متروی تهران

مترو تهران به مجموعه قطار شهری تهران و همچنین «شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه» گفته می‌شود. این مترو در هفت خط اصلی در حال فعالیت است که پنج خط آن (۲، ۳، ۴، ۶، ۷) کاملاً درون‌شهری، یک خط آن (۵) نسبتاً برون‌شهری (میان تهران و کرج و هشتگرد) و یک خط آن (۱، انشعاب خط ۱) به صورت دو قسمتی است. قسمت نخست درون‌شهری و قسمت دوم برون‌شهری (میان تهران و فرودگاه بین‌المللی امام خمینی) است. طبق برنامه‌های توسعه قرار است خطوط مترو تهران به ۱۱ خط افزایش یابد. تا اردیبهشت ماه ۱۴۰۰، طول خطوط مترو بهره‌برداری شده، برابر ۲۵۳٫۷ کیلومتر با ۱۳۹ ایستگاه است و شمار واگن‌های فعال در مترو تهران ۱۵۱۴ واگن، برابر ۲۱۷ قطار است که روزانه به‌طور میانگین بیش از ۲٫۵ میلیون مسافر را جابه‌جا می‌کنند.[6][7] مترو تهران به رکورد جابه‌جایی ۲ میلیون و ۹۵۰ هزار سفر در روز نیز دست یافته‌است.[8][9] در اسفند ۱۳۹۹ اعلام شد که مجموع تعداد سفرهای مترو تهران به ۹۵۴۰ میلیون سفر رسیده که معادل ۱۱۹ برابر جمعیت ایران است.[10]

مترو تهران
نماد شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه
قطار مترو در ایستگاه بسیج
اطلاعات
مکانتهران
نوعی ترابریمترو
تعداد خطوط۷ خط فعال
تعداد ایستگاه‌ها۱۳۹
مسافران روزانه۲٬۵۰۰٬۰۰۰[1][2]
۱۴٬۴۱۹٬۹۶۲ (هفته اول مهر ۱۳۹۷)[3]
مسافران سالانه۸۲۰٬۰۰۰٬۰۰۰ (۱۳۹۷)[4]
وبگاهmetrogroup.tehran.ir
metro.tehran.ir
اداره
آغاز بهره‌برداری۱۶ اسفند ۱۳۷۷
تعداد قطارها۲۱۷ (قطار)
۱۵۱۴ (واگن)[5]
فنی
طول سیستم۲۵۳٫۷ کیلومتر (۱۵۷٫۶ مایل) (طول کل شبکه)

۱۵۵٫۸ کیلومتر (۹۶٫۸ مایل) (درون‌شهری)

۹۷٫۹ کیلومتر (۶۰٫۸ مایل) (برون‌شهری)
اندازه ریل4 ft 8 1⁄2 in (۱٬۴۳۵ mm) ریل استاندارد
میانگین سرعتخط یک، دو، سه، چهار، شش و هفت ۳۵ کیلومتر
خط پنج ۶۲ کیلومتر
حداکثر سرعتخط یک، دو، سه، چهار، شش و هفت ۸۰ کیلومتر
خط پنج ۱۴۰ کیلومتر
نقشه

ایستگاه شادمان

اگرچه طرح‌های نخست مترو تهران در زمان محمدرضاشاه پهلوی ریخته شد،[11] اما به‌طور رسمی از سال ۱۳۷۷ (۱۹۹۹ میلادی) شروع به کار کرد.[12] نخستین مسیر فعال، خط ۵ مترو بود که میان تهران و کرج مسافر جابه‌جا می‌کرد و در ۱۶ اسفند ۱۳۷۷ فعالیت خود را آغاز کرد.[13]

از اواخر سال ۱۳۸۵، با افزایش مسافران و تعداد قطارها، بخشی برای بهره‌برداری از بدنه اصلی سازمان قطار شهری تهران و حومه جدا شد و با عنوان «شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه» به کار خود ادامه داد. دفتر مرکزی این شرکت در چهارراه کالج (تقاطع خیابان‌های حافظ و انقلاب تهران) قرار دارد در تاریخ ۱۰ آبان ۹۶ مهندس علی امام به سمت مدیر عامل شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه منصوب شدند.[14]

بخش عمده خودروهای ریلی مورد استفاده در مترو تهران از تولیدات شرکت‌های واگن پارس و واگن سازی تهران تأمین شده‌است.

برای توسعه شبکه مترو تهران، کاهش شلوغی واگن‌ها و کاهش فاصله زمانی میان قطارها، خرید ۳۷۶ واگن از واگن‌پارس و ۱۰۵ واگن از واگن‌سازی تهران از سال ۱۳۹۷ در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفته اما به دلیل عدم تأمین مالی، حتی یک قطار هم به مترو پایتخت اضافه نشده‌است.[15][16][17][18]

پیشینه

پیشینهٔ بحث دربارهٔ ساخت قطار شهری در تهران به زمان ناصرالدین شاه قاجار و راه‌اندازی «واگن اسبی» بازمی‌گردد. بنیانگذاری تراموای شهری از جمله نکات پیش‌بینی‌شده در امتیازنامه‌ای بود که ناصرالدین شاه به بارون ژولیوس دو رویتر داد. امتیاز واگن اسبی در فرمانی به تاریخ پانزدهم رمضان ۱۳۰۵ قمری (خرداد ۱۲۶۷) خورشیدی به مدت ۹۹ سال داده شد و محدود به شهر تهران می‌شد. خط واگن اسبی تهران دو خط داشت: یک خط از ابتدای خیابان لاله‌زار به خیابان ناصریه (ناصرخسرو کنونی) تا سبزه میدان، یک خط دیگر از میدان توپخانه به خیابان چراغ گاز (امیرکبیر کنونی) به دروازهٔ حضرت عبدالعظیم (بازار حضرتی کنونی) به خیابان قبرستان به خیابان دروازهٔ قزوین و از آنجا تا خیابان مریضخانه (امام‌خمینی کنونی) تا میدان توپخانه. در امتیازنامه خط سومی هم پیش‌بینی شده بود اما هیچوقت کشیده نشد: از سر قبر آقا (نزدیک چهارراه مولوی کنونی) در امتداد خیابان اسمعیل بزاز (مولوی) به دروازهٔ گمرک و از آنجا به دروازهٔ قزوین تا میدان توپخانه. کرایهٔ هر مسافر ابتدا سه شاهی بود که بعد به پنج شاهی و از سال ۱۲۹۷ خورشیدی به سیصد دینار (شش شاهی) افزایش یافت. با وجود اعتراض دولت ایران، شرکت حاضر نشد این بها را پایین بیاورد.[19] واگن اسبی تا سال ۱۳۱۰ خورشیدی دایر بود.

اما نخستین برنامه‌ریزی‌ها برای بنیان‌گذاری مترو (قطار زیرزمینی) به سال ۱۳۵۰ در دوران شهرداری غلامرضا نیک‌پی بازمی‌گردد. در مهر سال ۱۳۵۳ مطالعات مربوط به حل مشکلات ترافیک، مترو تهران توسط شرکت‌های مشاور خارجی از جمله سوفرتو منتج به پیشنهاد سیستم اتوبان مترو (با ۷ خط) شد. بر اساس این پژوهش‌ها، ساخت مترو به عنوان اساسی‌ترین راه‌حل بهبود ترافیک تعیین شد. شرکت‌های فرانسوی از سال ۱۳۵۶ عملیات اجرایی ساخت خط ۱ مترو را در اراضی شمال تهران (بزرگراه شهید حقانی کنونی) آغاز کردند. پس از انقلاب اسلامی، در طول دادگاهی که غلامرضا نیک‌پی را در نهایت به اعدام محکوم کرد، طرح ساخت مترو، به یکی از اتهامات غلامرضا نیک‌پی تبدیل شد و در حالیکه نیک‌پی این طرح را با همکاری کشورهای دیگر راه‌حل مشکل ترافیک تهران می‌دانست، رئیس دادگاه انقلاب این طرح را کاری استعماری می‌دانست: «سیاست استعماری بود که این مترو را وسیله‌ای قرار بدهند و ما را در فشار قرار بدهند.»[20][21] عملیات اجرایی مترو تا آذر سال ۵۹ اجرای ۲٬۳۰۰ متر تونل و بخشی از سازهٔ ۳ ایستگاه حد فاصل بزرگراه شهید حقانی و خیابان شهید بهشتی ادامه یافت ولی در این زمان و در پی جریان‌های جنگ ایران و عراق، نمایندگان شرکت‌های خارجی ایران را ترک کردند و در اواخر سال ۶۰ هیئت وزیران توقف کامل طرح توسط مشاوران خارجی را اعلام کرد. در سال ۱۳۶۳ پس از ارائهٔ گزارشی از طرف جمعی از کارشناسان ایرانی در خصوص لزوم ساخت مترو و طرح مسئلهٔ ضرورت ساخت مترو در نماز جمعه تهران توسط اکبر هاشمی رفسنجانی، ریاست وقت مجلس، در فروردین ۱۳۶۴ هیئت وزیران اجرای طرح متروی تهران را تصویب و فعالیت‌های مترو دوباره در تهران آغاز شد. برنامهٔ اول مترو شامل ساخت خط ۱ (میرداماد - حرم مطهر)، خط ۲ (دردشت - صادقیه) و مسیر برون‌شهری خط ۵ (تهران - گلشهر) جمعاً به درازای ۹۰ کیلومتر با ۵۲ ایستگاه بود. فعالیت‌های اجرایی این برنامه از سال ۱۳۶۶ با عقد مشارکت مدنی با سیستم بانکی آغاز شد.[21] بنا به گفتهٔ اصغر ابراهیمی اصل، مدیرعامل وقت مترو:

«سال ۶۵ همه مخالف ساخت مترو بودند. حتی ساختمان شرکت مترو به وزارت کشور تحویل داده و تبدیل به استانداری شده بود. هیچ‌کس حتی یک اتاق نمی‌داد. کار از نمازخانه شروع شد. هیچ نقشه‌ای در کار نبود تا اینکه در نمازخانه تعدادی نقشه پیدا شد. وقتی پیگیری کردیم که باقی نقشه‌ها کجاست، مشخص شد که یک سبزی‌فروش نقشه‌ها را خریده‌است. سپس با وجود یک ماه تحقیق بر روی کاغذها، سبزی‌فروش پیدا شد و بدین ترتیب ۱۹۰ کیلو نقشه در انبارش پیدا شد.»[22]

نمای داخلی یکی از واگن‌های مترو تهران
داخل قطار مترو تهران، ۱۳۹۵

در سال ۱۳۷۴ با توجه به اتمام بخش‌هایی از کارهای ساختمانی، قراردادی برای تأمین تجهیزات مترو به امضا رسید و در نهایت ۱۶ اسفند ۱۳۷۷ خورشیدی نخستین خط متروی تهران که بخش حومه‌ای خطوط مترو کنونی است، افتتاح شد که تهران را به کرج متصل می‌کرد. این خط در حال حاضر خط ۵ نامیده شده و در طراحی‌های آتی مترو از آن به عنوان خط اکسپرس اول یاد می‌شود.

یک سال بعد، نیمهٔ غربی خط دو (حد فاصل ایستگاه صادقیه در میدان صادقیه تا ایستگاه امام خمینی در میدان امام خمینی) نیز بهره‌برداری شد. بخشی از خط یک متروی تهران نیز که ایستگاه شهید حقانی را به ایستگاه علی‌آباد متصل می‌کرد، در سال ۱۳۸۰ به بهره‌برداری رسید. در این تاریخ ایستگاه شهید حقانی که نقطهٔ آغازین خط ۱ از شمال بود، میرداماد نام داشت، ولی بعدها و با توسعهٔ خط ۱ به سمت شمال، نام این ایستگاه به ایستگاه شهید حقانی تغییر یافته و ایستگاهی به نام ایستگاه میرداماد در محل خیابان میرداماد ساخته شد. این خط بعداً در سال ۱۳۸۱ تا ایستگاه حرم مطهر در بهشت زهرا ادامه یافت. همچنین بخش شرقی خط دو متروی تهران به تدریج در سال‌های ۱۳۸۲، ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ به بهره‌برداری رسید. با بهره‌برداری از این ایستگاه‌ها، خط ۲ مترو از میدان صادقیه تا دانشگاه علم و صنعت امتداد یافت.

در سال ۱۳۸۷ بخشی از خط ۴ مترو تهران، حد فاصل ایستگاه دروازه شمیران تا ایستگاه میدان فردوسی افتتاح شد. شایان ذکر آن است که در این قسمت از خط ۳ ایستگاه دروازهٔ شمیران، دروازه دولت و میدان فردوسی بهره‌برداری شد که دو ایستگاه نخست، ایستگاه‌های تقاطعی و دو طبقه با خطوط یک و دو هستند که به این ترتیب تعداد ایستگاه‌های تقاطعی دو طبقه در متروی تهران در این مقطع به سه دستگاه افزایش یافت. در بهمن ماه ۱۳۸۷ نیز ایستگاه‌های باقری و تهرانپارس در امتداد شرقی خط دو به بهره‌برداری رسید و در اسفند ماه همین سال ایستگاه میدان شهدا در امتداد شرقی خط چهار نیز بهره‌برداری شد.

در بهار ۱۳۸۸ نیز ضمن افتتاح فاز نخست توسعهٔ شمالی خط ۱، حد فاصل ایستگاه حقانی تا ایستگاه قلهک، ایستگاه میدان انقلاب اسلامی در امتداد غربی خط چهار نیز به بهره‌برداری رسید. تا پایان این سال، فاز دوم توسعه شمالی خط یک از ایستگاه قلهک تا ایستگاه قیطریه به بهره‌برداری رسید.

در بهار سال ۱۳۸۹ ایستگاه مترو کلاهدوز واقع در انتهای شرقی خط ۴ مترو به بهره‌برداری رسید. همچنین تا پایان سال ۱۳۸۹ این موارد در متروی تهران بهره‌برداری شد:

  • ایستگاه میان‌راهی صدر در گسترش شمالی خط یک
  • امتداد توسعهٔ شرقی خط دو از ایستگاه علم و صنعت تا ایستگاه فرهنگسرا
  • ایستگاه میان‌راهی محمدشهر در خط ۵ (خط متروی تهران-کرج)
  • ایستگاه‌های میان‌راهی ولیعصر و نبرد در خط ۴
  • امتداد توسعهٔ غربی خط ۴ از ایستگاه میدان انقلاب اسلامی تا ایستگاه میدان آزادی و گشایش ایستگاه‌های توحید و میدان آزادی

در بهار سال ۱۳۹۰ ایستگاه میان‌راهی دکتر حبیب‌الله در بخش غربی خط ۴ و در مرداد ماه همین سال امتداد خط ۱ از ایستگاه حرم مطهر تا کهریزک و همچنین ایستگاه کهریزک به بهره‌برداری رسید. در شهریور ۱۳۹۰ ایستگاه متروی ابن‌سینا از خط ۴ نیز افتتاح شد. گفتنی است در تاریخ ۱۸ دی ۱۳۹۰ نیز ایستگاه پیروزی واقع در خط ۴ افتتاح شد و در اسفند ۱۳۹۰ نیز ایستگاه تجریش به عنوان عمیق‌ترین ایستگاه متروی تهران مورد بهره‌برداری قرار گرفت که با ساخت این ایستگاه خط یک متروی تهران کامل شد. با این افتتاح پروندهٔ طرح‌های توسعهٔ متروی تهران در سال ۱۳۹۰ بسته شد.

اما با آغاز سال ۱۳۹۱ طرح‌هایی به شرح ذیل مورد بهره‌برداری قرار گرفتند: در تاریخ بیست و هفتم اردیبهشت ۱۳۹۱ ایستگاه نیروهوایی در خط ۴ مورد بهره‌برداری قرار گرفت.[23] در تاریخ اول مرداد ماه ۱۳۹۱ ایستگاه‌های شهرک اکباتان و بخش مربوط به خط ۴ ایستگاه ارم سبز به همراه ۴ کیلومتر تونل از ایستگاه میدان آزادی تا ایستگاه ارم سبز مورد بهره‌برداری قرار گرفتند که با افتتاح این قسمت تعداد ایستگاه‌های تقاطعی دو طبقه متروی تهران به چهار ایستگاه افزایش یافت.[24]

در تاریخ بیست و هفتم آذرماه ۱۳۹۱ پنجمین خط متروی تهران که در واقع خط چهارم درون‌شهری است، زاده شد. در این تاریخ بخش میانی خط سه به درازای هفت کیلومتر به همراه ایستگاه‌های شهید بهشتی و ولیعصر مورد بهره‌برداری قرار گرفتند؛ که با توجه به تقاطعی بودن هر دو ایستگاه (شهید بهشتی در تقاطع با خط یک و سه و ولیعصر در تقاطع با خط چهار و سه) تعداد ایستگاه‌های تقاطعی دو طبقه متروی تهران به شش ایستگاه افزایش یافت.[25]

در سال ۱۳۹۲ به علت پاره‌ای از مشکلات از جمله عدم تخصیص به موقع و کافی بودجه به مترو تقریباً هیچگونه افتتاحی در آن صورت نپذیرفت[26] و تنها بخش جنوبی خط ۳ به درازای ۱۲ کیلومتر مورد تست سرد (بهره‌برداری آزمایشی) قرار گرفت[27] و همچنین از بخش مربوط به خط ۴ ایستگاه آزادی تقاطع شادمان نیز در خرداد ماه همین سال مورد بهره‌برداری قرار گرفت و با توجه به بهره‌برداری از این ایستگاه تعداد ایستگاه‌های تقاطعی دو طبقه متروی تهران به هفت ایستگاه افزایش یافت.[28]

در دوم اردیبهشت ۱۳۹۳ نیمه جنوبی خط ۳ متروی تهران به عنوان طولانی‌ترین خط متروی خاورمیانه تا این تاریخ از کمربندی آزادگان (ایستگاه آزادگان) واقع در جنوب غرب شهر تهران تا چهارراه ولیعصر به طول ۱۲ کیلومتر مورد افتتاح رسمی قرار گرفته و به بخش میانی این خط که قبلاً در سال ۱۳۹۱ افتتاح شده بود، متصل شد و به این صورت طول این خط تا اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ به ۱۹ کیلومتر افزایش یافت. همچنین با این افتتاح ۵ ایستگاه آزادگان، قلعه مرغی، جوادیه، میدان راه‌آهن و میدان منیریه به مجموعه ایستگاه‌های متروی تهران اضافه شدند.[29]

همچنین دو ایستگاه متروی میدان ولیعصر در نیمه میانی خط ۳ و شهرک شریعتی در نیمه جنوبی خط ۳ در تاریخ ۱۱ اسفند ماه ۱۳۹۳ به بهره‌برداری رسید و با این کار پرونده طرح‌های توسعه‌ای مترو در سال ۱۳۹۳ بسته شد.[30][31]

و اما با آغاز سال ۱۳۹۴ این وعده داده شد که در این سال و به‌طور میانگین در هر ماه ۱ ایستگاه مترو به بهره‌برداری خواهد رسید.[32] در همین راستا در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۹۴ ایستگاه میدان جهاد واقع در نیمه میانی خط ۳ مترو به بهره‌برداری رسید.[33] کمتر از دو ماه بعد در روز ۸ تیرماه ۱۳۹۴ ایستگاه متروی عبدل آباد در این خط افتتاح شد.[34] در همین راستا و با توجه به وعده‌های داده شده در ابتدای سال در روز سه شنبه ۳۱ شهریور ماه نیمه شمالی خط ۳ متروی تهران به طول ۱۸ کیلومتر از ایستگاه شهید بهشتی واقع در تقاطع خط ۱ و ۳ تا ایستگاه قائم و با ۳ ایستگاه شهید زین‌الدین، نوبنیاد و قائم افتتاح گردید.[35] در ادامه کار موفق در متروی تهران در تاریخ ۱۸ آبان ایستگاه متروی نعمت‌آباد در قسمت جنوبی[36] و در ۲۱ بهمن ماه ۱۳۹۴ ایستگاه متروی میرزای شیرازی در قسمت میانی خط ۳ مترو تهران به بهره‌برداری رسیدند.[37] همچنین در ۲۵ اسفند ماه ۱۳۹۴ خط متروی ویژه فرودگاه مهر آباد و در واقع انشعاب فرودگاه مهرآباد از خط ۴ مترو با ۳ ایستگاه با نام‌های فرودگاه مهرآباد (در مجاورت ایستگاه بیمه)، ترمینال ۱ و ۲ و ترمینال ۴ و ۶ و ایستگاه چهارم یعنی ایستگاه بیمه از خط اصلی ۴ متروی تهران به بهره‌برداری رسید. این خط به عنوان متفاوت‌ترین خط متروی تهران شناخته می‌شود و طول سکوهای آن حدود ۸۰ متر می‌باشد که تقریباً معادل نیمی از طول سکوهای خطوط ۳ و ۴ است و طول کلی این خط ۳ کیلومتر است. با این اقدام پرونده افتتاح پروژه‌های متروی تهران در سال ۱۳۹۴ بسته شد.[38]

با شروع سال ۱۳۹۵ و در ابتدای سال با توجه به آماده‌سازی مکان جدید نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران در ابتدای آزاد راه تهران- قم راه اندازی بخشی از توسعه جنوبی خط ۱ متروی تهران (خط فرودگاه امام خمینی- شهر جدید پرند) در دستور کار قرار گرفت و بدین ترتیب در روز ۳۰ فروردین ۹۵ ایستگاه شهر آفتاب از توسعه جنوبی خط ۱ به همراه ۶ کیلومتر خط مترو افتتاح شد. تا پیش از افتتاح این ایستگاه، ایستگاه مترو تجریش بزرگ‌ترین ایستگاه مترو ایران و خاورمیانه بود که با افتتاح این ایستگاه که با الهام از معماری بنای چهلستون در اصفهان ساخته شده‌است عنوان بزرگ‌ترین ایستگاه مترو تهران تا این تاریخ به این ایستگاه تعلق گرفت. شایان ذکر است با توجه به اینکه این خط از مترو هنوز کامل نشده بود تا پیش از افتتاح ادامه خط تنها در زمان‌هایی که نمایشگاه در محل شهر آفتاب برگزار می‌شد سرویس دهی انجام می‌داد.[39] در ادامه سال ۱۳۹۵ و با توجه به افتتاح نیمه شمالی خط ۳ در سال ۱۳۹۴ مقرر گردید که ایستگاه‌های این خط یک به یک بهره‌برداری گردند. در همین راستا در روز ۱۷ خرداد ۱۳۹۵ ایستگاه متروی خواجه عبدالله انصاری[40] در روز ۱۸ مرداد ۱۳۹۵ ایستگاه متروی سهروردی[41] در روز ۲۴ شهریور ایستگاه متروی شهید قدوسی (واقع در چهارراه قصر)[42] در روز ۱۷ مهر ایستگاه متروی شهید صیاد شیرازی (واقع در تقاطع بزرگراه شهید صیاد شیرازی و مسیل باختر در ضلع شمال شرقی میدان گلبرگ)[43] در روز ۲۲ آذر ایستگاه متروی حسین‌آباد و در روز ۱۶ بهمن ایستگاه متروی میدان هروی که همگی از ایستگاه‌های خط ۳ مترو می‌باشند نیز به بهره‌برداری رسیدند.[44] همچنین در روز ۲۵ اسفند ماه ۱۳۹۵ خط ۷ به عنوان ششمین خط متروی تهران و پنجمین خط درون‌شهری حد فاصل ایستگاه نواب (ایستگاه تقاطعی خط ۷ با خط ۲) تا ایستگاه میدان محمدیه (ایستگاه تقاطعی خط ۷ با خط ۱) مورد تست گرم قرار گرفت و مقرر گشت که در ابتدای سال ۱۳۹۶ مورد افتتاح رسمی قرار گیرد که با این امر پرونده افتتاح پروژه‌های متروی تهران در سال ۱۳۹۵ بسته شد.[45]

با آغاز سال ۱۳۹۶ و با توجه به تست گرم بخش مرکزی خط ۷ مترو تهران و متعاقب آن تست گرم بخش شمالی و جنوبی این خط در فروردین و اردیبهشت، در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۹۶، خط ۷ متروی تهران به عنوان ششمین خط متروی تهران و پنجمین خط متروی درون‌شهری با ۲۲ کیلومتر مسیر و ۷ ایستگاه به صورت هم‌زمان افتتاح شد. ایستگاه‌های افتتاح شده به ترتیب میدان صنعت – دانشگاه تربیت مدرس (گیشا) – شهید نواب صفوی – کمیل – بریانک – میدان محمدیه و بسیج می‌باشند. همچنین با توجه به افتتاح دو ایستگاه شهید نواب صفوی (تقاطع با خط ۲) و میدان محمدیه (تقاطع با خط ۱) تعداد ایستگاه‌های تقاطعی متروی تهران به ۹ ایستگاه افزایش یافت. اما افتتاح خط ۷ در سال ۱۳۹۶ چند ماه بیشتر دوام پیدا نکرد و به دنبال برگزاری انتخابات شورای شهر تهران و متعاقب آن تغییر طیف سیاسی شورا و تغییر شهردار، ناایمن بودن این خط و افتتاح بدون رعایت مسائل ایمنی و زیرساخت‌های لازم مورد توجه قرار گرفت.

در هر صورت و فارغ از مسائل سیاسی با انتخاب محمدعلی نجفی به سمت شهردار تهران، خط ۷ مترو در پاییز سال ۹۶ تعطیل شد و مقرر گردید که پس از رفع نواقص ایمنی از جمله نصب هواکش‌های میان تونلی، پله‌های اضطراری و نیز تأمین تجهیزات الکترونیکی نظیر سیستم سیگنالینگ و این بار با امنیت کافی مجدداً افتتاح شود. تغییرات پی‌درپی در شهرداری تهران و استعفای نجفی از این سمت و همچنین کمبودهای بودجه‌ای عامل تداوم توقف خط ۷ تا پایان سال ۱۳۹۶ شد.

فارغ از مسائل و مشکلات پیش آمده در این سال در ارتباط با خط ۷ مترو و در سایر خطوط، ایستگاه شهید محلاتی از خط ۳ مترو نیز به عنوان یکصد و پانزدهمین ایستگاه مترو تهران، در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۹۶ افتتاح شد.[46] همچنین در ۱۶ مرداد ۱۳۹۶ ایستگاه متروی شهر فرودگاهی امام خمینی از مسیر انشعابی خط ۱ مترو به بهره‌برداری رسید[47] و بنابراین با توجه به رویدادهای به‌وجود آمده در جریان افتتاح و تعطیلی خط ۷ پرونده مترو در سال ۱۳۹۶ صرفاً با افتتاح دو ایستگاه بسته شد.

سال ۱۳۹۷ آغاز شد و با شروع این سال و پیگیری‌های مکرر مردم و وعده‌های چندین باره برای بازگشایی مجدد خط تعطیل شده ۷ بالاخره در تیرماه این سال ۶ کیلومتر میانی از این خط به همراه ۵ ایستگاه آن مجدداً بازگشایی شد. ایستگاه‌های افتتاح شده عبارتند از: شهید نواب صفوی – رودکی – کمیل – بریانک- مهدیه که از این ۵ ایستگاه ۴ ایستگاه شهید نواب صفوی – رودکی – کمیل – بریانک در سال گذشته افتتاح و سپس تعطیل شده بودند و ایستگاه مهدیه برای اولین بار مورد افتتاح قرار گرفت. ذکر این نکته لازم است که ایستگاه مهدیه یک ایستگاه تقاطعی در این خط و در تقاطع با خط ۳ می‌باشد و بنابراین تعداد ایستگاه‌های تقاطعی متروی تهران همچنان ۹ ایستگاه باقی ماند. (بخش مربوط به خط ۷ میدان محمدیه تعطیل شده اما مهدیه در تقاطع خط ۷ با خط ۳ افتتاح شد) همچنین با تلاش انجام گرفته ایستگاه هلال احمر (ایستگاه میان راهی واقع در بخش افتتاح شده این خط در تابستان ۱۳۹۷) و بخشی از نیمه شمالی خط ۷ به طول ۷٫۵ کیلومتر با ایستگاه‌های میدان صنعت و دانشگاه تربیت مدرس (پل گیشا- پل نصر) که قبلاً در سال ۱۳۹۶ تعطیل شده بود مجدداً در تاریخ ۲۵ اسفند ماه ۱۳۹۷ به بهره‌برداری رسید. نکته جالب این بهره‌برداری آن است که دقیقاً دو سال پیش در چنین روزی، این بخش از مترو مورد تست گرم قرار گرفته و پس از افتتاح در خردادماه ۱۳۹۶ و کمتر از ۶ ماه بعد از افتتاح تعطیل شده بود.[48]

با شروع سال ۹۸ و در تاریخ ۱۸ فروردین ماه هفتمین خط متروی تهران افتتاح شد. در این تاریخ بخشی از نیمه شرقی خط ۶ متروی تهران به طول ۹ کیلومتر و با ۳ ایستگاه دولت‌آباد، بعثت و میدان شهدا مورد بهره‌برداری قرار گرفت که ایستگاه میدان شهدا در تقاطع با خط ۴ بوده و به این ترتیب تعداد ایستگاه‌های تقاطعی و دو طبقه متروی تهران برای اولین بار دو رقمی شده و به ۱۰ ایستگاه افزایش یافت.[49]

در ادامه بخش شرقی خط ۷ حدفاصل ایستگاه مهدیه تا بسیج به همراه ایستگاه میدان محمدیه در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۹۸ مجدداً بازگشایی و در تاریخ ۴ شهریور ۱۳۹۸ افتتاح رسمی شد و به این ترتیب با بهره‌برداری مجدد از ایستگاه میدان محمدیه در تقاطع با خط ۱، تعداد ایستگاه‌های تقاطعی و دو طبقه متروی تهران به ۱۱ ایستگاه افزایش یافت.[50] در تاریخ ۶ مهر ۱۳۹۸ بخش دیگری از نیمه شرقی خط ۶ متروی تهران به طول ۱ کیلومتر حدفاصل ایستگاه میدان شهدا تا ایستگاه میدان امام‌حسین به بهره‌برداری رسید که به این ترتیب با توجه به تقاطعی بودن این ایستگاه با خط ۲، تعداد ایستگاه‌های تقاطعی و دو طبقه متروی تهران به ۱۲ ایستگاه افزایش یافت.[51]

در ادامه افتتاح پروژه‌های مترو با توجه به وعده داده‌شده مبنی بر افتتاح یک ایستگاه در خط ۷ مترو در هر ماه به‌طور میانگین، در تاریخ ۲ دی ۱۳۹۸ ایستگاه متروی مولوی از بخش شرقی خط ۷ مترو افتتاح و به بهره‌برداری رسید.[52] در ادامه ایستگاه‌های کیانشهر در بخش جنوبی خط ۶ و هشتگرد در توسعه غربی خط ۵ (تهران - کرج) در ماه‌های بهمن و اسفند همان سال افتتاح و مورد بهره‌برداری قرار گرفتند.[53] به‌این ترتیب پرونده افتتاح پروژه‌های متروی تهران در سال ۱۳۹۸ بسته شد.

در نیمه اول سال ۱۳۹۹ به علت شرایط حاکم ناشی از وضعیت کرونایی کشور و همچنین پاره‌ای از مشکلات مالی پیش آمده (به علت تأخیر در تزریق بودجه) در این دوران هیچ افتتاحی صورت نگرفت. با رفع مشکلات مالی در نیمه دوم همین سال، این وعده داده شد که تا پایان سال ۱۲ ایستگاه مترو مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.[54] بدین منظور در تاریخ ۲۷ آذر ۱۳۹۹ دو ایستگاه متروی امیر کبیر در خط ۶ و برج میلاد تهران در خط ۷ مورد بهره‌برداری قرار گرفت.[55] در ادامه در تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۹۹، دو ایستگاه متروی میدان قیام و چهل تن دولاب در خط ۷ وارد فاز بهره‌برداری شدند.[56] در هفته پایانی همان سال نیز بخشی از نیمه شمالی خط ۶ متروی تهران به طول ۶/۵ کیلومتر و با ۴ ایستگاه حد فاصل دانشگاه تربیت مدرس تا ایستگاه شهید ستاری به بهره‌برداری رسید که با توجه به تقاطعی بودن ایستگاه دانشگاه تربیت مدرس در خطوط ۶ و ۷، تعداد ایستگاه‌های تقاطعی و دو طبقه متروی تهران به ۱۳ ایستگاه افزایش یافت. همچنین با بهره‌برداری از ایستگاه آهنگ از خط ۷ در همان مقطع، تعداد ایستگاه‌های در حال بهره‌برداری تا آن مقطع به ۱۳۷ ایستگاه و طول خطوط به ۲۵۳/۷ کیلومتر افزایش یافت.[57] با اتمام سال ۱۳۹۹ مقرر گردید که سه ایستگاه باقی‌مانده از ایستگاه‌های وعده داده شده، در بهار ۱۴۰۰ مورد بهره‌برداری قرار بگیرند. به این ترتیب پرونده توسعه و افتتاح پروژه‌های متروی تهران در سال ۱۳۹۹ بسته شد.

خطوط و ایستگاه‌ها

خطوط
رنگ نشانه خط مسیر[58] ایستگاه‌هاالف درازا (کیلومتر)[59] افتتاح اولیهب
قرمز
خط ۱ تجریش به کهریزک ۲۹ ۳۷٫۵ ۱۳۸۰
خط فرودگاه امام خمینی شاهد-باقرشهر به فرودگاه امام خمینی ۳ ۳۰٫۴ ۱۳۹۵
آبی
خط ۲ فرهنگسرا به صادقیه ۲۲ ۲۴٫۶ ۱۳۷۸
فیروزه‌ای
خط ۳ قائم به آزادگان ۲۵ ۳۳٫۷ ۱۳۹۱
زرد
خط ۴ شهید کلاهدوز به ارم سبز ۱۹ ۲۱٫۰ ۱۳۸۷
خط فرودگاه مهرآباد بیمه به پایانه ۴و۶ فرودگاه مهرآباد ۳ ۲٫۰ ۱۳۹۴
سبز
خط ۵ صادقیه به هشتگرد ۱۲ ۶۷٫۵ ۱۳۷۷
صورتی
خط ۶، نیمه شرقی دولت‌آباد به امام حسین ۶ ۱۰٫۰ ۱۳۹۸
خط ۶، نیمه غربی دانشگاه تربیت مدرس به شهید ستاری ۵ ۶٫۵ ۱۳۹۹
بنفش
خط ۷ بسیج به میدان صنعت ۱۵ ۲۰٫۵ ۱۳۹۶
کل: ۱۳۹ ۲۵۳٫۷

توضیحات:

  • الف در انشعاب‌ها، ایستگاه مشترک هم در تعداد ایستگاه‌های خط اصلی و هم در تعداد ایستگاه‌های خط منشعب‌شده آمده‌است.[58]
  • ب تاریخ افتتاح نخستین ایستگاه‌ها[60]

ایستگاه‌ها

خطوط در حال کار
مسافران یکی از واگن‌ها

مترو تهران با شش خط درون‌شهری و یک خط برون‌شهری به شرح ذیل در حال سرویس دهی می‌باشد:[61][62]

۱- خط یک به طول ۳۱+۳۹ کیلومتر با ۳+۲۹ ایستگاه از ایستگاه تجریش واقع در ابتدای خیابان شریعتی تا ایستگاه کهریزک واقع در ضلع جنوب شرقی بهشت زهرا قرار دارد.[63] این خط پس از شروع از میدان تجریش طول خیابان شریعتی (خیابان شمیران) را به سمت جنوب طی کرده و با رسیدن به تقاطع خیابان میرداماد به سمت غرب متمایل شده و در طول این خیابان امتداد مسیر می‌دهد سپس در اواسط خیابان میرداماد مجدداً به سمت جنوب متمایل گشته و با عبور از اراضی عباس‌آباد به ابتدای خیابان شهید مفتح می‌رسد و در طول این خیابان تا میدان هفت تیر امتداد مسیر می‌دهد سپس وارد خیابان شهید مفتح شده و در طول این خیابان و خیابان سعدی امتداد می‌یابد. در حوالی خیابان اکباتان به سمت غرب متمایل شده و به میدان امام خمینی می‌رسد. سپس در طول خیابان خیام حرکت کرده و با رسیدن به محدوده خیابان شوش از زیر زمین خارج می‌شود و به موازات خطوط راه‌آهن سراسری تهران-مشهد تا شهر ری حرکت می‌نماید. سپس بار دیگر به سمت غرب متمایل شده و به ایستگاه شاهد-باقرشهر در ضلع شمال شرقی بهشت زهرا (س) و مرقد امام می‌رسد. این خط در اینجا به دو شاخه تقسیم می‌شود. شاخه اول با طی کردن ضلع غربی بهشت زهرا و پس از عبور از ایستگاه حرم مطهر به سمت شرق متمایل شده و در انتها به ایستگاه کهریزک می‌رسد. شاخه دوم با طول فعلی سی و دو کیلومتر پس از عبور به سمت غرب در امتداد آزادراه خلیج فارس (اتوبان تهران-قم) به سمت جنوب متمایل شده و به ایستگاه شهر فرودگاهی امام خمینی می‌رسد. این خط در ایستگاه شهید بهشتی با خط سه، در ایستگاه شهدای هفت تیر با خط شش (درحال ساخت)، در ایستگاه دروازه دولت با خط چهار، در ایستگاه امام خمینی با خط دو و در ایستگاه میدان محمدیه با خط هفت تقاطع دارد.[64]

۲- خط دو به طول ۲۶ کیلومتر با ۲۲ ایستگاه از ایستگاه فرهنگسرا واقع در خیابان جشنواره جنب فرهنگسرا اشراق تا ایستگاه صادقیه واقع در ضلع جنوب غربی فلکه دوم صادقیه قرار دارد.[65] این خط پس از آغاز در خیابان جشنواره وارد بزرگراه رسالت شده و پس از طی مسیر به سمت غرب در حوالی میدان رسالت به سمت جنوب غرب متمایل شده و در طول خیابان شهید مدنی امتداد مسیر می‌دهد. سپس به میدان ابن سینا رسیده و از آنجا تا میدان بهارستان به سمت جنوب حرکت می‌کند. سپس بار دیگر به سمت جنوب غرب متمایل شده و پس از طی مسیر در امتداد خیابان اکباتان به میدان امام خمینی (سپه - توپخانه) می‌رسد. از میدان امام خمینی به سمت غرب در طول خیابان امام خمینی (سپه) تا میدان حر حرکت کرده و در حوالی این میدان به سمت شمال غرب متمایل می‌شود و با عبور در امتداد خیابان‌های دانشگاه جنگ و آذربایجان به خیابان آزادی می‌رسد و از طریق بلوار تیموری و خیابان گلاب به میدان صادقیه می‌رسد. این خط در ایستگاه شهید باقری با توسعه شرقی خط چهار، در ایستگاه امام حسین با خط شش (در حال ساخت)، در ایستگاه دروازه شمیران با خط چهار، در ایستگاه امام خمینی با خط یک، در ایستگاه دانشگاه امام علی با خط سه (درحال ساخت)، در ایستگاه شهید نواب صفوی با خط هفت، در ایستگاه شادمان با خط چهار تقاطع داشته و در نهایت در انتهای خط و در ایستگاه صادقیه به صورت تبادلی به خط پنج متصل می‌شود.[64]

۳- خط سه به طول ۳۷ کیلومتر با ۲۵ ایستگاه از ایستگاه قائم تا ایستگاه آزادگان: این خط از ایستگاه قائم واقع در شهرک قائم در شمال شرق تهران آغاز شده و در طول بزرگراه ارتش ادامه می‌یابد. سپس به سمت جنوب غربی متمایل شده و به میدان نوبنیاد می‌رسد. در ادامه و با عبور از زیر بزرگراه صیاد شیرازی به صورت شمال به جنوب به میدان گلبرگ رسیده و به سمت غرب در طول خیابان شهید بهشتی امتداد مسیر داده و سپس وارد خیابان ولیعصر شده و در طول خیابان ولیعصر و به سمت جنوب تا میدان راه‌آهن ادامه مسیر داده و سپس به سمت فرودگاه قلعه مرغی و بزرگراه آزادگان در جنوب غربی تهران متمایل شده و به ایستگاه آزادگان منتهی می‌گردد.[25] خط سه مترو در ایستگاه شهید بهشتی با خط یک، در ایستگاه میدان ولیعصر با خط شش (در حال ساخت)، در ایستگاه تئاتر شهر با خط چهار، در ایستگاه مهدیه با خط هفت و در ایستگاه دانشگاه امام علی با خط دو (در حال ساخت) تقاطع خواهد داشت. ایستگاه‌های ساخته شده در خط سه مترو تهران عبارتند از: شهرک قائم، شهید محلاتی، اقدسیه، نوبنیاد، حسین‌آباد، هروی، شهید زین‌الدین، خواجه عبدالله انصاری، شهید صیاد شیرازی، شهید قدوسی، سهروردی، شهید بهشتی، میرزای شیرازی، میدان جهاد، میدان ولیعصر، تئاتر شهر، منیریه، مهدیه، راه‌آهن، جوادیه، زمزم، شهرک شریعتی، عبدل آباد، نعمت‌آباد و آزادگان. هم‌اکنون ایستگاه تقاطعی دانشگاه امام علی، به عنوان ایستگاه باقی مانده خط ۳، در حال مطالعات اولیه برای ساخت می‌باشد.

۴- خط چهار به طول ۲۲ کیلومتر (شامل ۱۹ کیلومتر در شاخه اصلی و ۳ کیلومتر در انشعاب فرودگاه مهرآباد) با ۲۲ ایستگاه (شامل ۱۹ ایستگاه در شاخه اصلی و ۳ ایستگاه در انشعاب فرودگاه مهرآباد) از ایستگاه شهید کلاهدوز واقع در انتهای خیابان پیروزی بزرگراه اسبدوانی تا ایستگاه ارم سبز واقع در بلوار فردوس انتهای خیابان شقایق جنوبی قرار دارد.[66] این خط پس از شروع از بزرگراه اسبدوانی در طول خیابان پیروزی به سمت غرب امتداد مسیر داده و پس از رسیدن به میدان شهدا به سمت شمال غرب متمایل می‌شود و با عبور از زیر خیابان ایران و میدان ابن سینا به خیابان انقلاب اسلامی می‌رسد، بخش عمده‌ای از این خط از زیر خیابان انقلاب اسلامی و آزادی می‌گذرد و پس از رسیدن به میدان آزادی در امتداد جاده مخصوص کرج ادامه مسیر داده و با رسیدن به ایستگاه بیمه شاخه مربوط به فرودگاه مهرآباد با ۳ ایستگاه به سمت جنوب و پایانه‌های مختلف فرودگاه مهرآباد از آن جدا می‌شود. شاخه اصلی خط ۴ در ادامه به سمت غرب امتداد مسیر می‌دهد و پس از رسیدن به شهرک اکباتان به سمت شمال تغییر مسیر داده و با عبور در امتداد بزرگراه ستاری به بلوار شقایق منتهی می‌گردد. این خط در ایستگاه میدان شهدا با خط ۶، در ایستگاه دروازه شمیران با خط ۲، در ایستگاه دروازه دولت با خط یک، در ایستگاه تئاتر شهر با خط سه، در ایستگاه توحید با خط ۷ (ایستگاه بخش مربوط به خط ۷ هنوز احداث نشده‌است)، مجدداً در ایستگاه شادمان با خط ۲ و در ایستگاه ارم‌سبز با خط پنج تقاطع دارد.[67]

ایستگاه مترو گلشهر کرج

۵- خط پنج (خط برون‌شهری) به طول ۶۷٫۵ کیلومتر با ۱۲ ایستگاه از ایستگاه صادقیه واقع در ضلع جنوب غربی فلکه دوم صادقیه تا ایستگاه ایستگاه هشتگرد واقع در شهر جدید هشتگرد قرار دارد. این خط موازی آزادراه تهران-قزوین عبور می‌کند.[68]

۶- خط شش بخش مهمی از این خط هنوز در حال ساخت می‌باشد. بخش در حال کار این خط به طول ۱۶٫۵ کیلومتر (۱۰ کیلومتر در نیمه شرقی و ۶٫۵ کیلومتر در نیمه غربی) با ۱۱ ایستگاه است. ایستگاه‌های در حال کار این خط در حال حاضر شامل دولت‌آباد، کیان‌شهر، بعثت، امیرکبیر، میدان شهدا، امام حسین، دانشگاه تربیت مدرس، مرزداران، یادگار امام، شهید اشرفی اصفهانی و شهید ستاری می‌باشند که ایستگاه میدان شهدا در تقاطع با خط ۴، ایستگاه امام حسین در تقاطع با خط ۲ و ایستگاه دانشگاه تربیت مدرس در تقاطع با خط ۷ قرار داشته و به صورت دو طبقه است.

۷- خط هفت بخشی از این خط در حال ساخت می‌باشد. بخش در حال کار این خط به طول ۲۰٫۵ کیلومتر با ۱۵ ایستگاه است. این خط که عمیق‌ترین خط مترو تهران است در حال حاضر از ایستگاه بسیج در تقاطع بزرگراه شهید محلاتی و بسیج آغاز شدا و به ایستگاه میدان صنعت واقع در میدان صنعت شهرک قدس (غرب) می‌رسد.[69] به جز این دو ایستگاه در ابتدا و انتهای بخش در حال کار این خط سایر ایستگاه‌های بهره‌برداری شده به ترتیب عبارت‌اند از: بسیج، آهنگ، دولاب، میدان قیام، مولوی، میدان محمدیه، مهدیه، هلال احمر، بریانک، کمیل، رودکی، شهید نواب صفوی، دانشگاه تربیت مدرس (پل گیشا - پل نصر)، برج میلاد تهران، میدان صنعت

مدیران مترو
محسن هاشمی رفسنجانی رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل پیشین مترو تهران در یکی از واگن‌های این مترو

از آغاز تأسیس شرکت مترو تهران و حومه، مدیرعاملان مختلفی در زمان‌های گوناگون در آن مدیریت کرده‌اند. در جدول زیر نام و زمان تقریبی دوران مدیریت هر یک از آن‌ها آورده شده‌است:[70]

ردیفمدیر عامل متروزمان مدیریت
۱مرعشیاز سال ۵۴ تا ۵۷
۲روحانیاز سال؟ تا؟
۳احمدیاناز سال؟ تا؟
۴لطفیاز سال؟ تا ۶۵
۵اصغر ابراهیمی اصلاز سال ۶۵ تا ۷۶
۶محسن هاشمی رفسنجانیاز سال ۷۶ تا ۹۰
۷هابیل درویشاز سال ۹۰ تا ۹۶
۸علی اماماز سال ۹۶ تاکنون

برنامه‌های توسعه
افق توسعه شبکه مترو تهران تا سال ۱۴۲۰
ساخت ایستگاه مترو قیطریه، ۶ مهر ۱۳۸۷
ایستگاه مترو شوش

طبق آخرین مطالعات ترافیکیِ انجام شده، خطوط مترو شهر تهران به دو نوع کلی تقسیم می‌شوند:

الف) خطوط عادی مترو شهر تهران شامل ۱۰ خط با شماره‌های ۱ تا ۱۱ است. (خط ۵ یکی از خطوط برون‌شهری و به‌عنوان خط سریع‌السیر اول شناخته می‌شود).[71] خطوط ۸ تا ۱۱ در حال حاضر در دست مطالعه بوده و شورای عالی ترافیک ساخت این خطوط را منوط به انجام «مطالعات جامع حمل و نقل ریلی تهران» نموده‌است.[71]

ب) خطوط مترو اکسپرس (سریع‌السیر): خطوط مترو اکسپرس که هنوز ساخت اکثر قسمت‌های آن آغاز نشده‌است مشتمل بر ۴ خط بوده و ویژگی‌های خاصی دارد که از آن جمله می‌توان به افزایش ارتفاع تونل‌ها تا قطر ۱۲ متر و بالطبع آن امکان تردد قطارهای دوطبقه، فاصله ۳ الی ۵ کیلومتری ایستگاه‌ها از یکدیگر و به همین دلیل افزایش متوسط سرعت سیر قطارها به بالای ۱۰۰ کیلومتر در ساعت اشاره نمود. هدف از ساخت این خطوط اتصال حومه و شهرک‌های اقماری در کوتاه‌ترین زمان به مراکز مهم و تجاری شهر می‌باشد. البته از خط پنج به عنوان خط اول اکسپرس هم یاد می‌شود ولی به علت عدم امتداد آن به داخل شهر و سپس جاده گرمسار، هیچ ارتباطی تونلی با مراکز تجاری مهم شهر ندارد.[82]

  • چهار خط اکسپرس عبارتند از:
  • خط نخست اکسپرس: کرج-صادقیه-کوی نصر-کارگر-شوش-جاده خراسان[83]
  • خط دوم اکسپرس: خیابان دماوند-جنگل‌های لویزان-ایستگاه میرداماد-ایستگاه امام خمینی-میدان راه‌آهن-شهریار[84]
  • خط سوم اکسپرس: ورودی اتوبان تهران شمال-جنت‌آباد-میدان صنعت-میرداماد-دوشان تپه-شهرری[85]
  • خط چهارم اکسپرس: شمال ازگل-خیابان شهید لواسانی-تجریش-نمایشگاه بین‌المللی-پونک-صادقیه-میدان آزادی-فرودگاه مهرآباد-آزادراه ساوه-اسلامشهر-فرودگاه بین‌المللی امام خمینی[86][87][88]
  • با ساخت خطوط اکسپرس تعداد خطوط مترو تهران به ۱۵ خط می‌رسد که البته امکان افزایش خطوط و تغییرات در طراحی خطوط می‌باشد.

طراحی ایستگاه‌ها و خطوط و تجهیزات
انبار قطارهای متروی تهران

طراحی خطوط مترو و جانمایی ایستگاه‌های آن بر مبنای طرح جامع شهرسازی تهران و مراکز جمعیتی و مسافرپذیر انجام شده‌است. بر این مبنا ایستگاه‌های مترو و درازای سکوی آن‌ها نیز طراحی‌های متفاوتی دارند. در واقع در خطوط ۳ و ۴ مترو، درازای سکوی ایستگاه‌ها از سایر خطوط بلندتر بوده و در خط انشعابی فرودگاه مهرآباد شاهد کوتاه‌ترین درازای سکو می‌باشیم. (در سایر خطوط ۱۴۰ متر، در خطوط ۳ و ۴ مترو، ۱۵۸ متر و در خط انشعابی فرودگاه مهرآباد ۸۰ متر) و به همین علت در دو خط ۳ و ۴ امکان استفاده از قطارهای ۸ واگنه نیز وجود دارد. اما در حال حاضر از همان قطارهای ۷ واگنه خطوط ۱ و ۲ در خط ۴ استفاده می‌شود. همچنین در خط انشعابی فرودگاه مهرآباد با توجه به درازای سکوها از قطارهای ۴ واگنی استفاده می‌شود.

در خطوط درون‌شهری مترو تهران (خطوط ۱، ۲، ۳، ۴، ۶، ۷) از سه نوع قطار استفاده می‌شود، هر سه نوع قطارها از منبع تغذیهٔ تماسی با ریل سوم ۷۵۰ ولت DC بهره می‌برند، توان موتور نوع یک ۱۳۲ کیلو وات توان موتور نوع دو و سه ۱۸۰ کیلووات است. نوع سوم قطارها کاملاً مشابه نوع دوم است با این تفاوت که بدنهٔ واگن‌ها از فولادی به آلومینیومی تغییر یافته و بر این مبنا راندمان قطار افزوده شده و مصرف انرژی کاهش می‌یابد.[89]

حداکثر ظرفیت اسمی حمل مسافر در هر واگن (نشسته و ایستاده) در هر سه نوع قطارها میان ۱۹۰–۱۸۰ نفر است، همچنین هر سه نوع قطارها مجهز به سیستم‌های تهویه مطبوع، گرمایش، سیستم صوتی اعلام خبر و سیستم اعلام خطر و ایمنی است. مهم‌ترین تفاوت ظاهری قطارهای مترو آن است که در قطارهای نوع اول، واگن‌ها کلاً از هم جدا بوده و توسط یک در و یک پل فلزی در خارج از فضای واگن بهم ارتباط دارند که این در معمولاً قفل است. اما در قطارهای نوع دوم و سوم، نمای داخلی واگن‌ها شبیه به یک سالن بهم پیوسته‌است و فاصلهٔ میان هر واگن با واگن دیگر توسط یک پل و یک فضای آکاردئونی شکل در داخل فضای آن پر شده‌است که از نظر توزیع مناسب مسافر در تمامی واگن‌ها این نوع چیدمان یک مزیت محسوب می‌شود.[89]

در خط ۵ مترو از قطارهای دو طبقه بهره گرفته شده‌است، قطارهای خط ۵ به روش بالاسری (۲۵ کیلو ولت AC) تغذیه می‌شوند و حداکثر توان موتور ۸۰۰ کیلووات است، حداکثر ظرفیت اسمی حمل مسافر در هر واگن (نشسته و ایستاده) در قطارهای خط پنج ۲۱۲ نفر است، این قطارها نیز مجهز به سیستم‌های تهویهٔ مطبوع، گرمایش، سیستم صوتی اعلام خبر و سیستم اعلام خطر و ایمنی است.[89]

آمارها

مترو تهران با درازای شبکه ۲۵۳٫۷ کیلومتر، رتبه ۱۵ را در میان قطارهای شهری کشورهای جهان دارد.[90] و طبق آمار منتشر شده توسط معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، تعداد سفرهای صورت گرفته توسط مترو تهران در سال ۱۳۹۷ به بیش از ۸۲۰ میلیون سفر[91] و از ابتدای راه‌اندازی تا پایان سال ۹۲ به ۵ میلیارد سفر رسیده‌است. به ازای هر سفر با مترو ۰٫۶۵ لیتر صرفه‌جویی در مصرف بنزین انجام می‌شود که با احتساب تحقق ۵ میلیارد جابه‌جایی توسط مترو تهران تاکنون حدود ۱ میلیارد دلار صرفه‌جویی در مصرف بنزین صورت گرفته‌است.[92]

ظرفیت فنی وجود دارد تا ۱۰ میلیون مسافر در روز با مترو جابه‌جا شوند (ولی به دلیل کمبود واگن این امر میسر نشده‌است. برای این کار باید شمار واگن‌ها دو برابر شود) که این امر سهم مترو در سفرهای درون‌شهری را به ۵۰ درصد می‌رساند. این در حالی است که در سال ۱۳۸۴ سهم مترو تنها ۴ درصد بود.[93]

بلیت

برای استفاده از مترو تهران از دو نوع بلیت می‌توان بهره برد:[94]

  1. کارت‌های مبلغ‌دار: این بلیت‌ها که در مبلغ‌های مختلف عرضه می‌شوند، مانند یک کارت اعتباری عمل می‌کنند. استفاده‌کنندگان از این نوع بلیت‌ها از تخفیف ۲۵[95] تا ۳۳[96] درصدی در هزینهٔ سفرها برخوردار می‌شوند؛
  2. بلیت‌های سفری (بلیت‌های تک‌سفره): با این بلیت تنها یکبار می‌توانید از مترو استفاده کنید. اگر قصد دارید مسیری را به صورت رفت و برگشت بروید، باید دو عدد بلیت تک‌سفره تهیه کنید. بلیت‌های تک سفره به‌صورت کاغذی با نقش QR-code بر روی آنان فروخته می‌شود.[105]
    • بلیت تک‌سفرهٔ داخل شهری: این بلیت در تمام خطوط متروی تهران (به غیر از ایستگاه‌های هشتگرد، گلشهر، محمدشهر، کرج، اتمسفر و گرمدره در خط ۵ و فرودگاه امام خمینی در خط ۱) مورد استفاده قرار می‌گیرد. هزینهٔ این بلیت ۱٬۵۰۰ تومان است.[105]
    • بلیت تک‌سفرهٔ حومه: این بلیت مربوط به خط ۵ مترو است و در ایستگاه‌های گلشهر، محمدشهر، کرج، اتمسفر و گرمدره مورد استفاده قرار دارد. هزینهٔ این بلیت ۱٬۷۰۰ تومان است.[105]
    • بلیت تک‌سفرهٔ هشتگرد: مورد استفادهٔ مسافران ایستگاه هشتگرد در خط ۵ است. هزینهٔ این بلیت ۵٬۰۰۰ تومان است.[105]
    • بلیت تک‌سفرهٔ فرودگاه: این بلیت برای خط فرعی فرودگاه امام خمینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هزینهٔ این بلیت ۹٬۰۰۰ تومان است.[105]

طبق آمار اعلام‌شده در مرداد ۱۳۸۶، ۵۰ درصد از مسافران مترو از بلیت‌های مدت‌دار و مبلغ‌دار استفاده می‌کنند.[106]

فاصلهٔ حرکت قطارها

به علت مسائل فنی و ایمنی در ابتدای راه‌اندازی هر خط، سرفاصلهٔ حرکت قطارها و نیز زمان فعالیت خط محدودیت‌های ویژه‌ای دارد؛ به گونه‌ای که معمولاً زمان بهره‌برداری در ساعات میانی روز و نزدیک به ظهر سرفاصله‌ها حداقل نیم‌ساعت تا یک ساعت در نظر گرفته می‌شد. اما پس از راه‌اندازی اولیه به مرور زمان بهره‌برداری افزایش یافته و سرفاصله‌ها نیز کاهش می‌یافته که کاهش سرفاصله‌ها منوط به تأمین تجهیزات ایمنی و تأمین واگن به تعداد کافی می‌باشد. در طراحی متروی تهران سرفاصلهٔ نهایی میان دو قطار به میزان ۲ دقیقه در نظر گرفته شده‌است. اما به دلیل مسائل گفته شده این عدد حاصل نشده‌است. سرفاصلهٔ حرکت قطارهای متروی خطوط یک و دو، از ابتدای راه‌اندازی تاکنون روند کاهشی داشته و از ۸ دقیقه در بهار سال ۱۳۸۴ به هر ۴٫۵ و ۴ دقیقه یک بار در سال ۱۳۹۱ رسیده‌است. سرفاصله حرکت قطارها در خط ۴ از ۱۱ دقیقه در سال ۸۹ به ۶ دقیقه در سال ۹۱ کاهش یافته‌است؛ و همچنین تا پایان سال ۱۳۹۱، سرفاصله حرکت قطارها در خط تهران-کرج به ۷ دقیقه رسیده‌است. در ماه‌های ابتدایی، فاصلهٔ حرکت قطارها نیم‌ساعت بود.[91]

هنر در مترو

تاکنون بیش از ۹۰۰ اثر هنری در ایستگاه‌های مترو نصب شده و به‌طور متوسط هر ایستگاه ۱۰ اثر در خود جای داده‌است. هر کدام از این آثار ریشه در فرهنگ، طبیعت، ادبیات و مذهب ایرانی دارد و ماده اولیه‌ای که برای آفرینش بیشتر آثار به کار رفته، از جنس سرامیک، سنگ و آهن است. سبک هر کدام از آثار نیز از یک ایستگاه تا ایستگاه دیگر بر اساس نام، مکان و پیشینه هر ایستگاه متفاوت است.

مترو در استان تهران

شهرستان‌های ورامین، پیشوا و قرچک با وجود جمعیت فراوان فاقد مترو شهری هستند اما از طریق ریل باس به شهر متصل هستند .[22]

حوادث

آبگرفتگی خط ۴

در ۲۷ فرودین سال ۱۳۹۱ به علت شدت بارش باران در تهران، دیوار مسیل موجود در کنار اتوبان تهران-کرج در محل احداث ایستگاه خط ۴ مترو ارم‌سبز (اکباتان)، فرو ریخت و باعث ورود حجم زیادی از آب به داخل خط ۴ مترو شد. این حادثه تلفات جانی در برنداشت ولی باعث تعطیلی چند روزه خط ۴ تا بین ایستگاه‌های میدان انقلاب اسلامی تا میدان آزادی شد. براساس گزارش تحقیق و تفحص شورای شهر تهران خسارت وارده به مترو برابر ۲۲ میلیارد تومان بوده‌است. براساس این گزارش علت حادثه، شکسته شدن دیوار شمالی کانال بوده‌است که از سال ۱۳۴۸ تعمیر نشده بود.[107]

خودکشی و جراحت

از زمان افتتاح تاکنون، حادثه‌های مختلفی، به شکل خودکشی یا تصادفی در متروی تهران رخ داده‌اند، برخی از آن‌ها در این جدول آورده شده‌است:

تاریخایستگاهفردوضعیتیادکرد
اسفند ۸۷نوابدختری پانزده سالهدر اسفند ۱۳۸۷ دختری پانزده ساله که همراه دوست خود به ایستگاه مترو نواب آمده بود هنگام ورود قطار ناگهان خود را روی ریل انداخت و در دم جان باخت.[108]
مرداد ۹۰نوابزنی حدوداً ۴۰ سالهدر دم جان باخت[109]
آذر ۹۴تهرانپارسجوانی ۲۵ سالهقبل از رسیدن عوامل اورژانس، مصدوم به دلیل شدت جراحات وارده جان خود را از دست داد.[110]
آذر ۹۸شهرریدو دختر جوان ۱۸ تا ۲۰ سالههر دو جان خود را از دست دادند.[111]
خرداد ۹۹جوانمرد قصابزن ۴۱ سالهزنده ماند.[112]

مرگ زن نابینا

ساعت ۸:۳۰ دقیقه (به روایتی دیگر ۷:۴۵ دقیقه[113])شنبه، ۲۴ مهر ۱۳۸۹، زنی حدوداً ۳۳ ساله و نابینا در ایستگاه خزانه بعد از برخورد با قطار فوت کرد.[114]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. رتبه‌بندی مترو تهران در جهان، آسیا و خاورمیانه در سال ۲۰۱۵ بایگانی‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine وبگاه متروی تهران
  2. «روزانه ۲٬۵ میلیون سفر توسط متروی تهران انجام می‌شود». آنا. ۲۵ خرداد ۱۳۹۸.
  3. ثبت بیش از 14 میلیون سفر در متروی تهران بایگانی‌شده در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine وبگاه متروی تهران
  4. «کارنامه 28ماه متروی تهران». روزنامه همشهری. ۲۸ دی ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۰.
  5. http://shahr.ir/news/1387/حناچی-ظرفیت-مجلس-یازدهم-برای-حل-مشکلات-بالاست
  6. «شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۲.
  7. «روزانه 2.5 میلیون سفر توسط متروی تهران انجام می‌شود». ana.ir. ۲۰۱۹-۰۶-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۲.
  8. «رکورد جابجایی روزانه مسافر در مترو شکست». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۲-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۲.
  9. «جابجایی روزانه مسافر در مترو تهران رکورد زد». ایرنا. ۸ اسفند ۱۳۹۷.
  10. «۹۵۴۰ میلیون سفر در طول ۲۲ سال فعالیت متروی تهران». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۳-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۰۶.
  11. «وبگاه رسمی متروی تهران، دربارهٔ مترو». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژوئیه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۰.
  12. "TEHRAN Metro". وبگاه UrbanRail. Archived from the original on 1 October 2015. Retrieved 7 July 2007.
  13. «با حضور رئیس‌جمهوری بهره‌برداری از قطار سریع‌السیر برقی تهران - کرج فردا آغاز می‌شود». روزنامه همشهری. ۱۵ اسفند ۱۳۷۷.
  14. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۸ مه ۲۰۱۶.
  15. 10 (۲۰۱۹-۰۱-۰۸). «واگن پارس اراک تأمین 376 واگن متروی تهران را بر عهده گرفت». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۱.
  16. «شکست رکورد تولید در واگن‌پارس». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۱.
  17. «واگن ملی به زودی رونمایی می‌شود». www.iribnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۱.
  18. «تعطیلی احتمالی شرکت واگن سازی تهران/فرصت دو روزه بانک مرکزی برای احیای 1500 میلیارد تومان مترو». ایسنا. ۲۰۲۰-۰۷-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۱.
  19. «مذاکرات جلسه شصتم دوره پنجم مجلس شورای ملی ۲۸ سنبله ۱۳۰۳».
  20. «مترو، شیراک و بنجل فروشی». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۲۰.
  21. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:گاه‌شمار احداث راه‌آهن شهری (مترو) در تهران».
  22. روزنامهٔ همشهری. ۲۰ مهر ۹۳. ویژه‌نامهٔ مترو.
  23. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:افتتاح ایستگاه نیروی هوایی از خط ۴».
  24. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:افتتاح رسمی ایستگاه‌های شهرک اکباتان و ارم سبز».
  25. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:ااخبار».
  26. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:ااخبار: عدم تخصیص بودجه دولتی در6سال گذشته توسعه مترو را تحت تأثیر قرار داد».
  27. «همشهری آنلاین: عبور آزمایشی مترو از ۱۲ کیلومتر خط ۳ در جنوب شهر».
  28. «ایستگاه تبادلی شادمان- آزادی در خط 4 وارد مدار بهره‌برداری می‌شود». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴.
  29. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:ااخبار: بخش جنوبی خط 3 مترو به بهره‌برداری رسید/ تهران نفس کشید».
  30. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:ااخبار: گزارش تصویری // پذیرش دو ایستگاه شهرک شریعتی و میدان ولیعصر (عج) در خط سه مترو تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئن ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۰ ژوئن ۲۰۱۵.
  31. «تهران پرس سامانه اطلاع‌رسانی شهر تهران: ایستگاه‌های میدان ولیعصر (عج) وشهرک شریعتی از خط ۳ مترو افتتاح شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئن ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۹.
  32. «همشهری آنلاین:ااخبار:بهره‌برداری از ایستگاه مترو فاطمی تا پایان اردیبهشت/هر ماه افتتاح یک ایستگاه».
  33. «همشهری آنلاین:ااخبار:متروی میدان فاطمی افتتاح شد».
  34. «همشهری آنلاین:امترو> مترو تهران:بهره‌برداری از ایستگاه عبدل‌آباد در خط ۳ مترو».
  35. «همشهری آنلاین:مترو> مترو تهران:نیمه شمالی خط ۳ مترو تهران با حضور رئیس‌جمهور و شهردار تهران بهره‌برداری شد».
  36. افتتاح ایستگاه مترو نعمت‌آباد تهران (عکس) عصرایران
  37. «همشهری آنلاین:مترو> مترو تهران:ایستگاه مترو «میرزای شیرازی» افتتاح شد».
  38. «همشهری آنلاین:مترو> مترو تهران:ایستگاه مترو فرودگاه مهرآباد تهران به بهره‌برداری رسید».
  39. «همشهری آنلاین:مترو> مترو تهران:ا متروی تهران به شهر آفتاب رسید».
  40. «یکصد کیلومتر خط مترو در دست احداث داریم/ دولت قول تأمین واگن داده‌است». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۷ سپتامبر ۲۰۱۶.
  41. «خبرگزاری جمهوری اسلامی- ایستگاه مترو سهروردی تهران افتتاح شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۷ سپتامبر ۲۰۱۶.
  42. «خبرگزاری جمهوری اسلامی- اایستگاه مترو شهید قدوسی به بهره‌برداری رسید».
  43. «خبرگزاری جمهوری اسلامی- ایستگاه مترو شهید صیاد شیرازی تهران افتتاح شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۷.
  44. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه: افتتاح رسمی ایستگاه هروی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۷ فوریه ۲۰۲۰.
  45. «سایت اینترنتی محمد باقر قالیباف: مراسم تست گرم خط 7 مترو».
  46. صدو پانزدهمین ایستگاه مترو پایتخت به بهره‌برداری رسید - مهر
  47. «افتتاح مترو فرودگاه بین‌المللی امام خمینی».
  48. «رعایت استانداردهای پدافند غیرعامل در خط 7 مترو». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ نوامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۱۹.
  49. «سایت اینترنتی گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه: بخش جنوبی خط ۶ مترو تهران به طول ۹ کیلومتر به بهره‌برداری رسید». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۷ فوریه ۲۰۲۰.
  50. «افتتاح ۶ ایستگاه جدید خط ۷ مترو تا پایان سال». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۸-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۹.
  51. «خبرگزاری فارس - ایستگاه مترو میدان امام حسین (ع) افتتاح شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۰۹-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۳۰.
  52. «ایستگاه متروی مولوی افتتاح شد- اخبار اجتماعی - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۳۰.
  53. «مترو در ایستگاه هشتگرد». مترو در ایستگاه هشتگرد (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۷.
  54. «۱۲ ایستگاه در خطوط 6 و 7 به‌زودی آماده بهره‌برداری می‌شود». تین نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۳.
  55. «ایستگاه مترو برج میلاد و امیرکبیر افتتاح شد +عکس | اقتصاد آنلاین». www.eghtesadonline.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۳.
  56. «ایستگاه مترو برج میلاد و امیرکبیر افتتاح شد +عکس | اقتصاد آنلاین». www.eghtesadonline.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۳.
  57. «افتتاح سه ایستگاه خط ۶ و ۷ مترو با حضور حناچی». تین نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۳.
  58. «مشخصات ایستگاه ها». شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹.
  59. «مشخصات و زمان‌بندی کلی خطوط». شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹.
  60. «تاریخچه مترو». شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹.
  61. «شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه:اآمارهای مترو». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۲.
  62. «شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه:امعرفی ایستگاه‌ها». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۲.
  63. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:ااطلاعات کلی خط ۱ و توسعه شمالی و جنوبی تا کهریزک».
  64. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:انقشه خطوط مترو در سال ۱۴۰۹».
  65. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:ااطلاعات کلی خط دو و توسعه شرقی».
  66. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:ااطلاعات کلی خط ۴».
  67. «هاشمی:فاز اول خط چهار مترو امسال بهره‌برداری می‌شود». خبرگزاری ایسکانیوز. ۱۸ تیر ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئیه ۲۰۰۷.
  68. «گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه:ااطلاعات کلی خط پنج». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۲.
  69. «متروی تهران:تاریخچه مترو». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۰.
  70. «وبگاه مرد عمل». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۴ نوامبر ۲۰۱۲.
  71. «برنامهٔ ساخت». گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه.
  72. «متروی تهران:تاریخچه مترو». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۰.
  73. سایت مهر نیوزmehrnews (۱۰ بهمن ۱۳۹۵). «مترو اسلامشهر خطی مجزا خواهد بود». Mehrnews.
  74. سایت مهر نیوزmehrnews (۱ آبان ۱۳۹۷). احداث-تونل-مترو-اسلامشهر-۳-سال-زمان-و-۴۵۵میلیارد-اعتبار-لازم دارد «احداث-تونل-مترو-اسلامشهر-۳-سال-زمان-و-۴۵۵میلیارد-اعتبار-لازم دارد» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). Mehrnews.
  75. «عملیات احداث خط ۳ مترو در جنوب غربی تهران آغاز شد». پایگاه اینترنتی آفتاب. ۱۴ تیر ۱۳۸۶.
  76. «توسعه پروژه غربی خط 4 مترو سرعت می‌گیرد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۹.
  77. «جزئیات بهره‌برداری از خط ۶ مترو تهران». تین نیوز. ۳۰ فروردین ۱۳۹۳.
  78. «توسعه خط 7 متروی تهران به سمت واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد». Azad news agency(ANA). ۲۰۱۶-۰۶-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۱-۱۳.
  79. «برنامه ساخت». گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه.
  80. https://www.eghtesadnews.com
  81. http://www.hamshahrionline.ir/News/453904/
  82. «هر روز چندمیلیون سفر از شهرهای اطراف پایتخت به تهران انجام می‌شود؟». www.khabaronline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۱-۱۳.
  83. metrogroup. «metrogroup> مترو به تفکیک خطوط> اطلاعات کل مترو واتصالات> اطلاعات ایستگاه‌ها> خط یک سریع‌السیر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۲-۲۵.
  84. metrogroup. «metrogroup> مترو به تفکیک خطوط> اطلاعات کل مترو واتصالات> اطلاعات ایستگاه‌ها> خط دو سریع‌السیر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۲-۲۵.
  85. metrogroup. «metrogroup> مترو به تفکیک خطوط> اطلاعات کل مترو واتصالات> اطلاعات ایستگاه‌ها> خط سه سریع‌السیر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۲-۲۵.
  86. metrogroup. «metrogroup> مترو به تفکیک خطوط> اطلاعات کل مترو واتصالات> اطلاعات ایستگاه‌ها> خط چهار سریع‌السیر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۲-۲۵.
  87. «طرح راه‌اندازی ۴ خط مترو اکسپرس در تهران». hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۱-۱۳.
  88. metrogroup. «metrogroup> مترو به تفکیک خطوط> اطلاعات کل مترو واتصالات> اطلاعات کلی و پیشرفت مترو و اتصالات». metrogroup.tehran.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۱-۱۳.
  89. «Tehran Metro – Equipment». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئیه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۱ ژوئیه ۲۰۰۷.
  90. [[[:en:List of metro systems]] «List of metro systems»] مقدار |پیوند= را بررسی کنید (کمک).
  91. «عملکرد بهره‌برداری متروی تهران» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۵ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۴.
  92. «جابه‌جایی 5 میلیارد نفر توسط مترو تهران». مشرق نیوز. ۱۷ خرداد ۱۳۹۳.
  93. «متروی ۱۰ میلیونی با تحقق وعدهٔ دولت». HAMSHAHRIONLINE. ۲۱ تیر ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۲ تیر ۱۳۹۵.
  94. «اطلاعات بلیت». وبگاه متروی تهران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۷.
  95. «کارت مترو برای عموم».
  96. «کارت اتوبوس برای عموم».
  97. «کارت مترو منزلت ۹۰٪».
  98. «کارت مترو جانبازان و معلولین رایگان».
  99. «کارت مترو خبرنگاران رایگان».
  100. «کارت مترو بهزیستی ۵۰٪».
  101. «کارت مترو کمیته امداد ۵۰٪».
  102. «کارت مترو دانشجویان ۵۰٪».
  103. «کارت مترو دانش‌آموزان ۵۰٪».
  104. «وبسایت کارت بلیت الکترونیک تهران».
  105. «راهنمای کامل مترو تهران، نقشهٔ نو تمامی خطوط مترو تهران، ساعات کاری و هزینه‌ها». کارناوال. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۲.
  106. سفر با مترو ارزان می‌شود، روزنامهٔ همشری، یکشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۸۶، صفحهٔ ۱ و ۳.
  107. http://www.asriran.com/fa/news/218536/نتیجه-تحقیق-و-تفحص-آبگرفتگی-مترو-میزان-برآورد-خسارت-شهرداری-تأیید-شد
  108. خودکشی دختر ۱۵ ساله در مترو
  109. حادثه در متروی نواب
  110. حادثه در متروی تهرانپارس
  111. "جزییات خودکشی دو دختر جوان در مترو شهرری".
  112. «خودکشی زن جوان در مترو تهران». عصرایران. ۱۷ خرداد ۹۹. دریافت‌شده در 8 ژوئن 2020. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  113. «سقوط یک زن نابینا روی ریل مترو تهران / فیلم حادثه روی میز بازپرس جنایی». مهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اکتبر ۲۰۱۰.
  114. «فوت زن نابینا در برخورد با قطار». جام جم. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اکتبر ۲۰۱۰.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ متروی تهران موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.