سمنان

سمنان یکی از شهرهای ایران، مرکز استان سمنان و شهرستان سمنان است. این شهر، در جنوب رشته کوه البرز و شمال دشت کویر، در فاصله ۲۱۶ کیلومتری تهران و در راه تهران به خراسان، در مسیر جاده ۴۴ قرار گرفته‌است.

سمنان
سِمَن
[[File:||266px]]
کشور ایران
استانسمنان
شهرستانسمنان
بخشمرکزی
مردم
جمعیت۱۸۵٬۱۲۹ نفر (۱۳۹۵)[1]
رشد جمعیت۴٫۱٪+ (طی ۵ سال)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۱٬۲۰۰ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۰۱, ۱۷[2]
میانگین بارش سالانه۱۴۰ میلی‌متر
اطلاعات شهری
شهردارسید محمد ناظم رضوی[3]
ره‌آوردگل نرگس، گل یاس (رازقی)، شیرمال، کماچ
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۲۳
وبگاه[ http://www.semnan.ir/ شهرداری سمنان ]
شناسهٔ ملی خودرو ایران۸۶
کد آماری۱۵۴۲
سمنان

این شهر از سوی خاور با شهرستان‌های دامغان و شاهرود، از شمال به درجزین، مهدی‌شهر و شهمیرزاد، و از باختر با سرخه همسایه است. در طول جغرافیایی ۵۳ درجه و ۲۳ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۳۴ دقیقه، واقع شده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا، ۱۱۳۰ متر است. همچنین، فاصله آن تا تهران، ۲۱۶ کیلومتر است و به راه‌آهن سراسری تهران_مشهد، متصل می‌باشد و دارای فرودگاه است. سمنان پرجمعیت‌ترین شهر استان می‌باشد.[4] آب و هوای آن، خشک و معتدل است.

سمنان یکی از گزینه‌های انتقال پایتخت سیاسی کشور در سال ۱۳۹۲ بود.[5]

تاریخچه

سمنان، در دوران باستان، بخشی از چهاردهمین ایالت تاریخی ورن (ورنه)، از تقسیمات شانزده‌گانه اوستایی بود.[6] بنای اولیه شهر سمنان را به طهمورث دیوبند از پادشاهان پیشدادی نسبت می‌دهند سمنان، در طول دوران امپراتوری هخامنشی پارس، شهر مهم و دارای شکوه و بزرگی بود. پس از حمله اسکندر-که منجر به سقوط امپراتوری هخامنشی و ایجاد امپراتوری سلوکی در ایران شد-، منطقه‌ای که سمنان را رهبری می‌کرد، به عنوان کومش، شناخته شد. آغاز دوران باشکوه‌تر و رونق شهر سمنان، پس از روی کار آمدن امپراتوری اشکانیان بود.

مردم

مردم سمنان به زبان سمنانی سخن می‌گويند. زبان سمنانی به علت ويژگی خاص خود مورد توجه دانشمندان و ايران شناسان بسيار قرار گرفته است. اين زبان از زبان های ايرانی شاخه شمال باختری است. ايران‌شناسان زيادی چون پرفسور کريستن سن، هوتوم سيندلر، ويلهلم ليکر، جرج مورگن و استايرن تحقيقات جامعی درباره زبان سمنانی انجام داده‌اند. همچنين نزديک‌ترين زبان به زبان راجی، سمنانی است. نکته قابل ذکر اينکه اگرچه زبان سمنانی هنوز هم توسط مردم سمنان به کار می رود، اما نسل جديد سمنانی‌ها با وجود فهميدن آن به اين زبان باستانی کمتر سخن می‌گويند.[7]

نام‌گذاری

بارتولد، بر این باور بود که سمنان، همان سرزمینی است که ایزیدور خاراکسی به نام «قومیسینه» از آن، یاد کرده‌است.[8]

آب و هوا

آب و هوای این شهر در تابستان، گرم و در زمستان، سرد می‌باشد. بارندگی‌های این شهر، اکثراً در فصول سرد سال، صورت می‌گیرد و میزان متوسط بارندگی سالانه آن، ۱۴۰ میلی‌متر می‌باشد. متوسط درجه حرارت سالانه ۰۱/۱۷ درجه سانتیگراد است و این، در حالی است که حداکثر، مطلق حرارت ۵/۴۳ درجه سانتیگراد و حداقل مطلق ۴/۸- درجه سانتیگراد، گزارش شده‌است. همچنین، متوسط تعداد روزهای یخبندان در طول سال در حدود ۴۸ روز است. بادهای کویری و غربی نیز، در آب و هوای سمنان، تأثیر دارند.[9]

عوارض طبیعی

در جنوب سمنان، مناطقی چون دشت کویر، ریگ جن، تپه دلازیان، و تپه‌های میرک دلازیان از مهم‌ترین ویژگی‌های جغرافیایی به‌شمار می‌روند. رودخانه فصلی گل رودبار در شمال غرب این شهر و با سرچشمه گرفتن از رشته کوه‌های البرز و گذر از شهر درجزین به دشت کویر می‌ریزد. رود گل رودبار از سه کیلومتری باختر مهدی‌شهر سرچشمه گرفته و شاخابه رودهای ده‌صوفیان و شهمیرزاد و کاریزهای روستای درجزین به این رود می‌پیوندند. رود گل رود در شمال سمنان در جایی به نام «آب پخش کن» به ۵ شاخه بخش می‌شود.

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۸۵٬۱۲۹ نفر (در ۴۹٬۱۲۴ خانوار) بوده‌است.[10]

جمعیت تاریخی
سالجمعیت±%
۱۳۳۵۲۹٬۰۳۶—    
۱۳۴۵۳۱٬۰۵۸+۷٪
۱۳۵۵۳۸٬۷۸۶+۲۴٫۹٪
۱۳۶۵۶۴٬۸۹۱+۶۷٫۳٪
۱۳۷۰۷۵٬۱۳۱+۱۵٫۸٪
۱۳۷۵۹۱٬۰۴۵+۲۱٫۲٪
۱۳۸۵۱۲۴٬۹۹۹+۳۷٫۳٪
۱۳۹۰۱۵۳٬۶۸۰+۲۲٫۹٪
۱۳۹۵۱۸۵٬۱۲۹+۲۰٫۵٪

محله‌ها

شهر سمنان ۷ محله معروف قدیمی دارد به نام‌های:

  • اسفنجان
  • لتیبار
  • شاهجو
  • زاوغان
  • کوشمغان
  • عمرانکو
  • ملحی.[11]

گردشگری

استان سمنان با بیش از ۷۲۹ گونه جاذبه طبیعی، تاریخی- فرهنگی و انسان‌ساخت، یکی از استان‌های دارای پتانسیل گردشگری در کشور محسوب می‌شود. از مجموع جاذبه‎ های موجود در استان، ۸۶/۳۰% در شهرستان سمنان، سرخه و مهدی‌شهر و بقیه در سایر شهرستان‌ها توزیع شده ‎اند. از سال ۱۳۸۹ به بعد شهرهای سرخه و مهدی‌شهر از شهرستان سمنان جدا شده‌اند، اما در بسیاری از آمارها هنوز با هم آورده می‌شوند. همچنین شهرهای گرمسار و آرادان و نیز شاهرود و میامی، به همین صورت است.[12]

جاذبه‌های تاریخی و باستانی
مسجد جامع سمنان
نوشتار اصلی: جاذبه‌های گردشگری شهر سمنان
نمایی از ارگ سمنان در شب

مهم‌ترین آثار تاریخی سمنان عبارتند از:

موزه‌ها
  • موزه گرمابه پهنه سمنان
  • پارک موزه دفاع مقدس سمنان
  • موزه هنرهای معاصر شرق کشور
  • موزه حیات وحش سمنان
  • موزه سکه استان سمنان

جاذبه‌های مذهبی

رسانه‌ها

صدا و سیمای استانی مرکز سمنان

صدا و سیمای مرکز استان سمنان فعالیت خود را ابتدا با نصب دو فرستنده رادیویی به قدرت ۱۰کیلووات (سمنان) و یک کیلووات (دامغان) در سال ۱۳۵۵ برای رله برنامه‌های شبکه سراسری آغاز نمود که به تدریج بردامنه و بعد این فعالیت افزوده شد. اولین قدم برای توسعه مرکز در سال ۱۳۶۰ و با تشکیل دفتر خبری در شهر سمنان برداشته شد که وظیفه کسب و انعکاس اخبار استان را به عهده داشت. در حال حاضر تمامی نقاط استان تحت پوشش شبکه‌های سراسری رادیویی و شبکه استانی صدا و شبکه اول، دوم، سوم، چهارم سیما، شبکه خبر و همچنین شبکه استانی سیما می‌باشد.[13]

نشریه‌ها و مطبوعات

سایت‌های خبری و اطلاع‌رسانی

دانشگاه‌ها

بیمارستان‌ها
  • شفا وابسته به تأمین اجتماعی[21]
  • مرکز آموزشی پژوهشی درمانی کوثر[22]
  • مرکز آموزشی درمانی امیرالمؤمنین[23]
  • بیمارستان سینا (خصوصی)
  • بیمارستان فاطمیه[24]

معادن

در اطراف شهر سمنان معادن گچ، نمک، زئولیت، بنتونیت، سلستین و غیره وجود دارند. از موارد مهم منابع زیرزمینی شهر سمنان به چاه نفت خوریان دلازیان در جنوب این شهر می‌توان اشاره نمود. مواد معدنی موجود در این معادن عبارتند از: سنگ گچ، نمک، سنگ آهن، سنگ لاشه، سنگ آهک، سنگ تزئینی، سنگ چینی، زغال سنگ، سولفات سدیم، میکا، بنتونیت، زئولیت، کائولن، بوکیست، خاک صنعتی، سیلیس، دولومیت، فلدسپات، فیروزه، سلستین، سرب، مرمریت، تراورتن، فلورین و منگنز و…[25]

راه و ترابری

شهر سمنان در ۲۱۶ کیلومتری تهران و در مسیر جاده ۴۴ قرار گرفته و فاصله زمینی آن با آب‌های آزاد خلیج فارس و دریای خزر به ترتیب ۱۶۰۰ و ۴۰۰ کیلومتر می‌باشد. این شهر دارای ۲ فرودگاه است که یکی از آن‌ها نظامی و دیگری تجاری و فعال است، همچنین به راه‌آهن سراسری تهران_مشهد، متصل می‌باشد.

جاده‌های شهر سمنان
ردیف جاده شهرستان مقصد مسیر
۱ ۳۶۳ ساری درجزین، مهدی‌شهر، شهمیرزاد، فولادمحله
۲ ۴۴ (شرق) مشهد دامغان، شاهرود، میامی، سبزوار، نیشابور
۳ ۳۶ (جنوب) پایگاه هوایی سمنان علاء
۴ ۴۴ (غرب) تهران سرخه، آرادان، گرمسار، ایوانکی، شریف‌آباد، پاکدشت
۵ ۳۶ (شمال) فیروزکوه مؤمن آباد، افتر

پایگاه فضایی

سمنان از آغاز دهه ۱۳۵۰ هجری خورشیدی تاکنون مرکز فضایی ایران بوده‌است. سازمان صنایع هوافضا در ۴۵ کیلومتری جنوب خاوری (شرقی) سمنان دارای پایگاه هوایی و در ۸۰ کیلومتری جنوب خاوری (شرقی) این شهر دارای پایگاه فضایی است، که پرتاب ماهواره سفیر امید و دیگر ماهواره‌ها و موشک‌های دوربرد از این پایگاه و مرکز انجام می‌گیرد. از سال ۱۳۸۷ هجری خورشیدی جاده نظامی راه مواصلاتی سمنان به پایگاه‌های هوا، فضا به بلوار سفیر امید تغییر نام یافت. همچنین پایگاه فضایی سمنان از پانزده خرداد ۱۳۹۱ به نام پایگاه فضایی امام خمینی نیز نامیده می‌شود.[26]

هنر

صنایع دستی

صنایع دستی این شهر عبارت‌اند از:

منابع
  • میرباقری، محمدرضا (۱۳۸۷)، قومس:گذری بر تاریخ و اقلیم و ویژگی‌های فرهنگی استان سمنان، تهران: هم‌پا، شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۲۱۰-۰۹-۵
  • سالنامه آماری استان سمنان (۱۳۸۳)
  • آداب و رسوم مردم سمنان، محمد احمد پناهی سمنانی، ۱۳۸۳

جستارهای وابسته

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به سمنان در ویکی‌گفتاورد موجود است.
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای سمنان دارد.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سمنان موجود است.

پانویس
  1. https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/abadi/CN95_HouseholdPopulationVillage_20_r.xlsx
  2. سالنامه آماری استان سمنان ۱۳۸۶
  3. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/20/1544012/
  4. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. دریافت‌شده در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۸.
  5. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۴ مارس ۲۰۱۴.
  6. English Tebyan. "History and Culture, Semnan".
  7. «تحقیقات دانشگاه سمنان».
  8. بارتولد، واسیلی. تذکره جغرافیای تاریخی ایران، رویه ۱۶۸.
  9. YJC. «اقلیم آب و هوایی" استان سمنان"».
  10. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
  11. حقیقت، عبدالرفیع، فرهنگ تاریخ و جغرافیایی شهرستان‌های ایران، تهران: انتشارات کومش، ۱۳۷۶، ص۲۸۵.
  12. عیسی ابراهیم زاده، مرضیه دارایی و ابوالفضل دارایی (۲ مه ۲۰۲۱). «تحلیلی بر وضعیت امکانات و تسهیلات گردشگری شهر سمنان از منظر گردشگران با استفاده از آزمون پیرسون». فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری.
  13. صداوسیمای مرکز سمنان::: SEMNAN.IRIB.IR
  14. «دانشگاه سمنان».
  15. «دانشگاه علوم پزشکی سمنان».
  16. «دانشگاه پیام نور استان سمنان».
  17. «دانشگاه پیام نور مرکز سمنان».
  18. «دانشگاه فنی و حرفه ای پسران سمنان». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۳ آوریل ۲۰۱۹.
  19. «دانشگاه هنر پویان».
  20. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  21. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵.
  22. http://kosarhos.semums.ac.ir/
  23. http://amirhos.semums.ac.ir/
  24. «بیمارستان فاطمیه سمنان». ایران درمان. ۱۰ مه ۲۰۲۱.
  25. http://fa.tpo.ir/UserFiles/File/id-SEMNAN-89.pdf بایگانی‌شده در ۵ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine دبیرخانه شورای عالی توسعه صادرات غیرنفتی، شناسنامه اطلاعات استانی، به روز رسانی اسفند۱۳۸۹
  26. wHQ1IDQ6QWStVGdp9lZ8BUM4ATMApDZJ52bpR3Yh9lZ
  27. «خانه صنایع دستی سمنان». وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان. ۳ مه ۲۰۲۱.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.