نقض حقوق دانشجویان توسط جمهوری اسلامی ایران

جنبش دانشجویی ایران،[1] مانند جنبش‌ها و گروه‌های کارگران، زنان، نویسندگان و روزنامه‌نگاران…، از جایگاه مهمی در جامعه ایران، برخوردار است؛[2] با این حال، در نظام جمهوری اسلامی ایران، حقوق انسانی دانشجویانِ[3] به ویژه دگراندیش و منتقد، مانند حقوق گروه‌های معترض دیگر، همچون: نویسندگان، شاعران، روشنفکران، هنرمندان، روزنامه‌نگاران، آموزگاران، کارگران، اقلیت‌های قومی و دینی،[4] وکیلان، فعالان حقوق بشر و زنان…، نقض می‌شود.[5]

روند سرکوب جنبش دانشجویی ایران در دهه ۹۰، از دهه ۸۰، شدیدتر بوده‌است.[6]

حکومت جمهوری اسلامی در راستای اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها، از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۲، به اخراج و سرکوب حتی خونین دانشگاهیان ایران پرداخت که در پی آن، دانشگاه‌های سراسر کشور تا چند سال، تعطیل شدند و دانشجویان و استادان (دگراندیش، چپ (کمونیست)، بهائی... و هوادار حکومت پهلوی)، از دانشگاه‌ها اخراج شدند. در این رخداد، سه تن از دانشجویان، کشته شده و صدها تن نیز زخمی گشتند.[7]

در پی سرکوب[8][9] اعتراضات دانشجویان در کوی دانشگاه از ۱۸ تا ۲۳ تیر ۱۳۷۸، ۷ دانشجو، کشته یا ناپدید شدند.[10][11] و بیش از ۴۰۰ دانشجو نیز زخمی شدند.[12]

در اعتراضات سراسری سال ۱۳۸۸ (تا ۱۳۹۰)، شمار قابل توجهی از دانشجویان معترض به همراه مدافعان حقوق بشر، روزنامه‌نگاران، زنان و کارگران…، سرکوب، بازداشت، زخمی و کشته شدند.[13]

• در نظام جمهوری اسلامی ایران، هیچ از بهائیان، حق تحصیل در دانشگاه، محرومند.[24] دیوان عدالت اداری تأکید کرده که بهائیان در ایران، حق تحصیل در دانشگاه را ندارند.[25]
• افزون بر بهائیان، دین‌گرایان غیر کتابی دیگر و نیز انسانهای دین‌ناباور (فرادینی) نیز از جهت قانونی، حق تحصیل در دانشگاه را ندارند.[26]

• در پی حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸–۲۳ تیر ۱۳۷۸)، ۷ تن[27][28] از دانشجویان، از جمله: عزت‌الله ابراهیم‌نژاد، فرشته علیزاده،[29][30][31] و تامی حامی‌فر[32][33] کشته شدند.
• در پی اعتراضات سال ۱۳۸۸، شماری از دانشجویان، همچون: فاطمه براتی، کسری شرفی، مبینا احترامی، کامبیز شعاعی و محسن ایمانی…، کشته شدند.[34][35]
• همچنین در جریان حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸–۲۳ تیر ۱۳۷۸)، سعید زینالی به دست مأموران امنیتی، ربوده و برای همیشه، ناپدید شد.[36][37]

مأموران امنیتی در برابر پافشاری پدر و مادر سعید زینالی برای آگاهی از وضعیت فرزندشان گفتند که چرا دنبال دو پاره استخوان می‌گردید؟![38]

• بهاره هدایت، مهدیه گلرو و مجید توکلی، سه تن از ده‌ها دانشجوی زندانی اعتراضات سراسری سال ۱۳۸۸ هستند.[39]
• در سال ۱۳۸۸، بهرام واحدی، سورنا هاشمی، آرش رایجی، پیام شکیبا و محمدحسن جنیدی از دانشجویان دانشگاه زنجان، هر یک به یک سال زندان، محکوم شدند.[13]
• در سال ۱۳۸۸ خورشیدی، دانشجویان متحصن دانشگاه بابل، به هنگام ورود به دانشگاه، مورد ضرب و شتم قرار گرفتند.[13]
• در سال ۱۳۸۸، ایمان صدیقی و محسن برزگر و نیما نحوی، هر یک به ۱۰ ماه حبس تعزیری و ۵ سال محرومیت از تحصیل در دانشگاه نوشیروانی بابل، محکوم شدند.[13]
• نازنین محمدنژاد؛ دانشجو، نویسنده، شاعر و زندانی عقیدتی که فقط به دلیل نوشته‌های انتقادی‌اش در زمینهٔ حقوق بشر در ایران، از جمله، دربارهٔ حقوق زنان و حقوق کارگران، در پی یورش مأموران سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بازداشت و زندانی شد.[40][41]
• در سال ۱۳۸۸، عبدالله نژاد، وکیل دادگستری و دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق به ۲۸ ماه حبس محکوم شد.[13]
• در سال ۱۳۸۸، سهراب کریمی، دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جنوب تهران به پرداخت دو میلیون و یک صد هزار تومان جزای نقدی بدل از ۲ سال زندان و ۷۴ ضربه شلاق محکوم شد.[13]
• در سال ۱۳۸۸، سید مسعود علوی، دانشجوی دانشگاه آزاد ارومیه به دو ترم تعلیق توسط دانشگاه و دویست هزار تومان جزای نقدی و سی ضربه شلاق محکوم شد.[13]
• در سال ۱۳۸۸، معصومه (ایران) منصوری، دانشجوی علوم کامپیوتر دانشگاه امیرکبیر به ۱۰ سال زندان و تبعید به زندان قزل حصار، محکوم شد.[13]
• احسان منصوری، به اتهام انتشار کاریکاتور موهن در یکی از نشریات دانشجویی، به دو سال حبس، محکوم شد.[42]
• در سال ۱۳۸۸، محمد صیادی، دبیر سیاسی پیشین انجمن اسلامی دانشجویان همدان، در دادگاه تجدید نظر، به ۲ سال حبس تعذیری، محکوم شد.[13]
• در سال ۱۳۸۸، علی‌رضا فیروزی، دانشجوی دانشگاه زنجان، به یک سال و چهار ماه زندان، محکوم شد.[13]
• در سال ۱۳۸۸، وریا مروتی، دانشجوی دانشگاه پیام نور بیجار، از سوی دادگاه تجدید نظر استان کردستان، به یک سال زندان، محکوم شد.[13]
• در سال ۱۳۸۸، کاوه رضایی، عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشگاه بوعلی همدان به ۱۸ ماه حبس تعزیری، محکوم شد.[13]
• در سال ۱۳۸۸، علی کانطوری به ۳۲ ماه حبس، محکوم شد.[13]
• در سال ۱۳۸۸، محمد اسماعیل‌زاده، دانشجوی دانشگاه پیام نور بابل و وبلاگ‌نویس، به ۹۱ روز حبس تعزیری و نیز به اتهام اقدام علیه امنیت ملی و حضور در تجمعات، به ۱۰ ماه حبس تعلیقی، محکوم شد.[13]
• در سال ۱۳۸۸، احسان منصوری، دانشجوی دانشگاه امیر کبیر که مدت زیادی را در زندان گذراند، از دانشگاه اخراج شد. او در زمان برگزاری امتحانات، ممنوعِ ورود شد.[13]
• در سال ۱۳۸۸، هدایت غزالی و صباح نصری، دو دانشجوی کُرد که پس از تحمل یک سال و نیم حبس، از زندان آزاد شدند، از ادامه تحصیل، بازماندند.[13]
• نرمیان مصطفوی یکی از دانشجویانی است در سال ۱۳۸۸، در زندان بود.[13]

• در سال ۱۳۸۶ خورشیدی، به گفته جامعه جهانی بهائی، دانشجویان بهائی از دانشگاه‌های ایران، اخراج شدند.[43]
• در سال ۲۰۱۷ میلادی، ده‌ها تن از دانشجویان، از حق تحصیل در دانشگاه، محروم شدند.[44]
• در سال ۱۳۸۸، مهدیه گلرو، از تحصیل در دانشگاه طباطبایی، محروم شده و به دادگاه انقلاب احضار شد.[13]
• در سال ۱۳۸۸، سیاوش سلیمی‌نژاد و علی‌تقی پور، هر یک به ۱۰ ماه حبس تعلیقی و ۵ سال محرومیت از تحصیل در این دانشگاه، محکوم شدند.[13]
• لیلا صحت و علی قلی‌زاده، بهزاد جدی، ابراهیم شهبازی و شهرام شوقی از تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد، محروم شدند.[13]
• در سال ۱۳۸۸، مجید توکلی و احمد قصابان، برای ادامه تحصیل با مشکل، روبه‌رو شدند.[13]
• در سال ۱۳۸۸، سیامن غیاثی، دانشجوی علوم پایه دانشگاه رازی کرمانشاه، با حکم کمیته انضباطی، اخراج شد.[13]
• در پی اعتراضات سراسری سال ۱۳۸۸، بهاره هدایت، مهدی عرب‌شاهی، میلاد اسدی، فرید هاشمی و امین نظری، سعید فیض‌الله‌زاده، مجید دری، تحصیل دانشگاه، محروم شدند.[13]
• در سال ۱۳۸۸، محمد پورعبدالله، دانشجوی مهندسی شیمی دانشگاه تهران، در زندان قزل حصار، در حال گذران حبس است.[13]

• در سال ۱۳۸۸ خورشیدی، چند نشریه دانشجویی به نام‌های «گلاوژ»، «هفت نون»، «روزنه» و «گچ پژ»، تا یک سال، توقیف شدند.[13]

• اعتراضات دانشجویی از ۱۸ تا ۲۳ تیر ۱۳۷۸؛
• اعتراضات دانشجویی در ۲۵ خرداد ۱۳۸۸؛
• در ۱۶ آذر ۱۳۹۸، گروهی از دانشجویان، از اعتراضات سراسری آبان ۱۳۹۸-که در پی آن، ۱۵۰۰ تن، کشته شدند[45][46][47][48]-پشتیبانی کردند.[49]

• سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در گزارشی، از حملات بر ضد دانشجویان، معلمان و استادان دانشگاه در ۳۲ کشور، از جمله، ایران انتقاد کرد.[50]

• نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران
• متهمان نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران
• نقض حقوق آموزگاران و استادان دانشگاه توسط جمهوری اسلامی ایران