تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰
وقایع ۳۰ و ۳۱ خرداد تظاهرات و درگیری‌های خیابانی بود که همزمان با طرح عدم کفایت سیاسی ابوالحسن بنی‌صدر رئیس‌جمهور وقت، در مجلس شورای اسلامی روی داد و توسط سازمان مجاهدین خلق سازماندهی شده بود.[3] از چند روز پیش از ۳۰ خرداد، اسدالله لاجوردی دستور بازداشت مسعود رجوی و موسی خیابانی را صادر کرده بود؛ ولی نیروهای امنیتی نتوانسته بودند مخفیگاه وی را شناسایی کنند و وی همچنان رهبری مجاهدین و میلیشیاهای تحت امر را بر عهده داشت و با دادن بیانیه‌هایی اعلام موضع می‌کرد.[4] در همان روز نیز این سازمان با انتشار بیانیه‌ای ورود به فاز مبارزه مسلحانه با حکومت جمهوری اسلامی ایران را اعلام کرد.[5] این تظاهرات در شهرهای مختلف کشور نظیر تهران، اصفهان، ارومیه، شیراز، اراک، اهواز، بندرعباس و … به راه افتاد. درگیری‌های تهران اغلب در نقاط مرکزی شهر از جمله خیابان انقلاب، میدان فردوسی، میدان منیریه، خیابان طالقانی، خیابان ولی‌عصر و … روی داد.[2] حکومت نیز با اعلام آیت‌الله خمینی و دیگر روحانیون حامی او به سرعت عکس‌العمل نشان داد.[6]
| تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ | |
|---|---|
 | |
| جایگاه |  ایران: تهران، اصفهان، ارومیه، شیراز، اراک، اهواز و بندرعباس و … |
| تاریخ | ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ ساعت ۱۶ |
| گونه | تظاهرات، تخریب و درگیری‌های خیابانی |
| سلاح‌ها | سلاح گرم و سلاح سرد |
| کشته‌شدگان | ۱۶ نفر در تهران[1] (ادعای اکبر هاشمی رفسنجانی) ۳۰ نفر در تهران[2] (ادعای صدای آمریکا) |
| زخمی‌ها | ۱۵۶ نفر در تهران[1] (ادعای اکبر هاشمی رفسنجانی) ۲۰۰ نفر در تهران[2] (ادعای صدای آمریکا) |
اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس وقت مجلس شورای اسلامی، در خاطرات خود آشوب‌های روز ۳۰ خرداد را اینگونه بازگو می‌کند:[7]
گروهک‌های مجاهدین خلق و پیکار و رنجبران و اقلیت فدایی و… تدارک وسیعی برای ایجاد آشوب و جلوگیری از کار مجلس دیده بودند و به نحوی اعلان مبارزه مسلحانه کرده‌اند. از ساعت چهار بعد از ظهر به خیابان‌ها ریختند و تخریب و قتل و غارت و آشوب را در تهران و بسیاری از شهرستان‌ها آغاز کردند. کم‌کم نیروهای سپاه و کمیته‌ها و حزب‌اللهی‌ها به مقابله برخاستند. من در مجلس بودم. صدای تیراندازی از چندین نقطه شهر به گوش می‌رسید. خبر از جراحت و شهادت عده‌ای نیز می‌رسید… نزدیک غروب آقای زواره‌ای، مسئول ستاد امنیت آمد و نوار ضبط شده از ارتباطات تلفنی مرکز فرماندهی مجاهدین خلق با رابط‌های آشوب خیابانی را آورد که برنامه وسیع تخریب و آشوب آنها را مشخص می‌کرد. اوایل شب آشوبگران شکست خوردند و متفرق شدند، بدون اینکه کار مهمی از پیش ببرند، به جز تخریب چند ماشین و مرگ و جرح چند نفر از طرفین.
در این ایام تعدادی از افرادی که از روز ۲۵ خرداد همان سال تا زمان خروج وی از کشور، با مخفی کردن وی، او را از احتمال دستگیر شدن مصون نگه‌داشته بودند، دستگیر شدند. برخی از این افراد اعدام، برخی زندانی و برخی (از جمله، داریوش فروهر) در سال‌های بعد، به قتل رسیدند.[3]
جستارهای وابسته
- بمب‌گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی
- رویدادهای ۱۴ اسفند ۱۳۵۹
- نشریه مجاهد
منابع
- خاطرات روز یکشنبه ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ وبگاه رسمی هاشمی رفسنجانی
- مهلکه ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ خبرگزاری آفتاب
- گفتگو با مهران مصطفوی: «برخی از کارکنان دفتر بنی‌صدر هم اعدام شدند» رادیوزمانه
- گام به گام تا فاجعه؛ محاسبه هر دو طرف اشتباه بود بی‌بی‌سی فارسی
- وقایع مهم در زمان ۶ رئیس‌جمهور تابناک
- Radical Islam: Iranian Mojahedin بایگانی‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine, by Ervand Abrahamian, Page 219, Publisher: I B Tauris & Co Ltd (December 31, 1989), ISBN 10: ۱۸۵۰۴۳۰۷۷۲, ISBN 13: ۹۷۸–۱۸۵۰۴۳۰۷۷۳
- خرداد ۱۳۶۰ به روایت هاشمی رفسنجانی بی‌بی‌سی فارسی
پیوند به بیرون
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ موجود است. |
