شمس‌آباد (تهران)

محله شمس‌آباد تا قبل از سال ۱۳۸۷ یک محله مستقل بوده و تعداد ۳۷٬۶۶۵ نفر جمعیت را در خود جای داده‌است. همچنین از شمال به انتهای خیابان ریحانی (شهید کاووسی) از جنوب به خیابان شهید ابراهیمی (بلوار بیژن)، از شرق به بزرگراه امام علی و از غرب به خیابان استاد حسن بنا محدود می‌شد.[1]

محله شمس‌آباد در ابتدا در مالکیت عین‌الدوله بوده‌است. منوچهر ستوده در جلد دوم جغرافیای تاریخی شمیران، شمس‌آباد را این گونه توصیف می‌کند: «املاک این سه دهکده [مبارک‌آباد، لویزان، شمس‌آباد] متعلق به عین الدوله بود و قصد فروش داشت. رضاخانِ هروی بصیرالدوله به خیال خرید افتاد ولی نقدینه‌ای نداشت. از ناظرخان پولی قرض کرد و این سه دهکده را خرید. قرار بر این بود که پس از خرید و ضبط املاک قرض ناظرخان را به اقساط بپردازد اما طولی نکشید که ناظرخان فوت شد و بصیرالدوله صاحب همه املاک شد. بدرالسلطنه همسر رضاخان بصیرالدوله بود که پس از فوت رضاخان املاک به او رسید. بدرالسلطنه نیز پس از فوت رضاخان به حباله نکاح صدیق اعلم درآمد. بدین ترتیب صدیق اعلم دست به این اراضی پیدا کرد».[2] او حدود جغرافیای شمس‌آباد را در سال ۱۳۴۲ اینطور توصیف می‌کند: «دهکده شمس‌آباد در شمال مجیدیه است. اراضی ده متعلق به آقای هروی است و فعلاً در اجاره حاج مرشد ازگلی است. در فرهنگ جغرافیای ایران آمده‌است که شمس‌آباد ده کوچکی است با ۲۰ تن سکنه و خیابان مصفایی میان شمس‌آباد و مجیدیه است.»[3]

ساخت‌وساز در این محل بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با افزایش مهاجرت روستائیان به شهرها [اکثرا استان یزد] و تبدیل زمینهای کشاورزی به واحدهای مسکونی افزایش یافت و می‌توان گفت که این محله در مقایسه با محله‌های سنتی تهران (همچون مبارک‌آباد، دولاب، بهارستان و…) محلهای نوپا با سابقه ای حداکثر ۳۰ ساله است.[1]

این محله با احداث بزرگراه رسالت به دو محله کاملاً جدا و به نام‌های مجیدیه شمالی و مجیدیه جنوبی تقسیم گردید. مجیدیه شمالی در ناحیه ۲ منطقه ۴ شهرداری تهران و مجیدیه جنوبی در منطقه ۸ شهرداری تهران قرار دارد. مجیدیه شمالی قبل از ادغام با محله شمس‌آباد، از شمال به خیابان شهید ابراهیمی (بلوار بیژن)، از جنوب به بزرگراه رسالت، از غرب به خیابان شهید استاد حسن بنا و از سمت شرق به بزرگراه امام علی ختم می‌شد. جمعیت این محله ۲۹۴۰۶ نفر بوده‌است.[4]

محله مجیدیه نیز هم چون شمس‌آباد در مالکیت عبدالمجید عین‌الدوله بود و به دست او آباد شد، به همین دلیل به آن مجیدیه می‌گویند. کارخانه معروف آبجو سازی مجیدیه که در سال ۱۳۲۸ بنا شد در این محل بود و کارگران آن از فارس و ترک ساکن همین قریه بودند. مالک این ده، شاهزاده یمین السلطنه و خرده مالک بود. جمعیت آن طبق سرشماری آن سال‌ها ۸۹۴ تن مرد و ۷۹۰ تن زن و از این جمعیت عده زیادی ارمنی بودند. در مجیدیه یک آسیاب آبی خرابه قدیمی قرار داشت. دبستان حافظ مجیدیه مخصوص مسلمانان با ۷۷۱ تن دانش آموز و دبستان آرارات با ۶۱۲ تن دانش آموز مخصوص ارامنه بود.[5]

زمین‌های این محله پیش از این، ماسه‌ای و برای کشاورزی نامناسب بوده و به همین جهت این محله، ساکنان زیادی نداشته‌است. در ابتدا عده‌ای آذری ساکن شدند که کوچه‌های آن خاکی و فاقد امکانات رفاهی بود و آب محله از جوی آب روستای شمس‌آباد تأمین می‌شد. در اواخر سال ۱۳۳۲ برق به این منطقه رسید. بعدها نیز ارامنه در این نقطه سکونت یافتند.[6]