پردیس (تهران)
پَردیس مرکز شهرستان پردیس یکی از نوین شهرهای ایران است که برای اسکان سرریز جمعیت تهران ساخته شده است. نوین شهر پردیس در سال‌های اخیر پیشرفت زیادی کرده است. شهرستان پردیس، نخست در آذر ماه ۱۳۹۱ متشکل از بخش‌های بومهن و جاجرود در تابعیت استان تهران ایجاد شد. تصویب تشکیل شهرستان پردیس در جلسه هیئت دولت، بنا بر پیشنهاد وزارت کشور و استانداری تهران و در راستای سومین سفر استانی رئیس‌جمهور به تهران صورت پذیرفت. براین اساس پردیس پانزدهمین شهرستان استان تهران شد.
| شهر جدید پردیس | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | تهران |
| شهرستان | پردیس |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | نوین شهر پردیس |
| نام(های) پیشین | آب‌انجیرک |
| مردم | |
| جمعیت | ۷۳٬۳۶۳ نفر[1] |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۹۰ کیلومتر مربع |
| ارتفاع | ۱۸۰۰ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین بارش سالانه | ۳۸۵ میلی‌متر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | مرتضی همتی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۲۱ |
| وبگاه | شهرداری پردیس |
  شهر جدید پردیس | |
شهرستان پردیس با مساحت ۲۷۶ کیلومترمربع از ۵۵ آبادی، روستا، نواحی کارگاهی، مناطق زراعی و دو شهر پردیس و بومهن تشکیل‌شده است. محدوده جغرافیایی این شهرستان از روستای «تلو» در «سرخه حصار» آغازشده و تا انتهای بخش بومهن ادامه دارد. مطابق تقسیمات کشوری این شهرستان دارای دو بخش (بومهن و جاجرود) بوده و از دو شهر پردیس و بومهن متشکل شده است.
شهرستان ۲۰۰ هزار نفری پردیس از غرب با تهران، از شرق با شهرستان دماوند، از شمال با شهرستان شمیرانات و از جنوب با شهرستان پاکدشت دارای مرز مشترک است. این شهرستان با آغاز اجرای طرح‌های مسکن مهر به یکی از قطب‌های اجرای این پروژه ملی در کشور و استان تهران تبدیل شد. بر اساس اعلام مسئولان امر، تا پایان سال ۹۲ جمعیت شهر پردیس از شهرستان پردیس با واگذاری واحدهای مسکونی این پروژه ملی به ۶۰۰ هزار نفر می‌رسد.
*مساحت و مشخصات جغرافیایی
مساحت حوزه ۲۱۰۰۰ هکتار، ارتفاع آن ۱۷۰۰ تا ۲۱۰۰ متر از سطح دریا و اقلیم آن سرد و خشک و در موقعیت و شکل زمین کوهستانی در محدوده حفاظت‌شده جاجرود واقع است.
ارتفاع: ۱۷۰۰ تا ۲۱۰۰ متر
شیب متوسط: ۱۰ درصد
مهم‌ترین گسل: گسل فشم – مشاء و گسل رودهن
اقلیم: سرد و خشک
متوسط بارندگی: ۲۰۰ میلی‌متر
شکل زمین: کوهستانی
*تحلیلی بر نقش شهر جدید پردیس در تمرکززدایی از مادرشهر تهران
در رابطه با نوین شهر پردیس یک مقاله تفصیلی توسط عیسی ابراهیم‌زاده، مهدی قرخلو و مهدی شهریاری در سال ۱۳۸۶ تدوین شده است که این مقاله در سال ۱۳۸۸ در نشریه جغرافیا و توسعه شماره ۱۳ در سال ۱۳۸۸ منتشر گردید. اگرچه پس‌ازاین مقاله بارها، برنامه ریزی شهری این شهر بخصوص با بارگذاری ویژه مسکن مهر در این شهر تغییر یافت اما بررسی روند این تغییرات، طی ۶ سال گذشته نیز دارای نکات ویژه می‌باشد.
“در محل کنونی نوین شهر پردیس، در سال‌های قبل از انقلاب قرار بود یک شهرک ساخته شود. این کار با ایجاد تأسیساتی در ورودی آن آغاز شد. با وقوع انقلاب عملیات ساختمانی متوقف شد و سپس وزارت مسکن و شهرسازی در محل آن اقدام به طراحی و احداث شهر جدید پردیس کرد. از نظر فضایی – کالبدی شهر پردیس عمر بالایی نداشته و کالبد آن قدمت تاریخی قابل ملاحظه‌ای ندارد (عملاً آغاز این کالبد را می‌توان سال ۱۳۷۸ فرض نمود) تا مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرد؛ با این وجود مطالعات نخستین برای احداث نوین شهر پردیس با نام مکان‌یابی شهر جدید پردیس از سال ۱۳۶۵ آغاز گردید. طرح نخستین در این زمینه در سال ۱۳۶۷ توسط شرکت مهندسان مشاور توسعه و عمران ارائه گردید که پس از بررسی‌های کارشناسی در سال ۱۳۶۸ در شورای عالی شهرسازی تصویب شد. بر اساس مصوبه مذکور باید بخشی از جمعیت سرریز تهران که در آن زمان بالغ‌بر سه میلیون نفر برآورده می‌شد تا سال ۱۳۹۵ به شهرهای جدید و من‌جمله شهر جدید پردیس هدایت گردد. مساحت شهر در مطالعات مقدماتی حدود ۲۰۰۰ هکتار برآورده شده بود و جمعیت‌پذیری آن حدود ۲۰۰ هزار نفر تا افق طرح لحاظ گردیده بود. که البته این پیش‌فرض‌ها بارها در دوره‌های آتی تغییر نمود.
نوین شهر پردیس بر اساس آخرین توسعه نهایی خود در شرایط تدوین مقاله مساحتی در حدود ۳۵۸ هکتار دارد. شمالی‌ترین نقطه شهر در امتداد مسیل بزرگی است که از سیارک و واصفجان شروع شده و از داخل شهر جدید پردیس می‌گذرد, این نقطه در مختصات ۳۵ درجه و ۴۵ دقیقه و ۳۰ ثانیه عرض شمالی قرار دارد. جنوبی‌ترین نقطه آن در دامنه‌های جنوبی کوه گردخیل در مختصات ۳۵ درجه و ۴۲ دقیقه و ۳۸ ثانیه عرض شمالی واقع گردیده است. شرقی‌ترین نقطه شهر در بستر مسیل گل دره شمال غرب بومهن در مختصات ۵۱ درجه و ۵۱ دقیقه و ۵۳ ثانیه طول شرقی قرار دارد. غربی‌ترین نقطه شهر در داخل محدوده پارک خجیر به مختصات ۵۱ درجه و ۴۳ دقیقه و ۵۵ طول شرقی قرار دارد. به‌این‌ترتیب شهر پردیس به‌صورت مستطیلی است که حداکثر ۱۲ کیلومتر درازا و ۵٫۳ کیلومتر پهنا دارد.
برای محله بندی نوین شهر پردیس از امکانات کالبدی اراضی و طرح‌های آماده‌سازی که در شش فار متفاوت ارائه‌شده استفاده گردیده, به‌طوریکه اراضی هر فاز به‌عنوان یک محله شهری در نظر گرفته‌شده است. بر اساس محاسبات انجام‌شده امکان جمعیت‌پذیری در هر یک از فازها درمجموع ۱۶۸۰۰۰ نفر پیش‌بینی‌شده که تا افق ۱۳۹۵ حاصل گردد. به‌این‌ترتیب سطح مسکونی و امکانات کالبدی شهر تا افق مذکور تکمیل می‌گردد؛ و به دنبال آن مازاد جمعیتی شهر که وابسته به رشد طبیعی جمعیت خواهد بود؛ در سطح مسکونی نوسازی و بازسازی‌شده سکنا می‌گزینند و یا در افزایش تراکم ساختمانی در برخی قطعات جای خواهند گرفت (البته درمجموع شهر پردیس شامل هشت فاز می‌باشد. که فاز شش و هشت آن مسکونی نمی‌باشد. لذا محلات شهری شامل شش فاز است که به‌تدریج تکمیل خواهند شد).
سطح کل اراضی هر محله از بیشترین سطح با ۳۹۸ هکتار در فاز ۴ تا کمترین سطح با ۱۴۶ هکتار فاز ۵ در نوسان است. بیشترین تراکم خالص, معادل ۳۸۶٫۶ نفر در هکتار در سطوح مسکونی فاز ۲, کمترین آن ۲۵۵٫۷ نفر در هکتار در اراضی فاز ۵ در طرح جامع این شهر پیشنهادشده است.
واقعیت‌های موجود گرایش به مهاجرت و اسکان در نوین شهر پردیس به‌ویژه در سال‌های اخیر و بعد از سرشماری ۱۳۷۵ نمایان می‌شود. همزمان با ایجاد محدودیت در تراکم ساخت‌وساز در شهر تهران که از آغاز سال ۱۳۸۱ شروع شد؛ استقبال سکونت در شهر جدید پردیس تا حدودی افزایش‌یافته است. اقدامات رسمی در جهت ایجاد شهرداری پردیس نیز برافزایش جاذبه و گرایش‌های مذکور افزوده است که آثار آن در گرانی قیمت زمین و مسکن در شهر پردیس انعکاس یافته است. در سرشماری عمومی نفوس مسکن سال ۱۳۷۵ در محدوده شهر پردیس خانوار و جمعیتی گزارش نشده است. ولی مطالعات کالبدی و آمار ثبت شده دفتر واگذاری زمین و مجوز ساخت سازمان عمران تا تابستان ۱۳۸۴ نشان می‌دهد که در محدوده‌های مختلف و محلات شهر جدید پردیس حدود ۱۳۴۰۰ خانوار شامل ۵۲۰۰۰ نفر سکونت دارند. این در حالی است که در فرودین ۱۳۸۲ جمعیت ساکن در پردیس ۱۵۴۰۰ نفر بوده است. به‌عبارت‌دیگر ظرف مدت یک سال و نیم فاصله دو مقطع مذکور ۳۶۶۰۰ به این شهر انتقال‌یافته و در واحدهای مسکونی موجود اقامت گزیده‌اند.”
هیئت وزیران بنا به پیشنهاد وزارت کشور و به استناد ماده (۱۳) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری-مصوب ۱۳۶۲- تصویب کرد؛ شهرستان پردیس به مرکزیت شهر جدید پردیس از ترکیب بخش‌های بومهن و جاجرود در تابعیت استان تهران ایجاد می‌شود.
همچنین بخش بومهن به مرکزیت شهر بومهن از ترکیب دهستانهای گلخندان و کرشت در تابعیت شهرستان تهران و بخش جاجرود به مرکزیت روستای خسروآباد از ترکیب دهستانهای جاجرود و سعید آباد در تابعیت شهرستان تهران ایجاد می‌شود.
*تصویب نامه درخصوص تقسیمات کشوری در استان تهران
تصویب‌نامه تقسیمات کشوری شهرستان پردیس در استان تهران به شرح ذیل است:
وزارت کشور
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۲۹/۹/۱۳۹۱ بنا به پیشنهاد شماره ۱۴۱۱۳/۴۲/۴/۱ مورخ ۵/۲/۱۳۹۰ وزارت کشور و به استناد ماده (۱۳) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری ـ مصوب ۱۳۶۲ـ تصویب نمود:
الف ـ دهستان گلخندان به مرکزیت روستای گلخندان قدیم مطابق نقشه ۲۵۰۰۰۰/۱ پیوست که تأیید شده به مهر «دفتر هیئت دولت» می باشد از ترکیب روستاها، مزارع و مکانهای زیر، در تابعیت بخش مرکزی شهرستان تهران در استان تهران ایجاد می گردد:
۱ـ سیاه بند ۲ـ شهرآباد ۳ـ طاهرآباد ۴ـ گلخندان قدیم ۵ ـ گلخندان جدید ۶ ـ زردستان ۷ ـ کردنبرد.
ب ـ دهستان کرشت به مرکزیت روستای کرشت مطابق نقشه ۲۵۰۰۰۰/۱ پیوست که تأیید شده به مهر «دفتر هیئت دولت» می باشد از ترکیب روستاها، مزارع و مکانهای زیر، در تابعیت بخش مرکزی شهرستان تهران ایجاد می‌گردد:
۱ـ واصف جان ۲ـ کرشت ۳ـ اصطلک پایین ۴ـ سیاه سنگ جدید ۵ ـ باغ کمش ۷ـ پلنگ آواز جدید ۸ـ اصطلک بالا ۹ـ تماشا ۱۰ـ آب انجیرک.
ج ـ دهستان جاجرود به مرکزیت روستای خسروآباد شامل روستاها، مزارع و مکانهای زیر مطابق نقشه ۲۵۰۰۰۰/۱ پیوست که تأیید شده به مهر «دفتر هیئت دولت» می باشد در تابعیت بخش مرکزی شهرستان تهران ایجاد می گردد:
۱ـ کمرد ۲ـ شمس آباد ۳ ـ خسروآباد ۴ـ عباس آباد کاظم پورامری ۵ ـ باغک ۶ ـ منوچهرآباد ۷ـ نصرت آباد.
دـ دهستان سعیدآباد به مرکزیت روستای سعیدآباد جاجرود شامل مزارع و مکانهای زیر مطابق نقشه ۲۵۰۰۰۰/۱ پیوست که تأیید شده به مهر «دفتر هیئت دولت» می باشد در تابعیت بخش مرکزی شهرستان تهران ایجاد می گردد:
۱ـ سعیدآباد جاجرود ۲ـ چشمه هاشم خانی ۳ـ تخت چنار ۴ـ خجیر ۵ ـ ترقیان ۶ ـ کاچیلو ۷ـ مامالو آفتاب رو ۸ـ مامالونسارو.
هـ ـ مرکز دهستان سیاهرود از شهر بومهن به روستای تلوبالا انتقال می یابد.
و ـ بخش بومهن به مرکزیت شهر بومهن از ترکیب دهستانهای گلخندان و کرشت در تابعیت شهرستان تهران ایجاد می گردد.
زـ بخش جاجرود به مرکزیت روستای خسروآباد از ترکیب دهستانهای جاجرود و سعیدآباد در تابعیت شهرستان تهران ایجاد می گردد.
ح ـ شهرستان پردیس به مرکزیت شهر جدید پردیس از ترکیب بخش های بومهن و جاجرود در تابعیت استان تهران ایجاد می گردد.
منابع
- نتایج سرشماری ۱۳۹۵ وبگاه مرکز آمار ایران
| مرکز |  موقعیت استان تهران در ایران. | |
|---|---|---|
| شهرستان‌ها | ||
| شهرها | ||
| مکانهای دیدنی |
| |
 | ||