عباس واعظ طبسی

عباس واعظ طبسی 《۳ تیر ۱۳۱۴ در مشهد – ۱۴ اسفند ۱۳۹۴ در مشهد》 مجتهد شیعه، تولیت آستان قدس رضوی از سال ۱۳۵۹ شمسی،[1] نماینده ولی فقیه در خراسان، مدیر عالی حوزه علمیه خراسان، عضو مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام بود.[2]

عباس واعظ طبسی
رخ‌نگاره‌ای از واعظ طبسی، ۱۳۹۴
نماینده مجلس خبرگان رهبری
دوره‌های ۱، ۲، ۳ و ۴
مشغول به کار
۱ اسفند ۱۳۸۵ – ۱۴ اسفند ۱۳۹۴
حوزه انتخاباتیاستان خراسان رضوی
مشغول به کار
۴ اسفند ۱۳۷۷ – ۳۰ بهمن ۱۳۸۵
حوزه انتخاباتیاستان خراسان
مشغول به کار
۲ اسفند ۱۳۶۹ – ۳ اسفند ۱۳۷۷
حوزه انتخاباتیاستان خراسان
مشغول به کار
۲۴ مرداد ۱۳۶۲ – ۱ اسفند ۱۳۶۹
حوزه انتخاباتیاستان خراسان
عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
دوره‌های ۳، ۴، ۵ و ۶
مشغول به کار
۲۷ اسفند ۱۳۷۰ – ۱۴ اسفند ۱۳۹۴
گمارندهسید علی خامنه‌ای
رئیساکبر هاشمی رفسنجانی
تولیت آستان قدس رضوی
مشغول به کار
۲۵ بهمن ۱۳۵۷ – ۱۴ اسفند ۱۳۹۴
گمارندهسید روح‌الله خمینی
پس ازسید محمدصادق امیرعزیزی
پیش ازسید ابراهیم رئیسی
اطلاعات شخصی
زاده
عباس واعظ طبسی

۳ تیر ۱۳۱۴
مشهد، استان خراسان،
شاهنشاهی ایران
درگذشته۱۴ اسفند ۱۳۹۴ شمسی (۸۰ سال)
آرامگاهحرم علی بن موسی الرضا
دیناسلام، شیعه

غلامرضا واعظ طبسی از روحانی‌ها و مبلغ‌های سرشناس شهر مشهد بود. او هم‌زمان عهده‌دار چند مسئولیت در استان خراسان بود؛ نماینده ولی فقیه، عضو مجلس خبرگان رهبری و ریاست حوزه علمیه خراسان بخشی از مسئولیت‌های او بود. او بیش از آن‌که به عنوان نماینده ولی فقیه یا عضو مجلس خبرگان رهبری شناخته شود، با آستان قدس رضوی و فعالیت‌های اقتصادی آن شناخته می‌شد.[3] عباس واعظ طبسی به پشتوانه درآمد حاصل از نذورات زائرین و وقف کنندگان آستان قدس رضوی و امان‌نامه خمینی مبنی بر معافیت مالیاتی آستان قدس،[4] با ایجاد یک تشکیلات نظارتی منسجم اقتصادی این سازمان را به یکی از پر نفوذترین سازمان‌های جمهوری اسلامی تبدیل کرده‌است که آستان قدس رضوی علاوه بر ایجاد تسهیلات فراوان برای زائران علی بن موسی الرضا مدیریت بزرگترین هلدینگ اقتصادی شرق کشور[5] را برعهده داشت.[6] پس از او سید ابراهیم رئیسی به این مقام رسید.

زندگی شخصی

تولد

عباس واعظ طبسی، در ۳ تیر ۱۳۱۴ در مشهد و در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، غلامرضا واعظ طبسی از روحانیون تأثیرگذار زمان خود به‌شمار می‌آمد. عباس واعظ طبسی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه به تحصیل در علوم حوزوی علاقه‌مند شد و در سن ۱۶ سالگی با حضور در حوزه علمیه مشهد دروس مقدمات، سطح و خارج را در محضر استادان این حوزه گذراند. آشنایی وی با سید مجتبی نواب صفوی در سال ۱۳۳۰، باعث به وجود آمدن روحیه‌ای قوی برای مبارزه با دودمان پهلوی شد. دیدار او با سید علی خامنه‌ای و سید مجتبی نواب صفوی موجب شد تا برای مبارزه علیه رژیم با هم یک گروه را تشکیل دهند و از آن پس مبارزه علنی عباس واعظ طبسی با دودمان پهلوی آغاز شد.

خانواده

پدر واعظ طبسی، غلامرضا واعظ طبسی از مبلغان مشهد بود. طبسی، در یک سالگی پدرش را از دست داد و دوران کودکی را با سرپرستی مادر پشت سر گذاشت.[7] مصطفی واعظ طبسی پسر سوم عباس واعظ طبسی[8] و رئیس دفتر تولیت آستان قدس رضوی تا زمان درگذشت پدرش بود.[9][10][11]

استادان

عباس واعظ طبسی از محضر افرادی همچون محمدتقی ادیب نیشابوری، مدرس یزدی، هاشم قزوینی، میرزا جواد آقا تهرانی، میلانی و میرزا حسین فقیه سبزواری[12][13] برخوردار گردید و فلسفه، فقه، اصول، کلام و سایر علوم اسلامی را نزد آنان با موفقیت آموخت.[14]

سید حسین طباطبایی بروجردی واعظ طبسی را طلبه‌ای خوش فکر و به عنوان زبان حوزه‌های علمیه دانسته و با تقدیر و مهرورزی از ایشان نام می‌بردند.[15]

وی به عنوان جایگاه عالی‌رتبه‌ترین مقام رسمی حوزه علمیه مشهد توانست شورای عالی حوزه علمیه خراسان را تشکیل دهد و حوزه علمیه این شهر را که ضلع سومی برای حوزه‌های علمیه قم و اصفهان محسوب می‌شود، به‌طور جدی گسترش دهد.[16]

فعالیت‌های انقلابی

عباس واعظ طبسی به همراه علی خامنه‌ای و هاشمی نژاد روحانیونی بودند که هسته مرکزی فعالیت‌های انقلابی در مشهد با محوریت حرم علی بن موسی الرضا را مدیریت می‌کردند.[17] وی شدیداً تحت تأثیر نواب صفوی بود و در طول سالهای ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۴ در سخنرانیهای خود به مخالفت با رژیم پهلوی برخاست و سرانجام در سال ۱۳۳۴ مجدداً ممنوع‌المنبر شد و این منع تا هنگام سقوط رژیم پهلوی ادامه یافت.[14]

عباس واعظ طبسی اولین بار در سال ۱۳۴۱ دستگیر و راهی زندان ساواک شد. چند بار قبل از این هم دستگیر شد اما منجر به زندانی نشد.[18]

عباس واعظ طبسی در سال ۱۳۴۳ به همراه سید حسن میردامادی نجف‌آبادی (از منسوبین علی خامنه‌ای)، سید محمود مجتهدی برادر آقای سیدعلی سیستانی مرجع تقلید و مدرس یزدی نزد روح‌الله خمینی رفت و در جلسه‌ای با حضور خیل کثیری از مردم سخنرانی در خصوص اتفاقات ۱۵ خرداد کرد. خمینی تحت تأثیر صحبتهای او به گریه افتاد و پس از آن دوباره در راه‌آهن قم دستگیر و به زندان قزل قلعه منتقل شد.[18] در این دیدار روح‌الله خمینی در مورد ایشان گفت:

” من به شما از دو حیث ارادت دارم، بخاطر خودتان و به خاطر مرحوم والدتان، چه بسیار افرادی غیرمسلمان بودند که تحت تأثیر منطق و کلام مؤثر و پرجاذبه او به اسلام مشرف شدند و در کشورهای عربی موقعیت ویژه‌ای داشت.[15] “

عباس واعظ طبسی اولین بار در سال ۱۳۴۴ محمدجواد باهنر را در مراسمی که برای سخنرانی در رفسنجان دعوت شده بود ملاقات کرد. قبل از سخنرانی جلسه‌ای با باهنر داشت و موضوعات قابل طرح در سخنرانی را با یکدیگر مرور کردند. پس از سخنرانی به وی اعلام شد که ممنوع‌المنبر است. باهنر چند بار پس از انقلاب به مشهد آمد و از دانشگاه علوم اسلامی رضوی بازدید کرد و قرار بود در این دانشگاه به واعظ طبسی کمک کند که کشته شد.[19]

سمت‌ها

عباس واعظ طبسی سمت‌های زیر را در جمهوری اسلامی ایران دارد:

تولیت آستان قدس رضوی
عباس واعظ طبسی و نخست‌وزیر وقت میرحسین موسوی در حرم امام رضا؛ ۱ اردیبهشت ۱۳۶۶

۲۵ بهمن‌ماه ۱۳۵۷، توسط روح‌الله خمینی سرپرستی آستان قدس رضوی به واعظ طبسی محول شد.[20] دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۵۹، وی حکم تولیت آستان قدس رضوی را از روح‌الله خمینی دریافت کرد.[7]

حکم تولیت آستان قدس رضوی

حکم انتصاب به تولیت استان قدس رضوی به شرح ذیل است:

” بسم الله الرحمن الرحیم

جناب آقای مستطاب حجت‌الاسلام جناب آقای عباس واعظ طبسی دامت افاضاته نظر به سابقه‌ای که جنابعالی در اداره امور آستان مقدس حضرت ثامن الائمه صلوات ا… و سلامه علیه و علی آبائه الطاهرین دارید و اعتمادی که دراین‌باره به جنابعالی می‌باشد به سمت تولیت آن آستانه مقدسه منصوب می‌شوید تا با کمال جدیت و به‌طور دقیق از متعلقات آنجا خصوصاً کتابخانه و خزینه و محتویات ضریح مقدس و موقوفات و سایر متعلقات آن آستان مقدس محافظت کامل را بفرمایید و از حیف‌ومیل و ضیاع اموال جلوگیری نمایید و حضرات خدام محترم با جنابعالی در این امر لازم تشریک مساعی خواهند نمود و آنچه لازم به تذکر است این مطلب می‌باشد که هیچ‌یک از نهادهای جمهوری اسلامی مانند جهاد سازندگی و همچنین وزارت ارشاد ملی یا اشخاص عادی حق دخالت در موقوفات و سایر متعلقات آستان قدس را ندارد. از خدای تعالی موفقیت را در انجام وظایف الهی مسئلت دارم.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته_۱۸ جمادی‌الاولی ۱۴۰۰_۱۵ فروردین ماه ۱۳۵۹ / روح ا… الموسوی الخمینی[21]

 “

توسعه فضاهای زیارتی حرم امام رضا

در طول دوران مدیریت واعظ طبسی بر آستان قدس رضوی فضاهای عبادی و زیارتی حرم امام رضا چندین برابر شد.[22]

گسترش حرم امام رضا

افزایش تصاعدی زائران، عدم گنجایش فضاهای باز و سرپوشیده حوزه حرم و رواق‌ها، عدم سهولت زیارت و آمد و رفت انبوه زائران و …، واعظ طبسی به عنوان تولیت آستان قدس رضوی را واداشت به راه‌هایی فکر کند که ضمن در نظر گرفتن مسائل اجتماعی، فرهنگی زیارتی و خدماتی، بهترین و آرام‌ترین فضاهای لازم برای زیارت و نیایش زائران فراهم شود. روند احداث فضاهای زیارتی، فرهنگی و خدماتی به‌سرعت افزایش یافت، به‌گونه‌ای که طی سال‌های اخیر، حجم عملیات اجرایی بالغ بر پنج برابر بناهای قبل از پیروزی انقلاب اسلامی است. زیربنای اماکن در طول ۱۲ قرن، حدود ۱۲ هکتار بود، در صورتی که از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون به ۹۰ هکتار رسیده‌است. احداث بناهای سرپوشیده و فضاهای باز جدید، همراه با توسعه و ترمیم بناهای گذشته، از رویکردهای اصلی این ساخت و سازها بوده، ضمن این‌که آستان قدس رضوی در این سال‌ها از توسعه فضاهای فرهنگی هم غافل نمانده‌است. با احتساب تلاش‌های اخیر، از آغاز پیدایش حرم تاکنون، ۲۶ بنای سرپوشیده به نام رواق، ۹ فضای باز به نام صحن و ۴ مدخل ورودی به نام بست در اطراف مضجع شریف رضوی ساخته شده‌است.[22]

حفاظت و صیانت از موقوفات

واعظ طبسی از همان ابتدای شروع کار در پست سرپرستی و سپس تولیت آستان قدس رضوی مهمترین وظیفه آستان قدس رضوی را حفاظت و صیانت از موقوفات امام رضا اعلام کرد؛[23] در همین زمینه ایشان مورد تقدیر آیت‌الله خمینی قرار گرفت.[24]

طبسی در مقام تولیت آستان قدس رضوی، ۱۳۹۲

ایجاد بزرگترین هلدینگ اقتصادی شرق کشور

عباس واعظ طبسی با ایجاد یک تشکیلات نظارتی منسجم اقتصادی که برخی آن را مدیریت موفق اسلامی نامیده‌اند[25] در طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، به پشتوانه درآمد حاصل از نذورات زائرین و وقف کنندگان آستان قدس رضوی، این سازمان را به یکی از موفق‌ترین سازمانهای جمهوری اسلامی در کسب درآمد تبدیل کرد. هم‌اکنون آستان قدس رضوی علاوه بر ایجاد تسهیلات فراوان برای زائران حرم علی بن موسی الرضا، مدیریت بزرگترین هلدینگ اقتصادی شرق کشور[5] را برعهده دارد.[26] البته سیستم شفافی در رابطه با سرمایه و میزان درآمد این سازمان بزرگ اقتصادی و نحوه هزینه کردن این درآمد و اخذ مالیات وجود ندارد.

موقوفات

عباس واعظ طبسی در تاریخ ۵ جمادی‌الثانی ۱۴۲۴ قمری برابر با سیزدهم مرداد ماه ۱۳۸۲ خورشیدی یک باب کتابخانه و حسینیه امام رضا، واقع در کوچه ناظر مشهد مقدس را که مشتمل بر چندین بلوک بوده را تجمیع و به صورت یک باب ساختمان حسینیه و کتابخانه که دارای دو سالن در طبقات زیرین و همکف و ۵ دستگاه واحد مسکونی در ۳ طبقه احداث گردیده‌است. جهت تعظیم و ترویج شعائر مذهبی و تقویت مبانی دینی، به ویژه برگزاری مجالس تبلیغی و ترویجی در ماه رمضان و محرم و صفر و مناسبت‌های اعیاد و موالید و وفیات پیامبر اسلام، فاطمه دختر پیامبر اسلام و امامان شیعیان وقف آستان قدس رضوی کرد. طبق وصیت ایشان، متولی کتابخانه و حسینیه امام رضا باید از نسل او بشرط معمم بودن باشد.[27]

دارایی‌ها

مؤسسه ایران فوکس با تخمین زدن ثروت آستان قدس رضوی در حدود ۷۷۰ میلیون دلار این سازمان را که تحت مدیریت واعظ طبسی اداره می‌شد، به عنوان ششمین سازمان ثروتمند ایران به حساب می‌آورد.[28] منابع داخلی اشاره‌ای به میزان دارایی‌های واعظ طبسی نکرده‌اند. آستان قدس رضوی وی را به عنوان یکی از مهم‌ترین واقفان بعد از انقلاب اسلامی پس از سید علی خامنه‌ای معرفی کرده بود.[27]

اتهام فساد مالی

عباس پالیزدار طی سخنرانی‌هایی در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۷ در دانشگاه بوعلی همدان و ۷ خرداد همان سال در دانشکده حقوق دانشگاه شیراز، عباس واعظ طبسی و دستکم ۵۰ تن از مقامات ارشد و روحانیان با نفوذ جمهوری اسلامی را با ذکر نام به «فساد اقتصادی»، «رانت خواری» و در برخی موارد به «فساد اخلاقی» متهم کرد.[29][30]

جایگاه سیاسی
واعظ طبسی در طی سال‌ها رابطه‌ای صمیمی با همشهری‌اش سید علی خامنه‌ای داشت

عباس واعظ طبسی یکی از حامیان مهم خامنه‌ای و از دوستان نزدیک وی و از طرفداران نظریهٔ ولایت مطلقهٔ فقیه بود. قدرت و نفوذ عباس واعظ طبسی از استاندار‌های رسمی خراسان (رضوی، شمالی و جنوبی) نیز بیشتر بود. پس از درگذشت او مناصب و پست‌های او بین ۱۳ نفر تقسیم شد: ۷ نفر به جای مدیر عالی حوزه علمیه خراسان

۳ نفر به جای نماینده ولی فقیه در استان‌های خراسان

۱ نفر تولیت آستان قدس

۱ نفر عضو مجمع تشخیص مصلحت

۱ نفر عضو مجلس خبرگان[31]

درگذشت

او روز جمعه ۷ اسفند ۱۳۹۴ پس از شرکت در انتخابات، دچار عارضه مغزی و وقفه تنفسی شد و به اورژانس بیمارستان امام رضا مشهد انتقال داده شد. سرانجام پس از یک هفته فرورفتن در کمای عمیق، در ساعت ۲ بامداد روز جمعه چهاردهم اسفند ۱۳۹۴ در سن ۸۰ سالگی درگذشت. در پی درگذشت او، سه روز عزای عمومی در خراسان اعلام شد و ادارات و مدارس مشهد شنبه ۱۵ اسفند ۱۳۹۴ تعطیل شد. مراسم تشییع جنازه و خاکسپاری او ساعت ۹ صبح، شنبه ۱۵ اسفند ۱۳۹۴ برگزار شد. سید علی خامنه‌ای بر پیکر وی نماز خواند و سران سه قوه در این مراسم حضور داشتند. او در رواق توحیدخانه در حرم امام هشتم شیعیان به خاک سپرده شد.

مراسم تشییع واعظ طبسی
سران کشور در حال خواندن نماز میت به امامت سید علی خامنه‌ای بر پیکر واعظ طبسی

جستارهای وابسته

پانویس
  1. «حکم انتصاب آقای عباس واعظ طبسی به سمت تولیت آستان قدس رضوی». سایت جامع امام خمینی.
  2. «حکم تاریخی امام خمینی (ره) دربارهٔ تولیت آستان قدس رضوی». آستان نیوز. دریافت‌شده در {{جا:تاریخ}}. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  3. «امپراتوری واعظ طبسی در آستان قدس و امان‌نامه رهبری».
  4. «حکم به نخست‌وزیر (معافیت مالیاتی آستان قدس رضوی و موسسات وابسته)». سایت جامع امام خمینی.
  5. بزرگترین هلدینگ کشاورزی شرق کشور متعلق به آستان قدس رضوی است، خبرگزاری ایرنا
  6. Hoover digest, Issues 1-2، ۱۲۱.
  7. زندگینامه عباس واعظ طبسی بایگانی‌شده در ۳۱ مه ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine، وب سیات شخصیت نگار
  8. «احتمال پیوستن ایرنا به نهاد ریاست جمهوری». عصرایران. ۱۰ مرداد ۱۳۸۶.
  9. بهروز صمدبیگی (۲۴ مرداد ۱۳۹۱). «"گفتم حاج‌آقا دوست دارم پولدار بشم"». روزآنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اوت ۲۰۱۲.
  10. «سکوت مسئولان آستان قدس دربارهٔ بودجه میلیاردی فیلم یک هنرپیشه جوان». خبرگزاری فارس. ۲۴/۰۵/۹۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  11. توضیح آستان قدس درباره "سحر ریحانی ربطی به ما ندارد"، وب سایت خبری الف.
  12. شبکه اجتهاد
  13. مرکز بررسی اسناد تاریخی
  14. رزومه آیت‌الله واعظ طبسی بایگانی‌شده در ۱۸ مه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine، وب سایت مجمع تشخیص مصلحت نظام
  15. زندگی‌نامه آیت‌الله عباس واعظ طبسی، پایگاه اطلاع‌رسانی آستان قدس رضوی
  16. فتحی, علی اشرف (March 4, 2016). "والی فقیه". مباحثات. Retrieved March 5, 2016.
  17. مروری بر خاطرات انقلاب اسلامی در اسناد مرکز اسناد آستان قدس رضوی بایگانی‌شده در ۱۸ مه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine، وب سایت مرکز اسناد آستان قدس رضوی
  18. گفت و شنودی صمیمی با آیةا... واعظ طبسی- پاییز ۱۳۸۵/آقای هاشمی‌نژاد مرتب می‌آمدند و آقا هم معمولاً شرکت می‌کردند بایگانی‌شده در ۲۹ مارس ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله واعظ طبسی
  19. پاسداران اسلام/آشنایی با زندگی شخصیت‌های اسلامی معاصر بایگانی‌شده در ۲۴ مارس ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله واعظ طبسی
  20. «حکم سرپرستی آستان قدس رضوی به آقای عباس واعظ طبسی». سایت جامع امام خمینی.
  21. «حکم انتصاب آقای عباس واعظ طبسی به سمت تولیت آستان قدس رضوی». سایت جامع امام خمینی.
  22. تاریخچه ساخت حرم مطهر امام رضا بایگانی‌شده در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine، پایگاه تخصصی گردشگری ایران
  23. کارنامه آستان قدس رضوی پس از انقلاب در نگاه نمایندگان مجلس؛جهش چشمگیر خدمات آستان قدس مرهون مدیریت مدبرانه است/توسعه حرم امام رضا(ع) از شاخص‌ترین فعالیت هاست، خبرگزاری مجلس شورای اسلامی
  24. «نامه به آقای عباس واعظ طبسی (حفظ اموال و موقوفات آستان قدس رضوی)». سایت جامع امام خمینی.
  26. Hoover digest, Issues 1-2، ۱۲۱.
  27. موقوفات آستان قدس رضوی پس از انقلاب اسلامی، پایگاه اطلاع‌رسانی آستان قدس رضوی
  28. «Exclusive: Irans rulers amass fortunes through sleaze». Iran Focus. 02 February 2006. دریافت‌شده در ۲۱ مرداد ۱۳۹۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  29. «سخنرانی جنجالی؛ «سران نظام در فساد اقتصادی دست دارند»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۱۶.
  30. «BBCPersian.com | ایران | واکنش تلویحی امامی کاشانی به سخنان پالیزدار». www.bbc.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۱۶.
  31. Bohandy, Nader and E Thaler, “Factor 3: Khamenei's Personal Network”, The Next Supreme Leader: Succession in the Islamic Repulic of Iran.

منابع
  • Hoover digest, Issues 1-2. Hoover Institution on War, Revolution, and Peace. ۲۰۰۴.
  • Energy and the Iranian economy: hearing. DIANE Publishing. 2006. ISBN 9781422320945.
  • Bohandy, S R; Nader, Alireza; E Thaler, David (2011). The Next Supreme Leader:. Rand Corporation. ISBN 9780833051349.
  • E. Fernandez Jilberto, Alex; Hogenboom, Barbara (2007). Big Business and Economic Development. Taylor & Francis. ISBN 9780415412681.

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به عباس واعظ طبسی در ویکی‌گفتاورد موجود است.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ عباس واعظ طبسی موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.