داراب

بر پایه پژوهش‌های باستان‌شناسی قدمت این منطقه که در گذشته دارابگرد نامیده می‌شده به هزارهٔ پنجم قبل از میلاد (عصرسفال نخودی و مقارن با تمدن سیلک ۲ کاشان) می‌رسد. تپه هاوتل‌های باستانی مناطق مادوان و خسویه ازجمله آثار زیستگاه‌های انسانی در دوران ماقبل تاریخ درناحیه دارابگرد می‌باشند. بنای شهرکهن دارابگرد که آثارآن در ۷ کیلومتری جنوب شهر کنونی داراب قراردارد، بر اساس شواهد موجود به اوایل دوران هخامنشیان می‌رسد.

برمبنای روایات تاریخی ونوشته مورخین و نویسندگان متقدم مانند طبری، حمزه اصفهانی، یعقوبی، ثعالبی، بلعمی، ابن اثیر و… شهردارابگرد توسط دارای بزرگ که در ادبیات پهلوی و اسلامی از وی به نام داریوش بزرگ یادشده ایجاد می‌شود و فردوسی شاعر نامور ایران در این باره می‌گوید:

شهر قدیم دارابگرد در دوران هخامنشیان منطقه‌ای آبادان و پررونق بوده‌است. ظاهراً این منطقه تحت حکومت آریامنه قرار داشته‌است. در دوران سلوکیان و اشکانیان ولایت دارابگرد دارای حکومت نیمه مستقلی بوده که پادشاهان آن از حاکم پارس اطاعت می‌کرده‌اند. نام آخرین امیر دارابگرد در عصر اشکانیان پیری یا تیری بوده‌است و اردشیر بابکان سرسلسله ساسانیان در نزد وی پرورش می‌یابد.

آخرین امیر دارابگرد درعصر اشکانیان پیری نام داشته و پس از وی اردشیر بابکان بر این شهر تسلط می‌یابد و سپس با کنترل سراسر ایران امپراتوری ساسانی را تأسیس می‌نماید. از این جهت دارابگرد نخستین مقر حکومتی ساسانیان بوده‌است. دارابگرد در عصر ساسانیان اهمیت فراوانی داشته‌است و بیشنهٔ آثار تاریخی این شهرستان متعلق به این دوره می‌باشد. ضرابخانه بزرگی نیز در دارابگرد دایر بوده که در دوران اسلامی فعال بوده‌است.

این منطقه در سال ۲۳ هجری توسط سپاهیان مسلمان فتح می‌شود و حکومت آن در اختیار سرداران عرب و سپس در کنترل خاندان شبانکاره قرار می‌گیرد. پس از ورود اسلام این شهر تا قرن پنجم هجری قمری، همواره آبادان بوده‌است.

در سدهٔ پنجم هجری و به دلیل تهاجم گسترده سلجوقیان دچارآسیب و ویرانی می‌شود و اهالی به ناحیه جدیدی در شرق شهر فعلی به نام تنگ رمبه کوچ می‌نمایند و پس از حمله مجدد سلاجقه به ناحیه جدید و تصرف قلعه مستحکم رمبه که با دسیسه سلاجقه صورت گرفت، اهالی به ناچار به محل فعلی داراب عزیمت می‌کنند.

شهر فعلی نیز در دوران ایلخانان مغول و تیموریان مورد حمله قرار می‌گیرد و خسارات زیادی می‌بیند.

اما در عصر صفویه با توجه حکام وقت و قرارگرفتن اراضی این شهر تحت عنوان «اراضی خاصه» رو به آبادانی می‌گذارد و به نوشته منابع تاریخی این دوره یکی از پنج وزیرنشین فارس محسوب می‌شده‌است. این شهر تا دوران زندیه از ولایات مهم فارس بوده‌است.

درعصر قاجار شهر داراب به دلیل دارا بودن اراضی وسیع و حاصلخیز مورد توجه حکام ایالتی قرارمی گیرد با استقرار ایلات ترک و عرب در اطراف این شهر به صحنه منازعات و درگیری‌های حکومت و ایلات تبدیل می‌شود و از این رهگذر دچار صدمات جدی می‌گردد و از توسعه و پیشرفت بازمی‌ماند.

چشمه گلابی یکی از چشمه های پرآب استان فارس است که در شهرستان داراب و در 17 کیلومتری شهر داراب قرار گرفته است. این نام گذاری جالب چشمه هم ناشی از شباهت ظاهری چشمه به میوه گلابی است. چشمه گلابی تنها چشمه موجود در منطقه فسارود نیست اما بدون شک یکی از پرآب ترین چشمه های منطقه است که دارای سه خروجی آب شیرین و زلال است. امروزه چشمه گلابی یکی از مکان‌های گردشگری مهم در شهرستان داراب و استان فارس محسوب می‌شود. جریان آب چشمه در منطقه و همچنین حجم بالای آب آن باعث شده است اطراف چشمه، بسیار سرسبز و زیبا شود و انبوه درختان و گیاهان علفی دور تا دور چشمه را فرا گرفته اند که چشم انداز بسیار زیبایی را ایجاد کرده است. چشمه گلابی یکی از اصلی ترین تفرجگاه های شهرستان داراب است و همه روزه به خصوص در فصول گرم سال پذیرای خیل گردشگران و مسافرین است. آب و هوای کوهستانی و خنک منطقه و پوشش سرسبز آن سبب شده تا این منطقه به یکی از جذاب ترین مقاصد طبیعت گردی منطقه تبدیل شود.

سد رودبال

رودخانه رودبال یکی از رودخانه‌های استان فارس است و در شهرستان داراب واقع شده‌است. این رودخانه از کنار منطقه رودبال داراب عبور می‌کند و شهرهای ایج و داراب و استهبان از شهرهای مهم نزدیک به این رودخانه است و از سال ۱۳۸۲ سد رودبال داراب بر روی این رودخانه ساخته شده‌است است.

سد رودبال داراب یکی از دو سد ساخته شده بر روی رودخانه رودبال در کیلومتر ۲۲ جاده داراب - استهبان در استان فارس واقع شده و کارایی آن تولید برق و تامین آب شرب شهرستان داراب می باشد. (سد دوم که یک سد تنظیمی کوچک می‌باشد، در کیلومتر ۱۲ جاده داراب - استهبان و در حوالی روستای رودبال ساخته شده‌است و کارایی آن تنظیم آب خروجی سد رودبال و ذخیره‌سازی آن با دبی خروجی کمتر می‌باشد) سد مخزنی رودبال فارس از نوع خاکی، سنگریزه‌ای با هستهٔ رسی است و ۸۳ متر ارتفاع دارد. حجم سد رودبال ۸۲ میلیون متر مکعب است. طول تاج این سد ۴۸۵ متر است و قابلیت تنظیم ۱۰۴ میلیون متر مکعب آب را در سال دارد.[۶] از طرف شمال شهرستان‌های نی‌ریز و استهبان، از طرف غرب شهرستان فسا، از طرف جنوب شهرستان داراب شهرستان‌های مجاور این سد هستند. فاصله سد رودبال تا شهر داراب ۲۲ کیلومتر، و تا استهبان ۵۷ کیلومتر می‌باشد.[۷]

در موقعیت جغرافیایی E5417 N۲۸۵۳ در استان فارس واقع است. تنگه رغز در ۳۰ کیلومتری شهرستان داراب و در جنوب استان فارس قرار دارد. این تنگه که از دو طرف با دیواره‌هایی بلند محصور شده‌است. به دلیل وجود چشمه‌های فراوان در این دره ۶۴ آبشار جاری شده که از این تعداد ۱۲ آبشار نیازمند فرود با طناب است. ارتفاع فرودها حداقل ۶ تاحداکثر ۶۵ متر و مابقی آبشارها با پرش در آب قابل گذر است. حوضچه‌های زیر آبشارها حداقل ۶ و حداکثر ۲۰ متر عمق دارند.

دره رغز به طول تقریبی ۴ کیلومتر در امتداد شمال به جنوب از سرچشمه رغز تا دره جنوب ۶۰ آبشار و حوضچه طبیعی را در خود جای داده‌است که تنها ۱۴ آبشار و آبگیر دره جنوبی مورد توجه عموم مردم و کوهنوردان بوده‌است و با رسیدن به آخرین آبشار دره جنوبی به ارتفاع ۳۵ متر دره جنوبی به بن‌بست می‌رسد. منطقه سرچشمه رغز نیز که از مسیر دیگری پیمایش می‌گردد، جنگلی زیباست که محل آغاز آب رغز است رسیدن به این منطقه نیز با ۳ ساعت کوهپیمایی امکان‌پذیر است. آب رغز که از این منطقه آغاز می‌گردد با ایجاد حوضچه‌ها و آبشارهای طبیعی تا دره جنوبی امتداد و نهایتاً در آبگیرهای انتهایی به زمین بازمی‌گردد. از منطقه سرچشمه نیز بدون وسایل فنی امکان بازدید از چندین حوضچه و آبشار مسیر است و نهایتاً با رسیدن به آبشار بلندی به طول ۲۳ متر کوهپیمایان متوقف می‌شوند در حد واسط منطقه سرچشمه و دره جنوبی رغز ده‌ها آبشار و آبگیرهای زیبا و طبیعت بکر تنها با استفاده از وسایل فنی امکان پیمایش می‌یابد.

آبشارهای این تنگه عبارتند از: آبشار نگین به ارتفاع ۱۶ متر، عمق آب ۸ متر و طول حوضچه ۴۱ متر، آبشار بوم رنگ به ارتفاع ۷ متر، عمق آب ۸ متر و طول حوضچه ۳۱ متر، آبشار مسعود به ارتفاع ۸ متر، عمق آب ۱۲ متر و طول حوضچه ۱۵ متر، آبشار گلاب حوضچه به ارتفاع ۱۱ متر، عمق آب ۷ متر و طول حوضچه ۱۲ متر، آبشار فتح به ارتفاع ۸ متر، عمق آب ۱/۵ متر و طول حوضچه ۶ متر، آبشار حکمت به ارتفاع ۱۱ متر، عمق آب ۱۵ متر و طول حوضچه ۳۲ متر، آبشار کبوتر به ارتفاع ۲۵ متر، عمق آب ۲۰ متر و طول حوضچه ۶ متر، آبشار جام به ارتفاع ۹ متر، عمق آب ۶ متر و طول حوضچه ۳۶ متر، آبشار دماغه (فراز) به ارتفاع ۱۲ متر، عمق آب ۲ متر و طول حوضچه ۴ متر، آبشار آذرخش به ارتفاع ۶۵ متر، عمق آب ۶ متر و طول حوضچه ۱۱ متر، آبشار یادگار به ارتفاع ۴ متر، عمق آب ۸ متر و طول حوضچه ۱۱ متر، آبشار وداع به ارتفاع۳۸ متر، عمق آب ۱۰ متر و طول حوضچه ۷ متر[6]

دره رغز یکی از دره‌های فنی است و برای پیمایش دره می‌بایست تجهیزات فنی داشته باشید. همچنین برای پیمایش دره لازم است یک لیدر کاربلد یا یک راهنمای محلی به همراه داشته باشید. پیمایش دره رغز تقریباً یک روز طول می‌کشد. بهترین موقع از سال برای پیمایش دره رغز از اول فروردین تا اواخر مهرماه می‌باشد.

• • غذای محلی واصیل دارابی به نام (پلوترش) که دارابیان اصیل ان را با دست می‌خورند.
• انواع مرکبات از جمله:
  • میوه دارابی که گونه خاصی از مرکبات است. نام دیگر آن بتابی می‌باشد.
  • پرتقال
  • لیمو
  • لیمو شیرین…
  • بکرایی
• انواع شیرینی:
  • شیرینی سمبوسه که با مغز بادام یاگردو یا پودر نارگیل و شکر ساخته می‌شود.
  • شیرینی کماج
  • شیرینی غرابی (ترکیبی از عسل و پودر بادام و شیره …) که به دلیل سختی در فراوری و گرانی مواد اولیه، کم‌کم‌رو به فراموشی است یا انواع درجه ۲٬۳ آن موجود استد
  • حلوای خرما (که با خرما و ارد و روغن وگردو درست می‌شود)
  • رنگینک (که بسیار شبیه حلوای خرماست)
• بادام
• انجیر
• رب انار اشکفتو لایزنگان
• خرما

پنجم فروردین ماه از دیرباز برای مردم داراب روزی شاخص و متفاوت بود است به طوری که این روز را روزی برای این شهر نامیده‌اند. برپایی جشن بزرگ روز داراب با اجرای برنامه‌های متنوع و متناسب با آداب بومی محلی از دیگر شاخصه‌های این روز است که هرساله برگزار می‌شود. مدتی است که ثبت ملی روز دارابگرد در محوریت حوزه میراث فرهنگی داراب قرار گرفته و پیگیری‌های لازم در این زمینه ادامه دارد.[8]

دسترسی به اینترنت در داراب از روش‌های مختلفی از جمله ADSL, Wireless, WiMAX, Dial-up و اینترنت تلفن همراه (3G و 4G) امکان‌پذیر است.