نمک
نمک ماده ای معدنی است که عمدتاً از سدیم و کلر ساخته شده، و از مهم‌ترین املاحی است که در خوراک روزانه انسان‌ها به کار می‌رود. به نمک خوراکی در شیمی سدیم کلرید نیز می‌گویند. نمک خوراکی به شکل معدنی در ته‌نشین‌ها و رسوب‌ها همچنین چین خوردگی‌ها وجود دارد که به شکل سنگ نمک استخراج می‌شود. همچنین در آب دریاها به مقدار فراوان موجود است که قابل برداشت نیز می‌باشد.
با ورود ناخالصی به بلور هالیت یا سنگ نمک، این کانی به رنگ‌های گوناگون در می‌آید. برای نمونه با ورود عناصر اورانیوم و کربن به رنگ سیاه در می‌آید. این کانی به همراه سیلویت یا نمک تلخ در محیط‌های تبخیری و گرم و خشک یافت می‌شود. مزه شور و جلای شیشه‌ای و سختی کم این کانی باعث شده‌است تا به آسانی میان گروهی از کانی‌های مشابه خود، شناخته شود.[1]
سدیم به دلیل نقشی که به عنوان الکترولیت و محلول اسمزی دارد، یک ماده مغذی ضروری برای سلامت بدن انسان محسوب می‌شود.[2] از طرفی مصرف بی‌رویه نمک در بزرگسالان و کودکان می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، از قبیل فشار خون بالا را افزایش دهد. به همین دلیل بسیاری از متخصصان و سازمان‌های بهداشت توصیه می‌کنند، مردم مصرف نمک را کاهش دهند.[3] سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند بزرگسالان روزانه کمتر از ۲۰۰۰ میلی‌گرم سدیم مصرف کنند که معادل ۵ گرم نمک در روز است.[4]
نمک یُد دار
از آنجا که کمبود عنصر ید در رژیم غذایی انسان موجب بیماری‌های گوناگون مانند گواتر می‌شود، معمولاً به نمک خوراکی تصفیه شده، پتاسیم یدات نیز اضافه می‌کنند تا مصرف‌کنندگان از آن بهره‌مند شوند و مقدار لازم روزانه را دریافت کنند. این محصول نمک یددار نامیده می‌شود. نمک‌های تصفیه شده یددار به دلیل خلوص بالا میزان ید را بهتر و به مدت بیشتر حفظ می‌کنند. در ایران با توجه به بررسی‌های انجام شده در سطح کشور از نظر میزان ید موجود در آب و خاک و شیوع گواتر، ۴۰ میکروگرم به ازای هر گرم نمک (۴۰ ppm) اضافه می‌شود.
برای حفظ ید در نمک یددار، باید نمک را در مدت کمتر از یک سال مصرف کرد، آن را دور از نور و رطوبت، و در ظرف‌های در بستهٔ پلاستیکی، چوبی، سفالی یا شیشه‌ای تیره نگهداری کرد. همچنین هنگام پخت غذا، بهتر است نمک در انتهای پخت اضافه شود تا ید آن تا حد امکان حفظ شود.[5]
نمک صنعتی
نمک صنعتی نمکی است که درجه خلوص آن کمتر از نمک طعام است و ید دار نیست. خلوص نمک صنعتی کمتر از ۹۵ درصد می‌باشد. میزان خلوص نمک خوراکی ۹۹٫۲ درصد بوده و از آنجا که نمک خوراکی از فرایندهای پالایش و تصفیه عبور کرده لذا مشکلاتی نظیر مسمومیت و سنگ کلیه در بدن ایجاد نمی‌کند.
نمک دریا
نمک دریا از تبخیر آب دریا ته‌نشین می‌شود. نمک دریا، نمکی تصفیه نشده‌است و ناخالصی‌های گوناگون دارد از جمله فلزات سنگین (سرب و آرسنیک) که سرطان‌زا هستند، (باید توجه داشته باشید که وجود این نوع فلزات در نمک دریاچه ای مانند ارومیه است دریاچه‌های مختلف و با مواد معدنی متفاوتی در سطح ایران وجود دارد، و نمی‌توان نمک همهٔ این دریاچه‌ها را در یک جمله رد یا تأیید کرد. به عنوان مثال در برخی نمک‌ها عنصر حیاتی ید وجود دارد و در برخی دیگر نه.
مضرّات مصرف زیاد نمک
در بسیاری از افراد افزایش و دریافت سدیم فشار خون را افزایش می‌دهد، به این دلیل که باعث تجمع آب در بدن می‌شود و فشار و بار اضافی به قلب وارد می‌کند. پس دریافت سدیم بالا یعنی آمادگی برای ابتلا به پرفشاری خون. اگر شما فشار خون ۱۲ بر روی ۸ یا بالاتر دارید، احتمالاً پزشک‌تان رژیم کم سدیم را به شما توصیه کرده‌است. مصرف زیادی نمک موجب پوکی استخوان می‌شود.
منابع
- کانی‌های جهان، نوشته چارلز سورل، ترجمه: دکتر محمود بهزاد
- Committee on the Consequences of Sodium Reduction in Populations; Food Nutrition, Board; Board on Population Health Public Health Practice; Institute Of, Medicine; Strom, B. L.; Yaktine, A. L.; Oria, M. (2013). Strom, Brian L.; Yaktine, Ann L.; Oria, Maria, eds. Sodium intake in populations: assessment of evidence. Institute of Medicine of the National Academies. doi:10.17226/18311. ISBN 978-0-309-28295-6. PMID 24851297. Archived from the original on 19 October 2013. Retrieved 17 October 2013.
- "EFSA provides advice on adverse effects of sodium". European Food Safety Authority. 22 June 2005. Retrieved 9 June 2016.
- "WHO issues new guidance on dietary salt and potassium". WHO. 31 January 2013. Archived from the original on 20 July 2016.
- «از فواید نمک یددار تصفیه شده تا مضرات نمک دریا». عصر ایران. ۱۶ فروردین ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۳.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نمک موجود است. |
| انواع |
|  |
|---|---|---|
| مواد تشکیل‌دهنده | ||
| تجهیزات | ||
| مراحل تهیه |
| |
| مصارف |
| |
| سایر |
| |
| فهرست مقالات |
| |
| ||
