حاجی‌آباد (زرین‌دشت)

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲۱،۶۷۵ نفر بوده‌است.

آب و هوای این شهر گرم و خشک می‌باشد.

پیشینه این شهر به دوره‌های ساسانی بر می‌گردد و آثار باستانی ای از قبیل «تل سفیدک» در مرکز این شهرستان که حاجی اباد نام دارد،وجود دارد.

سوغات اصلی زرین دشت خرما، نان محلی،حلوای خرما،و نظایر این می‌باشد.شهرستان زرین دشت که مرکز اصلی این شهرستان حاجی‌آباد نام دارد، دارای دو شهر به نام‌های شهرپیر و دبیران بوده از لحاظ تقسیم‌بندی جغرافیایی دارای دو بخش مرکزی و ایزدخواست تقسیم‌بندی می‌گردد.از دهستانهای این شهرستان خسویه و زیراب و درهشور و روستا های متعددی در اطراف حاجی آباد است که همگی در محدوده ی شهر حاجی آباد می باشد.شغل اکثریت مردم این روستا ها کشاورزی در امور گندم، جو، پنبه، هندوانه، خربزه، خیار و....می‌باشد.

شهر حاجی‌آباد در جنوب غربی فارس و در دامنه ارتفاعات کوه مور تاخی در انتهای رشته کوه زاگرس در جنوب شرقی استان فارس واقع شده‌است. این شهر در مختصات ۵۴ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی و ۲درجه و۲۱ دقیقه عرض شمالی از نصف النهار گرینویج قرار دارد. ارفتاع متوسط شهر از سطح دریا ۱۱۰۰ متر و فاصله این شهر تا داراب ۷۲ کیلومتر و تا شیراز مرکز استان ۳۳۷ کیلومتر است.

از نظر تقسیمات اقلیمی حاجی‌آباد دارای آب و هوای گرم و خشک بیابانی می‌باشد ولی با توجه به این، آب و هوای منطقه متغیر است به‌طوری‌که دمای هوا در تابستان ۴۵ درجه سانتی گراد و در زمستان تا صفر درجه و نوسان می‌رسد. از نظر بارندگی این منطقه در شمار مناطق کم بارش قرار دارد و متوسط بارندگی سالیانه به حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر بوده که این نزولات، بیشتر در فصل زمستان و مقدار کمی در فصل تابستان به صورت بارش‌های موسمی می‌باشد و اهالی به ندرت بارش برف را به چشم دیده‌اند.

رشته کوه‌های این منطقه ادامه رشته کوه زاگرس بوده و بلندترین کوه منطقه، کوه گچ مزایجان و سیاه کوه حاجی‌آباد می‌باشد.

پوشش گیاهی دامنه‌ها به عدم قطع بی‌رویه آن در سال‌های اخیر احیاء شده‌است و درختانی چون کُنار و انجیر، بادام کوهی، بنه و درختچه‌هایی چون تنگز، کُره گز، بلک، گینه و گیاهان دیگری جهت مصرف دام به وفور یافت می‌شود. دراین کوه‌ها پرندگان گوناگونی از قبیل کبک، تیهو، کبوتر، کلکلاتی یا چکاوک و بلبل و جانورانی از قبیل گرگ، روباه، خرگوش، شغال و کفتار و حیواناتی چون قوچ، میش و بز کوهی البته به تعداد محدود به چشم می‌خورند.

عمده‌ترین محصولات این منطقه گندم، جو، خرما، پنبه و اندکی صیفی جات و تره بار می‌باشد. عمل کشاورزی به صورت دیمی و آبی همراه با کاشت و برداشت نیمه مکانیزه انجام می‌گردد و حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از مردم منطقه به این کار اشتغال دارند که به علت رکود این رکود مهم، عدم وجود زمین مرغوب و آب کافی می‌توان دانست. در کنار کشاورزی، دامداری نیز شغل اندکی از ساکنین می‌باشد.

گیاهان این منطقه شامل، آویشن، مروک، انغزه، پونه، بابونه، گرگاز، سرزردو، محک، گاوزبان کوهی، خارشتر، ونگو، گل ترشک و صمغهائی چون گیزه و سقز که کاربردهایی در صنایع دارند می‌باشد.

از جمله چشمه‌های موجود در حاجی‌آباد می‌توان به چشمه نینه،سیته،راجونه، یاره و تنگ الحد نام برد که آب آن به دشت یا بین دشت آن انتقال داده می‌شود که هنوز بقایای موجود از چوی آب از جنس ساروج و استخرهای ذخیره آب و بندهای کوچک سنگی موجود است، همچنین وجود چند رشته قنات در قسمت‌های غربی وشرقی حاجی‌آباد امروزی که هر دو منتهی به دو محل باستانی که به تل سفیدک مشهور است می‌شده‌است که به عنوان آثار زرتشتیان معروف است. آب قنات معروف به «سته» یا «سیته» در جنوب حاجی‌آباد هنوز جاری و مورد استفاده می‌باشد. از شواهد موجود می‌توان نتیجه گرفت که از دامنه‌های سیاه کوه از گلوگاه تا حاجی طاهره در شرق شهرستان محلی مناسب برای سکونت برای سکونت بوده‌است. همچنین سدهای خاکی و سیمانی این منطقه به گردش طبیعت آن افزوده است.[2]

• قالی بافی و گبه بافی:

نقشه یا بقول معروف (هورهایی) که زنان در قالی بافی و گبه بافی استفاده می‌کردند عبارت است از (لچک، سه شاهی، دوازده شاهی، کله اسبی، عربی، چهارچشم، اژدر، شاه نشین، دست پاک، لورودونی و …)

ساخت ظروف برگ‌های خرما و چوب بادام کوهی به نام (گیره و گلت، تکل، سپ، گاله خورده)[3]

• مختصات و ارتفاع