نقض حقوق نویسندگان و شاعران توسط جمهوری اسلامی ایران

حقوق شمار قابل توجّهی از نویسندگان و سرایندگان توسط نظام جمهوری اسلامی ایران، نقض شده‌است که از سوی برخی از رسانه‌های خبری و سازمان‌های پشتیبان حقوق بشر، گزارش شده‌است و در این مقاله، بخش‌هایی از آن گزارش‌ها آمده‌است.

پیشینهٔ نقض حقوق نویسندگان و شاعران

در نظام جمهوری اسلامی ایران، حقوق انسانی نویسندگان و شاعران به ویژه دگراندیش و منتقد، مانند حقوق گروه‌های معترض دیگر، همچون: روشنفکران، هنرمندان، روزنامه‌نگاران، دانشجویان، آموزگاران، کارگران، اقلیت‌های قومی و دینی،[1] وکیلان، فعالان حقوق بشر و زنان…، نقض می‌شود.[2]

حکومت جمهوری اسلامی، شیوه‌های گوناگونی را برای واداشتن روزنامه‌نگاران و نویسندگان به سکوت و حذف صدای آنان از جامعه به کار برده‌است؛ از سانسور و توقیف رسانه و کتاب و قطع درآمد اقتصادی گرفته تا حبس و شکنجه و تبعید و کشتار؛ چه از راه ترور در بیرون از زندان و چه از راه صورت اعدام در زندان.[3]

در سال‌های اخیر (دههٔ ۹۰) نیز موجی از سرکوب نویسندگان و شاعران (به همراه سرکوب هنرمندان…) آغاز شده‌است.[4]

نقض حقوق نویسندگان و شاعران

اعدام و ترور

«آیندگان بدانند که در سرزمین بلاخیز ایران هم، بودند مردمی که [در برابر دیکتاتوری حکومت جمهوری اسلامی] دلیرانه از جان خود گذشتند و مردانه به استقبال مرگ رفتند». (علی‌اکبر سعیدی سیرجانی پیش از کشته شدن)[5]

«
»

احضار، بازداشت، زندان و شکنجه

  • محمدرضا عالی‌پیام (متخلص ب «هالو»)؛ شاعر، نویسنده، بازیگر و طنزپرداز به دلیل سرودن اشعار انتقادی بر ضد جمهوری اسلامی، بارها بازداشت شده‌است.[9]
  • نازنین محمدنژاد؛ نویسنده، شاعر و دانشجو و زندانی عقیدتی که فقط به دلیل نوشته‌های انتقادی‌اش در زمینهٔ حقوق بشر در ایران، از جمله، دربارهٔ حقوق زنان و حقوق کارگران، در پی یورش مأموران سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بازداشت و زندانی شد.[10][11]
  • ترانه محمدی؛ شاعری جوان که توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی، ربوده شده و تهدید به بریده شدن زبانش شد.[12]
  • تورج امینی؛ تاریخ‌نگار پیرو دین بهائیت، به دلیل نوشتن و انتشار کتاب‌های انتقادی تاریخی، دفاع از بهائیت و به اتهام تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی، به یک سال حبس و دو سال تبعید، محکوم شد. نام‌های برخی از آثار وی این است: اسناد بهائیان ایران (۵ جلدی)، اسنادی از زرتشتیان معاصر ایران، ستاخیز پنهان: بازگشایی نسبت آیین‌های بابی و بهائی با جریان روشنفکری ایران، تعامل اقلیت‌های مذهبی و انقلاب مشروطیت ایران.[13][14]
  • سهیل عربی؛ نویسنده و زندانی عقیدتی، به اتهام توهین به مقدسات اسلامی، نخست به اعدام و سپس به سال‌ها حبس، محکوم شد.[15][16][17]
  • امید اقدمی؛ شاعر و فعال حقوق کودکان، پس از یورش مأموران وزارت اطلاعات به خانه اش و توهین به اهالی خانه و ضبط وسایل شخصی و کتاب‌ها و لپتاپش او را بازداشت نموده و به جایی نامعلوم منتقل کردند.[18]
  • مریم ابرهیم‌وند؛ نویسنده، کارگردان و تهیه‌کنندهٔ سینما، توسط جمهوری اسلامی، به زندان، محکوم شده‌است.[19]
  • آرزو مصطفایی؛ شاعر و نویسندهٔ نوجوان کُرد توسط وزارت اطلاعات بازداشت شد.[20]
  • حسین جنتی؛ شاعری که به ۶ ماه حبس تعزیری، محکوم گردید.[21]
  • مهدی سلیمی؛ نویسنده، پژوهشگر و مترجم آثار فلسفی و نیز یکی دیگر از اعضای کانون نویسندگان ایران، توسط وزارت اطلاعات بازداشت شد.[22]
  • بر پایهٔ گزارش برخی از سازمان‌های حقوق بشری، روزبه گیلاسیان و الهه سروش‌نیا، دو نویسندهٔ ایرانی، در گرگان، بازداشت شدند. گیلاسیان دانش‌آموختهٔ رشتهٔ فلسفه و نویسنده کتاب «فلسفه در خیابان» است.[23]
  • کیومرث مرزبان؛ نویسنده و طنزپردازی است که به حکم دادگاه انقلاب، به اتهام‌هایی همچون: توهین به سید روح‌الله خمینی و سید علی خامنه‌ای، توهین به مسئولان و مقدسات و نیز ارتباط با دولت‌های متخاصم به ۲۳ سال و سه ماه زندان، محکوم شد.[24]
  • مصطفی عزیزی، فیلم‌نامه‌نویس و تهیه‌کننده فیلم که به اتهام توهین به سید علی خامنه‌ای و سید روح‌الله خمینی و نیز تبلیغ بر ضد نظام جمهوری اسلامی، محاکمه و به ۸ سال حبس تعزیری، محکوم شد که پیش از آن نیز ۴۰ روز، در سلول انفرادی در بند ۲ الف زندان سپاه پاسداران زندانی بود.[25][26]
  • حسین باقری؛ شاعری که چند بار، بازداشت و زندانی شد.[27]
  • بکتاش آبتین؛ عضو هیئت دبیران کانون نویسندگان ایران، شاعر و مستندساز، به همراه دو نویسندهٔ دیگر این کانون، بازداشت و زندانی شد.[28]

وی به ۶ سال حبس[29] و نیز کار اجباری، محکوم شد. او در اعتراض به وضعیت دشوارش در زندان، اعتصاب غذا کرد.[30]

یکی از حکم‌های وی، ۱۵ سال زندان، سه سال تبعید، و سه سال ممنوعیت خروج از کشور (به دلیل امضای بیانیه ۱۴ فعال سیاسی و درخواست استعفا دادن خامنه‌ای از رهبری) است.[37][38]
وی در به اعتراض به وضعیت خود و زندانی شدن فرزندش (علی نوری‌زاد)، خودکشی ناموفق و اعتصاب غذا و دارو کرده‌است.

فعالیت‌ها و اعتراضات نویسندگان و شاعران

«آنچه این نویسندگان [رضا خندان مهابادی، بکتاش آبتین و کیوان باژن] کرده‌اند، مخالفت با سانسور و دفاع از آزادی بیان، بی‌هیچ حصر و استثنا برای همگان بوده‌است. به بند کشیدن این نویسندگان آزادی‌خواه، به‌ویژه در شرایط اوج‌گیری شیوع ویروس کرونا، ادامهٔ همان روند قتل‌های سیاسی زنجیره‌ای نویسندگان و آزادی‌خواهان به منظور خفه کردن هر گونه صدای اعتراض به ستم و مخالفت با سرکوب است». (بخشی از بیانیه ۱٫۳۰۰ تن از نویسندگان و هنرمندان و کنشگران مدنی)[45]

«
»
  • همچنین بیش از ۱٫۳۰۰ نویسنده و هنرمند و کنشگر مدنی در بیانیه‌ای خواستار آزادی سه عضو کانون نویسندگان ایران یعنی رضا خندان مهابادی، بکتاش آبتین و کیوان باژن از زندان شدند.[46]
  • بیش از ۲۰۰ نویسنده و هنرمند، در بیانیه‌ای، خواستار آزادی «بکتاش آبتین»، نویسنده، شاعر و مستندساز زندانی شدند که به ویروس کرونا دچار شده‌است.[47]
  • در ۵ فروردین ۱۴۰۰، ۷۰۰ تن از نویسندگان و شاعران و سینماگران و هنرمندان…، در بیانیه‌ای، رویکرد تبعیض‌آمیز قوه قضاییه در دادن مرخصی به زندانیان عقیدتی و سیاسی (به ویژه با دچار شدن برخی از زندانیان به دورهٔ کرونا ویروس) انتقاد کردند و خواستار توقف احضار و بازجویی و حبس نویسندگان و منتقدان شدند.[48]
  • شماری از نویسندگان به همراه برخی از هنرمندان و روشنفکران ایرانی به کشتار مردم در اعتراضات سراسری ۱۳۸۸، واکنش انتقادی نشان دادند.[49]
  • ۴۰ تن از دانشگاهیان و پژوهشگران عرصهٔ ایران‌شناسی، از جمله: یرواند آبراهامیان، عباس امانت، محمدعلی همایون کاتوزیان، علی میرسپاسی، تورج اتابکی، محمد توکلی طرقی، علی اکبر مهدی، عباس میلانی، ژانت آفاری و نیره توحیدی با امضای بیانیه‌ای، به بازداشت تورج امینی، اعتراض کردند.[50][51]
  • شمار قابل توجهی از نویسندگان، هنرمندان، استادان دانشگاه و نیز کنشگران مدنی و سیاسی به نقض حقوق بشر، سرکوب و اعدام توسط جمهوری اسلامی، اعتراض کردند.[52]

برخی از نویسندگان و شاعران مخالف جمهوری اسلامی

نام‌های برخی از هنرمندان سرشناس مخالف با حکومت جمهوری اسلامی (به ترتیب حروف الفبا)، چنین است:

جستارهای وابسته

منابع

  1. «نقض حقوق بشر؛ گزارش چهار فعال ایرانی به مقامات آلمان». دویچه وله فارسی آلمان.
  2. «گزارش حقوق بشر ایران در سال ۲۰۱۸». usembassy.
  3. ««قتلگاهی» به نام جمهوری اسلامی». radiofarda.
  4. «سایه بازداشت، زندان و شلاق بر سر گروهی از هنرمندان ایرانی». بی‌بی‌سی فارسی.
  5. «علی اکبر سعیدی سیرجانی». iranrights.
  6. «علی اکبر سعیدی سیرجانی». iranrights.
  7. «ایران وایر». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ دسامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۳ دسامبر ۲۰۲۰.
  8. «ترور سنت اسلام است؛ ارسلان رضایی، منتقد اسلام و رژیم ایران توسط سپاه در ترکیه ترور شد». asranarshism.
  9. ««هالو»، محمدرضا عالی پیام، برای آذربایجان شعر گفت و دستگیر شد». hoghughebashar.
  10. «عفو بین‌الملل خواستار آزادی نازنین محمدنژاد، نویسنده و شاعر زندانی در ایران شد». voanews.
  11. «عفو بین‌الملل خواستار آزادی نازنین محمدنژاد، نویسنده و شاعر زندانی در ایران شد». radiofarhang.
  12. «مریوان/ بازداشت دختر شاعر از سوی نیروهای اطلاعات». basnews.
  13. «اعتراض‌های جهانی به زندانی شدن تورج امینی، تاریخ‌نگار بهائی». zeitoons.
  14. «نویسنده بهایی به دلیل انتشار کتاب، زندانی شد». independentpersian.
  15. «حکم اعدام سهیل عربی به اتهام توهین به مقدسات «تأیید شده‌است»». رادیو فردا. ۴ آذر ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۸-۰۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۷.
  16. «گفتگو با همسر سهیل عربی؛ وبلاگ‌نویس ایرانی که به اعدام محکوم شده‌است». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۶ نوامبر ۲۰۱۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۸-۰۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۷.
  17. «تایید حکم اعدام سهیل عربی، فعال فیس بوکی "به دلیل توهین به پیامبر"». دویچه وله. ۲۵ نوامبر ۲۰۱۴. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۷ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۷.
  18. «بی‌خبری از امید اقدمی، شاعر و فعال حقوق کودک تبریزی پس از حمله وزارت اطلاعات به خانه‌اش». persian.iranhumanrights.
  19. «گزارش کانون نویسندگان ایران از یک هفته سرکوب(۱۶–۲۳ آبان)». akhbar-rooz.
  20. «مریوان/ بازداشت دختر شاعر از سوی نیروهای اطلاعات». basnews.
  21. «گزارش ماهانه؛ نگاهی اجمالی به وضعیت حقوق بشر در تیرماه ۹۸». hranews.
  22. «بازداشت ۲ عضو کانون نویسندگان ایران توسط نیروهای امنیتی در تهران و اهر». humanrightsinir.
  23. «سایه بازداشت، زندان و شلاق بر سر گروهی از هنرمندان ایرانی». بی‌بی‌سی فارسی.
  24. «بازداشت و احکام سنگین علیه فعالان مدنی؛ جوان‌هایی که قرار است در زندان پیر شوند». دویچه وله.
  25. «تداوم اعدام، صدور حکم سنگسار، سرکوب منتقدان و نقض حقوق شهروندی در ایران». timesofisrael.
  26. «مصطفی عزیزی، نویسنده و تهیه‌کننده در زندان اوین است». خبرگزاری هرانا. ۸ فروردین ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۸ مارس ۲۰۱۵.
  27. «گزارش نقض حقوق هنرمندان در بهمن ماه ۱۳۹۶». azadegy.
  28. «بیش از ۲۰۰ نویسنده و هنرمند خواستار آزادی بکتاش آبتین شدند». iranwire.
  29. «گزارش نقض حقوق بشر در ایران هفته سوم فروردین ماه ۱۴۰۰». 7rooze7e.
  30. «تبعید زندانیان سیاسی، عادی شدن رفتار غیرقانونی». radiozamaneh.
  31. «گزارش کانون نویسندگان ایران از آزادی بیان در هفته ای که گذشت». kampain.
  32. «امین مرادی چهارمین عضو کانون نویسندگان ایران دستگیر و زندانی شد». صدای فرانسه.
  33. «عفو بین‌الملل بار دیگر خواستار آزادی زندانیان سیاسی از زندان‌های ایران شد». voanews.
  34. «سایه بازداشت، زندان و شلاق بر سر گروهی از هنرمندان ایرانی». بی‌بی‌سی فارسی.
  35. «ادامه فشار بر هنرمندان؛ ۱۸ سال زندان برای دو موسیقی‌دان و یک فیلم‌ساز در دادگاهی به مدت ۱۵ دقیقه». کمپین حقوق بشر.
  36. «سایه بازداشت، زندان و شلاق بر سر گروهی از هنرمندان ایرانی». بی‌بی‌سی فارسی.
  37. «محکومیت تعدادی از درخواست‌کنندگان استعفای رهبر ایران و حامیانشان به مجموعاً ۷۲ سال زندان». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۴.
  38. «محکومیت ۸ تن از نویسندگان نامه درخواست «استعفای خامنه‌ای» به ۷۲ سال زندان». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۴.
  39. «گزارش ماهانه نقض حقوق بشر در ایران: اجرای دست‌کم ۳۰ حکم اعدام و محکومیت ۲۸ فعال مدنی به حبس و شلاق». payameirani.
  40. «امین مرادی چهارمین عضو کانون نویسندگان ایران دستگیر و زندانی شد». صدای فرانسه.
  41. «گزارش کانون نویسندگان ایران از آزادی بیان در هفته ای که گذشت». kampain.
  42. «نقض سیستماتیک حقوق بشر در درون و بیرون زندان‌ها و نبود آزادی و عدالت، همچنان در ایران بیداد می‌کند!». payaam.
  43. «رحیم غلامی، نویسنده ترک به دادگاه انقلاب اردبیل احضار و تفهیم اتهام شد». farsi.iranbriefing.
  44. «بازداشت ۲ عضو کانون نویسندگان ایران توسط نیروهای امنیتی در تهران و اهر». humanrightsinir.
  45. «بیانیه بیش از ۱۳۰۰ نویسنده، هنرمند و کنشگر مدنی ایران برای آزادی سه عضو کانون نویسندگان». دویچه وله آلمان.
  46. «بیانیه بیش از ۱۳۰۰ نویسنده، هنرمند و کنشگر مدنی ایران برای آزادی سه عضو کانون نویسندگان». دویچه وله آلمان.
  47. «بیش از ۲۰۰ نویسنده و هنرمند خواستار آزادی بکتاش آبتین شدند». iranwire.
  48. «۷۰۰ هنرمند ایران در بیانیه‌ای خواستار آزادی زندانیان سیاسی شدند». aznews.
  49. «صدای متفاوت هنرمندان و نویسندگان در اعتراض‌های اخیر ایران». دویچه وله.
  50. «اعتراض‌های جهانی به زندانی شدن تورج امینی، تاریخ‌نگار بهائی». zeitoons.
  51. «اعتراض ده‌ها چهره دانشگاهی به بازداشت و حبس تورج امینی، تاریخ‌نگار بهائی». iraniannews.
  52. «برای پشتیبانی و شرکت در تظاهرات اعتراضی پاریس به نقض حقوق بشر، سرکوب و اعدام در ایران اعتراض کنیم». asre-nou.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.