زندان قزل‌قلعه
قزل‌قلعه زندانی در تهران بود که در پایان دو دهه استفاده در پایان سال ۱۳۵۲ خالی از زندانی و در سال ۱۳۶۰ تخریب شد. اکنون پارک قزل‌قلعه و محله قزل‌قلعه در منطقه ۶ تهران در این محل واقع شده.
امروز در این مکان میدان میوه و تره‌بار و فروشگاه شهروند مشغول فعالیت بوده و در تقاطع بزرگراه جلال آل‌احمد با بزرگراه کردستان در محله امیرآباد واقع گردیده است.
تاریخچه
این قلعه در زمان سلطنت قاجاریه برای انبار مهمات ساخته شده بود و تا زمان رضا شاه نیز انبار مهمات بود. در زمان محمدرضا شاه ابتدا به عنوان انبار از آن استفاده شد و بعد از کودتای ۲۸ مرداد توسط تیمور بختیار برای نگهداری زندانیان سیاسی مورد استفاده قرار گرفت.
این زندان به مدت ده سال (۱۳۵۲–۱۳۴۲) توسط استوار ساقی اداره می‌شد[1] و زندانیان با اصطلاح دژ استوار ساقی از آن یاد می‌کردند.[2] طبق اظهار نظر جواد منصوری، به خاطر ملایمت و بیطرفی استوار ساقی،[3] گاهی به طنز زندان قزل قلعه را «هتل ساقی» (در قیاس با جهنم اوین به ریاست «استوار حسینی») می‌گفتند. در سال ۱۳۵۲ این زندان منحل و متروکه شد و کادر نظامی و اداری آن به زندان اوین منتقل شدند.
در سال ۱۳۶۰ زندان به علت فرسودگی تخریب شده و تبدیل به میدان میوه و تره‌بار قزل‌قلعه شد که همچنان مشغول کار است و فروشگاه شهروند قزل قلعه نیز در محوطه آن ساخته شده است.[4]
پانویس
- «ساقی». دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری. دریافت‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۹۳.
- «عنوان: دژ استوار ساقی». پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگ و شهادت. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۹۳.
- جواد منصوری (۲۶ دی ۱۳۹۲). «استوار ساقی». موزه عبرت ایران.
- «انتشار خاطرات زندانیان «زندان سرخ پهلوی»». کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. ۱۳ فروردین ۱۳۹۲.