فرهنگ ایرانی

نوروز و تقویم هجری خورشیدی: نوروز از جشن‌های باستانی ایرانیان است که امروزه در محدوده جغرافیایی فلات ایران و حوزه ی تمدنی ایران بزرگ فرهنگی یعنی در کشورهای ایران، آذربایجان، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و بخش‌های کردنشین کشورهای عراق و ترکیه و سوریه، در روز ۱ فروردین (۲۱ مارس) هرسال برگزار می‌شود. برگزاری جشن نوروز همچنین در زنگبار واقع در آفریقای خاوری که در قدیم سکونتگاه ایرانیان مهاجر بوده رواج دارد. از جشن‌های متعددی که در ایران باستان مرسوم بوده، یا از جشن‌های اندکی که از آن عهد به یادگار مانده، هیچ‌یک به گستردگی مفهومی و جغرافیایی نوروز نیست. نوروز جشنی است که جشنی کوچک‌تر (چهارشنبه سوری) به پیشواز آن می‌آید و جشنی دیگر (سیزده به در) به بدرقه آن ؛ و نماد آن انداختن سفره هفت سین است. در گاهشمار جلالی نخستین روز سال به گونه ای تنظیم ‌شده‌است که با اعتدال بهاری (اعتدال ربیعی) همگام شود ، و در نتیجه سال‌ها ۳۶۵ یا ۳۶۶ روز داشته‌اند. تقویم رسمی ایران و تقویم رسمی افغانستان بر اساس تقویم جلالی ساخته شده‌اند ولی هم طول ماه‌هایشان و هم مبدأ تاریخشان با تقویم جلالی متفاوت است.

زبان پارسی (دری و تاجیک):فارسی، پارسی، یا فارسی دری (در برخی متون قدیم: پارسی دری) زبان رسمی کشور ایران و تاجیکستان و یکی از زبان‌های رسمی کشور افغانستان است. در ایران نزدیک به ۷۰ میلیون، در افغانستان ۲۰ میلیون، در تاجیکستان ۵ میلیون، و در ازبکستان پیرامون ۷ میلیون نفر سخنور دارد. زبان پارسی گویش‌ورانی نیز در هندوستان و پاکستان دارد (نگا:زبان فارسی در شبه قاره هندوستان). روی هم رفته می‌توان شمار فارسی‌دانان جهان را پیرامون ۱۱۰ میلیون نفر برآورد کرد. با وجود اینکه فارسی در حال حاضر زبان رسمی پاکستان نیست؛ ولی پیش از استعمار انگلیس. زبان رسمی و فرهنگی شبه‌قاره هند در زمان دودمان گورکانیان یا امپراتوری مغولی هند بوده‌است. زبان رسمی کنونی پاکستان، اردو است که در واقع «ایرانی‌شده» زبان هندی و به شدت تحت تأثیر پارسی است و واژه‌های پارسی بسیار زیادی در آن موجود می‌باشد. هم اکنون پارسی به عنوان یک زبان فاخر در بین نخبگان هنر و موسیقی (موسیقی قوالی) رواج دارد. به خاطر تأثیر بسیار زیاد زبان پارسی در پاکستان، بنیان‌گذاران پاکستان تصمیم گرفتند که سرود ملی کاملاً به زبان پارسی سروده شود. در زبان پارسی به خط پارسی ۳۲ حرف اصلی وجود دارد که به مجموع آن‌ها الفبای پارسی میگویند.

فرهنگ آذری:

زبان و فرهنگ کردی: بیشتر تاریخ شناسان پر آوازه براین باورند که، کردهای امروز نوادگان مادهای دیروزند. این نکته که که زبان کردی بازماندهٔ زبان ماد است، و بر پایه ی این پندار کردهای امروزی هم فرزندان و نوادگان مادهای باستان هستند، تا زمانی که زبان مادی به درستی شناخته نشده ، کماکان یک فرضیه باقی می‌ماند.[2] آیین‌های ایرانی، مانند نوروز، مهرگان، و سده، میان کردان با شکوه بی‌مانندی برپا می‌گردد و تا امروز هم در میان گروه‌های بزرگی از کردان که به فرقه‌های کهن دینی این سرزمین منسوبند، ردپای بسیاری از باورهای «مغانی»، «مزدکی»، «زروانی» و «مانوی» دیده می‌شود که نمادی از باورهای مشترک باستانی آنان با کیش‌های ملی ایرانی می‌باشد. موسیقی کردی بخش بزرگی از موسیقی کنونی ایران را تشکیل می‌دهد و بسیاری از مشهورترین خواننده ها و گروه‌های موسیقی سنتی درون ایران، از کردستان می‌باشند.

آیین میتراییسم یا مهرپرستی: مِهرپرستی یا آیین مهر یا میترائیسم بر پایه پرستش ایزد ایرانی مهر (میترا) بنیاد شده بود. به دلیل ارزش‌مندی آفتاب در این دین برخی نیز این دین را به اشتباه آفتاب‌پرستی دانسته‌اند. از زمان‌های دور پیش از تاریخ، ایرانیان پیرو آیین مهر یا کیش بغانی بودند. آیین مهر دین یا قانون تدوین شده ای نیست. آیین و سنتی است که شرایط و دوران تاریخی آغاز آن پوشیده و ناروشن است. نخستین گروه آریایی‌هایی که وارد فلات ایران شدند در پیمان نامه‌های میان خود به میترا سوگند می‌خوردند.[3] بسیاری از جشن‌ها و سنن ایرانی ریشه در میتراییسم دارد. نمونه را شب یلدا که ریشه در باور ایرانیان به زادن میترا در این زمان دارد. روزها تا این شب کوتاه می‌شوند و پس از این شب به تدریج دراز و طولانی می شوند. این جشن در ماه پارسی «دی» قرار دارد که نام آفریننده در زمان پیش از زرتشتیان بوده‌است که سپس تر نیز به نام آفریننده ی فروغ و روشنایی(نور) نامور گشت.

پس از انقلاب ۵۷ در ایران تعاریف جدید در ابعاد دین اسلام شکل گرفت.

• صفحه‌هایی از کتاب تاریخ لباس‌های زنانه دنیا، از سال ۵۳۱۸ پیش از میلاد تاکنون نوشته پل لوئیس دو گیافری، منتشر شده در ۱۹۲۶-۱۹۲۷ میلادی، نیویورک. shahrefarang.com
• کارت‌های سیگار (قدیمی): مجموعه کارت‌های چاپ انگلستان و ایالات متحده را نشان می‌دهد که موضوع شان به شکلی با فرهنگ ایران در ارتباط است. shahrefarang.com
• لباس‌های عروس و دامادهای ایرانی از قدیم تا عصر حاضر shahrefarang.com

رسانه

• نگاهی به سیر تحول سرگرمی های ایرانیان در یوتیوب

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ فرهنگ ایرانی موجود است.

در ویکی‌کتاب کتابی با عنوان: فرهنگ ایرانی وجود دارد.