تظاهرات ۱۴ اسفند ۱۳۵۹
رویدادهای ۱۴ اسفند ۱۳۵۹ مجموعه اتفاق‌هایی بود که از سخنرانی ابوالحسن بنی‌صدر، رئیس‌جمهوری وقت ایران در دانشگاه تهران شروع شد. این سخنرانی در سالگرد درگذشت محمد مصدق بود. این سخنرانی باعث ایجاد جنجال‌های زیادی در فضای سیاسی ایران شد.
۱۴ اسفند ۱۳۵۹پس از انتخاب بنی صدر به ریاست جمهوری، وی درصدد حذف نیروهای انقلابی ای بود که پس از اشغال سفارت آمریکا، به عنوان نیروهای مردمی متشکل شده بودند. ولی تحولات جنگ، موقعیت را برای بنی صدر و تحقق اهداف سیاسی او دشوار کرد. او می خواست با خاتمه دادن جنگ مورد حمایت غرب قرارگیرد و همچنین با بهره گیری از اهرم های مختلف، حمایت مردم را به خود جلب نماید. علی رغم تلاش های بنی صدر در سازمان دهی ارتش و اجرای عملیات نظامی به منظور کسب پیروزی سیاسی - نظامی، این اقدامات با شکست و ناکامی همراه شد.
سرانجام به دنبال تحقیقاتی که پس از این واقعه انجام گرفت، دادگستری اعلام کرد ، واقعه ۱۴ اسفند دانشگاه تهران یکی حرکت سازمان یافته و از پیش طراحی شده علیه انقلاب اسلامی ایران بوده است.
فضای حاکم بر سخنرانی
حامیان بنی‌صدر با تصاویر محمد مصدق و آیت‌الله شریعتمداری و آیت‌الله طالقانی و مخالفین بنی‌صدر با تصاویر روح‌الله خمینی و پلاکاردهای با تصویر مصدق در حال بوسیدن دست ملکه ثریا به محل سخنرانی آمده بودند. عزت‌الله سحابی این جمعیت را به عمل خلاف قانون حمل پلاکارد متهم می‌کند، چرا که از قبل اعلام شده بود، هیچ‌کس حق آوردن پلاکارد با خود را ندارد. وی این کار مخالفین را نشانه آمادگی و تدارک فراوان آنان دانست. همچنین پیش از سخنرانی رئیس‌جمهور، سخنرانی آرشیوی از آیت‌الله طالقانی و محمد مصدق را پخش کردند.
شروع سخنرانی
ساعت ۳:۴۰ دقیقه بنی‌صدر در جایگاه قرار می‌گیرد و سخنرانی را آغاز می‌کند. در این روز مخالفین رئیس‌جمهور جهت وقفه در سخنرانی بلندگو را قطع می‌کنند و بنی‌صدر هم به علت تجهیز نبودن پلیس از مردم می‌خواهد عاملین را بیرون کند. پس از آن نیز حامیان بنی‌صدر شروع به اهانت به دکتر بهشتی کردند و شعارهایی ضد حزب جمهوری اسلامی دادند.
جمعه ۱۵ اسفند
- علی خامنه‌ای امام جمعه تهران در سخنرانی نسبت به اتفاقات ۱۴ اسفند اعلام کرد:
گروهک‌های ضداسلام از طرفی گروهک‌های ضد خط امام، سیاستمداران منزوی شده از چشم مردم افتاده. این عناصر پلید و خبیث با یکدیگر یک واحد و یک طیف را به وجود آوردند. دیروز حادثه همین بود که گفتم
- فردای آنروز روزنامه‌های مخالف بنی‌صدر همچون روزنامه جمهوری اسلامی، حامیان بنی‌صدر را به حرمت شکنی و زدن سوت و کف در ایام عزاداری حسینی و پاره کردن عکس روح‌الله خمینی متهم می‌کردند و در آنروز یک راهپیمایی برپا کردند.
- گروهی که به دستگیری معترضین سخنرانی روز گذشته دانشگاه تهران اعتراض داشتند، دست به تحصن در دانشگاه زدند و پس از آن در حالیکه شعار می‌دادند دست به راهپیمایی زدند.[1]
شنبه ۱۶ اسفند
- ساعت ۱۰ صبح روحانیون و طلاب و جمعی از اهالی قم بعد از پایان درس حوزه علمیه در مسجد اعظم دست به راهپیمایی زدند و ضمن حمایت از متحصنین در دانشگاه تهران، حوادث روز پنج شنبه را محکوم کردند.
- ساعت ۹:۳۰ صبح، پس از درس حوزه علمیه گروه‌های از طلاب در حالی که راهپیمایی می‌کردند، به طرف منزل آیت‌الله گلپایگانی حرکت نمودند.
یکشنبه ۱۷ اسفند
- بازارهای قم و کاشان برای اعتراض به بنی‌صدر بسته شدند.
هیئت رسیدگی به رویدادهای ۱۴ اسفند
روح‌الله خمینی رهبر وقت ایران هیئت سه نفره[2] متشکل از نماینده خودش (مهدوی کنی)، نماینده بهشتی، علی خامنه‌ای، اکبر هاشمی رفسنجانی، رجایی و محمد یزدی و بنی‌صدر هم شهاب‌الدین اشراقی (داماد سید روح الله خمینی که جزو طرفداران بنی‌صدر بود) را به نمایندگی تعیین کرد. سپس در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۶۰[3] قانون‌شکنی بنی‌صدر را علت اتفاقات ۱۴ اسفند دانست. پس از آن بنی‌صدر رأی آن هیئت را رد می‌کند. روح‌الله خمینی نیز در سخنرانی در تاریخ ۶ خرداد ۱۳۶۰[4] می‌گوید:
قانون معین شده‌است. نمی‌شود از شما پذیرفت که ما قانون را قبول نداریم. غلط می‌کنی قانون را قبول نداری، قانون تو را قبول ندارد.
شعارهای روز ۱۴ اسفند
- چوب، چماق، شکنجه دیگر اثر ندارد
- حزب چماق بدستان در پیشگاه ملت، افشا باید گردد
- زندانی سیاسی، آزاد باید گردد
- مسلمان به پا خیز، حزب شده رستاخیز
- نصر من الله و فتح قریب، مرگ بر این حزب مردم فریب
- چماقدار، چماقدار مرگت فرا رسیده
- کیش، کیش، چماقدار
- مرگ بر بهشتی
- سردسته چماقداران بهشتی
- بنی‌صدر، بنی‌صدر حکم جهادم بده
- ما پیرو قرآنیم، ما حزب (جمهوری اسلامی) نمی‌خواهیم
- طالقانی رو کی کشته؟ بهشتی چشم درشته
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
منابع
- Fars News Agency : بازخوانی واقعه 14 اسفند 1359 دانشگاه تهران
- «پیام به ملت و مسئولان کشور (بیانیه ده ماده‌ای دربارهٔ حل اختلافات)». سایت جامع امام خمینی.
- «سخنرانی در جمع کارکنان روزنامه کیهان (تبیین رسالت مطبوعات در نظام اسلامی)». سایت جامع امام خمینی.
- «سخنرانی در جمع نمایندگان مجلس شورای اسلامی (وظایف نمایندگان مجلس)». سایت جامع امام خمینی.