌عام ۶۷ دربارهٔ شکنجه به دست یکی از حوزویان بازجو)[104]

«
»

اعدام زندانیان عقیدتی-سیاسی سال ۱۳۶۷ کشتار جمعی بود که طی آن به فرمان سید روح‌الله خمینی، چندین هزار نفر از زندانیان سیاسی و عقیدتی در زندان‌های نظام جمهوری اسلامی ایران در ماه‌های مرداد و شهریور ۱۳۶۷ به شکلی مخفیانه، اعدام و در گورهای دسته‌جمعی دفن شدند.[۱] اکثریت کسانی که اعدام شدند از اعضای سازمان مجاهدین خلق بودند و گرچه حامیان دیگر گروه‌های چپ‌گرا مانند سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) و حزب توده نیز در میان آن‌ها وجود داشت.[۲][۳] نهادها و سازمان‌های مدافع حقوق بشر جرم زندانیان را همکاری با سازمان‌های مخالف نظام به خصوص سازمان مجاهدین خلق ایران و همچنین طیف‌های مختلفی از گروه‌های چپ، کمونیست و مارکسیست ذکر کرده‌اند.[۴][۵] اما مقامات جمهوری اسلامی اعدام آن‌ها را به دلایلی همچون کشف تشکیلات مرتبط با سازمان مجاهدین خلق در زندان،[۶] نتیجه ادامه محاکمه[۷] به دلیل ترور مقامات جمهوری اسلامی[۸] توسط آن‌ها ذکر کرده‌اند. تعداد قربانیان این واقعه نزد مراجع مختلف متفاوت و بین ۱٬۸۷۹[۹] نفر (گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد) تا ۳٬۰۰۰[۱۰] یا ۴٬۴۸۲[۱۱] نفر تخمین زده شده‌است.

مقامات ارشد نظام جمهوری اسلامی ایران انجام اعدام‌ها را انکار نمی‌کنند؛ بلکه در مواردی، از آن، دفاع نیز کرده‌اند و آن اعدام‌ها را برای حفظ نظام، لازم شمرده‌اند.[۱۲] حسینعلی منتظری، بلندپایه‌ترین مخالف اعدام‌ها بود و اعتراض‌هایش به قیمت برکناری‌اش از جانشینی سید روح‌الله خمینی و به حبس خانگی طولانی مدت وی انجامید.[۱۳] حسینعلی منتظری، در جلسه خصوصی با مسئولان هیئت مرگ[105][106][107][108][109][110][111][112][113][114][115][116][117][118] یعنی حسین‌علی نیری (حاکم پیشین شرع)، مرتضی اشراقی (دادستان پیشین تهران)، سید ابراهیم رئیسی (معاون پیشین دادستان تهران) و مصطفی پورمحمدی (نمایندهٔ وقت وزارت اطلاعات)، در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۶۷ گفت: «خمینی را در آینده، خونریز، سفاک و فتاک، لقب خواهند داد.»[119][120]

همچنین، کشتار زندانیان عقیدتی و سیاسی (چه آنانی که حکمشان پایان یافته بود یا نیافته بود)، از مدت‌ها پیش (از عملیات مرصاد/فروغ جاویدان)، برنامه‌ریزی شده بود؛[121] افزون بر اینکه زندانیانِ قتل‌عام شده، فقط جزو سازمان مجاهدین خلق ایران نبودند؛ بلکه از گروه‌های چپ و غیر مسلمان (کمونیست...) هم بودند.[122]

دیدبان حقوق بشر از این واقعه با نام «کشتار زندان سال ۶۷» یاد می‌کند.[123]

نقض حقوق کودکان در قتل‌عام ۱۳۶۷
نوشتار(های) وابسته: قانون اعدام کودکان در جمهوری اسلامی ایران

اعدام قهرمانان ورزشی
برای آشنایی با این بخش، نقض حقوق ورزشکاران توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.

در جمهوری اسلامی، قهرمانانی ورزشی همچون: فروزان عبدی، حبیب خبیری، هوشنگ منتظرالظهور، نازنین عظیم‌زاده، علاءالدین عترتی کوشالی، علی مطیری (بوکسور ایرانی) و نوید افکاری اعدام شده‌اند.

اعدام‌های کیفری

سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی اعلام کرد که در سال ۲۰۰۷ (۸۶–۱۳۸۵ خورشیدی) حداقل ۲۴ نفر در هر هفته اعدام و بیش از ۶۴ نفر محکوم به مرگ شده‌اند، و ایران با ۳۱۷ اعدام در این سال، رتبه دوم را در این زمینه دارد.[124]

در سال ۱۳۸۷ در جمهوری اسلامی ایران، ۷۰ تا ۸۰ مجرم در انتظار اعدام به سر می‌بردند. در سال ۲۰۰۵ (۸۴–۱۳۸۳) یک دختر شانزده ساله به جرم آنچه «روابط جنسی نامشروع» خوانده شد، در ملأ عام در شهرستان نکا اعدام شد.

بر اساس قوانین اسلام که در ایران اجرا می‌شود، همجنسگرایان در صورت اثبات همجنس‌گرایی با مجازات اعدام مواجه می‌شوند و قاضی می‌تواند از میان پنج روش ازجمله پرتاب مجرم از بلندی یا خراب کردن دیوار بر سر وی، نحوه اعدام مجرم را انتخاب کند. استفاده از این‌گونه روش‌ها پس از انقلاب ۱۳۵۷ گزارش نشده‌است، اما یک مرد در استان قزوین به جرم زنا سنگسار شد.[125]

اعدام کودکان و نوجوانان
برای آشنایی با این بخش، اعدام کودکان در جمهوری اسلامی ایران و نقض حقوق کودکان توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.

اعدام، شکنجه و تحقیر همجنس‌گرایان
برای آشنایی با این بخش، نقض حقوق اقلیت‌ها توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.
نوشتار(های) وابسته: حقوق دگرباشان در ایران، همجنس‌گرایی، دین و همجنس‌گرایی و همجنس‌گرایی و روان‌شناسی

اعدام به شیوهٔ سوزاندن

در راستای بهائی‌ستیزی، برخی از بهائیان شهمیرزاد سمنان، در اوایل انقلاب ۱۳۵۷، سوزانده شدند.[126]

آمار اعدام و رتبه جهانی ایران

عفو بین‌الملل روز سه‌شنبه ۲۱ آوریل ۲۰۲۰ ایران را مسئول بیش از یک‌سوم اعدام‌های ثبت‌شده در جهان معرفی کرد و در گزارشی انتشار داد که در سال ۲۰۱۹ ایران بعد از چین بالاترین آمار اعدام‌ها را با ۲۵۱ اعدام داشته‌است.[127]

آمار اعدام‌ها و کشتارها (ی تروریستی یا خیابانی) در جمهوری اسلامی
نوشتار اصلی: اعدام‌های ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷
نوشتار(های) وابسته: اعدام در ایران

«آیا می‌دانید که جنایاتی در زندان‌های جمهوری اسلامی به نام اسلام در حال وقوعند که شبیه آن در رژیم منحوس شاه، هرگز دیده نشد؟! آیا می‌دانید که تعداد زیادی از زندانی‌ها تحت شکنجه توسط بازجویانشان کشته شده‌اند؟! آیا می‌دانید که در زندان [شهر] مشهد، حدود ۲۵ دختر به خاطر آنچه بر آن‌ها رفته بود، مجبور به درآوردن تخمدان یا رحم شدند؟! آیا می‌دانید که در برخی زندان‌های جمهوری اسلامی، دختران جوان به زور، مورد تجاوز قرار می‌گیرند!»

«بزرگ‌ترین جنایتی که در جمهوری اسلامی شده و در تاریخ، ما را محکوم می‌کند، به دست شما انجام شده و [نام] شما را در آینده، جزو جنایت‌کاران در تاریخ می‌نویسند!»
حسینعلی منتظری، در آغاز جلسهٔ خصوصی با اعضای «هیئت مرگ»[129][130]

«
»

«خمینی را در آینده، خون‌ریز، سفاک و فتاک، لقب خواهند داد».
حسینعلی منتظری، در جلسهٔ خصوصی با حسین‌علی نیری، مصطفی پورمحمدی، سید ابراهیم رئیسی و مرتضی اشراقی در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۶۷.[131]

«
»

«شلاق می‌زدند که نماز بخوانیم».
عفت ماهباز، زندانی سیاسی در دهه ۱۳۶۰[119]

«
»

از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۹ خورشیدی بیش از ۴۴۶۰۰ (چهل و چهار هزار و ششصد) انسان در نظام جمهوری اسلامی ایران، با شیوه‌های همچون: حلق‌آویز شدن، ترور شدن، کشته شدن در اعتراضات خیابانی و شکنجه در زندان، کشته شده‌اند:

  1. از بهمن ۱۳۵۷ تا اسفند ۱۳۵۸: ۴۳۸ اعدام؛[132]
  2. در سال ۱۳۵۹: ۶۲۴ تن؛[132]
  3. از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۴: ۱۴۷۹۴ اعدام؛[132]
  4. در سال‌های ۱۳۶۵ و ۱۳۶۶: از ۱۴۵۶ تا ۱۶۷۱ اعدام؛[132]
  5. کودکان و زنان اعدام شده از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۷: ۳۲۰۰ تن؛[132]
  6. در سال ۱۳۶۷: ۴۴۸۴ اعدام (اعم از: دین‌باور و دین‌ناباور)؛[132]
  7. در جریان قتل‌های زنجیره‌ای ایران: بیش از ۸۰ نویسنده، مترجم، شاعر، فعال سیاسی و شهروند عادی…؛[132]
  8. از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۷: ۶۷۸۳ اعدام؛[132]
  9. در حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸–۲۳ تیر ۱۳۷۸): ۷ کشته؛[132]
  10. از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۷: ۵۲۲۰ اعدام؛[132]
  11. از خرداد ۱۳۸۸ تا تیر ۱۳۸۹: ۱۵۲ اعدام؛[132]
  12. در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲: ۸۱۴ اعدام (۱۶ تن کودک، ۱۹ تن زن، ۶۹۷ تن نیز اعدام به گونهٔ گروهی)؛[132]
  13. در سال ۱۳۹۳: ۹۶۶ اعدام؛[132]
  14. در سال ۱۳۹۴: ۱۴۷۱ اعدام؛[132]
  15. در سال ۱۳۹۵: ۹۶۹ اعدام؛[132]
  16. اعدام بهائیان: ۲۰۲ تن؛[132]
  17. کشتگان فقط اعتراضات دی ۱۳۹۶: ۵۰ تن[133] (در خیابان و زندان)؛
  18. در سال ۱۳۹۶ (۲۰۱۸–۲۰۱۷): ۴۴۶ اعدام؛[134]
  19. در سال ۱۳۹۷ (۲۰۱۹–۲۰۱۸): ۲۳۶ اعدام؛[135]
  20. در سال ۱۳۹۸ (۲۰۲۰–۲۰۱۹): ۲۴۸ اعدام؛[136]
  21. کشتگان فقط اعتراضات آبان ۱۳۹۸: ۱۵۰۰ تن[137][138][139](در خیابان و زندان)؛
  22. در سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۱–۲۰۲۰): ۲۶۴ اعدام؛[140]

آمار کشتگان اعتراضات خیزش ۱۳۸۸

روی هم رفته، ۷۸ تن در جریان اعتراضات خیابانی ۱۳۸۸ (تا ۱۳۹۰) توسط نظام جمهوری اسلامی ایران کشته شدند.[141][142][143]

آمار کشتار بهائیان

تنها از تاریخ ۱۳۵۷ خورشیدی (۱۹۷۸ م) تا مرداد ۱۳۸۴ (۲۰۰۵)، بیش از ۲۲۰ (دویست و بیست) بهائی توسط نظام جمهوری اسلامی ایران کشته شده‌اند.[144]

  1. سال ۱۳۵۷: ۱۰ تن؛
  2. سال ۱۳۵۸: ۸ تن؛
  3. از بهمن ۱۳۵۸ تا خرداد ۱۳۶۰: ۳۵ تن؛
  4. از خرداد ۱۳۶۰ تا مهر ۱۳۶۰: ۳۹ تن؛
  5. از مهر ۱۳۶۰ تا مرداد ۱۳۶۷: ۱۲۰ تن؛
  6. از مرداد ۱۳۶۷ تا مرداد ۱۳۶۸: ۳ تن؛
  7. از مرداد ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴: ۵ تن…[145]

آمار سنگسار
برای آگاهی از این بخش، سنگسار در ایران را ببینید.

بر پایه گزارش روزنامه فرانسوی فیگارو، در تاریخ جمهوری اسلامی، ۱۵۰ (صد و پنجاه) حکم سنگسار، اجرا شده‌است.[146]

آمار کشتار دگرباشان جنسی

آمار دقیقی از شمار اعدام‌شدگان انسان‌های همجنس‌گرا در دورهٔ نظام جمهوری اسلامی ایران، در دست نیست؛ ولی کنشگران حقوق بشر باورمندند که بیش از ۴٫۰۰۰ (چهار هزار) مرد و زن همجنس‌گرا، در این دوره، در ایران، اعدام شده‌اند.[147]

آمار کشتگان، ناپدیدشدگان و زخمیان جنگی

آمار کشتگان و ناپدیدشدگان در جنگ ۸ سالهٔ ایران و عراق (از شهریور ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ و بر پایهٔ آمار جمهوری اسلامی): ۱۹۰۰۰۰ (صد و نود هزار) کشته و ۶۷۲۰۰۰ (ششصد و هفتاد و دو هزار) زخمی.[148]

قتل‌های زنجیره‌ای
نوشتار اصلی: قتل‌های زنجیره‌ای ایران
نوشتار(های) وابسته: گاه‌شمار قتل‌های زنجیره‌ای ایران

در سال ۱۳۷۷ خورشیدی، فاش شد که برخی از فعالان عقیدتی و سیاسی ایران، به دست اعضای وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران، گاه با شیوه‌های دلخراشی، کشته شده‌اند.

کشتارهای دیگری نیز مانند ترور عبدالرحمن قاسملو رهبر حزب دموکرات ایران،[149] قتل شاپور بختیار، بیژن فاضلی فرزند رضا فاضلی و فریدون فرخزاد برادر فروغ فرخزاد به ولایت فقیه نسبت داده شده‌است.[150] قتل نزدیک به بیست مخالف سیاسی (در بعضی روایت‌ها و انتصاب‌ها تا ۸۰ نفر) در دههٔ هشتاد خورشیدی توسط وزارت اطلاعات که به نام قتل‌های زنجیره‌ای معروف گردید نیز قابل ذکر است.

کارون حاجی‌زاده ۹ ساله، فرزند حمید حاجی‌زاده
حمید حاجی‌زاده

حمید حاجی‌زاده شاعر و دبیر ادبیات کرمانی، متخلص به «سحر» بود. او یکی از منتقدان و مخالفان جمهوری اسلامی ایران بود که از قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای ایران است. وی به همراه پسر ۹ ساله‌اش «کارون» با چندین ضربه چاقو به‌قتل رسیدند. این فاجعه در آخرین روز شهریور ماه سال ۱۳۷۷ رخ داد. به هنگام وقوع این فاجعه، افراد خانواده در خواب بودند و متوجه آن نشدند. وی برادر فرخنده حاجی‌زاده است.

سرکوب اعتراضات ایرانیان

اعتراضات زنان در اسفند ۱۳۵۷
برای اگاهی از اعتراضات زنان به حجاب اجباری اسلامی، تظاهرات ۱۷ اسفند ۱۳۵۷ را ببینید.

سرکوب شورش‌های کردها از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹
برای آگاهی از سرکوب شورش‌های کردها، شورش ۱۳۵۹–۱۳۵۷ کردها در ایران را ببینید.
نوشتار(های) وابسته: کشتار در قارنا و ترور در میکونوس

اعتراضات ۱۳۶۰
نوشتار اصلی: تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰

وقایع ۳۰ و ۳۱ خرداد تظاهرات و درگیری‌های خیابانی بود که همزمان با طرح عدم کفایت سیاسی ابوالحسن بنی‌صدر رئیس‌جمهور وقت، در مجلس شورای اسلامی روی داد و توسط سازمان مجاهدین خلق ایران سازماندهی شده بود.[151] در این اعتراض، ۳۰ تن به دست نیروهای امنیتی و سپاهی کشته شدند.[152]

حادثه کوی دانشگاه ۱۳۷۸ (سرکوب جنبش دانشجویی)
نوشتار اصلی: حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸–۲۳ تیر ۱۳۷۸)

وقایع هجده تیر یا حمله به کوی دانشگاه تهران به مجموعه ناآرامی‌ها و درگیری‌ها بین روزهای جمعه هجدهم تا چهارشنبه بیست و سوم تیرماه ۱۳۷۸ میان دانشجویان، نیروهای انتظامی و افراد موسوم به لباس شخصی‌ها اطلاق می‌شود. مجموعهٔ فعالان حقوق بشر در ایران معتقد است ۷ نفر در واقعه حمله به کوی دانشگاه کشته شده‌اند که تاکنون فقط هویت عزت‌الله ابراهیم‌نژاد و فرشته علیزاده روشن شده‌است. شورای متحصنین در بیانیه ۲۶ تیر مرگ تامی حامی‌فر را نیز تأیید کرد و سعید زینالی نیز از هنگام دستگیری توسط مأموران ناپدید شده‌است؛ همچنین، چشم یک دانشجو بر اثر اصابت گلوله تخلیه، دست و پای عده‌ای شکسته و تعداد زیادی دانشجو ضرب وشتم و دستگیر شدند نام اکبر اینانلو و سید محمدفاضل هاشمی در این میان به چشم می‌خورد. از این حادثه به عنوان بزرگ‌ترین چالش جنبش دانشجویی در ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ نیز یاد می‌شود.

اعتراضات ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰
نوشتار اصلی: روزشمار اعتراضات به انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)
نوشتار(های) وابسته: جنبش سبز ایران، تظاهرات ۲۵ خرداد ۱۳۸۸ معترضان به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، حمله به کوی دانشگاه تهران (۲۵ خرداد ۱۳۸۸)، پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۲۳ و ۲۴ خرداد ۱۳۸۸)، پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۲۵ تا ۲۸ خرداد ۱۳۸۸)، پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۲۹ خرداد)، پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۳۰ خرداد)، پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۳۱ خرداد)، تظاهرات ۱۳ آبان ۱۳۸۸ هواداران جنبش سبز، تظاهرات ۱۶ آذر ۱۳۸۸، تظاهرات تاسوعا و عاشورای ۱۳۸۸ هواداران جنبش سبز، راهپیمایی روز قدس ۱۳۸۸، مرگ و تشییع حسین‌علی منتظری، تظاهرات ۲۲ بهمن ۱۳۸۸ هواداران جنبش سبز، اعتراضات چهارشنبه‌سوری ۱۳۸۸ هواداران جنبش سبز، اعتراضات ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ هواداران جنبش سبز، اعتراضات ۱ اسفند ۱۳۸۹ هواداران جنبش سبز، اعتراضات ۱۰ اسفند ۱۳۸۹ هواداران جنبش سبز، اعتراضات ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ هواداران جنبش سبز، اعتراضات چهارشنبه‌سوری ۱۳۸۹ هواداران جنبش سبز، اعتراضات ۲۲ خرداد ۱۳۹۰ هواداران جنبش سبز، نماز جمعه ۲۶ تیر ۱۳۸۸ تهران، جان‌باختگان اعتراضات به نتیجه انتخابات دهم ریاست‌جمهوری ایران، شکنجه معترضان به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)، تجاوز جنسی به زندانیان در ایران و فهرست بازداشت‌شدگان پس از انتخابات ریاست‌جمهوری دهم
ندا آقاسلطان، دانشجوی رشته فلسفه در روز سی‌ام خرداد در خیابان کارگر تهران به ضرب گلولهٔ فردی ناشناس کشته شد.

جمهوری اسلامی ایران همیشه از پیش‌گامان سرکوب اعتراضات بوده‌است. همیشه خود را مدعی حمایت اعتراضات مسالمت‌آمیز می‌داند، درحالی که حتی کوچک‌ترین نقد و انکاری را تهدید و سرکوب می‌کند. در پی اعلام نتایج دهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران و اعلام پیروزی دوبارهٔ محمود احمدی‌نژاد، تظاهرات و راهپیمایی‌های بی‌سابقه‌ای در خیابان‌ها و میدان‌های تهران و همچنین شهرهای دیگر ایران، توسط معترضان به نحوهٔ شمارش آرا و حامیان میرحسین موسوی، رقیب اصلی احمدی‌نژاد در انتخابات، در ماه‌های خرداد و تیر ۱۳۸۸ به راه افتاد که بزرگترین راهپیمایی‌های اعتراضی در تاریخ ۳۰ سال جمهوری اسلامی ایران بود. در جریان سرکوب معترضان توسط نیروهای پلیس و شبه‌نظامیان بسیج و سپاه پاسداران، به ویژه در روزهای ۲۵ و ۳۰ خرداد ۱۳۸۸، تعدادی از معترضین و عابرین کشته و مجروح شدند. هیچ آمار رسمی در مورد تعداد کشته‌شدگان این حوادث از سوی دولت ایران منتشر نشده‌است. اما «کمیته پیگیری امور آسیب‌دیدگان حوادث پس از انتخابات» که توسط میرحسین موسوی و مهدی کروبی تشکیل شده در شهریور ماه ۱۳۸۸، فهرستی شامل نام ۷۲ نفر از کسانی که در خشونت‌های پس از انتخابات کشته شدند را به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد. شمار زیادی از این افراد به وسیلهٔ گلوله کشته شده و شمار قابل توجهی نیز بر اثر ضرب و شتم و از جمله اصابت باتوم جان خود را از دست داده‌اند و از این تعداد هفت نفر در حمله نیروهای امنیتی به کوی دانشگاه تهران از شامگاه روز ۲۴ خرداد تا بامداد ۲۵ خرداد جان باختند.[153] مرگ عده‌ای نیز بر اثر ضرب و جرح، شکنجه شدید و بدرفتاری زندانبانان با آنان در بازداشتگاه‌هایی از جمله بازداشتگاه کهریزک بوده‌است.

روزنامه گاردین چهل روز پس از انتخابات از کشته شدن حداقل ۸۰ نفر از معترضان در جریان ناآرامی‌های ایران خبر داد. هرچند نهادهای حقوق بشری و معترضان کشته‌شدگان را بیش از این و بالغ بر صدها نفر می‌دانند.[154] تعداد ۷۸ نفر از جانباختگان شناسایی شده‌اند.[155]

تجاوز جنسی به زندانیان در جمهوری اسلامی ایران یکی از اقسام شکنجه دولتی در ایران معاصر عنوان گردیده. حوادثی چون شکنجه معترضان به نتایج اعلام شده انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸) همواره مورد اعتراض شدید سازمان‌های حقوق بشر بوده‌است.[156][157] در این زمینه، پیام اخوان، کارشناس جنایات جنگی سازمان ملل متحد، در سال ۲۰۰۹ محاکمه جمهوری اسلامی ایران بخاطر نقض حقوق بشر و جنایت علیه بشریت در دادگاه بین‌المللی دیوان عدالت در هلند را خواستار شد.[158]

اعتراضات ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۷
نوشتار‌های اصلی: اعتراضات دی ۱۳۹۶ ایران و اعتراضات ۱۳۹۷ ایران

تظاهرات ۱۳۹۶ ایران مجموعه اعتراضات رهبری‌نشدهٔ مردمی و ضد حکومتی در سراسر ایران است؛ که از ۷ دی ۱۳۹۶ (۲۸ دسامبر ۲۰۱۷) از مشهد و شهرهای بزرگ استان خراسان آغاز شد. فراخوان شرکت در این تظاهرات که در آغاز «نه به گرانی» (پویش اعتراضات و تجمع مردمی) و اعتراض به سیاست‌های دولت حسن روحانی نامیده شد، در شبکه‌های اجتماعی انجام گرفت، ابتدا با خواست‌هایی اقتصادی، علیه فساد جاری در دولت ایران و میزان بالای بیکاری بود؛ اما با فراخوان‌های بیشتر، دامنهٔ همگانی آن فراتر از مشکلات اقتصادی رفت و مخالفت‌ها با نظام سیاسی ایران به‌ویژه علیه ولایت فقیه و مقام‌دار آن، علی خامنه‌ای را نیز دربرگرفت.

تظاهرات ۱۳۹۷ ایران مجموعه تظاهراتی است که از سه‌شنبه ۹ مرداد ۹۷ در بحبوحهٔ افزایش قیمت طلا و نیز رشد شتابان قیمت سکه و کاهش شدید ارزش ریال در برابر دلار شروع شد و از منطقه شاهپور جدید اصفهان و کرج به نقاط دیگری گسترش یافت. تظاهرات به سرعت فراگیر شد و از اصفهان و مناطق مختلف کرج به شیراز، رشت، تهران، قزوین، زنجان، ساری و در روز سوم به مشهد، نیشابور؛ کرمانشاه، همدان و قرچک نیز گسترش پیدا کرد و در روز چهارم اهواز و ارومیه و قم و تنکابن به تظاهرات پیوستند.

اعتراضات آبان ۱۳۹۸
نوشتار‌های اصلی: اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران و جان‌باختگان اعتراضات سراسری ۱۳۹۸ ایران

اعتراضات سراسری ۱۳۹۸ ایران از شامگاه ۲۴ آبان در شهرهای تهران، مشهد، اهواز، سیرجان و شیراز آغاز شد و به بندرعباس، اصفهان، کرمان، قزوین، شهرک اندیشه، ماهشهر، گچساران، خرمشهر، بابل، بیرجند، جیرفت، شوشتر، اندیمشک، قم و بهبهان گسترش یافت.[159] بر اساس گزارش نهادهای امنیتی ایران، ۲۸ استان و بیش از صد شهر دستخوش ناآرامی‌های پس از افزایش قیمت بنزین بودند.[160] در ۷ آذر ۱۳۹۸ وبسایت کلمه به نقل از «یک منبع آگاه» تعداد کشته‌ها را ۳۶۶ نفر اعلام کرد.[161] ارگان مانیتورینگ حقوق بشر ایران تعداد کشته‌شدگان اعتراضات را دست‌کم ۴۵۰ نفر اعلام کرده که تعدادی کودک نیز در میان آن‌ها هستند.[162] همچنین به گفتهٔ سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تا ۵ آذر ۱۳۹۸، بیش از ۷۰۰۰ نفر در اعتراضات، بازداشت شده‌اند.[163] در میان جان‌باختگان، نام و هویت ۱۸ کودک مشخص شده‌است.[84][164]

بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹، به نقل از سه منبع نزدیک به حلقه اطرافیان خامنه‌ای و یک مقام چهارم، علی خامنه‌ای چند روز بعد از آغاز اعتراضات، مقامات امنیتی ارشد و سایر مقامات دولتی را جمع کرده و به آنها دستور داده تا هر کاری از دستشان بر می‌آید برای متوقف ساختن آنها انجام دهند. آمار کشته‌های تأیید شده توسط سه مقام نزدیک به علی خامنه‌ای حدود ۱۵۰۰ نفر که شامل ۱۸ کودک همچنین برخی از نیروهای امنیتی می‌باشد.[165][166][167][168][169]

اخبار، حاکی از این است که قاسم سلیمانی در سرکوب اعتراضات مردم نقش داشته‌است.[168][169]

سازمان عفو بین‌الملل در شهریور ۱۳۹۹ در گزارش تازه‌ای که از شیوه برخورد و شکنجه معترضان آبان‌ماه ۹۸ توسط جمهوری اسلامی مانند بازداشت کودکان، ضرب و جرح، برهنه‌سازی اجباری، دشنام‌های جنسی، پاشیدن اسپری فلفل به ناحیه دستگاه تناسلی و وارد آوردن شوک الکتریکی به بیضه‌ها، آویزان کردن و نگه داشتن در وضعیت‌های دردناک، القای حس خفگی با آب، تهدید به مرگ و اعدام نمایشی، تزریق یا خوراندن اجباری مواد شیمیایی منتشر کرده و می‌نویسد مصاحبه و اطلاعات دریافتی از شمار زیادی از این معترضان نشانگر شکنجه‌های غیرانسانی شدید آنها از سوی مأموران امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی بوده‌است. در ادامه عفو بین‌الملل این اعمال خشونت‌آمیز را محکوم کرده و مصرانه از تمام کشورهای عضو سازمان ملل درخواست می‌کند تا مقام‌ها و مسئولان جمهوری اسلامی را به تغییر این رویه ملزم کنند.[170][171][172]

روز چهارشنبه ۲۳ مهر ۱۳۹۹ گزارش آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل که از مهر ۱۳۹۸ تا تابستان ۱۳۹۹ را دربرمی‌گیرد، منتشر شد. یکی از مواردی که در این گزارش برجسته شده‌است «سرکوب خشن و به‌کارگیری قوه قهریه توسط نیروهای امنیتی» در آبان ۱۳۹۸ است که به بیش از صد شهر در ایران گسترش یافت و با پاسخ خشن و مرگبار نیروهای جمهوری اسلامی ایران مواجه شد.[173][174]

اعتراضات دی ۱۳۹۸
نوشتار اصلی: اعتراضات دی ۱۳۹۸ ایران

اعتراضات دی ۱۳۹۸ ایران مجموعهٔ اعتراضات مردمی، دانشجویی و ضد حکومتی در سراسر ایران است که از ۲۱ دی به‌دنبال سرنگون کردن پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین در تاریخ ۱۸ دی ۱۳۹۸ (۸ ژانویه ۲۰۲۰) توسط پدافند هوایی سپاه پاسداران و کتمان آن از طرف حکومت جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت. پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین یک پرواز مسافربری متعلق به هواپیمایی بین‌المللی اوکراین از مبدأ تهران به مقصد کی‌یف بود که هدف شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران قرار گرفته و ساقط شد. عمده شعارهای این اعتراضات علیه علی خامنه‌ای و سپاه پاسداران و درخواست استعفا و محاکمه آنان بود.

تروریسم خارجی
برای آشنایی با این بخش، جمهوری اسلامی ایران و پرونده‌های تروریسم دولتی را ببینید.

نیروهای نیابتی در جنگ برون‌مرزی
نوشتار(های) وابسته: جنگ نیابتی، جنگ نیابتی ایران و آمریکا، جنگ نیابتی ایران و اسرائیل و جنگ نیابتی ایران و عربستان

از گروه‌ها و نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران در مناطق فرامرزی، می‌توان به حزب‌الله لبنان، انصارالله یمن، طالبان افغانستان[175]،[176][177] حماس فلسطین، لشکر فاطمیون، لشکر زینبیون، جنبش اسلامی نیجریه، شبیحه سوریه[178]، نیروهای دفاع ملی سوریه[179] اشاره داشت. این گروه‌ها جهت جنگ نیابتی و سرنگونی دولت‌های مورد هدف جمهوری اسلامی ایران است. این گروهک‌ها به پشتیبانی و نیابت از نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خاورمیانه می‌جنگند.

نقض حقوق بشر در کشورهای دیگر

نظام جمهوری اسلامی ایران به ویژه به وسیلهٔ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، با انتقال جنگجویان عراقی و افغانی و پاکستانی و دخالت دادن آن‌ها در جنگ‌های نیابتی و با کشتار هزاران انسان، حقوق بشر را در کشورهایی دیگر، همچون: سوریه و عراق و یمن نیز نقض می‌کند.[180][181][182][183][184][185][186]

سرکوب و کشتار گسترده مردم سوریه
برای آشنایی بیشتر با این بخش، مداخله ایران در جنگ داخلی سوریه را ببینید.
نوشتار(های) وابسته: نقض حقوق‌بشر در جنگ داخلی سوریه و جنگ داخلی سوریه
دیدار سید علی خامنه‌ای و بشار اسد
مرگ کودکان بر اثر حملات نیروهای بشار اسد
قربانیان حمله با سلاح‌های شیمیایی در غوطه
انتقال مصدومین به بیمارستان آلپو اکتبر ۲۰۱۲
اعتراضات مردم حوله به کشتار حوله

در جنگ داخلی سوریه بیش از ۵۱۱٬۰۰۰ (پانصد و یازده هزار) نفر (فقط) کشته‌اند و نیز میلیون‌ها تن زخمی و زندانی و بیش از ۱۲ (دوازده) میلیون نفر هم، آواره شده‌اند.[187][188][189][190][191]

نظام جمهوری اسلامی ایران از حکومت سوریه پشتیبانی نظامی و غیرنظامی، انجام می‌دهد.[192] پشتیبانی از دولت بشار اسد در سرکوب معترضان سوری، جزو نقض‌های حقوق بشر نظام جمهوری اسلامی ایران است.[193] پژوهشگر بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها بر این باور است که حضور سپاه در سوریه اولین حضور این نهاد نظامی در بیرون از خاک ایران نیست؛ هر چند حمایت از اسد و جنایات جنگی که علیه مردم کشورش مرتکب می‌شود، شاید بارزترین سندی است که ثابت می‌کند سپاه پاسداران بزرگترین تشکل دولتی حامی تروریسم در جهان است.[194]

روابط با گروه‌های شبه‌نظامی
نوشتار(های) وابسته: مدافعان حرم

برخی از رسانه‌های منتقد و مخالف جمهوری اسلامی ایران، برخی گروه‌های میلیشیایی مثل مدافعان حرم و لشکر فاطمیون و لشکر زینبیون، را یک سناریو و توطئه می‌دانند.[195] این ادعا مبنی بر اعزام این نیروها تحت اسم «مدافع حرم» به سوریه در راستای حمایت نظامی، سیاسی و اقتصادیِ جمهوری اسلامی ایران از حکومت بشار اسد و سرکوب مردم سوریه می‌باشد.[196] شورای ملی سوریه، معارضان سوری، ایالات متحده، انگلستان، عربستان سعودی و اسرائیل با ارائه مستنداتی، گروه‌های شبه‌نظامی که مورد حمایت نیروی قدس سپاه پاسداران و به نیابت از جمهوری اسلامی ایران در سوریه می‌جنگند را به همدستی در جنایات علیه مردم سوریه و کشتار غیر نظامیان متهم می‌کنند.[197][198][199][200][201] به بیان دیگر، آنها می‌گفتند عبارت «مدافعان حرم» یک عبارت پرواپاگاندایی و عوام‌فریبانه‌ای می‌باشد که جمهوری اسلامی ایران صرفاً می‌خواهد از آن «سوءاستفاده تبلیغاتی» و «مظلوم‌نمایی» کند.[201][198][202] دیده‌بان حقوق بشر در سال ۲۰۱۷ گزارشی منتشر کرد که لشکر فاطمیون، مردمان افغانی می‌باشند که جهت اتخاذ «تابعیت ایرانی» از سوی جمهوری اسلامی ایران عضو این گروه می‌شوند، در صورتی اعزام به جنگ، به خانواده‌شان «تابعیت ایرانی» تعلق می‌گیرد. برخی از آن‌ها حتی کودکان زیر ۱۵ سال (کودک‌سرباز) می‌باشند که این مسئله، فرایند نقض حقوق کودکان را در پی دارد. این گروه‌ها وابسته به نیروی قدس سپاه پاسداران که در رأس آنان حسین همدانی و سپس قاسم سلیمانی بودند.[203][204][205][206] اما جمهوری اسلامی ایران هم این اتهامات وارده را پی‌درپی رد می‌کند.[207][208][209][210][211][212]

پشتیبانی مالی و نظامی

حمایت‌های ایران با بالا گرفتن جنگ داخلی سوریه ابعاد گسترده‌تری یافت و از کمک‌های تسلیحاتی و آنچه مقام‌های ایران «کمک‌های مستشاری» و «حضور مستشاری» می‌خوانند به کمک‌های مالی و تجاری و ارسال جنگ‌افزارهای و پهباد رسید.[213][214][215][216]
سال ۲۰۱۶ استفان دی میستورا، فرستاده ویژه سازمان ملل در سوریه، گفت حکومت ایران سالانه دست‌کم ۶ میلیارد دلار[217] برای نگهداشتن حکومت بشار اسد در قدرت هزینه می‌کند در حالی که برخی از تحلیلگران این هزینه را بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار[214] در سال ارزیابی کرده‌اند.

دریافت نشان نظامی فرماندهان به دلیل جنگ و کشتار در سوریه و عراق
نوشتار اصلی: مداخله ایران در جنگ داخلی سوریه

برخی از فرماندهان بلندپایه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران به دلیل دخالت در جنگ و کشتار گسترده شورشیان سوری و عراقی، نشان نظامی از دست رهبر و ولی فقیه ایران یعنی سید علی خامنه‌ای دریافت کردند.[218][219]

اعتراف سپاه به نقش خود در رویارویی با اعتراضات سوریه

دو رسانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با انتشار گزارشی دربارهٔ فعالیت‌های نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، پس از سال‌ها تأیید کردند که نیروی قدس به فرماندهی قاسم سلیمانی از زمان آغاز اعتراضات مردم سوریه در اوایل سال ۲۰۱۱، در سرکوب این اعتراضات، نقش داشته‌است و به پلیس این کشور، دربارهٔ چگونگی سرکوب اعتراضات و اقدامات اطلاعاتی و امنیتی بر ضد معترضان، آموزش داده و به آن‌ها جنگ‌افزار و تجهیزات سرکوب داده‌است.[220]

مداخله همه‌جانبه در عراق
نوشتار اصلی: مداخله ایران در عراق (۱۳۹۳–تاکنون)
نوشتار(های) وابسته: تظاهرات ۲۰۱۹–۲۰۱۸ عراق، اعتراضات ۲۰۲۰–۲۰۱۹ عراق، آتش‌زدن کنسولگری ایران در نجف و حشد شعبی

در عراق مجموعه اعتراضاتی از تظاهرات، پیاده‌روی، تحصن و اعتصاب رخ داد. این اعتراضات از ۱ اکتبر ۲۰۱۹ آغاز شده‌است. زمان شروع اعتراضات توسط فعالان مدنی در رسانه‌های اجتماعی معین شده و در استان‌های مرکزی و جنوبی عراق منتشر شده‌است. هدف آن اعتراض به ۱۶ سال فساد، بیکاری و خدمات عمومی ناکافی بوده‌است که بعداً به فراخوان برای براندازی حکومت و توقف مداخله ایران در عراق انجامیده‌است. حکومت عراق متهم است که از گلوله، تک تیرانداز، آب داغ و گاز اشک آور علیه اعتراض کنندگان استفاده کرده‌است.[221] اعتراضات در ۸ اکتبر متوقف و از ۲۴ اکتبر از سر گرفته شد. طبق گفته بی‌بی‌سی آنها خواهان خاتمه نظام سیاسی مبتنی بر تقسیمات طائفی هستند که از زمان حمله آمریکا و متحدانش به عراق در سال ۲۰۰۳ ایجاد شده‌است.[222] در نتیجه این اعتراضات، مجلس عراق در ۲۸ اکتبر طرح بازنگری در بخش‌هایی از قانون اساسی عراق طی حداکثر چهار ماه را مصوب کرد.[223]

۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ نیروهای امنیتی عراق سرکوب خونینی در شهرهای نجف و ناصریه براه انداختند و به روی مردم معترض آتش گشوده و ۴۴ نفر را کشتند. بعد از این حادثه و با پیام سید علی سیستانی، عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق تصمیم به استعفا گرفت.[224] ایالات متحده و اسرائیل مدعی شدند که در رأس فرماندهی سرکوب خونین عراق، قاسم سلیمانی[225] و ابومهدی مهندس فرمانده حشدالشعبی قرار دارند. اعتراضات عراق در ابتدا علیه فساد، بیکاری و مسائل اقتصادی آغاز شد. معترضان نسبت به رژیم جمهوری اسلامی ایران، که با احزاب سیاسی مهم در عراق ارتباط نزدیکی دارد و چندین گروه شبه نظامی قدرتمند حمایت می‌کند، خشمگین هستند. معترضان عراقی همچنین می‌گویند جمهوری اسلامی سعی دارد مشابه تجربه تضعیف ارتش خود و تقویت سپاه پاسداران را در عراق با تضعیف ارتش رسمی آن کشور و تقویت حشدالشعبی، یا بسیج مردمی عراق، انجام دهد. بسیاری از معترضان شبه نظامیان موسوم به حشدالشعبی را، که در سال ۲۰۱۴ برای مبارزه با دولت اسلامی داعش تشکیل شد، به اقداماتی مانند حمله به معترضان بنا بر دستور رژیم جمهوری اسلامی، و همچنین به فعالیتهای درآمدزا و حفاظت از سیاستمداران فاسد و اقدامات خلاف بدون ترس از مجازات متهم می‌کنند. شبکه فاکس نیوز گزارش داده بود که فعالان عراقی می‌گویند ایران کاری کرده که در کشور خودشان با آنها مانند «بیگانگان» رفتار می‌شود.[1][2][3][4]

مداخله در یمن

رژیم جمهوری اسلامی ایران، افزون بر دخالت نظامی و سیاسی… در سوریه و عراق و افغانستان و لبنان…، در امور و جنگ کشور یمن، به شدت، دخالت می‌کند.[226][227][228][229][230]

آمار کشتگان در جنگ داخلی یمن

جنگ یمن (تا سال ۲۰۲۱ م) حدود صد و سی هزار (۱۳۰٫۰۰۰) کشته بر جا گذاشته‌است که شامل بیش از سیزده هزار (۱۳٫۰۰۰) غیرنظامی در حملات هدفمند می‌شود. همچنین ناظران می‌گویند از آغاز جنگ تا کنون، هشتاد و پنج هزار (۸۵٫۰۰۰) کودک زیر ۵ سال بر اثر گرسنگی یا بیماری جان خود را از دست داده‌اند.[231]

مداخله در لبنان
برای آگاهی، جنگ داخلی لبنان را ببینید.

روابط با القاعده
نوشتار اصلی: روابط ایران و القاعده

روابط با طالبان
نوشتار اصلی: روابط ایران و طالبان

روابط با داعش
نوشتار اصلی: ایران و داعش

نظام جمهوری اسلامی ایران، افزون بر ارتباط با القاعده و طالبان با داعش نیز ارتباط دارد.[232]

سازمان اطلاعات سوریه و نظام جمهوری اسلامی ایران در پایه‌گذاری داعش، نقش داشتند و آن را برای رویارویی با ارتش آزاد سوریه و نیز جهنم نمودن عراق برای ایالات متحده آمریکا پدیدآوردند.[233]

همچنین بر پایهٔ برخی از منابع رسمی، نقش قاسم سلیمانی و نظام جمهوری اسلامی ایران در فروپاشی داعش، افسانه است و بلکه آن‌ها یکی از علل ایجاد و تقویت داعش نیز بوده‌اند.[234]

انکار نسل‌کشی در جنگ جهانی دوم (هولوکاست)
نوشتار‌های اصلی: انکار هولوکاست در ایران و همایش بین‌المللی بررسی هولوکاست: چشم‌انداز جهانی

در پی برگزاری همایش بین‌المللی بررسی هولوکاست: چشم‌انداز جهانی یا «همایش هولوکاست تهران»، مجمع جهانی سازمان ملل متحد در بیانیه‌ای در ژانویه ۲۰۰۷ برگزاری این همایش را محکوم کرد.[235][236]

نظام جمهوری اسلامی ایران تنها حکومتی بود که از بیانیه سازمان ملل در محکوم کردن نسل‌کشی در جریان هولوکاست، پشتیبانی نکرد.[237]

تقلب چندمیلیونی در انتخابات و تغییر دادن آرای مردم
نوشتار(های) وابسته: همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در ایران و روزشمار اعتراضات به انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)

به گفته مسئول وقت مرکز آمار یعنی حسین لاجوردی، در همه‌پرسی ۱۲ فروردین ۱۳۵۸، تقلبی «چند میلیونی» صورت گرفته‌است.[238]

همان گونه که در اعتراض به تقلب گسترده در انتخابات سال ۱۳۸۸ نیز اعتراضات خیابانی سراسری دوساله‌ای (از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰) برگزار شد که با کشته شدن شمار قابل توجهی از مردم معترض، به پایان رسید.

گسترش مواد مخدر و افزایش شمار معتادان

بر پایهٔ برخی از آمارها در سال ۱۴۰۰ و در دورهٔ نظام جمهوری اسلامی ایران بیش از ۱۲ میلیون معتاد به مواد مخدر در ایران هست که ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن از آن‌ها جزو مصرف‌کنندگان دائمی هستند و نیز ۱۰ درصد از معتادان، زنان بوده و هزاران تن از آنان نیز کودکان هستند.[239]

ایران، یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های قاچاق مواد مخدر در جهان است و بیشتر مواد مخدر تولیدی در کشورهای توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به کشورهای اروپایی قاچاق می‌شود.
در همین راستا و در یک گزارش محرمانه سازمان ملل متحد در خرداد ۱۳۸۸، تصریح شده که حکومت جمهوری اسلامی ایران، بزرگ‌ترین قاچاقچی مواد مخدر در جهان است.[240]
یکی از دلایل اصلی مخالفت حکومت جمهوری اسلامی با تصویب لوایح FATF، تن ندادن به حسابرسی دربارهٔ نقش سپاه پاسداران در زمینهٔ قاچاق مواد مخدر و نیز پول‌شویی منابع حاصل از آن است که حسن روحانی (یکی از رئیسان جمهور حکومت پیش‌گفته) درین باره، به گونهٔ کنایی و غیر مستقیم، گفته بود:

«وقتی مواد مخدر هست، پول کثیف هم هست، این پول کثیف کجا می‌رود؟! یعنی یک گوشه و کناری [دارد] پول‌شویی انجام می‌گیرد».[241]

مخالفت با خرید واکسن کرونا
نوشتار(های) وابسته: نقد رهبر جمهوری اسلامی ایران

عفو بین‌الملل، دستور سید علی خامنه‌ای دربارهٔ ممنوع کردن خرید واکسن ساخت بریتانیا و آمریکا را بازی با جان میلیون‌ها ایرانی و نیز شرم‌آور، اعلام کرد.[242]

ستیز با برخی از جشن‌ها و شخصیت‌های ایرانی غیر اسلامی
برای آگاهی از ستیز حکومت جمهوری اسلامی با برخی از جشن‌ها و شخصیت‌های ایرانی غیر اسلامی، ایرانی‌ستیزی را ببینید.

روش‌های نقض حقوق بشر
برای آگاهی از این بخش، روش‌ها و ابزارهای نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.

اقدامات بر ضد جمهوری اسلامی ایران
نوشتار‌های اصلی: تحریم‌های آمریکا علیه ایران، تحریم‌ها علیه ایران، قرار گرفتن سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی از سوی دولت آمریکا و فهرست ایرانیان تحت تحریم بین‌المللی به دلیل نقض حقوق بشر
نوشتار(های) وابسته: حمله هوایی ۲۰۲۰ به فرودگاه بین‌المللی بغداد

جان بولتون، مشاور امنیت ملی ایالات متحده آمریکا در یک مصاحبه رادیویی در ۲۱ فروردین ۱۳۹۸ گفت «قاسم سلیمانی خطرناک‌ترین انسان جهان است، او و سپاه پاسداران را دست‌کم نگیرید.»[243]

پس از حمله هوایی ۲۰۲۰ به فرودگاه بین‌المللی بغداد و ترور قاسم سلیمانی، تد کروز سناتور آمریکایی در ۴ ژانویه ۲۰۲۰ درباب مرگ او ابراز خرسندی کرده و گفت: «پایان کار قاسم سلیمانی، عدالتی فرخنده است که پس از مدت‌ها سرانجام اجرا شد؛ عدالتی برای هزاران آمریکایی که توسط نیروهایش که تحت کنترل ایران بودند در سراسر خاورمیانه کشته یا زخمی شدند و نیز برای صدها هزار سوری و عراقی سُنی که توسط شبه‌نظامیان او پاکسازی قومی شده بودند.»[244]

واکنش‌های بین‌المللی به نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی
برای آشنایی با واکنش‌های گفتاری و رفتاری افراد، سازمان‌ها و دولت‌ها به نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی، واکنش‌ها به نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران را ببینید.

شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد[245][246][247][248][249][250][251][252][253][254][255][256][257][258][259] بارها و همچنین دیوان بین‌المللی دادگستری (در لاهه)[260] و شمار چشمگیری از کشورهای جهان، از جمله، ۴۷ کشور در بیانیه‌ای،[261][262][263][264][265][266] و در نشست دیگری ۷۹ کشور (در آبان سال ۱۳۹۹)،[267] ده‌ها نهاد حقوق بشری،[268] نقض حقوق بشر در ایران به دست مسئولان حکومت جمهوری اسلامی را محکوم کرده‌اند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، دولت آمریکا[269] کشور ایران را به همراه سه کشور کره شمالی، چین و روسیه، به دلیل نقض شدید حقوق بشر، از جمله، انجام یا اجازه انجام خشونت بر ضد اقلیت‌های دینی و قومی، محدود ساختن آزادی بیان و آزادی گردهمایی، متهم کرد.[270][271]

روز چهارشنبه ۲۸ آبان ۱۳۹۹ شصت و هفتمین قطعنامه محکومیت «نقض شدید و فاحش حقوق‌بشر» در ایران با ۷۹ رای موافق، ۳۲ رای مخالف و ۶۴ رأی ممتنع در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شد.[272][273]

روز چهارشنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۹ مجمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه پیشنهادی کانادا در محکومیت «نقض شدید و فاحش حقوق‌بشر» در ایران را با ۸۲ رای موافق در مقابل ۳۰ رای مخالف و ۶۴ رای ممتنع تصویب کرد. پیش از این در ۲۹ آبان ۱۳۹۹ شصت و هفتمین قطعنامه در محکومیت نقض حقوق بشر در ایران در کمیته سوم سازمان ملل با ۷۹ رای موافق، ۳۲ رای مخالف و ۶۴ رأی ممتنع به تصویب رسیده بود.[274][275]

روز پنج‌شنبه ۲۷ آذر ۱۳۹۹ پارلمان اروپا قطعنامه نقض حقوق بشر در ایران را با ۶۱۴ رای موافق، ۱۲ مخالف و ۶۳ ممتنع تصویب کرد و از جمهوری اسلامی خواست فوراً به بازداشت‌های خودسرانه، ارعاب و سرکوب منتقدان، اعترافات اجباری، اعدام‌ها و نقض حقوق اقلیت‌ها در ایران پایان دهد.[276][277]

در ۲۳ بهمن ۱۳۹۹ بیش از صد تن از نمایندگان مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه، قطعنامه‌ای را به امضا رساندند که در آن از ایران دموکراتیک و سکولار پشتیبانی شده نیز و توطئه‌های تروریستی نظام جمهوری اسلامی ایران را محکوم می‌کند. در این قطعنامه، اشاره شده که حکومت جمهوری اسلامی، بارها مردم معترض ایران را در گذشته از جمله، در جریان اعدام‌های گسترده ۱۳۶۷، اعتراضات دانشجویی سال ۱۳۷۸، اعتراضات سراسری ۱۳۸۸ (تا ۱۳۹۰)، اعتراضات سراسری دی ۱۳۹۶ و اعتراضات سراسری آبان ۱۳۹۸ سرکوب کرده‌است.[278]

روز جمعه ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ عفو بین‌الملل در نامه‌ای به مقامات جمهوری اسلامی، حکم اعدام سه شهروند از اقلیت عرب جنوب ایران به نام‌های علی خسرجی، حسین سیلاوی، جاسم حیدری و ناصر خفاجیان را محکوم کرد و خواستار اطلاع‌رسانی دربارهٔ محل نگهداری ناصر خفاجیان شد.[279]

جستارهای وابسته

برخی از زندان‌های مهم مربوط
نوشتار اصلی: زندان‌ها در ایران

برخی از زندانیان برجسته
نوشتار‌های اصلی: فهرست زندانیان عقیدتی ایران و فهرست زندانیان سیاسی ایران

برخی از ناقضان حقوق بشر در ایران
برای آگاهی بیشتر، متهمان نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران را ببینید.

منابع
  1. ادامه اعتراضات در عراق؛ تنها در یک شب دست کم ۱۷ نفر کشته شدند
  2. مرگ حدود ۷۰ نفر معترض دیگر در عراق؛ معترضان از ادامه دخالت‌های جمهوری اسلامی خشمگین هستند
  3. وزیر خارجه ایالات متحده خشونت در درگیری‌های عراق را محکوم کرد
  4. ادامه درگیری‌های خونین در عراق؛ معترضان عراقی می‌گویند ایران باعث شده که آنها در کشورشان بیگانه باشند
  5. (به زبان انگلیسی: Crimes of the Islamic Republic of Iran)
  6. «گزارش اکسپرس از اسرار خون آلود ایران: افشای جنایات هولناک مداوم جمهوری اسلامی». صدای آمریکا (VOA). ۱۹ آذر ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  7. The Case Against Israel's Enemies. Alan M. Dershowitz. John Wiley and Sons, 2009 ISBN 0-470-49005-5 pp.187
  8. Correspondent, Catherine Philp, Diplomatic. "Terror suspect Ahmad Vahidi set to become Ahmadinejad's Defence Minister". ISSN 0140-0460. Retrieved 2020-11-22.
  9. «Vahidi, Ahmad». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۴ آوریل ۲۰۱۰.
  10. «گردن زدن، سنگسار و پرتاب از بلندی، بخشی از عملکرد دستگاه قضا در زمان ریاست محمد یزدی». رادیو زمانه. ۲۰۲۰-۱۲-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  11. «احکام «قطع ید» در ایران؛ قطع دست و پای محکومان». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۰-۱۰-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  12. «۳۰ سالگی اعدام‌های تابستان ۶۷؛ سکوت حاکمان، چشم انتظاری بازماندگان». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  13. «اولین اعدام خلخالی که صدایش به گوش کنگره آمریکا رسید». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  14. «مروری بر قتل‌های سیاسی در تاریخ جمهوری اسلامی ایران». ایران اینترنشنال. ۲۰۱۸-۰۸-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
  15. «نگرانی سازمان ملل از وضع حقوق بشر در ایران». www.bbc.com. ۱ آذر ۱۳۸۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  16. متن به فارسی ترجمه شدهٔ قطعنامهٔ شمارهٔ A/RES/64/176 سازمان ملل متحد پیرامون وضعیت حقوق بشر در ایران بایگانی‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine وبگاه جامعهٔ دفاع از حقوق بشر در آلمان IGFM
  17. «انتقاد آمریکا از وضع حقوق بشر در ایران». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  18. «Harvard International Review». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اوت ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۳ آوریل ۲۰۱۰.
  19. افشین غفاریان. «انرژی هسته ای ایران و نگرانی‌های جماعتی جهانی». رفورمانس. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  20. بازداشت‌های فله‌ای و یورش به خانه‌ها، تجاوز به حریم خصوصی افراد است، وبگاه رسمی دیده‌بان حقوق بشر
  21. «حکم اعدام و قتل سلمان رشدی، به مسلمانان جهان». سایت جامع خمینی.
  22. «محدودیت‌ها و شرایط سخت زندگی بهائیان در ایران؛ مصاحبه با یک بازیگر تئاتر و تلویزیون». رادیو فردا.
  23. عرفان کسرایی (۵ اردیبهشت ۱۳۹۷). «آیا آتئیسم در ایران در حال گسترش است؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  24. «چهل سال جمهوری اسلامی، کارنامه حقوق بشری| سرکوب و نقض حقوق قانونی اقلیت‌های مذهبی و قومی». صدای آمریکا فارسی. ۲۳ بهمن ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  25. «کمیسیون آمریکایی: ناقضان آزادی‌های مذهبی در ایران تحریم شوند». رادیو فردا فارسی. ۹ اردیبهشت ۱۳۹۹.
  26. «آمریکا از آزار پیروان مذاهب غیرشیعه در ایران انتقاد کرد». دویچه‌وله فارسی. ۸ مرداد ۱۳۹۳.
  27. «حبس و اعدام در انتظار شیطان پرستان». khabaronline.
  28. «تعصب مذهبی، بهانه فشار بر جامعه ال‌جی‌بی‌تی». akhbar-rooz.
  29. «مشکلات همجنس‌گرایان در ایران». infomigrants.
  30. «گزارشگر ویژه سازمان ملل؛ در زندان‌های ایران، شکنجه و تجاوز جنسی، وجود دارد». alarabiya.
  31. «جمهوری اسلامی باز هم به نقض حقوق بشر در ایران، محکوم شد». kayhan.london.
  32. «وزارت خارجه آمریکا در گزارش حقوق بشر ۲۰۲۰؛ نقض حقوق بشر، بخشی از سیاست جمهوری اسلامی است». dreamlandtv.
  33. «سرنوشت تلخ دگرباشان جنسی در ایران». دویچه وله فارسی آلمان.
  34. «آمریکا، فرانسه و شماری از کشورهای جهان سرکوب اعتراضات آبان ۹۸ و نقض حقوق بشر در ایران را محکوم کردند». صدای فارسی فرانسه.
  35. «نقض حقوق بشر در سال ۹۹؛ تداوم سرکوب و اعدام‌های شرورانه». zamaaneh.
  36. «مشکلات همجنس‌گرایان در ایران». infomigrants.
  37. «وزارت خارجه آمریکا در گزارش حقوق بشر ۲۰۲۰؛ نقض حقوق بشر، بخشی از سیاست جمهوری اسلامی است». iranintl.
  38. «ابراز نگرانی گزارشگر سازمان ملل از شوک الکتریکی و هورمون‌درمانی اجباری کودکان همجنس‌گرا در ایران». bbc.
  39. «تغییر قوانین مربوط به جامعهٔ ال‌جی‌بی‌تی در ایران، ارادهٔ سیاسی می‌خواهد». iranhr.
  40. «حقوق جامعهٔ ال‌جی‌بی‌تی در قوانین ایران». iranhr.
  41. «حقوق دگرباشان جنسی، حقوق بشر است». kayhan.london.
  42. «ایرانیان تورنتو در اعتراض به سرکوب و اعدام همجنس‌گرایان در ایران». tribunezamaneh.
  43. «جان همجنس‌گرایان در گروهی از کشورها از جمله ایران در خطر است». دویچه‌وله فارسی. دریافت‌شده در ۱۶ آوریل ۲۰۱۹.
  44. «بخش ایران؛ گزارش سالانه حقوق بشر آمریکا؛ جمهوری اسلامی، علاوه بر داخل، در کشورهای سوریه، عراق و یمن نیز در نقض حقوق بشر، سهیم است». voanews.
  45. «حقوق اقلیت‌های جنسی». daadkhast.
  46. «نقض حقوق بشر در سال ۹۹؛ تداوم سرکوب و اعدام‌های شرورانه». payameirani.
  47. «نقض حقوق بشر؛ گزارش چهار فعال ایرانی به مقامات آلمان». دویچه وله فارسی آلمان.
  48. «گزارش حقوق بشر ایران در سال ۲۰۱۸». usembassy.
  49. ««قتلگاهی» به نام جمهوری اسلامی». radiofarda.
  50. «سایه بازداشت، زندان و شلاق بر سر گروهی از هنرمندان ایرانی». بی‌بی‌سی فارسی.
  51. «انقلاب فرهنگی: رویارویی سیاسی یا اسلامی کردن دانشگاه». radiofarda.
  52. «دو هزار مورد نقض حقوق دانشجویان در دو سال و نیم».
  53. «گزارش کمیسیون حقوق بشر دفتر تحکیم از ۲۰۰۰ مورد نقض حقوق دانشجویان». بی‌بی‌سی.
  54. «گزارش نقض حقوق دانشجویان در ایران به احمد شهید ارایه شد». radiofarda.
  55. «شعله‌ور شدن آتش خشم عمومی از احکام علیه کارگران». independentpersian.
  56. «کارگران زندانی، از رضا شاه تا روحانی». radiozamaneh.
  57. «نقض حق کار در ایران و حق و حقوق بشر». radiozamaneh.
  58. «جمهوری اسلامی، سیاست سرکوب دستمزد کارگران را اجرا می‌کند». radiofarda.
  59. «ایران: افزایش سرکوب فعالان کارگری و معلمان». hrw.
  60. «حقوق کارگران در ایران». tribunezamaneh.
  61. «موج جدید سرکوب کارگران توسط جمهوری اسلامی». asranarshism.
  62. ایران: نامزدهای اصلاح طلب از انتخابات منع شدند وبگاه دیده‌بان حقوق بشر
  63. «سند ۲۰۳۰ یونسکو توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی «کنار گذاشته شد»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  64. حکومت فعالان و دانشجویان بیشتری را در برخوردی ادامه‌دار بازداشت می‌کند. وبگاه دیده‌بان حقوق بشر
  65. «استقبال کاربران ایرانی از پیام‌رسان سیگنال بعد از مشکلات واتس‌اپ؛ تلاش جمهوری اسلامی برای حذف سیگنال». voanews.
  66. پارسا پیلتن (۳۰ شهریور ۱۳۸۸). «گاهشمار صد روز اعتراض انتخاباتی در ایران». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  67. " C’est la base sociale du régime qui manifeste " en Iran.
  68. «لوموند: یک انقلاب واقعی کلیت نظام ایران را نشانه گرفته‌است». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۸-۰۱-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  69. «Crisis in Iran? Rial Crashes as Regime Battles Protests and Foreign Threats».
  70. «اسفند ۱۳۵۷: تظاهرات شش روزه‌ای که حجاب اجباری را به تعویق انداخت». آسو. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  71. «۲۲ روایت از 'دختران خیابان انقلاب'؛ ادامه یک کشمکش چهل ساله». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  72. «همزمان با تشدید سرکوب مخالفان حجاب اجباری؛ قوه قضائیه در شبکه‌های اجتماعی فراخوان معرفی «بدحجاب» ها داد». صدای آمریکا فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  73. «"خیزش زنان ایران در اسفند ۱۳۵۷"؛ حرکتی که بی‌پشتیبان ماند». DW.COM. ۲۰۱۳-۱۰-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  74. «وزارت اطلاعات فردی را به جرم نشر کتاب‌های ممنوعه بازداشت کرد». kayhan.london.
  75. «صادقی حکم دادگاه بدوی را منتشر کرد؛ سعید طوسی به ارتباطات ناسالم با نوجوانان اقرار کرده بود». بی‌بی‌سی فارسی.
  76. «https://www.bbc.com/persian/iran-37747161». bbc. پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک)
  77. «صفحه آخر؛ ماجرای تجاوز جنسی حاج سعید طوسی، قاری قرآن بیت رهبر از زبان شاگردان او». voanews.
  78. «دو کمیسیون مجلس پیگیر بلاتکلیفی و دخالت مقام‌ها در پرونده سعید طوسی شده‌اند». radiofarda.
  79. «اعتراض صادقی به دخالت مقامات عالی قضایی در پرونده کودک‌آزاری سعید طوسی». دویچه وله فارسی آلمان.
  80. «دو کمیسیون مجلس پیگیر بلاتکلیفی و دخالت مقام‌ها در پرونده سعید طوسی شده‌اند». radiofarda.
  81. «گزارشگر ویژه سازمان ملل؛ در زندان‌های ایران، شکنجه و تجاوز جنسی، وجود دارد». alarabiya.
  82. «عفو بین‌الملل: معترضان آبان‌ماه به‌شدت و به شکل غیرانسانی شکنجه شده‌اند». radiofarda.
  83. «عفو بین‌الملل: معترضان آبان‌ماه به‌شدت و به شکل غیرانسانی شکنجه شده‌اند». radiofarda.
  84. رادیو فردا (۱۰ مرداد ۱۳۹۹). «دولت ایران درخواست‌های سازمان زندان‌ها برای مهار کرونا را نادیده گرفته‌است».
  85. «انتقال امضاکنندگان بیانیه استعفای رهبر به بازداشتگاه اطلاعات، قرنطینه محمدحسین سپهری در سلول انفرادی». کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی.
  86. «در زندان‌های جمهوری اسلامی چه خبر است؟». دویچه وله آلمان.
  87. Ahmad, Shaheed (13 March 2014). "Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in the Islamic Republic of Iran" (PDF). p. 18. Archived from the original (PDF) on 20 March 2014. Retrieved 20 March 2014.
  88. «جزئیات تکان دهنده از پرونده سنگسار تاکستان». asriran.com. عصر ایران. ۱۴ مرداد ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
  89. ضرغامی، محمد (۲۸ اسفند ۱۳۸۶). «مکرمه ابراهیمی، محکوم به سنگسار، آزاد شد». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافت‌شده در ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
  90. «اجرای حکم سنگ‌سار در تاکستان قزوین متوقف شد». farsnews.com. فارس. ۳۰ خرداد ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
  91. «احتمال تعقیب قضایی قاضی اجرا کننده حکم سنگسار». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  92. «حکم سنگسار: سنگدلانه و غیرانسانی». dw.com. بخش فارسی دویچه وله. ۲۱ تیر ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
  93. صد فعال و دانشگاهی خواستار شناسایی اعدام‌های ۶۷ به عنوان جنایت علیه بشریت شدند، بی‌بی‌سی فارسی
  94. اسامی قربانیان کشتار زندانیان سیاسی در سال ۶۷ در وبگاه عصر نو
  95. «صابر شیخ عبدالله و دیاکو رسول‌زاده در زندان ارومیه «اعدام شدند»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  96. «مصطفی صالحی از معترضان دی ۹۶ اعدام شد». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۸-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  97. «مصطفی صالحی، از بازداشت‌شدگان اعتراضات دی ۹۶، اعدام شد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۲.
  98. عبدالحمید میربلوچ زهی در زندان زاهدان اعدام شد
  99. اعدام سه زندانی سنی‌مذهب در مشهد؛ پنج زندانی دیگر در خطر اعدام
  100. سه زندانی سنی‌مذهب در ایران اعدام شدند
  101. دو زندانی در اراک به اتهام «سب النبی» به اعدام محکوم شدند
  102. «بازگشت به تاریخ، رواج اعدام‌های سیاسی و گروهی». voanews.
  104. «روزی که هیئت مرگ را دیدیم». دویچه وله فارسی آلمان.
  105. «اعضای هیئت مرگ در سال ۶٠و۶٧ چه کسانی بودند؟». tribunezamaneh.
  106. «انتخابات ۱۴۰۰؛ برخی نهادهای زیرنظر قوه قضائیه، خبرنگاران را برای انتقاد احتمالی از ابراهیم رئیسی، تهدید کرده‌اند». voanews.
  107. «رئیسی؛ از هیئت مرگ تا سودای رهبری». radiofarda.
  108. «خانواده‌های اعدام‌شدگان سال ۶۷ خواستار روشن‌شدن تمامی حقیقت شدند». independentpersian.
  109. «از بایگانی زمانه: دربارهٔ ابراهیم رئیسی، عضو هیئت مرگ، که دوباره می‌کوشد رئیس‌جمهوری شود». radiozamaneh.
  110. «ابراهیم رییسی، از اعضای "هیئت مرگ" رئیس قوه قضاییه شد». هرانا.
  111. «آینده رهبری ابراهیم رئیسی، عضو کمیته «هیئت مرگ» در جمهوری اسلامی». iranglobal.
  112. «جلسه حسین‌علی منتظری با هیئت مرگ؛ کسی را که به کمتر از اعدام محکوم کرده‌اید به چه ملاک اعدام می‌کنید؟». negaam.
  113. «کشتار ۶۷؛ «هیئت مرگ» چه هیئتی داشت؟». بی‌بی‌سی فارسی.
  114. «اعضای هیئت مرگ در سال ۱۳۶۰ و ۱۳۶۷ چه کسانی بودند؟». zagrospost.
  115. «روزی که هیئت مرگ را دیدیم». دویچه وله فارسی آلمان.
  116. «کشتار ۶۷ و سایه سی ساله‌اش بر مخالفان حکومت». bbc.
  117. «احتمال ریاست عضو «هیئت مرگ» اعدام‌های ۶۷ بر دستگاه قضایی جمهوری اسلامی، قوت گرفت». voanews.
  118. «تابستان ۶۷؛ پی‌جویی حقیقت (پرونده ویژه قتل‌عام زندانیان سیاسی در ایران)». radiozamaneh.
  119. هراس از صدای منتظری برای چیست؟، رادیو فردا
  120. در ضرورت تعیین تکلیف با آیت‌الله خمینی، بی‌بی‌سی فارسی
  121. «تابستان ۶۷ و کشتار از پیش سازماندهی‌شده». radiofarda.
  122. «اعدام زندانیان چپ‌گرا در سال ۶۷ چگونه آغاز و انجام شد؟». radiofarda.
  123. Index number: MDE 13/118/2008 (August 2008). "IRAN: THE 20TH ANNIVERSARY OF 1988 "PRISON MASSACRE"". www.amnesty.org. Retrieved 2020-11-22.
  124. عفو بین‌الملل: ایران رتبه دوم جهان را در زمینه اعدام دارد، وبگاه رادیو فردا
  125. ایران: کودکان مجرم در انتظار اعدام
  126. «بهائی‌ها؛ از اقلیت بلاگردان تا وضعیت سرکوب دائم». radiozamaneh.
  127. عفو بین‌الملل: ایران مسئول یک‌سوم کل اعدام‌ها در جهان است
  128. «موضع‌گیری مقامات وقت دربارهٔ اعدامهای دهه ۶۰». بی‌بی‌سی. ۲۱ شهریور ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۵ فروردین ۱۳۹۹.
  129. «اعضای هیئت مرگ در سال ۶٠و۶٧ چه کسانی بودند؟». tribunezamaneh.
  130. یعنی حسین‌علی نیری، مصطفی پورمحمدی، سید ابراهیم رئیسی و مرتضی اشراقی در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۶۷.<ref>«مخاطبان هشدارهای منتظری کجا هستند؟». bbc.
  131. در ضرورت تعیین تکلیف با آیت‌الله خمینی، بی‌بی‌سی فارسی
  132. «آمار وارقام اعدام‌ها از سال ٥٧تا ٩٥ (٦١هزار اعدام)». alarabiya.
  133. «چرا شدت سرکوب و شمار کشته شدگان اعتراضات ایران به گونه‌ای کم‌سابقه بالا بود Access to the comments». euronews.
  134. «گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر در ایران؛ ویژه سال ۲۰۱۷». هرانا (ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران).
  135. «گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر در ایران؛ ویژه سال ۲۰۱۸». هرانا.
  136. «گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر در ایران؛ ویژه سال ۲۰۱۹». هرانا.
  137. «آبان ۹۸: پنهان‌کاری حکومتی در مورد کشته‌شدگان اعتراض‌ها». رادیو زمانه.
  138. «رویترز: خامنه‌ای دستور داد «هر کار لازم است بکنید»، «۱۵۰۰» نفر کشته شدند». رادیو فردا. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
  139. «مورگان اورتگاس: اوباش خامنه‌ای ۱۵۰۰ نفر را در خیابان‌ها کشتند». صدای آمریکا.
  140. «گزارش یک ساله اعدام در ایران ۲۰۱۹–۲۰۲۰». هرانا.
  141. ویکی‌پدیا: جان‌باختگان اعتراضات به نتیجه انتخابات دهم ریاست‌جمهوری ایران
  142. "Iran election protests: the dead, jailed and missing" (به English). Guardian.
  143. لیست جان باختگان شناسایی شده به ۷۸ نفر رسید
  144. فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۷۸–۴۴۸.
  145. فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۷۸–۴۴۸.
  146. «بازگشت به تاریخ، رواج اعدام‌های سیاسی و گروهی». voanews.
  147. همجنس‌گرای ایرانی موفق به گرفتن پناهندگی شد (بی‌بی‌سی فارسی)
  148. «۱۹۰ هزار کشته و ۶۷۲ هزار مجروح؛ هزینه ایران در جنگ با عراق». بی‌بی‌سی فارسی.
  149. هاوارد, راجر (2004 (میلادی)). Iran in Crisis. pp. ۴۶. ISBN [[ویژه:منابع کتاب/ISBN 1-84277-474-3|[[شماره استاندارد بین‌المللی کتاب|ISBN]] [[ویژه:منابع کتاب/1-84277-474-3|1-84277-474-3]]]] Check |isbn= value: invalid character (help). Check date values in: |date= (help)
  150. جنایت مقدس. January 2010.
  151. گفتگو با مهران مصطفوی: «برخی از کارکنان دفتر بنی‌صدر هم اعدام شدند» رادیو زمانه
  152. ویکی‌پدیا:تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰
  153. «ایران / سیاسی - انتشار فهرست ۷۲ نفره کشته‌شدگان حوادث انتخاباتی». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۱۴ شهریور ۱۳۸۸.
  154. "Iran election protests: the dead, jailed and missing" (به English). Guardian.
  155. لیست جان باختگان شناسایی شده به ۷۸ نفر رسید
  156. Human Rights Watch - Torture, Detention, and the Crushing of Dissent in Iran
  157. Iran: Torture Used to Suppress Dissent (Human Rights Watch, 7-6-2004)
  158. Iran's Postelection Crackdown Scrutinized For Crimes Against Humanity - Radio Free Europe / Radio Liberty © 2010
  159. «ادامه ناآرامی‌ها در بیش از ۲۰ شهر ایران و کاهش سرعت اینترنت». dw.com. دویچه وله. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
  160. «روایت سردار فدوی از اتفاقات بعد از گرانی بنزین». www.asriran.com. ۱۳۹۸-۰۹-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
  161. «آمار تازه از قربانیان اعتراضات؛ کلمه: ۳۶۶ نفر، عفو بین‌الملل: بیش از ۱۶۱ نفر». radiofarda.com. رادیو فردا. ۸ آذر ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۸ آذر ۱۳۹۸.
  162. HRM، Iran (۲۰۱۹-۱۱-۲۹). «Several Children Reported Killed During Iran's November 2019 Protests». Iran HRM (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۳۰.
  163. «بازداشت حدود ۷۰۰۰ نفر در اعتراضات بنزینی». آفتاب. ۶ آذر ۱۳۹۸.
  164. شهریار صیامی (۱۳ آذر ۱۳۹۸). «کودکان و نوجوانانی که در اعتراضات اخیر ایران کشته شدند». رادیو فردا.
  165. "Special Report: Iran's leader ordered crackdown on unrest - 'Do whatever it takes to end it'". 2019-12-23. Retrieved 2019-12-23.
  166. «رویترز: خامنه‌ای دستور داد «هر کار لازم است بکنید»، «۱۵۰۰» نفر کشته شدند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
  167. «رویترز: با دستور خامنه‌ای حدود ۱۵۰۰ نفر از معترضان کشته شدند». صدای آمریکا. ۲ دی ۱۳۹۸.
  168. «خون ۵ کشته از ۱۵۰۰ کشته دیگر رنگین‌تر است؟». ایدیپندنت فارسی. دریافت‌شده در ۴ ژانویه ۲۰۱۹.
  169. ««اشاره وزارت خارجه آمریکا به نقش قاسم سلیمانی در سرکوب و کشتار معترضان در آبان‌ماه»». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۵ ژانویه ۲۰۲۰.
  170. عفو بین‌الملل: معترضان آبان‌ماه به‌شدت و به شکل غیرانسانی شکنجه شده‌اند
  171. اعتراض سازمان عفو بین‌الملل به شکنجه بازداشت‌شدگان در ایران
  172. افشاگری عفو بین‌الملل از شکنجه‌های تکان‌دهنده و موارد گسترده نقض حقوق بشر در سرکوب اعتراضات آبان ۹۸
  173. ابراز «نگرانی جدی» از وضع حقوق بشر در ایران در گزارش دبیرکل سازمان ملل
  174. ابراز نگرانی دبیرکل سازمان ملل متحد نسبت به «نقض فاحش حقوق بشر»، «سرکوب مرگبار معترضان» و «بحران سلامت و اقتصاد» در ایران
  175. «چرا ایران و طالبان با هم مذاکره می‌کنند». دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در شنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  176. «"حمایت ایران از طالبان؛ عامل بی‌ثباتی بیشتر افغانستان"».
  177. «حمایت ایران از طالبان؛ عامل بی‌ثباتی بیشتر افغانستان».
  178. «شبیحه؛ تبهکارانی مخوف در خدمت حکومت سوریه». دویچه‌وله فارسی. دریافت‌شده در ۲۷ خرداد ۱۳۹۱.
  179. «اذعان "کریستین ساینس مانیتور":محبوبیت ایران در میان مردم سوریه / هسته‌های مقاومت مردمی سوریه "بسیج" ایران را الگوی خود قرار داده‌اند». باشگاه خبرنگاران. ۱۵ فروردین ۱۳۹۲.
  180. «گزارش سالانه حقوق بشر: رژیم ایران دامنه نقض حقوق بشر را به سوریه، لبنان، و یمن نیز گسترش داده‌است». صدای آمریکا.
  181. «وزارت خارجه آمریکا در گزارش حقوق بشر ۲۰۲۰: نقض حقوق بشر بخشی از سیاست جمهوری اسلامی است». iranintl.
  182. «آمریکا ایران را به نقض حقوق بشر در منطقه متهم کرد». bbc.
  183. «بخش ایران گزارش سالانه حقوق بشر آمریکا: جمهوری اسلامی علاوه بر داخل، در کشورهای سوریه، عراق و یمن نیز در نقض حقوق بشر سهیم است». voanews.
  184. «گزارش سالانه حقوق بشر آمریکا ایران، روسیه و چین را به نقض حقوق بشر متهم کرد». صدای فرانسه.
  185. «آمریکا جمهوری اسلامی ایران را به نقض حقوق بشر در سوریه، عراق و یمن متهم کرد». radiofarda.
  186. «آمریکا رژیم ایران را به نقض حقوق بشر در سوریه، عراق و یمن متهم کرد». alarabiya.
  187. https://ir.voanews.com/persiannews/syria-iran-0
  188. صدای آمریکا، دیدبان حقوق بشر سوریه: هفت سال جنگ، ۵۱۱ هزار کشته در سوریه https://ir.voanews.com/persiannewsworld/syria-war-3
  189. آمار وحشتناک.. بیش از نیم میلیون نفر طی 7 سال در سوریه کشته شدند https://farsi.alarabiya.net/fa/middle-east/2018/03/12/آمار-وحشتناک-بیش-از-نیم-میلیون-نفر-طی-7-سال-در-سوریه-کشته-شدند
  190. بیش از نیم میلیون کشته از آغاز بحران هفت ساله در سوریه https://www.yjc.ir/fa/news/6470074/بیش-از-نیم-میلیون-کشته-از-آغاز-بحران-هفت-ساله-در-سوریه
  191. https://radis.org/چشم-انداز-بروز-جنگ-بین-جمهوری-اسلامی-با/
  192. «"ایران به سوریه در سرکوب اعتراض‌ها کمک می‌کند"». BBC Persian. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۵.
  193. «اتحادیه اروپا سپاه قدس ایران را در ارتباط با سوریه تحریم کرد». بی‌بی‌سی.
  194. «بررسی نقش سپاه در سوریه و توان نظامی رقبای آمریکا در دو رسانه انگلیسی زبان». صدای آمریکا.
  195. «iran internatonal - جستجوی Google». www.google.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۶.
  196. «هلاکت یک تکاور ارتش رژیم و شماری از پاسداران تروریست در سوریه - اتحاد انجمنها برای ایران ازاد». اتحاد انجمنها برای ایران ازاد. ۱۳۹۵-۰۱-۲۳T۱۷:۰۷:۱۸+۰۰:۰۰. دریافت‌شده در 2018-02-25. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  197. «پیامی به ارتشیان ایران، هشداری در باب دخالت در جنگ سوریه». تایمز اسرائیل. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۵.
  198. (www.dw.com)، Deutsche Welle. «آمریکا: ایران در سرکوب اعتراضات به سوریه کمک می‌کند | ایران | DW | 15.04.2011». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۵.
  199. «سیاست بدکاره کردن/عکس». iroon.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۵.
  200. «چرا باید جوانان ایرانی در جنگ داخلی سوریه، فدای آتش‌افروزی سران تهران و دمشق شوند؟». تایمز اسرائیل. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۵.
  201. «جنبش راه سبز - اپوزیسیون سوریه حکومت ایران را با اسد شریک جرم دانست». www.rahesabz.net. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۵.
  202. Rubin, Uzi (2004-09). "View from Israel: Oslo Revisited". Israel Affairs. 10 (3): 178–181. doi:10.1080/1353712042000242635. ISSN 1353-7121. Check date values in: |date= (help)
  203. «جنگجویان افغان در دو سوی جبهه جنگ در سوریه». DW. دریافت‌شده در ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  204. «'سپاه پاسداران کودکان افغان را به جنگ سوریه می‌فرستد'». BBC Persian. دریافت‌شده در ۱ اکتبر نوامبر ۲۰۱۷. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  205. «ایران آوارگان افغان را قربانی جنگ سوریه می‌کند». DW. دریافت‌شده در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۶.
  206. «دیدبان حقوق بشر: ایران کودکان افغان را به جنگ سوریه می‌فرستد». DW. دریافت‌شده در ۱ اکتبر ۲۰۱۷.
  207. «فیلم/ سندِ تصویری از کمکِ آمریکا به داعش». مشرق نیوز. ۲۰۱۶-۱۰-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۶.
  208. «'همکاری نظامی محرمانه اسرائیل و مصر' در نبرد با داعش» (به انگلیسی). ۲۰۱۸-۰۲-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۶.
  209. www.yjc.ir https://www.yjc.ir/fa/news/6528805/مستندی-که-تصویر-واقعی-آمریکا-در-مبارزه-نمایشی-با-داعش-را-نشان-می-دهد-فیلم. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۶. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  210. CNN، Ryan Browne. «EXCLUSIVE: America's top ally in Syria warns ISIS is resurging and asks for more US support». CNN. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۶.
  211. «US committed 'war crime' by bombing Syrian troops, government tells UN». South China Morning Post. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۶.
  212. «اسرائیل و حمایت دولتی از تروریسم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد». fa.m.wikipedia.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۶.
  213. «چرا ایران رژیم سوریه را رها نمی‌کند؟». BBC Parisian. دریافت‌شده در ۸ نوامبر ۲۰۱۶.
  214. «راستی‌آزمایی: هزینه جنگ سوریه برای ایران چقدر است؟». BBC Persian. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸.
  215. «کشف سه هواپیما ی ایرانی توسط مخالفان بشار اسد در حلب». DW. دریافت‌شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۲.
  216. «قمار ترامپ در سوریه؛ برنده و بازنده خروج آمریکا چه کسانی هستند؟». BBC. ۲۳ دسامبر ۲۰۱۸.
  217. «چرا ایران رژیم سوریه را رها نمی‌کند؟». BBC Parisian. دریافت‌شده در ۸ نوامبر ۲۰۱۶.
  218. ۱۶ فرمانده ارشد سپاه که دخالت نظامی در سوریه را فرماندهی کردند https://www.radiofarda.com/a/IRGC-commanders-who-involved-in-Syrian-war/30717921.html
  219. ۱۰ فرماندهی که به خاطر جنگ‌های سوریه و عراق نشان نظامی دریافت کردند https://www.radiofarda.com/a/commanders-who-received-military-honor-after-involving-in-Syrian-war/30719459.html
  220. «سپاه پاسداران نقش نیروی قدس و قاسم سلیمانی در سرکوب اعتراضات مردم سوریه را تأیید کرد». iranintl.
  221. Iraq: HRW denounces lethal force against protesters, urges probe
  222. "Iraq protests: What's behind the anger? - BBS News". BBC News. 7 October 2019. Retrieved 27 October 2019.
  223. عراق| حمایت حشد شعبی از خواسته‌های مردم و مبارزه با فساد/ مقررات منع آمد و شد در بغداد
  224. «دولت عراق سقوط کرد». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۹-۱۱-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۳۰.
  225. «قاسم شلیمانی شمشیر دو دم ایران در منطقه خاورمیانه». یورونیوز. دریافت‌شده در ۳ ژانویه ۲۰۲۰.
  226. جنگ داخلی یمن؛ نقش و تأثیر ایران و حزب‌الله لبنان https://www.radiofarda.com/a/f3-yemen-war-iran-impact/28650296.html
  227. رویترز: ایران مسیر جدیدی برای رساندن سلاح به شورشیان حوثی یمن یافته‌است https://ir.voanews.com/persiannewsiran/iran-yemen-sepah-houthi
  228. با وجود شواهد حمایت تسلیحاتی از حوثی‌ها… https://ir.voanews.com/latestnews/iran-yemen-us
  229. مداخله ایران در یمن «یک حلقه» از زنجیره مداخله‌های منطقه ای است https://almashareq.com/fa/articles/cnmi_am/features/2018/03/23/feature-01
  230. مداخله ایران در جنگ داخلی یمن http://www.asoyroj.com/farsy/detail.aspx?=hewal&jmare=14083&Jor=1
  231. «پایان حمایت آمریکا از ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی در جنگ یمن چه معنایی دارد؟». voanews.
  232. «روابط به هم تنیده داعش، طالبان و القاعده با رژیم ایران». alarabiya.
  233. «ایران و نظام اسد در تأسیس داعش و حمایت از القاعده، دست دارند». alarabiya.
  234. «آیا قاسم سلیمانی نقشی ویژه در فروپاشی خلافت داعش داشت؟». دویچه وله آلمان.
  235. «U.N. Support Grows for U.S. Resolution on Holocaust». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۵ دسامبر ۲۰۰۸.
  236. UN Assembly condemns Holocaust denial by consensus; Iran disassociates itself
  237. «Search - Global Edition - The New York Times». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اکتبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۴ دسامبر ۲۰۰۸.
  238. «ویژه برنامه صدای آمریکا؛ سال‌روز همه‌پرسی جمهوری اسلامی؛ بحران مشروعیت؛ ۴۲ سال بعد (نگاهی به تناقض‌های آماری رفراندوم سال ۵۸؛ اظهارات حسین لاجوردی مسئول وقت مرکز آمار ایران)».
  239. «مواد مخدر در ایران؛ از میدان شوش تهران تا مکزیک». alarabiya.
  240. «مواد مخدر در ایران؛ از میدان شوش تهران تا مکزیک». alarabiya.
  241. «مواد مخدر در ایران؛ از میدان شوش تهران تا مکزیک». alarabiya.
  242. «عفو بین‌الملل: خامنه‌ای با جان میلیون‌ها ایرانی بازی می‌کند». دویچه وله.
  243. «نظر جان بولتون دربارهٔ قاسم سلیمانی: از خطرناک‌ترین انسان‌های جهان است!». صدای آمریکا. ۲۲ فروردین ۱۳۹۸.
  244. «سناتور تد کروز: پایان کار قاسم سلیمانی، عدالتی فرخنده است که پس از مدت‌ها سرانجام اجرا شد». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۴.
  245. «گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل: از دولت ایران دربارهٔ کشتار ۱۳۶۷ توضیح خواسته‌ام». صدای آمریکا.
  246. «تصویب قطعنامه علیه نقض حقوق بشر در ایران در کمیته حقوق بشر سازمان ملل». دویچه وله فارسی.
  247. «تصویب قطعنامه علیه نقض حقوق بشر در ایران در کمیته حقوق بشر سازمان ملل». دویچه وله.
  248. «سازمان ملل نقض حقوق بشر در ایران را محکوم کرد». بی‌بی‌سی فارسی.
  249. «نام ایران در فهرست ناقضان حقوق اقلیت‌های مذهبی سازمان ملل». independentpersian.
  250. «نام ایران در فهرست ناقضان حقوق اقلیت‌های مذهبی سازمان ملل». khabar.us.
  251. «مجمع عمومی سازمان ملل نقض حقوق بشر در ایران را محکوم کرد». بی‌بی‌سی فارسی.
  252. «سازمان ملل نقض حقوق بشر در ایران را محکوم کرد». iranintl.
  253. «کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه مربوط به نقض حقوق بشر در ایران را تصویب کرد». رادیو زمانه.
  254. «تصویب قطعنامه نقض حقوق بشر در ایران در مجمع عمومی سازمان ملل». دویچه وله فارسی.
  255. «مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه محکومیت وضعیت حقوق بشر در ایران را تصویب کرد». صدای آمریکا.
  256. «تصویب قطعنامه محکومیت نقض حقوق بشر در ایران در سازمان ملل». independentpersian.
  257. «تصویب قطعنامه کمیته حقوق بشر سازمان ملل، در محکومیت نقض حقوق بشر در ایران». هرانا.
  258. «قطعنامه محکومیت وضعیت حقوق بشر در ایران در مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شد». euronews.
  259. «۶۷مین محکومیت خامنه‌ای درکمیته سوم مجمع عمومی ملل متحد». iranfreedom.
  260. «دادگاه بین‌المللی مردمی در لاهه برای رسیدگی به کشتار معترضان آبان۹۸ برگزار می‌شود». iran-tc. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۰.
  261. «۴۷ کشورعضو سازمان ملل، بیانیه‌ای در محکومیت نقض حقوق بشر در ایران صادر کردند». صدای آمریکا.
  262. «۴۷ کشور نقض حقوق بشر در ایران را محکوم کردند». رادیو زمانه.
  263. «بیانیه ۴۷ کشور جهان دربارهٔ نقض حقوق بشر در ایران؛ اعدام نوید افکاری منزجرکننده بود». ایران اینترنشنال.
  264. «۴۷ کشور شورای حقوق بشر سازمان ملل، جمهوری اسلامی را به خاطر نقض آزادی‌ها و حقوق بشر در ایران محکوم کردند». iran-tc.
  265. «ترجمه درخواست ۴۷ کشور از ایران: وضعیت حقوق بشر در ایران غیرعادی است». iranwire.
  266. «بیانیه مشترک ۴۷ کشور شورای حقوق بشر سازمان ملل در محکومیت جمهوری اسلامی به خاطر نقض آزادی‌ها و حقوق بشر در ایران». kayhan.london.
  267. «اعتراض ۷۹ کشور به نقض حقوق بشر در ایران با تصویب قطعنامه سازمان ملل». دویچه وله فارسی.
  268. «نامه مشترک ۴۲ سازمان مدافع حقوق بشر؛ مأموریت گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران را تمدید کنید». خبرگزاری هرانا (ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشری در ایران).
  269. «فراخوان آمریکا برای حمایت از حقوق بشر در ایران؛ هوک: در فشار بر ایران به حقوق بشر هم توجه داریم». صدای فارسی آمریکا.
  270. «گزارش حقوق بشری آمریکا علیه ایران، روسیه، کره شمالی و چین». pana.
  271. «گزارش حقوق بشر ایران در سال ۲۰۱۸». usembassy.
  272. «تصویب قطعنامه محکومیت نقض حقوق بشر در ایران در مجمع عمومی سازمان ملل». رادیو فردا.
  273. «اعتراض ۷۹ کشور به نقض حقوق بشر در ایران با تصویب قطعنامه سازمان ملل». دویچه وله آلمان.
  274. «قطعنامه محکومیت نقض حقوق بشر در ایران تصویب شد». رادیو فردا.
  275. «سازمان ملل متحد قطعنامه پیشنهادی کانادا علیه نقض گسترده حقوق بشر در ایران را تصویب کرد». rfi.
  276. «پارلمان اروپا با تصویب قطعنامه‌ای نقض فاحش حقوق بشر در ایران را محکوم کرد». voanews.
  277. «پارلمان اروپا قطعنامه‌ای علیه نقض حقوق بشر در ایران به تصویب رساند». rfi (رادیو فارسی فرانسه).
  278. «بیش از ۱۰۰ عضو مجلس نمایندگان از دو حزب آمریکا، در قطعنامه‌ای از یک ایران دموکراتیک و سکولار حمایت کردند». voanews.
  279. عفو بین‌الملل خواستار لغو حکم اعدام چهار شهروند عرب شد

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.