سید علی سیستانی

سید علی حسینی سیستانی (زادهٔ ۱۳ مرداد ۱۳۰۹ در مشهد) فقیه، اصولی، مجتهد و از تأثیرگذارترین و با نفوذترین مراجع تقلید شیعه امامیه به‌شمار می‌رود.[2] وی هم‌اکنون در شهر نجف اقامت دارد.[2][3]

سید علی حسینی سیستانی
شناسنامه
نام کاملسید علی حسینی سیستانی
لقبآیت‌الله‌العظمی
نسبسادات حسینی
خویشاوندان
سرشناس		سید جواد شهرستانی (داماد)
سید جعفر سیدان (شوهرخواهر)
تاریخ تولد۱۳ مرداد ۱۳۰۹ (۹۰ سال)
زادگاهمشهد ایران
محل تحصیلمشهد - قم - نجف
محل زندگینجف
اطلاعات آموزشی
استادانسید ابوالقاسم خویی
میرزا مهدی اصفهانی
سید حسین طباطبایی بروجردی
میرزا هاشم قزوینی
سید محسن حکیم
حسین حلی
سید محمد حجت کوه‌کمری
شاگردانمهدی مروارید، سید احمد مددی، سید مرتضی مهری، سید حبیب حسینیان، مصطفی هرندی، سید هاشم هاشمی[1]
تالیفاترساله‌های فقه و اصول
تقریرات فقه و اصول
شروح فقه و اصول
وبگاه رسمیwww.sistani.org

زندگی‌نامه

خاندان او از سادات حسینی‌اند که در عهد صفوی در اصفهان می‌زیستند. سلطان حسین صفوی، جدّ اعلای او سید محمد را به منصب شیخ‌الاسلامی در سیستان منصوب کرد؛ لذا با خانواده‌اش به آن جا منتقل شد و سکنی گزید.

سید علی سیستانی در ۱۳ مرداد ۱۳۰۹ برابر با ۹ ربیع‌الاول ۱۳۴۹ در شهر مشهد زاده شد و پدرش به نام جدش، اسم او را علی گذاشت. نام پدر وی سید محمدباقر می‌باشد و مادر او از خانواده‌ای آذربایجانی و فرزند سید رضا مهربانی می‌باشد.[3]

مرجعیت

سید ابوالقاسم خویی در اواخر عمرش و همزمان با سال ۱۴۰۹ قمری به او پیشنهادِ امامت نماز در مسجد خضرا را داد و از آن پس، سیستانی به جای خویی در آن مسجد امامتِ نماز را بر عهده داشت. بعد از درگذشت خویی، سید علی سیستانی نماز میت را بر جنازهٔ او خواند. پس از آن، زمام مرجعیت حوزه علمیه را بدست گرفت و شروع به فرستادن اجازات، تقسیم و پخش حقوق و تدریس از روی منبر سید ابوالقاسم خویی در مسجد خضرا کرد. بسیاری از مجتهدین وقت و پیشاپیش همه سید علی بهشتی و مرتضی بروجردی پس از درگذشت خویی، مردم و مقلدان وی را به سید علی سیستانی ارجاع دادند. به این صورت، سیستانی شهرت زیادی در ایران، عراق، کشورهای خلیج فارس، هند، آفریقا و اروپا مخصوصاً در میان قشر جوان و همچنین علما پیدا کرد.[4]

او از معدود افرادی است که اجازه‌نامه کتبی اجتهاد از استاد پر آوازه‌اش سید ابوالقاسم خویی دارد.

تحصیل

از پنج سالگی به تعلیم قرآن پرداخت. سپس به منظور آموزش علوم دینی، وارد مدرسهٔ دارالتعلیم دینی شد. در سال ۱۳۲۰ به امر پدرش شروع به آموختن مقدمات علوم حوزوی نمود که مجموعه‌ای از دروس ادبی همچون شرح الفیه ابن مالک، مغنی ابن هشام، مطول تفتازانی، مقامات حریری و شرح النظام را نزد ادیب نیشابوری و بعضی دیگر از استادان آموخت.

وی هم‌زمان با تدریس و تحقیق و بحث مشغول تألیف و نگاشتن کتاب‌های مهم و چند رساله است همچنین کلیه تقریرات بحث‌های استادان خود را به رشته تألیف درآورده است.

شرح لمعه و قوانین را نزد سید احمد یزدی فرا گرفت و قسمتی از دروس دورهٔ سطح مثل مکاسب و رسائل و کفایه را نزد هاشم قزوینی خواند. تعدادی از کتب فلسفی همچون شرح منظومه سبزواری و شرح الاشراق و اسفار را نزد آیسی خواند و شوارق الالهام را نزد مجتبی قزوینی آموخت و در دروس میرزا مهدی اصفهانی، مهدی آشتیانی و هاشم قزوینی نیز شرکت جست. پس از فراگیری علوم ابتدایی، مقدمات و سطح، نزد برخی از استادان و مدرسان به فراگیری علوم عقلیه و معارف الهیه پرداخت.

سپس در سال ۱۳۲۷ به شهر قم مهاجرت کرد و از سید حسین طباطبایی بروجردی در فقه و اصول بهره برد و از دانش فقهی او به‌ویژه در علم رجال و حدیث استفاده نمود. وی همچنین در دروس محمد حجت کوه‌کمری شرکت کرد.

در سال ۱۳۳۰ از قم به نجف مهاجرت کرد، در مدرسه بخارایی مستقر شد و در جلسات اساتیدی همچون سید ابوالقاسم خویی، حسین حلی، علی محمد بروجردی، سید محسن حکیم و سید محمود حسینی شاهرودی شرکت کرد.

او در این بین سالهای طولانی در نزد سید ابوالقاسم خویی تلمذ کرده و از جمله کسانی است که در دوران طولانی شاگرد او بوده‌است.

در سال ۱۳۳۹ تصمیم به بازگشت به مشهد گرفت و چون تصور می‌کرد که در آنجا مستقر خواهد شد، از این رو استادانش سید ابوالقاسم خویی و حسین حلی، رسیدن به درجه اجتهاد را برای او مکتوب کردند.

سید علی سیستانی یکی از چند نفری است که از ابوالقاسم خویی اجازه اجتهاد کتبی گرفتند. سه نفر دیگر عبارتند از: شیخ سیف اله جعفرزاده گیلانی و میرزا علی فلسفی، سید تقی طباطبایی قمی.

سیستانی در سال ۱۳۴۰ بار دیگر به نجف بازگشت و به تدریس درس خارج در فقه در باب مکاسب شیخ انصاری و شرح عروه در باب طهارت و بیشتر کتاب صلاة پرداخت.

وی بعد از درگذشت سید نصرالله مستنبط و سید ابوالقاسم خویی و سید عبدالاعلی موسوی سبزواری، مرجع تقلید شد.[5]

اجازات علمی

او در سال ۱۳۸۰ هجری قمری در حالی که سی و یک ساله بود موفق به دریافت اجازه اجتهاد مطلق از دو استاد خود یعنی سید ابوالقاسم خویی و حسین حلی شد چنان‌که او از معدود نفراتی است که از سید ابوالقاسم خویی اجازه اجتهاد گرفته‌اند (سه نفر دیگر سیف اله جعفرزاده گیلانی و میرزا علی فلسفی و سید تقی طباطبایی قمی می‌باشند)[6] از سوی دیگر تنها شخصی است که از حسین حلی اجازه اجتهاد مطلق گرفته‌است. آقابزرگ تهرانی نیز در نوشته‌ای به تاریخ ۱۳۸۰ هجری قمری توانمندی او را در علم رجال و حدیث مکتوب کرده‌است.[3]

مکتب فقهی

مکتب فقهی سید علی سیستانی مکتبی تلفیقی یا تطبیقی از مکاتب فقهی مشهد، قم و نجف تلقی می‌شود. در تفقه سید علی سیستانی آرای میرزا مهدی اصفهانی از مشهد، سید حسین طباطبایی بروجردی از قم و سید ابوالقاسم خویی از نجف مشهود است.[4]

آثار و تألیفات
  • شرح کتاب العروة الوثقی
  • بحث‌های اصولی (دوره کامل اصول در چندین جلد)
  • کتاب القضاء
  • کتاب بیع و خیارات
  • رساله در (الصلاة فی اللباس المشکوک)
  • رساله در مبحث ربا
  • رساله در (خُمس الفوائدِ و الأرباح)
  • رساله در نماز مسافر
  • رساله در مبحث قبله
  • رساله در قاعده ید
  • رساله در قاعده تجاوز و فراغ
  • رساله در قاعده لاضرر و لاضرار
  • رساله در مبحث تقیه
  • رساله در قاعده الزام
  • رساله در قاعده قرعه
  • رساله در اجتهاد و تقلید
  • رساله در عدم تحریف قرآن (صیانة الکتاب العزیز من التحریف)
  • رساله در (حجیة مراسیل إبن أبی عمیر)
  • رساله در تاریخ حدیث نگاری اسلامی (تاریخ تدوین الحدیث فی الإسلام)
  • شرح مشیخه تهذیبین
  • نقد رساله تصحیح اسانید محقق اردبیلی
  • رساله‌ای در (مسالک القدماء فی حجیة الأخبار)
  • الفوائد الغرویة
  • الفوائد الفقهیة
  • شرح مشیخه فقیه
  • رساله در صحت انتسابِ کتابِ الملل به فضل بن شاذان
  • رساله در اختلاف افق (اختلاف الآفاق فی رؤیة الهلال)
  • رساله در حکم اختلاف دو مجتهد متساوی در فتوی

(تقریرات فقه و اصول):

  • تعارض ادله (تقریرات سید هاشم هاشمی)
  • استصحاب (تقریرات سید مرتضی مهری)
  • کتاب الصلاة (تقریرات سید مرتضی مهری)
  • مباحث الفاظ (تقریرات سید حسن مرعشی)
  • کتاب الصوم (تقریرات سید حسن مرعشی)
  • اجتهاد و تقلید (تقریرات سید محمد علی ربانی)
  • قاعده الزام (تقریرات سید محمد علی ربانی)
  • الرافد فی علم الأصول (تقریرات سید منیر خباز)
  • قاعده لاضرر و لاضرار[7]

(کتب فتوایی به زبان فارسی):

  • رساله توضیح المسائل جامع در ۲جلد
  • رساله توضیح المسائل
  • مناسک حج
  • ملحقات مناسک حج
  • فقه برای غرب نشینان[8]

(کتب فتوایی به زبان عربی):

  • التعلیقةُ عَلَی العروة الوثقی (الجزء الأول و الثانی و الثالث)
  • منهاج الصالحین (الجزء الأول و الثانی و الثالث)
  • مناسک الحج
  • مناسک الحج و مُلحقاتِها
  • المسائل المنتخبة
  • الفقه للمغتربین
  • الفتاوی المیسرة
  • الوجیز فی أحکام العبادات
  • المیسر فی الحج و العمرة
  • أسئلة حول رؤیة الهلال و أجوِبَتها[9][10]

دوران جدید


انتخاب نخست‌وزیر

سید علی سیستانی در تغییر نخست‌وزیر عراق (نوری المالکی) و انتصاب نخست‌وزیر جدید نیز نقشی مهم ایفا کرد. او در یازدهم رمضان ۱۴۳۵ در نامه‌ای به اعضای رهبری حزب الدعوه عراق که نوری المالکی رهبری آن را بر عهده داشت نوشت: با توجه به شرایط بحرانی موجود در عراق عزیز و ضرورت تعامل با بحران‌های گریبانگیر آن با دیدگاه متفاوت‌تر از آنچه در کشور جاری است من ضروری می‌بینم که در جهت انتخاب نخست‌وزیر جدیدی که از موافقت و اجماع ملی برخوردار باشد و بتواند با رهبران سیاسی و دیگر گروه‌ها کشور را از تهدیدهای تروریستی و جنگ‌های طوائفی و تقسیم نجات دهد تسریع شود.[11]

اعلان جهاد

در پی ظهور داعش، سقوط موصل و پیشروی نیروهای داعش به سمت بغداد و کربلا، این مرجع تقلید شیعه، به‌طور بی‌سابقه فتوای جهاد صادر کرد. برای دفاع از شیعیان خواسته تا «سلاح بردارند و با تروریست (داعش) مبارزه کنند». سخنگوی وی اعلام کرده‌است که «شهروندانی که قادر به حمل اسلحه هستند، وظیفه دارند که در دفاع از کشور و مردم خود و اماکن مقدس، به نیروهای امنیتی کشور بپیوندند».[12] شیخ مهدی کربلایی نماینده سید علی سیستانی و خطیب نماز جمعه کربلا گفت «هر که توانایی دارد باید به دفاع از عراق و ملت و مقدسات آن بپردازد و این امر بر دیگران ساقط است».[13] در پی این فتوا و نام‌نویسی تعداد زیادی از مردم، نیروهای بسیج مردمی عراق (به عربی حشد شعبی) تشکیل شد. این نیروها نقش حیاتی در بازپس‌گیری شهرهای اشغال شده عراق مانند رمادی و تکریت از سلطه داعش داشته‌اند. سید علی سیستانی در نامه‌ای ۲۰ ماده‌ای به رزمندگان عراقی توصیه‌های لازم برای تحقق جهاد واقعی را در قالب ۲۰ فرمان صادر کرد و از آنان خواست در نبرد با داعش از حدود دستورات دین تجاوز نکنند. او با استناد به متون اسلامی این نیروها را از هرگونه تعرض به غیر مسلمانان و اموال آنان، هتک حرمت اسیران و بدنهای کشته‌شدگان بر حذر داشت.[14] و سرانجام با پیشروی‌های مردمی عراق شهرهای زیادی از جمله مقر خلافت و فرماندهی داعش، شهر موصل عراق پاکسازی و آزاد شد.

اعتراضات عراق

در پی اعتراضات عراق که از آبان ماه ۱۳۹۸ آغاز شد و تعداد زیادی از شهرهای شیعه نشین تظاهرات ضد دولتی برپاشد، سید علی سیستانی در مجموعه مواضعی نظرات خود را اعلام کرد. این مواضع از طریق تریبون نماز جمعه کربلا به صورت هفتگی بیان شد. محورهای اصلی این مواضع به این شرح است:

  • حمایت از اصل اصلاحات در عراق[15]
  • حمایت مبارزه بر ضد فساد و ناکارآمدی
  • حمایت از اعتراضات مسالمت‌آمیز و مطالبات قانونی[16]
  • شهید دانستن کشته‌شدگان اعتراضات[17]
  • مخالفت با تخریب و تظاهرات نامسالمت‌آمیز و هرگونه هرج و مرج[16][18]
  • مخالفت با مداخله خارجی در تحولات عراق[19]
  • توصیه به عدم استفاده از تصاویر وی در تظاهرات[20]
  • توصیه به استعفای نخست‌وزیر عادل عبدالمهدی که به استعفای او انجامید[21]
  • حمایت از انتخابات زودهنگام پارلمانی[22]
  • ضرورت قرار گرفتن هر گونه سلاح در ذیل حاکمیت دولت

سید علی سیستانی در این مواضع همچنین دیدگاه خود دربارهٔ مبنای مشروعیت حکومت را اعلام کرد و گفت: «تنها مردم منشأ حکومت‌ها هستند و [حکومت‌ها] مشروعیت خوذ را از آنها می‌گیرند بنابرین راه خروج از بحران رجوع به مردم و انتخابات است.»[22] ابوالفضل فاتح می‌گوید شکل‌گیری مبانی تئوریک و گفتمان این مرجع شیعه دربارهٔ حق اعتراض و دولت مدنی، یک نقطه عطف است و این رویکرد سید علی سیستانی علاوه بر عراق بر گفتمان اصلاحی و نگاه فقه سیاسی شیعه و حتی جوامع اسلامی نسبت به حکومت تأثیرات بلند مدت و عمیقی بر جای خواهد گذاشت.[23]

مکتب سیستانی

در مقاله‌ای که با عنوان «مکتب سیستانی»[24] به قلم ابوالفضل فاتح و پس از سه ملاقات با او در طول یک دهه نوشته شده با یادآوری این که «چگونه شخصیتی گوشه عزلت اختیار می‌کند و سال‌ها از کنج بیت محقرش بیرون نمی‌آید، با رسانه‌ها گفتگو نمی‌کند، کمترین تصویر و فیلمی از او منتشر نمی‌شود اما در این حال موثرترین شخصیت امروز عراق و مرجع عالی شیعیان است»، توضیح داده شده «اقتدار علمی»، «قرار گرفتن در حد فاصل دولت ملت» و «اقدام مرجعیت در قالب یک نهاد مدنی»، «پرهیز از سیاست زدگی بیت»، «پرهیز از تملق»، «حساسیت به فساد»، «توجه به آزادی مذاهب»، «پرهیز از مداخله در آزادی‌های عمومی» و «سلوک شخصی و اخلاقی از جمله انسان دوستی، ساده زیستی و فروتنی» سید علی سیستانی وجوه تمایز او و از منابع اصلی اقتدار این رهبر مذهبی است. در این مقاله آمده‌است: «ریشه حقیقی تأثیرگذاری اقدامات ایشان در قدرت نهاد مرجعیت و استقلال آن است و گرنه آیت‌الله در قانون اساسی عراق جایگاهی ندارد و از نظر حقوقی دارای قدرتی نیست. اما قدرت فعلی مرجعیت در واقع ما حصل عنایت الهی و رویهٔ مردمی است که این نهاد برای خود قرار داده‌است. این نهاد مستقل از دولت اما در حد فاصل دولت و جامعه خود را تعریف کرده‌است. همین در حد فاصل بودن است که به آن قدرت می‌بخشد. نهاد مرجعیت در چنین فرایندی نه بخشی از قدرت رسمی سیاسی است که قربانی شکاف دولت – ملت شود و نه بخش بی‌تفاوت بدنه اجتماعی که تأثیری در سیاست‌ها و روندها نداشته باشد. او در مرز دولت و مردم است تا هم از مردم حفاظت کند و هم دولت را مهار سازد».[24]

در تبیین دیدگاه و مکتب سیاسی سید علی سیستانی، ابوالفضل فاتح در مقاله‌ای تحقیقی دربارهٔ مکتب نجف می‌گوید: نجف طیف وسیعی از دیدگاه‌ها از اختیارات ولایت فقیه در حد امور حسبیه تا ولایت مطلقه فقیه را شامل می‌شود و سید علی سیستانی قائل به دولت مدنی با نظارت فقیه است. او سیاست به مفهوم رایج را شغل روزمره خود نمی‌داند و جز در موارد ضرورت و مصلحت در سیاست مداخله نمی‌کند. سه نمونه مهم مداخله او از این قرار است: شکل‌گیری قانون اساسی و پیشگیری از تجزیه عراق، ورود به بحران نجف و فتوای جهاد علیه داعش.[4]

نمونه‌ای از ساده زیستی علی سیستانی منزل شخصی اوست. این منزل ساده، ملک شخصی او نیست و منزلی استیجاری است و او از سال ۱۹۷۰ میلادی به مدت ۴۶ سال در این مکان زندگی می‌کند.[25]

مدیر مسئول روزنامه جمهوری اسلامی، مسیح مهاجری نیز پس از ملاقات با سید علی سیستانی؛ دوراندیشی و پرهیز از تصمیمات عجولانه و همچنین تسلط بر تاریخ و استفاده از ادبیات تاریخ را از جمله ویژگی‌های وی عنوان می‌کند و می‌گوید: «آیت‌الله سیستانی با توجه به نیاز و شرایط روز وارد سیاست شدند ولی سیاست زده نشدند؛ سیاست ایشان را هدایت نکرد بلکه ایشان سیاست را هدایت کردند. آیت‌الله سیستانی با هنر و دوراندیشی خود عراق جدید را دیده بودند؛ عراقی که به دموکراسی خود ببالد و از دیکتاتوری در آن خبری نباشد لذا ایشان توانستند دموکراسی را در عراق در قالب قانون اساسی پیاده کنند و به اشغال آمریکا بدون هرگونه درگیری پایان دهند».

اقدامات در ایران

تأسیس مرکز تخصصی و فوق تخصصی چشم پزشکی جواد الائمه در شهر قم و تحت نظارت سید جواد شهرستانی نماینده سیستانی در ایران که در اردیبهشت سال ۱۳۸۳ افتتاح گردید.

ویزیت، اپتومتری، پکی متری، ارب اسکن، Zywave، یگ لیزر، A و B اسکن، پری متری، آنژوگرافی چشم، لیزر شبکیه، خدمات بستری و… از مزایا این مرکز است.[26][27]

درمانگاه خیریه امام صادق در قم و در سال ۱۴۲۰ هـ.ق. با هدف خدمت به جامعه مستضعف و فقیر تأسیس گردید.[28][29]

بیمارستان تخصصی وفوق تخصصی نور با پیشبینی ۳۵۰ تخت و دارای مرکز جامع سرطان با بخش کامل پزشکی هسته‌ای در زمینی به وسعت ۷۵ هزار مترمربع و زیربنای ۶۰ هزار متر مربع در حال ساخت است. طبق طرح، بنا بر این است که این بیمارستان فوق تخصصی یکی از مدرن‌ترین و مجهزترین بیمارستان‌های ایران باشد.

فاز اول آن با اولویت بیماری‌های قلب و عروق، دست کم تا اواسط ۱۴۰۰ راه اندازی می‌شود.[30]

همزمان با اپیدمی ویروس کرونا در ایران، خبرگزاری‌ها در اردیبهشت ۹۹ خبر دادند: دفتر سیستانی مبلغ ۱٫۵ میلیون دلار (معادل حدوداً ۲۲ میلیارد تومان) را با اولویت دادن به بیماران کرونایی در قم که در ابتدای بحران کرونا در ایران یکی از هسته‌های این بیماری در کشور محسوب می‌شد، اختصاص داده‌است. با این مبلغ خدمات بهداشتی و تجهیزات پزشکی مورد نیاز بیماران کرونایی وارد کشور شد و در اختیار کادر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بیماران کرونایی قرار گرفت.[31][32][33] در برخی از رسانه‌ها نقل شده که کمک وی به ایران یک میلیارد دلار بوده که توسط دفتر وی تکذیب گردید و اعلام شد که مبلغ یاد شده حدود یک و نیم میلیون دلار بوده‌است.[34]

دیدار با پاپ فرانسیس در عراق

در تاریخ ۸ مارس ۲۰۲۱ مورخ ۱۶ اسفند ۱۳۹۹ پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان در ادامه سفر چهار روزهٔ خود به عراق، در نجف با علی سیستانی، یکی از بانفوذترین مراجع تقلید شیعه دیدار کرد.[35][36][37] علی سیستانی در این دیدار در مورد بی عدالتی، ستم، فقر، آزار و اذیت‌های مذهبی و فکری، سرکوب آزادهای اساسی و فقدان عدالت اجتماعی که کشورهای مختلف از آن رنج می‌برند، به ویژه جنگ‌ها و اقدامات خشونت بار، محاصره اقتصادی، آوارگی و دیگر مواردی که ملت‌های منطقه به ویژه ملت فلسطین در اراضی اشغالی از آن رنج می‌برند، صحبت کرد.[38][39]

پایگاه خبری آمریکایی «الحره» مدعی شد سیستانی به ندرت مسئولی را می‌پذیرد و تاکنون از گفت و گو با نخست وزیران کنونی و پیشین عراق خودداری کرده‌است و به شرطی که هیچ مقام عراقی در این نشست شرکت نکند، با دیدار پاپ موافقت نموده است.[40]

ابوالفضل فاتح که پیشتر یادداشت های مکتب سیستانی و مکتب نجف را نوشته بود، در یادداشتی با عنوان «مکتب گفت و گو» درباره این دیدار نوشت: مهم ترین پیام دیدار با پاپ، بازتعریف مشروعیت گفت و گو در دکترین تشیع از سوی آیت الله سیستانی بوده است.[41]

منابع
  1. https://www.irna.ir/news/83620150/درباره-آیت-الله-سیستانی
  2. «آیت الله العظمی سیستانی مرد تأثیرگذار عراق». www.shia-news.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۳.
  3. «زندگی‌نامه». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر سیدعلی حسینی سیستانی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۴.
  4. «مکتب نجف اشرف؛ نگاهی از بیرون: ابوالفضل فاتح». دریافت‌شده در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۷.
  5. «زندگی‌نامه سیدعلی سیستانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۳.
  6. «اجازه اجتهاد آیت‌الله العظمی خویی به آیت‌الله سید تقی قمی / تصویر | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». fa.shafaqna.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۶.
  7. «المؤلفات والتقریرات - موقع مکتب سماحة المرجع الدینی الأعلی السید علی الحسینی السیستانی (دام ظله)». www.sistani.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۰۹.
  8. «کتب فتوایی - پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی». www.sistani.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۰۹.
  9. «تالیفات و تقریرات - پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی». www.sistani.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۴.
  10. «الکتب الفتوائیة - موقع مکتب سماحة المرجع الدینی الأعلی السید علی الحسینی السیستانی (دام ظله)». www.sistani.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۰۹.
  11. «در 11 ماه رمضان حضرت آیت‌الله سیستانی از حزب الدعوه خواست نخست‌وزیری جدید انتخاب شود»». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹.
  12. «فتوای آیت‌الله سیستانی: سلاح به دست بگیرید و در برابر داعش دفاع کنید». بخش فارسی دویچه‌وله. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۴.
  13. آیت‌الله سیستانی در عراق اعلام جهاد کفایی کرد - تابناک | TABNAK
  14. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ فوریه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۶.
  15. «موضع مهم حضرت آیت‌الله سیستانی در قبال تحولات اخیر عراق: اصلاحات یک ضرورت غیرقابل اجتناب است | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
  16. «حضرت آیت‌الله سیستانی پایبندی به مسالمت آمیز بودن تظاهرات‌ها در عراق را خواستار شد | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
  17. «آنها مسئولند! مواضع مهم حضرت آیت‌الله سیستانی دربارهٔ استفاده از خشونت علیه معترضین در حوادث اخیر عراق | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
  18. «حضرت آیت‌الله سیستانی: هر گونه خشونت، هرج و مرج و تخریب از نظر شرعی و قانونی مردود است | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
  19. «مواضع مهم حضرت آیت‌الله سیستانی: تأکید بر عدم ورود نیروهای امنیتی به مواجهه با تظاهرات کنندگان/ هیچ جناح یا طرف منطقه ای یا بین‌المللی حق مصادره اراده ملت عراق را ندارد | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
  20. «درخواست دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی برای عدم استفاده از تصویر و نام ایشان در هرگونه تجمع و تظاهرات | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
  21. «مواضع مهم حضرت آیت‌الله سیستانی دربارهٔ تحولات عراق: تأکید بر انتخاب نخست‌وزیر جدید و اعضای کابینه براساس مدت مشخص شده در قانون اساسی و به دور از هرگونه دخالت خارجی | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
  22. «حضرت آیت‌الله سیستانی با تأکید مجدد بر ضرورت نقش مردم و تصریح برگزاری انتخابات زودهنگام: تصویب قانون انتخاباتی که مطابق خواسته‌های مردم نباشد، به گذار از بحران کمکی نمی‌کند/ بستن ادارات دولتی و نهادهای آموزشی توجیهی ندارد | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
  23. «نقطه عطف جنبش اصلاحی عراق، شکل‌گیری مبانی تئوریک و گفتمان آیت‌الله سیستانی دربارهٔ «حق اعتراض» و «دولت مدنی» است». خبرگزاری ایلنا. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
  24. مکتب سیستانی به قلم ابوالفضل فاتح
  25. زندگی آیت‌الله سیستانی در منزلی استیجاری+ سند
  26. «خدمات اجتماعی - پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی». www.sistani.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۳.
  27. «دربارهٔ بیمارستان». مرکز تخصصی و فوق تخصصی چشم پزشکی جواد الائمه (علیه السلام). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۳.
  28. «خدمات اجتماعی - پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی». www.sistani.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۳.
  29. drbeen.ir. «مرکز درمانی درمانگاه امام صادق (علیه السلام)». drbin.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۳.
  30. fararu.com https://fararu.com/fa/news/437667/هدیه-۱۵-میلیون-دلاری-آیت-الله-سیستانی-به-بیماران-کرونا-در-ایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۳. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  31. www.asriran.com https://www.asriran.com/fa/news/724754/هدیه-15-میلیون-دلاری-آیت‌الله-سیستانی-برای-مقابله-با-کرونا-در-ایران-تقبل-هزینه-ساخت-بیمارستان-در-قم. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۳. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  32. 2862 (۲۰۲۰-۰۴-۲۲). «آیت الله سیستانی یک میلیون دلار به درمان بیماران کرونایی قم هدیه کرد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۳.
  33. www.alef.ir https://www.alef.ir/news/3990204014.html. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۳. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  34. شفقنا، فنی. «کمک دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی به پیشگیری از کرونا در ایران یک و نیم میلیون دلار است | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۴.
  35. «پاپ فرانسیس در نجف با آیت‌الله علی سیستانی دیدار کرد». euronews. ۲۰۲۱-۰۳-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۰۶.
  36. «دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیستانی در نجف؛ محکومیت خشونت به نام دین». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۰۶.
  37. «دیدار پاپ با سیستانی، آخرین دژ شیعیان در برابر ولایت فقیه». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۰۶.
  38. «بیانیه دفتر آیت الله سیستانی دربارهٔ دیدار با پاپ فرانسیس». انتخاب. دریافت‌شده در ۱۶ اسفند ۱۳۹۹.
  39. «بیانیه واتیکان و دفتر آیت‌الله سیستانی دربارهٔ دیدار با پاپ». ایسنا. دریافت‌شده در ۱۶ اسفند ۱۳۹۹.
  40. https://www.irna.ir/news/84253966/ادعای-الحره-آیت-الله-سیستانی-برای-دیدار-با-پاپ-شرط-گذاشت
  41. یادداشت ابوالفضل فاتح: مکتب «گفت و گو» و «قاعده ی احترام» / آیت الله سیستانی و بازتعریف مشروعیت گفت و گو در دکترین تشیع / پرده هایی از حکمت یک مصلح

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به سید علی سیستانی در ویکی‌گفتاورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.