چاله‌میدان

چاله‌میدان از محله‌های قدیم تهران بود. این محل که قبلاً در دورهٔ صفویه خاک آن را به مصرف حصارکشی تهران رسانده بودند، وضعی مشابه چاله‌حصار داشت و محل تخیله زبالهٔ تهران به حساب می‌آمد. این چاله تا مدت‌ها مکان امنی برای خلافکاران بود تا این که بعدها میدانی در آن‌جا احداث شد و به چاله‌میدان معروف شد. این محله محدود به جنوب بازار چهل‌تن و امامزاده سید اسماعیل و میدان مال‌فروش‌ها، میدان امین‌السلطان، گمرک، خانی‌آباد، دروازه غار و پاقاپوق (میدان اعدام) بود.[1]

مؤلف مرآت البلدان ذیل نام چالمیدان نویسد: «...معروف است که شاه طهماسب اول از سلاطین صفویه چون خواست بنای باره و حصار تهران را بگذارد از دو موضع از زمین این شهر خاک برداشتند و آن دو موضع دو چاله عمیق و وسیعشد که یکی از آندو به «چاله میدان » معروف و بعد مخفف شده «چالمیدان » گردید و این چالمیدان تا پانزده سال قبل جایی بسیار کثیف و مزبله ٔ شهر و محل ریختن کثافات بود. بعداً مرحوم فرخ خان امین الدوله که از وزرای این عهد بود و میلی تمام به ایجاد آثار خیریه داشت در آنجا مساجدی عالی بنا کرد و اگر چه بنای مسجد در حیات امین الدوله بوجه منظور بپایان نرسید لیکن آن مرحوم ، حاجی ملامحمدجعفر مجتهد معروف به «چالمیدانی » را که در جوار همین مسجد مسکن داشت به امامت و تولیت مسجد انتخاب نمود... مشهد امامزاده سید اسماعیل ... در قرب چالمیدان واقع است و دیگر از ابنیه ٔ خیریه ای که در حوالی این محله است آب انباری است که مرحوم میرزاموسی مستوفی تفرشی وزیر دارالخلافه تهران بنا کرده است و کمال عظمت را دارد...». (از مرآت البلدان ج 4 ص 79).