دانشنامه ایران و اسلام
دانشنامه ایران و اسلام، سری ده‌گانه‌ای از دانشنامهٔ فارسی‌زبان است که محور اصلی آن، تاریخ و فرهنگ ایران (قبل و بعد از اسلام) و جهان اسلام است. این اثر، ترجمه ویرایش دوم دانشنامه اسلام بود که مدخل‌های راجع به ایران بر آن افزوده می‌شد. با انقلاب ۱۳۵۷ ایران، پروژه دانشنامه ایران و اسلام متوقف شد و در سال ۱۳۶۲، پروژه دانشنامه جهان اسلام شروع شد. آخرین مدخل این دانشنامه، «اخوان‌المسلمین» بود. پس از انقلاب، این پروژه تحت نام دانشنامه جهان اسلام ادامه یافت.
 جلد اول از سری ده‌گانه دانشنامه ایران و اسلام | |
| ویراستار(ها) | احسان یارشاطر |
|---|---|
| نویسنده(ها) | جمعی از نویسندگان ایرانی و خارجی |
| کشور | تهران |
| زبان | فارسی |
| موضوع(ها) | تاریخ و فرهنگ ایران اسلامی |
| ناشر | بنگاه ترجمه و نشر کتاب |
| پیش از | دانشنامه جهان اسلام |
| از سلسله مقالات دربارهٔ |
| ایرانشناسی |
|---|
|
احسان یارشاطر
هنگامی که ویرایش دوم دانشنامه اسلام منتشر شد، احسان یارشاطر از برنارد لوئیس (یکی از ویراستاران ویرایش دوم دانشنامه اسلام) پرسیده بود که «چرا مدخل‌های دانشنامه اسلام در رابطه با ایران (مثل مدخل احمدشاه قاجار) این قدر کم محتوا است؟» و لوئیس پاسخ داد که با نظر یارشاطر موافق بوده و علت آن‌ها مخالفت با ایرانشناسی نیست بلکه کمبود پژوهشگر در زمینه موضوعات ایرانشناسی است. یارشاطر می‌گوید به همین خاطر ایده نوشتن دانشنامه ای برای خود ایرانی‌ها به ذهنش خطور کرد تا مطالبی که برای خود ایرانی‌ها مهم است، در این دانشنامه ثبت گردد.[1]
یارشاطر پس از جلب همکاری عده ای از پژوهشگران ایرانشناس، و نیز چند تن از بهترین مترجمان ایرانی آن زمان (مثل احمد بیرشک و احمد آرام) برای ترجمه برخی مقالات دانشنامه اسلام، دانشنامه ایران و اسلام را آغاز کرد که نخستین جلد آن در سال 1975 میلادی در بنگاه ترجمه و نشر کتاب منتشر شد. این روند تا جلد نهم ادامه یافت. انتشار جلد دهم با انقلاب اسلامی ایران هم‌زمان شد و پس از یک تاخیر طولانی، در حالی منتشر گردید که پشت جلد آن «به زباله‌دان تاریخ پیوست» نوشته شده بود و بدین گونه کار دانشنامه همان جا تمام شد.[1]
منابع
- Ehsan Yarshater in Conversation with Mandana Zandian, Jun 7, 2016 , p.167