شوراهای اسلامی شهر و روستا
شوراهای اسلامی شهر و روستا[1] شوراهایی هستند که در شهرها و روستاها ایران به‌طور جداگانه با رأی مردم همان حوزه انتخاب می‌شوند. شورای هر استان از نمایندگان منتخب شوراهای شهرستان‌های تابعه هر استان تشکیل می‌شود.[2]
بر لزوم وجود شوراهای مختلف در قانون اساسی تصریح شده‌است، اما تدوین سازوکار اجرایی آن تا دولت اول خاتمی به تعویق افتاد. اولین دورهٔ انتخابات سراسری شوراهای اسلامی کشور در ۷ اسفند سال ۱۳۷۷ با استقبال زیاد مردم در بیش از ۴۰۰۰۰ حوزه انتخاباتی برگزار گردید و نهایتاً حدود ۲۰۰ هزار نفر از منتخبین مردم جهت اداره امور شهرها و روستاهای کشور به عنوان عضو شورای اسلامی شهر یا روستا برگزیده شدند.
شروع به کار شوراهای اسلامی از ۹ اردیبهشت سال ۱۳۷۸ و همزمان با پیام امام خمینی در خصوص شوراها و با صدور پیام ویژه‌ای از سوی خامنه‌ای آغاز گردید. این نهاد مردمی فعالیت‌های گسترده و مؤثری در کل کشور دارد.
انتخابات شورای شهر تنها انتخابات سراسری در کشور است که بدون نظارت شورای نگهبان برگزار می‌شود.[3] بررسی و رسیدگی به صلاحیت داوطلبان انتخابات شوراهای اسلامی برعهده هیئت‌های اجرایی و نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا است.[4][5]
پیش زمینه قانونی
فصل هفتم قانون اساسی ایران به شوراها اختصاص دارد. این فصل شامل اصول صدم تا صد و ششم قانون اساسی هستند:[6]
اصل ۱۰۰: برای پیشبرد سریع برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی، اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان یا استان با نظارت شورایی به نام شورای ده، بخش، شهر، شهرستان یا استان صورت می‌گیرد که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می‌کنند. شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان و حدود وظایف و اختیارات و نحوه انتخاب و نظارت شوراهای مذکور و سلسله مراتب آنها را که باید با رعایت اصول وحدت ملی و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی و تابعیت حکومت مرکزی باشد قانون معین می‌کند.
اصل ۱۰۱: به منظور جلوگیری از تبعیض و جلب همکاری در تهیه برنامه‌های عمرانی و رفاهی استانها و نظارت بر اجرای هماهنگ آنها، شورای‌عالی استانها مرکب از نمایندگان شوراهای استانها تشکیل می‌شود. نحوه تشکیل و وظایف این شورا را قانون معین می‌کند.
اصل ۱۰۲: شورای عالی استانها حق دارد در حدود وظایف خود طرحهایی تهیه و مستقیماً یا از طریق دولت به مجلس شورای اسلامی پیشنهاد کند. این طرحها باید در مجلس مورد بررسی قرار گیرد.
اصل ۱۰۳: استانداران، فرمانداران، بخشداران و سایر مقامات کشوری که از طرف دولت تعیین می‌شوند در حدود اختیارات شوراها ملزم به رعایت تصمیمات آنها هستند.
اصل ۱۰۴: به منظور تأمین قسط اسلامی و همکاری در تهیه برنامه‌ها و ایجاد هماهنگی در پیشرفت امور در واحدهای تولیدی، صنعتی و کشاورزی، شوراهایی مرکب از نمایندگان کارگران و دهقانان و دیگر کارکنان و مدیران، و در واحدهای آموزشی، اداری، خدماتی و مانند اینها شوراهایی مرکب از نمایندگان اعضا این واحدها تشکیل می‌شود. چگونگی تشکیل این شوراها و حدود وظایف و اختیارات آنها را قانون معین می‌کند.
اصل ۱۰۵: تصمیمات شوراها نباید مخالف موازین اسلام و قوانین کشور باشد.
اصل ۱۰۶: انحلال شوراها جز در صورت انحراف از وظایف قانونی ممکن نیست. مرجع تشخیص انحراف و ترتیب انحلال شوراها و طرز تشکیل مجدد آنها را قانون معین می‌کند. شورا در صورت اعتراض به انحلال حق دارد به دادگاه صالح شکایت کند و دادگاه موظف است خارج از نوبت به آن رسیدگی کند.
دوره‌ها
از سال ۱۳۷۷ تاکنون (۱۳۹۷) پنج دوره انتخابات شهر و روستا برگزار شده و دوره‌های زیر تشکیل یافته‌است:
- دورهٔ اول: ۱۳۷۷–۱۳۸۱
- دورهٔ دوم: ۱۳۸۱–۱۳۸۵
- دورهٔ سوم: ۱۳۸۵–۱۳۹۲
- دورهٔ چهارم: ۱۳۹۲–۱۳۹۶
- دورهٔ پنجم: ۱۳۹۶–۱۴۰۰
دوره ششم: ۱۴۰۰-۱۴۰۴
جستارهای وابسته
پی‌نوشت و منبع‌ها
- «مجموعه قوانین و مقررات شوراهای اسلامی شهر و روستا». پورتال وزارت کشور. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۳۰ مارس. مولف مقاله محمد رضا مرادی نسیم شهر روستای همدانک ۲۰۱۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - «:. شورای عالی استانها». شورای عالی استانها. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۲۰.
- «از تخلف تا خودکشی در انتخابات شورای شهر!». تسنیم.
- «صلاحیت کاندیداهای بیشمار شورای شهر را چه کسانی بررسی می‌کنند؟». آفتاب. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۲۲.
- «اعلام نتایج بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات شوراها». رادیوفردا. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۲۲.
- «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران - فصل هفتم: شوراها اصل 100 الی 106». مرکز پژوهشها. ۲۰۱۵-۰۵-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۲۰.
پیوند به بیرون
- پایگاه اطلاع‌رسانی برای شورا
- آشنایی با قوانین، وظایف و انتخاب شوراهای اسلامی شهر و روستا و انتخاب شهرداران
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
.svg.png.webp){kind=small}
