شهرستان فیروزکوه

شهرستان فیروزکوه در منتهی‌الیه شمال شرقی استان تهران و در طول جغرافیایی ۵۲:۴۶ و عرض جغرافیایی ۳۵:۲۸ واقع شده‌است. این شهرستان از شمال و شرق به شهرستان سوادکوه در استان مازندران، از جنوب و جنوب شرقی به شهرستان مهدیشهر در استان سمنان و از غرب به شهرستان دماوند محدود می‌گردد. ناهمواریهای فیروزکوه: این شهرستان بر روی بخشی از سلسله جبال البرز مرکزی قرار گرفته‌است و به همین خاطر دارای ناهمواریهای بسیاری است. قلل مرتفع‌ای همچون میشینه مرگ لزور (۴۰۷۶ متر) همچون دیواری این شهرستان را از مناطق شمالی کشور جدا می‌کند که در بین این قلل سرشاخه‌های حبله رود جاری است. سایر کوه‌های منطقه عبارتند از کوه پل در (۲۶۸۹) در شرق فیروزکوه، کوه نواس(۲۸۲۹) در جنوب شرق فیروزکوه، کوه تپه مراد (۳۲۱۹) در شمال غربی فیروزکوه

بخش‌ها

• بخش مرکزی
• بخش ارجمند

شهرها

• فیروزکوه
• ارجمند

دهستان‌ها

• دهستان پشتکوه
• دهستان حبلرود
• دهستان دوبلوک
• دهستان شهرآباد
• دهستان قزقانچای

از نظر ویژگی‌های آب و هوایی و اقلیمی، این شهرستان دارای زمستان سرد و تابستان معتدل و خنک می‌باشد. متوسط بارندگی سالانه سال ۱۳۸۰ در این ۲۳۰ میلی‌متر بوده و حداکثر بارندگی ۲۴ ساعته ۲/۴۰ و تعداد روزهای یخبندان ۱۷۴ روز می‌باشد.

این شهرستان با ۲۲۶۱ کیلومتر مربع مساحت، در حدود ۱۲ درصد از مساحت کل استان تهران را به خود اختصاص داده‌است و بدین لحاظ مقام چهارم را در بین شهرستان‌های استان داراست شهرستان فیروزکوه، طبق آخرین تقسیمات کشوری تا پایان سال ۱۳۷۹، دارای دو بخش (مرکزی و ارجمند) ۵ دهستان و ۱۰۹ آبادی بوده که از این تعداد، ۷۱ آبادی (۶۵/۱٪) دارای سکنه و بقیه خالی از سکنه می‌باشند. همچنین در سال ۱۳۸۵ بر اساس آخرین تقسیمات کشوری منطقه ارجمند به منطقه شهری تبدیل شده‌است و در حال حاضر این شهرستان ۲ نقطه شهری دارد ۱- شهر فیروزکوه ۲- شهر ارجمند بخش مرکزی شهرستان فیروزکوه با ۷۷ درصد سهم از کل این شهرستان، مقام نخست را از نظر مساحت داراست. بخش مرکزی، مناطق مرکزی و شرق شهرستان فیروزکوه شامل دهستان پشتکوه، دهستان شهرآباد، دهستان حبلرود و شهر فیروزکوه را در برمی گیرد و بخش ارجمند نیز ۲۳ درصد از مساحت کل شهرستان فیروزکوه را به خود اختصاص داده و مناطق حنوبی و غربی شهرستان شامل دهستان قزقانچای، دهستان دوبلوک و شهرارجمند را در برمی‌گیرد.

شرح----: شهرستان—استان—سهم شهرستان از استان (درصد)

مساحت (کیلومتر مربع)----: ۲۲۶۱---- ۱۸۹۰۹–۱۲٪

تعداد بخش----: ۲---- ۲۸---- ۷/۱٪

تعداد دهستان----: ۵---- ۷۲---- ۶/۹٪

تعداد آبادی‌های دارای سکنه----: ۷۱---- ۱۳۳۷--- ۵/۴٪

تعداد شهر----: ۲---- ۴۰---- ۵ ٪

تعداد شهرهای بالای ۵۰هزار نفر جمعیت: ۰---- ۱۲---- ۰ ٪

مردم فیروزکوه از قومیت طبری (مازندرانی) هستند و به گویش فیروزکوهی زبان مازندرانی[2][3] سخن می‌گویند. علاوه بر آن اقوامی از افراد ایل اصانلوی گرمسار و تیره‌های غندالی الیکایی و شاه حسینی الیکایی و کردها در این شهرستان سکنی گزیده‌اند. فیروزکوه از دیربازییلاق عشایر الیکایی بوده‌است.

نقشهٔ زبانی استان تهران ،رنگ سبز تیره زبان مازندرانی ، رنگ سبز روشن گویش های فارسی-مازندرانی(تجریشی، لواسانی و دماوندی) ، رنگ زرد زبان فارسی

مردم فیروزکوه به گویش فیروزکوهی[4] زبان مازندرانی صحبت می‌کنند.[5]

بر اساس اطلاعات سرشماری در سال ۱۳۸۵ جمعیت شهرستان فیروزکوه ۳۹۲۸۴ نفر بوده‌است که ۱۵۱۲۴نفر (۳۸/۵٪) ساکن مناطق روستایی و۲۴۱۶۰ نفر(۶۱/۵٪) ساکن منطقه شهری بوده‌اند کودکان زیر یکسال ۲/۱٪ از جمعیت شهرستان را به خود اختصاص داده‌اند و زنان ۱۰تا ۴۹ ساله ۱۷٪ از جمعیت را از آن خود نموده‌اند همچنین سالمندان ۱۵٪ از جمعیت را تشکیل می‌دهند که ۷۱٪ از جمعیت سالمند این شهرستان در روستاها به‌سر می‌برند. تعداد مدارس شهرستان در کلیه مقاطع ۷۰مدرسه می‌باشد که دانش آموزان مشغول به تحصیل حدود ۱۹٪ جمعیت را به خود اختصاص داده‌است. اساس محور اقتصادی شهرستان فعالیت‌های باغداری و دامپروری می‌باشد. فیروزکوه با داشتن ۵۹۲۲۰ هکتار اراضی زیر کشت ۲۱/۱درصد از اراضی زیر کشت استان را دارا بوده‌است از این میزان اراضی ۸۱ درصد به کشت محصولات سالانه و ۱۹ درصد ما بقی به تولیدات محصولات باغی اختصاص داشته‌است، که از این میان گندم و جو به عنوان مهم‌ترین محصولات کشاورزی و سیب، قیسی و گردو نیز از مهم‌ترین محصولات باغی این شهرستان بحساب می‌آید. در بخش دامپروری علی‌رغم وجود استعدادهای بالقوه فراوان شهرستان تا به حال قادر به استفاده بهینه از این موهبت خدادادی نبوده‌است بخش دامپروری شهرستان تنها توان تولید ۱۵۳۰۰تن شیر یعنی دو درصد شیر تولیدی استان و ۹۴۸۰۰ تن کود (۷/۴ درصد تولید استان) را داشته‌است در بخش صنعت و معدن از وضعیت مناسبتری برخوردار می‌باشد وجود معادن شن و ماسه، سنگ‌های لاشه ساختمانی، آهک سیلیس و کائولن و کارخانه سیمان و شهرک صنعتی در این منطقه باعث رونق اقتصادی در این بخش گردیده‌است که ۳۴۴۶ کارگر و ۵ بهداشتیار کار در این کارخانه‌ها و کارگاه‌ها مشغول به کار می‌باشند شبکه بهداشت و درمان فیروزکوه دارای ۴ مرکز بهداشتی درمانی روستایی، ۱ مرکز بهداشتی درمانی شهری روستایی، ۱ پایگاه شهری ضمیمه، ۱۸ خانه بهداشت فعال و ۱ خانه بهداشت غیرفعال، ۲ واحد تسهیلات زایمانی، ۱ مرکز آموزش بهورزی می‌باشد

شهرستان فیروزکوه به دلیل موقعیت خاص همواره مورد توجه اقوام و گروه‌های انسانی بوده، به همین جهت شاهد آثار زیادی در نقاط مختلف آن هستیم که از آن جمله می‌توان به، ۳۵ امامزاده و بقعه، ۲۸ قلعه، یک خانه تاریخی ،۷ گورستان و زیارتگاه، ۱۸ محوطه باستانی تاریخی و اسلامی ،۳ غار و دژ طبیعی، ۲ پل تاریخی، یک مسجد تاریخی، ۸ کاروانسرا ،۱۸ برج آرامگاهی و … اشاره کرد. فیروزکوه شهری قدیمی است که برخی آن را با حوادث مرتبط با دماوند هم چون افسانه فریدون و ضحاک مرتبط می‌دانند. یکی از نوشته‌های معتبر دربارهٔ تاریخ این شهر به نوشته محمدبن جریر طبری (۳۱۰–۲۲۶ ه‍.ق) در کتاب «تاریخ الرسل و الملوک» بازمی‌گردد. در این نوشته طبری می‌نویسد:

فیروز پسر یزدگرد، پسر بهرام بود و پادشاهی وی پس از آن بود که برادر و سه تن از خاندان خویش را کشت. گویند در ملک وی هفت سال پیاپی قحطی شد و در آن دوران سخت، رعیت را چنان راه برد که هیچ‌کس از گرسنگی نمرد مگر یکی و او به خداوند نالید که رحمت خویش از او و رعیت او دریغ ندارد و باران ببارد و خدای اجابت کرد ولایت مانند پیش پرآب شد و درختان جان گرفت. فیروز بگفت تا به ری شهری بسازند و آن را فیروز نام کرد و مابین گرگان و دربند نیز شهری بساختند و آن را فیروز نام کردند و…

شهر فیروزکوه همان شهری است که طبری احداث آن را به فیروز ساسانی در ری نسبت داده‌است. به دلیل همین قدمت فیروزکوه از شهرهایی است که تپه‌های باستانی زیادی دارد. نام قدیمی فیروزکوه دیمه بوده‌است؛ که به معنی طبیعت خودرو است.

شهرستان فیروزکوه به دلیل شرایط توپو گرافی و آب و هوایی یکی از مناطق بکر استان است و از زیستگاه‌های مهم حیات وحش و شکارگاه‌های استان به‌شمار می‌آیدو انواع وحوش و مناطق طبیعی، چراگاه‌ها و چمنزارهای وسیع از توانمندی‌های ویژه استان استو منطقه شکار ممنوعه کاوه ده با ۱۷۴۰۰۰ هکتار وسعت دارای پوشش گیاهی متنوع و غنی است که انواع وحوش و از جمله قوچ و میش، کل و بز، آهو و گراز، پلنگ، روباه، خرس، خرگوش، انواع پرندگان و خزندگان را در خود جای داده‌است که به صورت گله‌های بزرگ در منطقه زندگی می‌کنند.

منطقه شکار ممنوع گاوده:

این منطقه با مساحت ۴۰۰ هزار هکتار در شرق شهرستان فیروزکوه قرار گرفته‌است، و در آن انواع حیات وحش از جمله پستانداران، پرندگان و خزندگان می‌توان دید. پوشش گیاهی عمده آن شامل گونه‌های گیاهی ارس، پسته وحشی، بادام وحشی، بید، گردو، زرشک، باریجه، آویشن، شقایق، کاکوتی، گلپر کلاه میر حسن، آتریپلکس، زنبق وحشی و انواع گندمیان است. گونه‌های غالب جانوری این زیستگاه عبارتند از:
قوچ و میش، کل و بز، آهو، پلنگ، کراز، گرگ، روباه، شغال، کاراکل، گربه وحشی، جغد، جوجه تیغی، کبک، تیهور، سارکپه، دلیچه، دال، پرندگان شکاری، افعی دماوندی، افعی شاخدار، گرزه مار، افعی اره‌ای، لاک‌پشت مهمیزدار، بزمچه و آگاما در محدوده‌های شکار ممنوع و پناهگاه حیات وحش داخل آن اقدامات حمایتی به عمل می‌آید. تا مجموعه حیات وحش با توجه به حداقل فضای مناسب، برای فراهم شدن امکانات زیستی و زاد و ولد طبیعی بتوانند در این مناطق از خطرات انسانی و غیرطبیعی در امان باشند.

مهمترین رود جاری در سطح شهرستان حبله رود می‌باشد که سرشاخه اصلی آن عبارتند از: گورسفید، نمرود، دلیچای، ساواشی، هویر، قزقانچای، لازم به توضیح است متوسط آبدهی این رود در محل ایستگاه سیمین دشت ۲/۶ متر مکعب در ثانیه‌است که حجم کل جریان به ۹/۱۹۷ میلیون متر مکعب در سال می‌رسد. علیرغم وجود منابع غنی از جمله ۸/۹۴۶۶۸ هزار متر مکعب تخلیه سالانه چشمه سارها در شهرستان (۴/۲۵ درصد استان) متأسفانه به دلیل عدم وجود تأسیسات مهار آب و روش‌های علمی انتقال و مصرف آب در بخش کشاورزی، استفاده بهینه از این منابع به عمل نمی‌آید و بخش زیادی از آن به خصوص در فصول پائیز و زمستان هرز می‌رود.

منظره‌ای از تنگه واشی از نقاط دیدنی فیروزکوه

فیروزکوه دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی می‌باشد که به خاطر برودت و سردی هوا، بیشتر در فصل‌های گرم سال، مردم تهران و شهرهای اطراف فیروزکوه برای تفریح و بازدید از آثار تاریخی، به این منطقه سفر می‌کنند. به عنوان نمونه می‌توان از تنگه واشی که دارای نقش برجسته‌ای بجا مانده از دورهٔ قاجار است، نام برد. همچنین این شهرستان دارای کاروانسراها، قلعه‌های قدیمی، گورستان‌های کهن و بالاخره امامزاده‌های متعدد نام برد.

تنگه واشی مکانی با جاذبه‌های گردشگری است که در حدود ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان فیروزکوه قرار گرفته و با داشتن آب و هوای مناسب در تابستان‌ها، میزبان جمعیت کثیری از مسافران و گردشگران می‌باشد. شاید یکی از جذابترین بخش‌های سفر به تنگه واشی حرکت در رودخانه‌ای است که در بین یک دره سنگی قرار دارد. با توجه به نزدیکی تنگه واشی به شهر تهران، امکان مسافرت یک روزه به این منطقه وجود دارد و به‌خصوص در تابستان هزاران نفر از ساکنین استان تهران و دیگر استان‌های اطراف به این منطقه مسافرت می‌کنند. در سال‌های اخیر، بسیاری از موسسه‌های توریستی، اقدام به برگزاری تورهای گوناگونی در این منطقه نموده‌اند که همین امر باعث افزایش شهرت و معروفیت این منطقه شده‌است.

جغرافیای تنگه واشی

تنگه واشی به طول حدود ۳۰۰ متر و با دیواره‌های صخره‌ای بلند به ارتفاع حدود ۱۰۰ متر محل عبور رودخانه‌ای است که از کوه‌های واشی سر چشمه می‌گیرد و از میان دشت می‌گذرد. در فصل تابستان که آب به کمترین میزان خود می‌رسد، عمق آن به حدی است که در برخی نقاط تا زیر زانوی شما را خیس نماید. یکی از مهم‌ترین جذابیت‌های این تنگه، همین عبور کل مسیر از میان آب است. برای رفتن به تنگه واشی در کیلومتری ۲ جاده فیروزکوه-تهران، پس از ورود به یک جاده فرعی و طی حدود ۹ کیلومتر روستای جلیزجند نمایان می‌گردد. این روستا در حاشیه یک دشت سرسبز با مزارع گندم و سیب زمینی و باغات مختلف بنا شده‌است. بعد از عبور از روستا و طی حدود ۴ کیلومتر در جاده‌ای که میان دشت و در کنار جوی‌های پر از آب زلال، احداث شده، محل پیاده‌روی تنگه ساوشی شروع می‌شود. بعد از عبور از تنگه اول و گذر از دشتی زیبا، تنگه دوم قرار گرفته که حدود ۲ کیلومتر با تنگه اولی فاصله دارد. این تنگه هم مانند تنگه اول چشم‌نواز است و از دیواره‌های سنگی آن در نقاط مختلف چشمه‌های آب زلال و خنک به سمت پایین روان است. در انتهای این تنگه نیز هیاهوی ریزش آب آبشاری زیبا مسافران را به خود می‌خواند تا در زیر آبشار و در هوای گرم تابستانه تنی به آب بزنند. در تنگه واشی گیاه کمیاب باریچه که مصارف مهم صنعتی و دارویی دارد می‌روید.

آثار باستانی تنگه واشی

تنگه واشی علاوه بر طبیعت زیبا، دارای آثار باستانی نیز می‌باشد. یکی از سه کتبیه معروف دوره قاجار در این تنگه واقع شده‌است. دو کتبیه دیگر در چشمه علی شهر ری و تونل وانا در جاده هراز واقع شده‌اند. به جز کتیبه شکل شاه در وانا که نقش ناصر الدین شاه و ملازمانش است، دو کتیبه دیگر به دستور فتحعلی شاه قاجار حکاکی شده‌اند. کتیبه واقع در تنگه واشی دارای ابعاد شش در هفت متر است که وقایع زمان فتحعلی شاه دور تا دور کتیبه روایت شده‌است. بزرگ‌ترین نقش برجسته این کتیبه‌ها، نقش شکارگاه با تصویر اسب، نیزه و شکارهایش است که در اطراف آن می‌توان عباس میرزا، علی قلی میرزا و علی نقی میرزا پسران فتحعلی شاه و همچنین نوادگانش را در حال شکار دید. این کتیبه که حدوداً ۱۸۵ ساله‌است به گونه‌ای در دل کوه حک شده که از بارش باران و تابش آفتاب در امان بوده‌است اما صنعت گردشگری به آن آسیب وارد نموده‌است.

غار بورنیک در ۱۳۵ کیلومتری شرق تهران و فاصله ۲۳ کیلومتری جنوب غربی شهر فیروزکوه در فاصلهٔ ۶ کیلومتری از روستای زیبای هرانده و در ارتفاعات پرنشیب و فراز کوهستانی به نام «بورنی» یا «بورنیک» واقع شده‌است. راه دسترسی به این غار از طریق جاده دماوند – فیروزکوه قبل از تونل نمرود، به سمت روستای هرانده تغییر مسیر داده و پس از عبور از روستای هرانده در کنار رودخانه حبله رود و در ارتفاعت آن به غار بورنیک ختم می‌شود.

وجه تسمیه غار بورنیک برحسب اظهار نظر اهالی روستا، گروهی نام غار "پورنیک" و دسته‌های دیگر به آن "بورنیک " می‌گویند. پور به گفته اهالی و لهجه محلی به معنای گودال است و نیک پسوند آن است که بر روی هم به معنای گودال نیک یا چاله نیک می‌باشد و شاید پشینیان به عنوان دخمه یا گودالی که عمیق و ژرف است با ترکیب واژه نیک که در اینجا به معنای خوب و بزرگ را می‌دهد بر آن اطلاق کرده باشندو گروه دیگر آن را بورنیک می‌گویند که از دو کلمه بور و نیک تشکیل یافته‌است و بور در لهجه محلی تغییر یافته کلمه "بار" است که این کلمه نیز ضمن ترکیب با واژه نیک به معنای محل امن و جایگاه نیک، مصطلح گردیده‌است. البته "بار" در اصل و اساس به معنای ساحل و جای امن هم به کار می‌رود و نام رودبار می‌تواند معنی ساحل یا کنار رود داشته باشد. در هر صورت بورنیک یا بارنیک به معنی محل امن خوب می‌باشد؛ و این نام با توجه به محل قرارگیری غار به خوبی انتخاب شده‌است و از گذشته‌های بسیار دور و شاید از عصر غارنشینی و دوران شکار در ایران، اینجا محل امنی برای زندگی کردن و پناه گرفتن، مورد توجه اقوام پیش از تاریخ در این ناحیه بوده‌است به ویژه که دهانه اصلی و عمیق غار در نقطه‌ای در فرا سوی رودخانه قرار دارد.

مشخصات غار: طبق اندازه‌گیری‌های به عمل آمده، دهانه غار ۱۵*۱۰ متر و ارتفاع آن ۶ متر می‌باشد و از سطح دریا ۱۹۵۰ متر ارتفاع دارد. دهانه یا اشکفت ورودی وسیع و پس از آن ایوانی با طاق بلند نمایان می‌شود که در منتهی‌الیه سمت چپ آن راه سنگلاخ ورود به دهلیز اولیه غار واقع شده بود که در سال ۱۳۸۰ به همت فرمانداری فیروزکوه راه ورودی به غار به صورت پلکانی به‌طور مناسبی بهسازی شده‌است. مجموعه غار بورنیک از سه تالار عظیم شکل گرفته‌است که بر فراز هر کدام از تالارها، طاق دیسها جلب نظر می‌کند. در روی سقف این طاق دیسها گسل یا شکافهای عمیق دیده می‌شود که حکایت از کهنگی و دیرینگی دارند و سال‌های مدیدی از عمر این شکافها سپری شده‌است. دیوارهای درون غار پوشیده از چکنده‌های گل کلمی، نخودی، سفید رنگ و صورتی است؛ و زیبایی خاصی به غار بخشیده‌است. نورپردازی بر روی آن‌ها جلوه‌های ویژه‌ای را در درون غار ایجاد خواهد کرد. غار بورنیک از سه تالار تشکیل شده‌است: تالار نخست یا تالار بیرونی: کف این تالار شیب دار بوده و به استناد بقایای موجود بیشتر به صورت سنگچین مفروش شده‌است. این تالار بزرگ دارای ابعاد ۵۰*۴۰ متر و ارتفاع ۸ متر است. در منهی الیه این تالار دو فرو رفتگی بلند و ایوانی شکل وجود دارد که هر یک از آن‌ها نسبت به یکدیگر ۲ متر اختلاف ارتفاع دارند. بقایای موجود در این تالار نشانگر قدمت و پیشینه غار است، در واقع محل سکونت اقوام و انسانهای غارنشین در این بخش می‌باشد. با توجه به وجود قطعات سفالینه شکسته شده و پراکنده در سطح این تالار نشانه‌های بارزی از زیستن انسان‌ها در ادوار پیش از تاریخ را می‌توان در این بخش جستجو نمود. تالار دوم یا تالار اصلی (مرکزی): این تالار محوطه‌ای است به ابعاد ۶۰*۳۰ متر و ارتفاع ۲۰ الی ۲۵ متر که با سطحی شیب دار و شیب تند به سمت پائین کشیده شده‌است. تالار سوم: حدود ۱۲ متر ارتفاع داشته و فرم آن مستطیل شکل، به ابعاد ۵۵*۲۰ متر می‌باشد. از ابتدا تا انتهای این تالار شیب تند سنگلاخی و لغزنده‌ای وجود دارد که تمامی سطح کف آن را در بر می‌گیردو منتهی‌الیه این شیب تند و لغزنده نیز دهلیزی به طول ۸ متر است که به محوطه‌ای سخت‌گذر و پرتگاهی متصل می‌شود. عمق این پرتگاه نزدیک به ۲۰ متر است

چشمه آب معدنی خمده در فاصله ۱۵ کیلومتری جاده تهران، فیروزکوه و در مسیر رودخانه حبله رود و در نزدیکی روستای خمده واقع شده‌است. فاصله این چشمه تا جاده فیروزکوه – زرین دشت ۵ کیلومتر است. آب این چشمه برای درمان بیماری‌های مفاصل و استخوان، بیماری‌های پوستی (جوش- زخم و …) و زردی کاربر دارد. فصل استفاده از این آب بهار و تابستان است.

قلعه لاجورد در شهرستان فیروزکوه، بخش مرکزی، روستای سرانزا واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۴۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

یکی از مهم‌ترین رودهای استان تهران است و از شعبات متعدد شور و شیرین تشکیل یافته‌است. این رود دشت گرمسار را مشروب نموده و پس از آن وارد دشت کویر می‌شود.

در این شهرستان اولین کارخانه صنعتی توسط شرکت تأمین ماسه ریخته‌گری (سهامی عام) درسال۱۳۵۱هجری شمسی باهدف تأمین نیاز صنعت ریخته‌گری کشور تأسیس شد وتا کنون به کار خود ادامه می‌دهد. این کارخانه دارای۲۰۰نفر نیروی مشغول به کاراست که بیش از۱۷۰نفر آنها بومی هستند. درراستای ایجاد اشتغال بیش ازپیش این شرکت اقدام به فراهم نمودن زیرساختهای ایجاد دو کارخانه دیگر نموده که رشد صنعت شهرستان را نیز در پی خواهد شد. درسالهای گذشته توسعه غیراصولی و خلاف مقررات مهندسی شهرسازی باعث توسعه شهر و در نتیجه همجواری آن با کارخانه ماسه گردیده که جابجایی کارخانه رابرای آسایش شهروندان فیروز کوهی می‌طلبد. صنعت شیشه سازی رواج دارد و کارخانه‌های شیشه سازی زیادی در آن مشغول به کارند. همچنین به تازگی کارخانهٔ سیمان فیروزکوه با ظرفیت تولید بالا در این شهرستان راه‌اندازی شده‌است؛

جاده فیروزکوه به سمت تهران

فیروزکوه دارای معادن سنگ می‌باشد.

به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب و آب و هوای مساعد، و همچنین وجود رودخانه‌ها و منابع آب شیرین در این شهرستان، باغداری رواج زیادی دارد. از محصولات کشاورزی فیروزکوه می‌توان به گندم، جو، بنشن، تره بار، زرد آلو، سیب، گیلاس، گلابی، گردو، انگور و آلبالو اشاره کرد.

دامداری در فیروزکوه به دو شکل مدرن و سنتی وجود دارد. در این شهرستان واحدهای مرغداری هم مشغول به کارند که مرغ و تخم مرغ تولیدی آن‌ها عموماً به مصرف داخلی می‌رسد.

پرورش آبزیان: در زمینه پرورش آبزیان ۱۰ استخر پرورش ماهی با تولید ۱۸۶ تن در سال بیش از ۲۵٪ تولید ماهیان سردابی استان را به خود اختصاص می‌دهد. ضمناً ایجاد اولین مجتمع شیلاتی کشور در این شهرستان در زمینی به وسعت ۲۰ هکتار توسط اداره کل شیلات استان در دست مطالعه‌است که به زودی عملیات اجرایی آن آغاز خواهد شد. مجتمع مذکور در ۴۰ مزرعه پرورش ماهی قزل آلا به صورت مداربسته با تولید سالانه ۴۰۰۰ تن و اشتغال زایی حدود ۴۰۰ نفر، در کاهش میزان بیکاری در شهرستان تأثیر قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت. شایان ذکر است دمای مناسب آب در شهرستان فیروزکوه (۱۴ درجه سانتیگراد) مناسبترین دما برای پرورش آبزیان است

• دانشگاه پیام نور فیروزکوه
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه

• وبگاه فرمانداری فیروزکوه
• اطلاعات هواشناسی مربوط به ایستگاه سینوپتیک هواشناسی فیروزکوه واقع در سایت ادارهٔ کل هواشناسی استان تهران
• سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی