پیشوا (تهران)

در دستنویسی دربارهٔ تاریخ خوار (گرمسار امروزی) که رونویس آن هنوز باقی است حدود شهر امروزی پیشوا را سامنات نامیده‌اند.[3] در فرهنگ دهخدا نیز دشت وسیع دامنه جنوبی کوه‌های البرز مابین تهران و سمنان، «سامنات» نامیده شده‌است.[4] سامنات منتسب به سام، فرزند نوح و پدر کیومرث نخستین شاه یکتاپرست ایران است.[5] دلیل این که چرا این نام به فراموشی سپرده شده‌است معلوم نیست.

یکی از نام‌هایی که به پیشوا نسبت داده می‌شود سناردک است. سنارک در لغت از دو قسمت «سنار» و «دک» تشکیل شده که در زبان پارسی میانه، «سنار» به معنی ساحل و بندر است و «دک» هم‌معنی خشکی و کویری است.[6] سنارک، اکنون یکی از محله‌های پیشوا در جنوب شرقی این شهر است.

پس از وقف زمین‌های اطراف آرامگاه امامزاده جعفر توسط شیخ خضرالدین جنید رازی در قرن نهم هجری قمری و رونق گرفتن بیشتر منطقه، این شهر با محوریت آرامگاه امامزاده جعفر رشد کرد و نام این شهر به امامزاده جعفر تبدیل شد. گفته می‌شود که شاید یکی از دلایل به فراموشی سپرده شدن سامنات مرکزیت امامزاده جعفر بر شهر بوده‌است. هم‌اکنون نوادگان شیخ خضرالدین جنید رازی ساکن در پیشوا می‌باشند که به طایفهٔ مشایخ مشهورند و اکثراً با نام‌های اسدی و جنیدی شناخته می‌شوند. بزرگترین فرد از این خاندان در هر دوره‌ای متولی آرامگاه امامزاده جعفر می‌شود.

تا پایان روزگار قاجار این شهر به نام امامزاده جعفر نامیده می‌شد ولی با ساخت راه‌آهن سراسری ایران در سال ۱۳۱۷ و گذر آن از این سامان رضا شاه نام رسمی آن را از امامزاده جعفر به پیشوا تغییر داد[7] که دو احتمال برای این تغییر نام گفته می‌شود، نخست به بزرگداشت جعفر بن موسی، پیشوایی که در این شهر مدفون است و احتمال دوم، به احترام هیتلر که در آن زمان پیشوا نامیده می‌شد.

سامنات اولین نامی است که شهر به آن نامیده شده‌است و منتسب به اولاد سوم سام به‌نام کیومرث است که به باور بسیاری، از این شهر برای جهان‌گشایی برخاست[9] چنان‌که فردوسی در مورد او می‌نویسد:[10]

او اولین پادشاه یکتاپرست ایرانی بود که نوروز را عید گرفت[11] و از سامنات به شاطی فرات رفت و به مرور زمان شوش، بابل را گرفت و شهرهایی از جمله بلخ را بنا کرد.[12]

سال‌ها بعد فریدون در نزدیکی پیشوا تخت فریدون را بنا نهاد، شهر سامنات را آباد ساخت و بر ایران حکومت کرد.

پس از او ایرج بر تخت نشست و دژی بلند بنا نهاد که همچنان بزرگترین قلعه خشت خام دنیا به حساب می‌آید. در مورد قلعه ایرج آورده‌اند که قدمت این قلعه بیش از پنج هزار سال است و آن را برای حفظ مملکت و محروس داشتن آن از تطاول و حمله‌های تورانیان ساخته‌اند.[13]

در دوره کیانیان، این منطقه یکی از مناطق مهم به‌شمار می‌رفته چرا که آمدوشد در این منطقه بسیار بوده‌است. وجود ایوانکی (ایوانِ کِی خسرو و کِی کاووس) در همسایگی پیشوا که از آن تنها نامش به‌جا مانده گواه بر این مدعاست.

دیوارهای قلعه ایرج

سامنات شهری کهن بوده و طی بررسی‌هایی که توسط هیئت باستان‌شناسی که در سال ۱۳۷۰ و ۱۳۶۳ انجام شد از عمق ۳۸۵ سانتی‌متری تپه شغالی آثار و بقایای سفالی به دست آمد. عناصر معماری در تپه مزبور خشت خام و چینه است که این آثار را متعلق به اواخر هزاره ششم و پنجم پیش از میلاد می‌دانند.[14][15] همچنین خشت‌هایی به صورت جفت و طاق چیده شده‌اند که قدمت این آثار به سه‌هزار سال پیش از میلاد می‌رسد.[16] اهمیت دیگر تپه شغالی این است که تمدن موجود در تپه سیلک را یکجا و در یک تپه دارد.

در سال ۱۳۶۳ هنگام احداث ساختمان کمیته انقلاب شهر پیشوا هنگام حفر چاه در عمق ۶ متری مقداری استخوان و سفال کشف شد که این آثار متعلق به دوران هزاره اول پیش از میلاد است، پس از کاوشگری‌های بعدی مشخص شد که این مکان همان گورستان باستانی گبری است و از یک دوره ۵۵۰ ساله از اواخر هزاره دوم پیش از میلاد حکایت دارد.[17] محدودهٔ این گورستان باستانی بسیار وسیع بوده که از انتهای شکستگی ناهمواری‌های پیشوا در مرکز فعلی شهر آغاز شده و تا ده پاچنار در شرق شهر در دامنه تپه ادامه دارد، معماری قبرها از شیوه خاصی پیروی نمی‌کند اما به‌طور محسوسی سنت اعتقادی ۳ در قبور تکرار شده‌است که کنار هر جسد سه ظرف بزرگ متوسط و کوچک گذاشته شده‌است که این ظروف قابل مقایسه با ظروف بدست آمده از تپه حصار در دامغان و تپه سیلک در کاشان است.[18]

با توجه به نتایج کاوش‌های صورت گرفته می‌توان گفت یک استقرار مستمر از هزاره ششم تا هزاره اول پیش از میلاد در این منطقه وجود داشته‌است.

از دورهٔ میلاد مسیح تا کشته‌شدن جعفر الخواری فرزند موسی کاظم اطلاعات دقیق تاریخی در دست نیست اما برخی شواهد حکایت از استمرار حیات در شهر پیشوا دارد.[19] اما به هر حال در این دوران‌ها و پس از آن، این منطقه قسمتی از ملک ری محسوب می‌شده‌است. در کتاب ری باستان از احوالات مردم سناردک نقل شده که آن‌ها از شیعیان متعصب بوده‌اند و علاقه آن‌ها به خاندان اهل بیت باعث شده بود که امامزاده جعفر بن موسی الکاظم پس از درگیری و جراحت به این شهر پناه ببرد.

در سال ۷۸۴ هجری قمری (۱۳۸۴ میلادی) گسل پیشوا با شدت ۷٫۲ ریشتر[20] فعال شد که در اثر حرکت گسل، سکونت‌گاه‌های روی دامنهٔ تپهٔ پیشوا مدفون و مسجد جامع ورامین تخریب شد و شهرهای پیشوا، ورامین و ری به کلی ویران گردید.[21] در کتاب منم تیمور جهانگشا آمده‌است که:[22]

در سال ۷۸۴ قمری دو سال قبل از اینکه او به ری برسد زلزله مهیبی شهر را کاملاً ویران کرده بود و فقط عده‌ای باقی مانده بودند که در خرابه‌های اطراف مسکن گزیدند.

نوشتار اصلی: وقف شیخ جنید رازی

چندین سال پس از زلزله، شیخ جنید رازی که قصد سفر از ری به مشهد داشت با عبور از منطقه خالی از سکنه پیشوا، با مزار امامزاده جعفر برخورد کرد و بر آن شد تا اطلاعاتی در مورد امامزاده جعفر بدست آورد و هنگامی که با مقامات و کرامات امامزاده جعفر آشنا شد تصمیم گرفت خادم آن امامزاده شود، بنابراین ساکن این منطقه شد، دارایی‌هایش را فروخت و پنج قنات و یک میلیون و ۵۵۵ هزار متر مربع ملک را در اطراف آرامگاه خریداری کرد و آباد ساخت و در سال ۸۷۳ هجری قمری وقف نمود و فرزندانش را موظف نمود که خادم امامزاده و متولی موقوفات باشند. پس از این آبادانی و وقف، رونق به پیشوا بازگشت و این شهر تمدن جدیدی را آغاز نمود.[23]

در عصر صفوی به فقه شیعه و هنر و معماری اسلامی و ایرانی بسیار بها داده می‌شد، شهر امامزاده جعفر نیز به دلیل وجود امامزاده رونق ویژه‌ای پیدا کرد. گنبد فیروزه‌ای امامزاده جعفر یادگار عهد صفوی است که به دستور شاه طهماسب صفوی ساخته شد.[24] «حرم، بازار، چهارسو، کوچه‌ها، کوشک‌ها، رباط‌های اربابی، تکیه و آب‌انبار چاله خشتی»، از عناصر شهرسازی دورهٔ صفوی هستند که هنوز در بافت قدیمی شهر پیشوا دیده می‌شوند و بعضاً کاربری خود را حفظ نموده‌اند.

هنگامی که محمدعلی شاه قاجار در مقابل مشروطه خواهان شکست خورد، به سفارت روس پناهنده شد و به فکر باز پس‌گیری تاج و تخت خود افتاد. ارشدالدوله که از یاران وفادارش بود برای او تلاش‌های بسیاری کرد و در نقاط مختلفی جنگید.[25] دریکی از درگیری‌هایش که به تپه‌های پیشوا و صحن امامزاده جعفر آمده بود، زخمی و دستگیر شد و در نهایت در بازار پیشوا تیرباران گردید.[26]

پس از سخنرانی سید روح‌الله خمینی در ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ در قم به مناسبت عاشورای حسینی در مدرسه فیضیه مردم تهران دست به تظاهرات جدی زدند. صبح روز پانزده خرداد آیت الله خمینی بازداشت و به تهران برده شد. ۱۵ خرداد سال ۴۲ مصادف با دوازدهم محرم و هم‌زمان با روز برگزاری آیین بنی اسد در پیشوا بود. بعد از برگزاری مراسم، حسن مقدس بلندگو به دست گرفت و گفت:[27]

«... ای مردم چرا نشسته‌اید؟ امروز عزاداری ما دو تا شد، یکی عزای امام حسین و دیگری اینکه دیشب دژخیمان شاه، ریخته‌اند منزل آیت‌الله خمینی و پس از دستگیری، ایشان را به تهران برده‌اند و جمعی از مردم اعتراض کرده و زخمی شده‌اند؛ ای مردم! خاک بر سرمان شد که مرجع تقلید ما دستگیرشده‌اند…»

سپس مردم از همان‌جا تصمیم به قیام علیه رژیم شاه می‌گیرند.[28] لذا در ساعت ۱۴ همان روز از ایوان آرامگاه امامزاده جعفر کفن پوشان به سمت تهران حرکت کردند، در میان راه مردم ورامین نیز به کفن پوشان پیوستند. وقتی به پل باقرآباد رسیدند مورد هجوم نیروهای دولتی رژیم پهلوی قرار گرفتند و تعدادی کشته و چندین نفر زخمی شدند.[29]

بسیاری واقعه ۱۵ خرداد را مبدأ تحولات انقلاب اسلامی ایران می‌دانند.[30] از این رو پیشوا را مبدأ قیام ۱۵ خرداد یا مهد انقلاب ایران نامیدند.[31]

بعد از سرکوب ۱۵ خرداد و در جریان انقلاب اسلامی ایران مردم پیشوا همانند سایر مردم ایران برای سرنگونی رژیم شاهنشاهی پهلوی و روی کار آمدن جمهوری اسلامی تلاش کردند و گروه‌های مختلف مردم در پیشوا و تهران برای انقلاب تلاش کردند.

در جریان جنگ ایران و عراق نیز مردم پیشوا برای دفاع از خاک و حراست از مرزهای وطنشان کشته‌ها و جانبازان فراوانی دادند. سردار علی قمی، سردار حسین شیبانی کارخانه ،سرلشکر خلبان مصطفی اردستانی، سرلشکر خلبان یزدان سخایی ،سردار جلال جنیدی جعفری و سردار سعید مهتدی جعفری پنج تن از سردارانی بودند که در در جریان جنگ هشت ساله یا حوادث پس از جنگ جانشان را در راه وطن اهدا نمودند که به افتخار آن‌ها به پیشوا لقب «شهر سرداران شهید» را داده‌اند.[32] همچنین آیت الله خامنه‌ای، رهبر ایران در ۲۲ خرداد ۱۳۸۲ به این شهر سفر کرد که طی آن، پیشوا را «مرکز شهادت» نامید.[33]

پیشوا در نیمه شمالی ایران و ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی تهران قرار دارد.

پیشوا بر روی دامنهٔ تپه‌های طبیعی و روی گسل قرار دارد، از شمال به کوه‌های البرز و از جنوب شرق به کویر مرکزی ایران متصل است به همین دلیل منطقهٔ مناسبی برای کشت محسوب می‌شود.

دکتر پرویز کردوانی در خصوص خاک این منطقه می‌گوید:[34]

در همه جای این دشت به جز نواحی جنوبی و منتهی‌الیه شرقی برای کشاورزی و زراعت مناسب است به‌طوری‌که اگر آب به مقدار کافی موجود باشد تقریباً تمام زمین‌های آن را می‌توان زیر کشت برد.

شهر پیشوا بر روی گسل قرار دارد و ناهمواری این گسل به‌راحتی پیداست. گسل پیشوا در راستای E 130 N است، از مرکز این شهر آغاز شده و به درازای ۳۴ کیلومتری شرق آن ادامه دارد. این گسلِ فشاری با شیب به سمت شرق به روشنی رسوبات کوارتز را بریده و مرز میان کوه و دشت را در پیشوا تشکیل می‌دهد.[35] طول شرقی جغرافیایَ ۴۵°۵۱ تاَ ۱۵°۵۲ درجه و عرض شمالی جغرافیایَ ۱۵°۳۵ تاَ ۲۳°۳۵ درجه محدوده این گسل را شامل می‌شود.[36][37] آخرین فعالیت بزرگ این گسل ۷۸۵ ه‍.ق (۱۳۸۴ میلادی) هم‌زمان با حمله تیمور لنگ بوده و طی آن این شهر و محدوده ورامین و ری به کلی ویران گردیده‌است.[38]

پیشوا آب و هوای معتدل و نیمه‌خشک و در دشت‌ها آب و هوای صحرایی مختص خود را دارد، نسبت به گرمسار و ورامین معتدل تر است ولی شب‌های زمستانی سردتری دارد. درجه حرارت پیشوا بین ۱۴- درجه در زمستان و ۴۵+ درجه در تابستان در نوسان است. در بهار و پاییز به علت وجود درختان فراوان و مصونیت از آلودگی‌های تهران هوای فرح‌بخش و دلنشینی دارد.[39]

زمین‌های زراعی و باغ‌های پیشوا توسط نهرها، چشمه‌ها (چشمهٔ دریاچهٔ قلعه‌کرد و…)، قنات‌ها (هرمین، سناردک و …) و رودخانه‌های جاری شده از رشته‌کوه البرز سیراب می‌گشت. در سال‌های گذشته با هدف تأمین آب مطمئن برای کشاورزی منطقه پاکدشت، پیشوا و ورامین و همچنین تأمین آب شرب بخش‌هایی از شرق و جنوب تهران سدهای لار، لتیان و ماملو احداث گردید،[40][41][42] اما با افزایش جمعیت کلانشهر تهران و خشکسالی‌های پیاپی، تأمین آب شرب تهران درصد بیشتری را سهم خود کرد و رودخانه پیشوا و نهرها و چشمه‌ها و قنات‌هایش یکی پس از دیگری خشک گردید و بسیاری از باغ‌های موقوفه که از درختان انار، انگور، انجیر، توت و گردو و… تشکیل می‌شد نیز از بین رفت. امروزه زمین‌های پیشوا با چاه‌هایی که بعداً حفر شد آبیاری می‌شود.

بادهای باران‌زا: مهم‌ترین منبع بارش در این منطقه بادهای مرطوب مدیترانه‌ای و اطلسی است که از سمت غرب می‌وزد. رشته کوه البرز همجون سدی به نحو مؤثری از نفوذ بسیاری از توده‌های هوا جلوگیری می‌کند در نتیجه باعث شده‌است که هوای شهر از یک سو خشک‌تر و از سوی دیگر از آرامش نسبی برخوردار باشد.[43]

باد شهریاری: بادی خنک و دلربا است که از سمت شهریار می‌وزد و هوا را لطیف می‌کند و محدود به فصل خاصی نیست. در تابستان گرمای هوا را کاهش داده و موجب رشد بهتر درختان می‌شود. وزیدن باد شهریاری در تابستان برای مردم پیشوا خوشایند است.[44]

باد خِشو: در اوج گرمای تابستان از سمت کویر می‌وزد و به خشکی و گرمای هوا شدت می‌بخشد و باعث ریزش گل‌ها و گرد گرفتن درختان می‌شود. این باد در روزهایی حد فاصل اواخر خرداد تا پنجم مرداد می‌وزد.

باد قبله: این باد در بهار از سمت جنوب و جنوب غرب می‌وزد و همراه با دولخ (نوعی گرد و خاک محلی) است و معمولاً با توده‌ای از ابر سیاه همراه است که به آن پایه می‌گویند و منجر به رعد و برق و باران و تگرگ می‌شود.

باد احنمود: بادی است سردو خشک و سوزان که در اوج سرمای بهمن ماه از سوی کوه‌های شمال غربی می‌وزد، و هوا را از مناطق برف‌نشین هم سردتر می‌کند. هنوز وقتی این باد بوزد مردم می‌گویند: «معلوم نیست برفش کجا اومده که سوزش داره اینجا میاد».

باد خاله‌پیرزن: معمولاً سه روز مانده به عید نوروز می‌وزد و معتقد بودند که «خاله پیرزن در اثر خستگی، شب عید خواب می‌ماند و مدت ده روز باد نمی‌وزد و بعد از این مدت عمو نوروز می‌آید و خاله‌پیرزن بیدار می‌شود. اگر عمونوروز عصایش را به آب بزند خاله‌پیرزن می‌گوید باران ببارد و اگر به خاک بزند می‌گوید باد بوزد».[45]

ضرب‌المثلی پیشوایی می‌گوید: «خاله پیرزن گفته اگه پشتم به بهار نبود بچه رو توی گهواره‌اش (از سرما) خشک می‌کردم».

بافت شهر پیشوا از نظر قدمت به ۳ قسمت تقسیم می‌شود. هستهٔ اولیه شهر در محدودهٔ قدیمی شهر پیشوا است و در گذشته داری سه دروازه بوده‌است. حرم، بازار و شهیدگاه از محله‌های شاخص و قدیمی این قسمت شهر است. با آنکه شهر قدمتی چند هزار ساله دارد ولی به جز سناردک، از قدمت قدیمی‌ترین محلات آن بیش پانصد نمی‌گذرد. بافت میانی شهر در نتیجهٔ عدم کشش جمعیتی بافت قدیمی گسترش یافت که در قسمت غربی شهر و در آن سوی رودخانهٔ مرکزی شهر پیشوا قرار دارد. این قسمت از شهر بیشتر حاصل ساخت و سازهای دهه ۳۰ تا ۸۰ خورشیدی است و معماری آن مشابه هستهٔ مرکزی ولی با مصالح مدرن است. نشانه‌های خیابان‌بندی و کوچه‌های پهن‌تر از ویژگی‌های بافت میانی است. پس از احداث دانشگاه آزاد پیشوا و ایجاد شهرک صنعتی پیشوا در سوی شرقی شهر زمین‌های لم یزرع آن محدوده ارزش پیدا کرد و ساخت و ساز رواج یافت و در آن محدوده چندین شهرک احداث شد که بعضی از آن‌ها رو به توسعه است.

نواحی پیشوا شامل کوی‌ها و محله‌های قدیمی شهر و شهرک‌های بعضاً تازه تأسیس و در حال توسعه هستند که همگی در قالب یک منطقه شهرداری اداره می‌شود. بعضی از این محلات قبلاً روستا بوده‌اند اما امروز جزء شهر پیشوا محسوب می‌شوند. نواحی مختلف شهر پیشوا عبارتند از:[46]

محله‌ها: باغ ناصر، پاچنار، پل حاجی، تپه حاج آقا جلال، تپه سلام، تپه میرزاکریم، چاله امید، سرچشمه، سناردک، شوش آباد، شهرداری قدیم، صفاییه، قلعه کرد، قلعه نو، کهنک، هاشم‌آباد، همت‌آباد
کوی‌ها: ابوذر، بانک ملی قدیم، بهداری، بی‌بی‌هور، جهاد، حرم، رازی، سردار جنگل، سه‌جوبی، شهیدگاه، شیرازی‌ها، عطایی‌ها، فرهنگیان، کارخانه‌یخ، مبارز، میثم، نهضت، یاسر
شهرک‌ها: پاسارگاد، پانزده خرداد، خورشیدهشتم، شهید اردستانی، طاق سپهر، فرهنگیان، کوثر، گلها، مارگارین، معلم، نقش جهان.

این شهر فاقد شبکه مترو می‌باشد و حمل و نقل از طریق خودروهای عمومی از قبیل تاکسی‌ها و آژانس‌های مسافر بری چون میلاد گل‌ها و غیره اداره می‌شوند

این شهر فاقد بیمارستان می باشد

فاصلهٔ پیشوا تا تهران ۴۵ کیلومتر، تا قم ۱۱۵ کیلومتر و تا سمنان ۱۵۵ کیلومتر است. مسیرهای دسترسی به پیشوا عبارتند از:

• بزرگراه امام رضا: از سه راه شریف‌آباد به سمت جنوب به طول ۱۲ کیلومتر.
• بزرگراه ورامین: بعد از کمربندی ورامین به سمت شرق به طول ۱۲ کیلومتر.
• بزرگراه قم-گرمسار: از سه راه امامزاده عبدالله به سمت شمال‌غرب به طول ۱۵ کیلومتر.

ایستگاه راه‌آهن پیشوا یکی از ایستگاه‌های خط سراسری تهران - مشهد است که حد فاصل ایستگاه‌های ورامین و گرمسار است و در سال ۱۳۱۷ احداث گردید. علاوه بر این، ایستگاه راه‌آهن دیگری در داخل شهر پیشوا ایجاد شده و ایستگاه پایانی ریل باس تهران-پیشوا است.

در راستای توسعه ناوگان شهری برای شهرستان پیشوا ۳ ایستگاه پیش‌بینی شده‌است که ایستگاه پایانی آن شهرک صنعتی پیشوا جنب محمودآباد نو می‌باشد.

مردم پیشوا فارسی‌زبان هستند و لهجهٔ تهرانی دارند و با اندک گویشی محلی سخن می‌گویند.

طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ مرکز آمار ایران جمعیت پیشوا ۴۷٬۲۵۳ نفر بوده که از این تعداد ۲۳٬۷۳۴ نفر مرد و ۲۳٬۵۱۹ نفر زن بوده‌اند و این تعداد در ۱۳٬۳۵۲ خانواده زندگی می‌کنند[47] که اکثراً بومی همین منطقه‌اند.

بنی اسد قومی از طوایف عرب و از ذریه اسدبن‌خزیمه بودند که دو روز پس از نبرد کربلا کشته شدگان واقعه را تشییع و دفن نمودند.[48]

مردم پیشوا همه ساله دو روز بعد از عاشورا در روز دوازدهم ماه محرم کسب و کار و بازار را رها می‌کنند و با پوشیدن لباسهایی عربی موسوم به بنی اسد طی مراسمی نمادین پیکرهای کشته شدگان نبرد کربلا را در سالروزش در صحن امامزاده جعفر تشییع می‌کنند و به عزاداری و سوگواری می‌پردازند.[49]

طی این مراسم ابتدا فردی در نقش زین العابدین (امام چهارم شیعیان)، کشته شدگان را برای حاضرین معرفی می‌کند و از دلاوری‌های آنان می‌گوید و سپس مرثیه آنان را می‌خواند و در پایان هر بخش این کشته شدگان از در ورودی اصلی صحن تا ایوان بر روی دست افراد پوشیده با لباس بنی اسد و مردم تشییع می‌شوند. معمولاً حر بن یزید ریاحی، قاسم بن حسن ،علی اصغر، علی اکبر، زهیر بن قین، حبیب بن مظاهر، عباس بن علی و حسین بن علی (امام سوم شیعیان) در این مراسم تشییع می‌شوند.

این مراسم حدود پانصد سال است که در پیشوا و در جوار آرامگاه امامزاده جعفر بن موسی الکاظم برگزار می‌شود.[28] قیام خونین مردم در ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ پس از این مراسم و از همین مکان آغاز شد.

===سینما هنر پیشوا===

پیشوا یکی از نواحی مُلک ری کهن محسوب می‌شود.[50] ملکی که عمر سعد، به سودای فرمانروایی بر آن، در کشتن امام سوم شیعیان شریک شد.[51] برای درک حاصلخیزی این منطقه یک ضرب‌المثل معروف کافی است که: «هم از گندم ری افتاد هم خرمای بغداد».[52] مردم پیشوا از دیرباز در این منطقه به کشاورزی مشغول بوده‌اند و امروز نیز کشاورزی، نقش پررنگی در میان آن‌ها دارد بطوری‌که طبق سرشماری‌ها حدود ۲۶درصد مردم پیشوا کشاورزند.[53] بیش از ۸۵درصد زمین‌های کشاورزی پیشوا زیر کشت می‌رود[54] و سالانه بیش از ۵۰۰هزار تن محصولات کشاورزی تولید می‌شود[55][56] که ۳۰۰هزار تن از آن، محصولات گلخانه‌ای است[57] و بخشی از آن، به خارج کشور صادر می‌شود.[58] در سطح کشور، حدود ۸۰۰۰هکتار سطح گلخانه‌ای وجود دارد که بیش از ۱۰۰۰هکتار معادل یک‌هشتم آن در پیشواست،[59] به‌همین‌دلیل این شهر یک قطب تولید محصولات گلخانه‌ای و گیاهان دارویی در سطح استان تهران و ایران به‌شمار می‌رود.[60][61] پیشوا در آبان‌ماه ۱۳۹۳ به‌عنوان رتبهٔ برتر ارائه محصولات کشاورزی[62] و در پاییز ۱۳۹۴ به‌عنوان رتبه برتر علمی‌کردن کشاورزی[63] در سطح ایران برگزیده شد.

نیمی از محصولات کشاورزی پیشوا را غلات شامل ذرت، گندم و جو تشکیل می‌دهد.[59] همچنین عمده محصولات گلخانه‌ای در پیشوا، خیار و گل و گیاهان دارویی است.[64] در رتبه‌های بعدی، صیفی‌جاتی همچون بادمجان، گوجه فرنگی، کدو و نیز کاهو، کلم و آفتابگردان قرار دارد. در سال‌های اخیر کشت زرشک و زعفران رشد چشمگیری داشته‌است و پروش قارچ و آلوئه‌ورا مورد توجه قرارگرفته‌است.[65] علاوه بر این در حوزهٔ محصولات درختی، میوه‌های انار، انگور، انجیر، زیتون، گردو و خرمالو از محبوبیت و اهمیت بالایی در بین کشاورزان و باغبان‌های پیشوا برخوردار است.[66]

زمین حاصلخیز و کشاورزی مناسب زمینهٔ مناسبی برای دامپروی به‌حساب می‌آید که به‌خوبی در این منطقه مهیاست. در پیشوا ۶۱۵واحد دامداریِ پرواری، فرصت پرورش بیش از ۱۰۰۰۰راس دام را فراهم آورده‌است که از آن‌ها سالانه حدود ۵۱۳۷۰تن گوشت قرمز تولید می‌شود.[67] بعلاوه ۱۲۷واحد دامداری شیری وجود دارد که در مجموعه‌های کاملاً مکانیزه سالانه ۳۸۷۱۷تن معادل ۱۰۶تن در روز شیر تولید می‌کنند و همین باعث شده که پیشوا به عنوان دومین تولیدکننده شیر ایران شناخته شود.[68]

زنبورداری نیز در این شهر حاشیه‌کویری اهمیت ویژه‌ای دارد، در پیشوا سالانه بیش از ۳تن عسل کویری توسط زنبورداران نمونه کشوری تولید می‌شود. همچنین در واحدهای مرغداری پیشوا سالانه ۲۵۰۰۰قطعه مرغ تولید می‌شود که در خودکفایی تولید مرغ و اشتغال‌زایی مردم منطقه تأثیر زیادی داشته‌است.[69] علاوه بر همه این‌ها در سال‌های گذشته پرورش شترمرغ رشد چشمگیری داشته و وجود بزرگترین مرکز پرورش شترمرغ ایران در پیشوا نمونهٔ دیگری از ویژگی‌های ممتاز پیشوا در حوزهٔ دامپروری است.[68]

دامپروری و در نتیجهٔ آن تولید پشم، زمینه مناسبی برای تولید فرش و صنایع دستی به حساب می‌آید که این هم در پیشوا به خوبی فراهم است، به همین دلیل هنر فرش‌بافی در روستاهای اطراف پیشوا همچنان رایج است.[70]

همچنین شهرک صنعتی پیشوا در سال ۱۳۸۵ با مصوبه هیئت دولت فعالیتش را آغاز نمود،[71] نزدیکی به تهران و همجواری با شهرهای پیشوا و شریف‌آباد، مجاورت با شبکه راه‌های سراسری از طریق محورهای تهران-مشهد و تهران-پیشوا، مجاورت با راه‌آهن سراسری و نزدیکی به ایستگاه راه‌آهن پیشوا از جمله امتیازهایی است که باعث جذب سرمایه‌گذار و پیشرفت در این شهرک شده‌است.[72] هم اکنون در این شهرک صنعتی صنایع مختلفی مانند صنایع غذایی، دارویی، شیمیایی، سلولزی، نساجی، فلزی، کانی غیر فلزی و صنایع تبدیلی برای ایجاد واحدهای خود مشغول به فعالیت هستند.[73]

دانشگاه آزاد اسلامی واحد پیشوا

دانشگاه فرهنگیان پردیس زینبیه پیشوا

دانشگاه علمی کاربردی شهرداری پیشوا

دانشگاه پیام نور پیشوا

مدرسه علمیه فاطمیه پیشوا (خوهران)

مدرسه علمیه جعفریه پیشوا (برادران)

• امامزاده جعفر بن موسی الکاظم
• گلستان شهدای گمنام
• امامزاده موسی و اسحاق کهنک
• قبر شیخ جنید رازی

• تپه سفالین
• قلعه ایرج
• تپه شغالی
• تخت فریدون
• چاله خونی

• آب انبار چاله خشتی
• خانه تاریخی ارباب رازی
• خانه تاریخی ملامحمدتقی انصاری
• خانه تاریخی حاج میرزایعقوب جنیدی
• خانه تاریخی دکتر محمدخان مجرب
• آسیاب بالا (طاحونه زبر)

• تپه سلام
• پارک جنگلی پیشوا
• شهربازی پیشوا
• بوستان خانواده فاز ۱
• بوستان خانواده فاز ۲
• بوستان خانواده فاز ۳
• بوستان زائر