کردهای ایران

کردها در ایران یا همچنین کردهای ایران، به آن دسته از مردم کشور ایران گفته می‌شود که از قومیت کرد هستند و به زبان کردی به عنوان زبان مادری صحبت می‌کنند. کردها پس از فارس‌ها و ترک ها سومین گروه قومی عمده در کشور ایران هستند و بنابر آمار برخی از منابع ۷ ،۱۰ و ۱۲ درصد از جمعیت کشور ایران را تشکیل می‌دهند. [5] [6][7][8][9]

نوشتار(های) وابسته: بخش‌های کردنشین ایران
کردهای ایران
کل جمعیت
برآورد شده از ۶٬۷۳۸٬۷۸۷[1] تا ۸٬۰۰۰٬۰۰۰ تن[2][3][4]
زبان‌ها
عمدتاً زبان‌های کردی (سورانی،هورامی، کرمانجی، گویش‌های جنوبی کردی، گویش‌های گورانی،هورامی، گویش لکی)
دین
سنی و شیعه؛ و اقلیت‌های اهل حق، یهودیان کرد
پراکنش قومیت های ایران زرد کردها

پراکندگی جغرافیایی

کردستان ایران که از آن با عنوان شرق کردستان (به کردی: ڕۆژههڵات کردستان Rojhilatê Kurdistanê) نیز یاد می‌شود، نامی غیررسمی برای مناطقی غرب و شمال غرب ایران و مناطق مرزی ایران با عراق و ترکیه است که کردها در آنجا زندگی می‌کنند[10] و استان‌های کردستان و کرمانشاه و ایلام و آذربایجان غربی را غرب و استان خراسان شمالی را در شمال شرق کشور در بر می‌گیرد.[11][12][13]

کردها عمدتاً کردستان ایران را به عنوان یکی از چهار قسمت سرزمین کردستان در نظر می‌گیرند که بخش‌های دیگر آن در جنوب شرقی و شرق ترکیه، شمال و شرق عراق و شمال شرق و شمال سوریه قرار دارد.[10]

بنا بر نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵، سه استان کردنشین ایران، شامل، کرمانشاه (۱،۹۵۲،۴۳۴ نفر)، کردستان (۱،۶۰۳،۶۴۵ نفر) و ایلام ( ۵۸۰،۱۹۵نفر )با در نظر گرفتن بخش های کُردنشین آذربایجان غربی (۲،۱۳۷،۷۵۰ نفر)وخراسان شمالی( ۵۲۲،۱۴۶ نفر) روی‌هم‌رفته جمعیتی برابر با ( ۶،۷۹۶،۱۷۰ نفر) بصورت متمرکز در استان های اکثریت کردنشین دارند.[14] البته در جنوب استان ایلام جماعتی از مردم لر هم زندگی می‌کنند.[15]'[16] برخی ازنمایندگان کردزبان سابق مجلس از این استان ادعای شصت درصدی جمعیت کردها در استان اذربایجان غربی را دارند در صورت تایید این ادعا جمعیت کردها در اذربایجان غربی( ۲،۱۳۷،۷۵۰ ) می باشد و در کل ( ۶،۲۷۴،۰۲۴ ) کرد در استانهای اذربایجان غربی، خراسان شمالی، خراسان رضوی، کردستان ،کرمانشاه و ایلام حضور دارند.[17] [18] جمعیت کلی کردها تقریباً ۹ الی ۱۰ درصد از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهد.[6][7][8] بیشتر کردهای ایران پیروی مذهب تسنن شافعی هستند، اما در جنوب کردستان ایران، در استان‌های کرمانشاه و ایلام و نیز در شرق استان کردستان و نیز کردهای ساکن در استان‌های خراسان شمالی،[19] همدان و لرستان و ابرکوه بیشتر کردها پیروی مذهب تشیع هستند.[20][21] در خلال انقلاب بهمن ۱۳۵۷ احزاب سیاسی کرد به دنبال کسب خودمختاری برآمده و به بسیج مردم پرداختند.[22][23][24] با این حال از دههٔ ۱۹۹۰ با افزایش فعالیت‌های سیاسی در عراق، ترکیه و سوریه موجی جدید از جنبش کردی در ایران آغاز شده‌است.[23]

جنبش کردی در ایران
نوشتار‌های اصلی: جدایی‌خواهی کردها از ایران و درگیری‌های غرب ایران (۲۰۱۶-اکنون)

جنبش کردی در ایران[25] که از آن با عنوان درگیری ایران با کردها نیز یاد می‌شود[26][27] یک درگیری سیاسی درازمدت و ادامه‌دار[25][28][28] میان نیروهای اپوزیسیون کردی در غرب ایران و حکومت‌های ایران[25] است که از زمان تشکیل رضاشاه پهلوی در سال ۱۹۱۸ تاکنون ادامه داشته‌است.[28] اگرچه برخی از احزاب ناسیونالیست کرد ایران به دنبال جدایی از ایران و تأسیس یک جمهوری مستقل کردی هستند، اما برخی دیگر نیز با این مشی مخالف بوده و در واقع احزاب کنفدرالیست و کمونیستی هستند که گرایش‌های چپ‌گرایانه یا فمینیستی و غیرتجزیه‌طلبانه دارند و معتقد به چاره‌یابی غیرناسیونالیستی مسئلهٔ کرد در ایران می‌باشند.[29]

منابع
  1. "Iran Provinces". statoids.com.
  2. Hoare, Ben; Parrish, Margaret, eds. (1 March 2010). "Country Factfiles — Iran". Atlas A–Z (Fourth ed.). London: دورلینگ کیندرزلی Publishing. p. 238. ISBN 978-0-7566-5862-5. Population: 74.2 million; Religions: Shi'a Muslim 91%, Sunni Muslim 8%, other 1%; Ethnic Mix: Persian 50%, Azari 24%, other 10%, Kurd 8%, Lur and مردم بختیاری 8%
  3. World Factbook (Online ed.). Langley, Virginia: US سیا. 2015. ISSN 1553-8133. Retrieved 2 August 2015. A rough estimate in this edition has populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in سوریه، which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or adjacient regions. CIA estimates are تا تاریخ اوت ۲۰۱۵ – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15%-20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.
  4. Yildiz, Kerim; Fryer, Georgina (2004). The Kurds: Culture and Language Rights. Kurdish Human Rights Project. Data: 18% of Turkey, 20% of Iraq, 8% of Iran, 9.6%+ of Syria; plus 1–2 million in neighboring countries and the diaspora
  5. «Iran's Ethnic Groups». council on foreign relations.
  6. فکت‌بوک سازمان سیا: ایران، نوشته‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۳؛ بازدید در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۷.
  7. کتابخانۀ کنگره: ایران، نوشته‌شده در می ۲۰۰۸؛ بازدید در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۷.
  8. دانشنامۀ لوکلکس: مردمان ایران؛ بازدید در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۷.
  9. «Iran Population 2019». World Population Review.
  10. بیداری کردی: ملت‌سازی در سرزمینی تکه‌پاره‌شده، ۲۰۱۴، نوشتهٔ اوفرا بنگیو، انتشارات دانشگاه تگزاس.
  11. واحد تحقیقات فدرال، ۲۰۰۴، ایران: مطالعهٔ کشوری، انتشارات کیسینجر. شابک ‎۱−۴۱۹۱−۲۶۷۰−۹ ، ISBN 978-1-4191-2670-3، ص ۱۲۱.
  12. همگرایی تمدن‌ها: دگرگونی جوامع مسلمان در جهان، نوشتهٔ یوسف کوربیج و امانوئل تاد، ۲۰۱۱، انتشارات دانشگاه کلمبیا؛ ص ۷۴. ISBN 0-231-15002-4، ISBN 978-0-231-15002-6.
  13. معرفی قالی کردی و دیگر بافته‌ها، نوشتهٔ ویلیام ایگلتون، ۱۹۹۸، انتشارات اسکورپیون. ISBN 0-905906-50-0، ISBN 978-0-90590650-.
  14. استاتوئید: استان‌های ایران، بازدید در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۷.
  15. اخبار جهان: کاتالونیایی دیگر در ایران، بازدید در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۷.
  16. طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی)، به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور، مدیر طرح و مسئول سیاست‌گذاری: منصور واعظی، تهران: مؤسسهٔ انتشارات کتاب نشر، ۱۳۹۱.
  17. https://www.tribunezamaneh.com/archives/147557
  18. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ دسامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۱ اوت ۲۰۲۰.
  19. کجارو: عشایر کرد خراسان، گردشگری عشایری، نوشته‌شده در ۹ آبان ۱۳۹۵ توسط زهرا صالح‌نژاد؛ بازدید در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۷.
  20. دانشنامۀ ایرانیکا: ایلات کرد، نوشتۀ پیر اوبرلینگ، نوشته‌شده در ۲۰ ژوئیۀ ۲۰۰۴؛ بازدید در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۷.
  21. عشایر، رنگواره‌های یک‌رنگ: ایل‌ها و طوایف کرد ایران؛ بایگانی‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine بازدید در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۷.
  22. جنبش ملی کرد، نوشتهٔ دیوید رومانو، ۲۰۰۶، نیویورک: انتشارات دانشگاه کمبریج؛ ص ۲۳۵. شابک ‎۰−۵۲۱−۸۵۰۴۱-X .
  23. تاریخ معاصر کردها، نوشتهٔ دیوید مک‌داول، ۱۹۹۶، لندن: انتشارات آی.بی. تاوریس؛ ص ۲۷۰. ISBN 1-85043-653-3.
  24. مصایب و درگذشت رحمان کُرد: رؤیای کردستان، نوشتۀ کارول پرانهابر، ۲۰۰۹، نیویورک: انتشارات آی. یونیورس.
  25. خاورمیانه در آشفتگی: درگیری، انقلاب و تغییر، نوشتهٔ ویلیام مارک حبیب، رافائل فرانکل و مینا الاریبی، ۲۰۱۲، سانتا باربارا: گروه انتشاراتی گرینوود؛ ص ۴۶. شابک ‎۹۷۸−۰−۳۱۳−۳۳۹۱۴−۱
  26. خلیج معاصر، نوشتهٔ سورندرا بوتانی، ۱۹۸۰، انتشارات آکادمیک؛ ص ۳۲.
  27. https://books.google.com/books?id=VuG5AAAAIAAJ&q=%22kurdish+iranian+conflict%22 گزارش خاور نزدیک و شمال آفریقا، دفتر اجرایی رئیس‌جمهور، ۱۹۷۹، ص ۲۳.
  28. کردهای ایران: مقاومت شکست‌خورده و اپورتونیستی، ۱۹۱۸ - ، نوشتهٔ بنجامین اسمیت؛ زمین و شورش: جدایی‌خواهی کردها در چشم‌اندازی تطبیقی، انتشارات کرنل، ص ۱۰.
  29. روژهلات: فؤاد بریتان: کنفدرالیسم دموکراتیک راهکاری مناسب برای حل مسئلۀ کرد در ایران است؛ بازدید در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۷.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.