شهرستان خنج

خنج دارای بیش از ۱٬۳۰۰ سال دیرینگی و ده‌ها اثر گرانسنگ باستانی از روزگار اسلامی است. هُنگ در فارسی باستان به معنای گوشه و بیغوله بوده‌است. این نام در این موضوع بازتاب می‌یابد که خنج همواره دارای خانقاه‌ها و گوشه‌نشینان زیادی بوده‌است. «ناحیۀ خنج» از قریۀ بغرد تا کورده که اولین ساکنان روستای کورده طایفه ای بنام داغباشی میباشند پانزده فرسخ است، و عرض آن از تنگ باد تا چاه مینا ۹ فرسخ است. بلوک جرمشت از ناحیۀ خنج به لطافت هوا و فراوانی شکار مشهور است. خنج را در اصل «خُنگ» یا «هُنگ» به ضم خاء و سکون نون کاف فارسی به معنی کُنج و گوشه نوشته شده‌است. در قدیم شهر خنج دارای شش هزار خانۀ مسکونی بوده‌است. همچنین دارای مساجد، کاروانسرا، مدارس، حمام‌ها، عمارت خیریه بوده‌است. از صحن جامعه‌اش و گچ بری رواق آن توصیف زیادی شده‌است. خنج در حدود ۱ یا ۲ سده پیش حدود ۲۰۰٬۰۰۰ نفر جمعیت داشته که متأسفانه این جمعیت در پی بیماری‌هایی که در نظر مردم آن زمان (دَردهِ) به معنای دردی مبهم که در واقع همان سرخک امروزی است و عواملی از جمله جنگ‌ها و ناامنی‌ها از ۲۰۰٬۰۰۰ به ۲۰۰ نفر می‌رسد، تعداد انبوه گورستان‌های بسیار قدیمی و قبرهایی که فقط چند سنگ به دور آن قرار دارد گویای این موضوع می‌باشد؛ تعداد زیادی از این جمعیت که درصد زیادی از آنان کودکان و نوجوانان بوده‌اند بر اثر بیماری مذکور از جمعیت خنج کاسته شده‌اند.

بناهای زیر از جمله بناهای ثبت شده در آثار باستانی استان فارس می‌باشد که قدمت آن‌ها به سدۀ هفتم هجری می‌رسد:

• مقبرۀ شیخ حاجی محمد.
• مقبرۀ کاکا مخرالدین (واقع در مسجد کاکا فخر‌الدین).
• مقبرۀ شیخ شعیب خنجی.
• مقبرۀ شیخ عفیف‌الدین و شیخ قاضی حسن که در یک مکان هستند.
• سر در مسجد جامع ساخته‌شده از سنگ و ملات آن زمان که اکنون به صورت دو ستون بزرگ و بلند در مسجد جامع قرار دارد.
• منار دانیال که نیمی از آن طی سال‌های اخیر فرو ریخته است و قدمت آن به بیش از ۸۰۰ سال نیز می‌رسد.
• آتشکدۀ محلچه (پیش از ورود اسلام).

در مقبرۀ شیخ حاجی محمد سنگ‌هایی قدمتی در ابعاد مختلف وجود دارد که بر روی آن‌ها آیاتی از قرآن کریم با خطی که با خط امروزی متفاوت و به راحتی قابل خواندن نیست اما بسیار مرتب، حک شده‌است.

ابن بطوطه مراکشی در سال ۷۴۸ هجری قمری از لار عبور نموده‌است و به «خنج» رفته‌است. وی شرح این رحله در سفرنامۀ خود که به زبان عربی نوشته شده‌است و به سفرنامۀ ابن بطوطه معروف است چنین بیان نموده‌است: در این بیابان رهسپردیم تا به کهورستان رسیدیم به (فتح کاف، واو و را) و آن شهری است کوچک، در آن جوی‌ها و بستان‌ها وجود دارد و بسیار گرم است، سپس از آنجا گذشته و سه روز در بیابان رهسپردیم و به شهر لار رسیدیم که آخرش (ر) است. لار شهری بزرگ با چشمه‌های بسیار و آب‌های جاری و بوستان است. از لار به شهر (خنج بال) مسافرت کردیم و ضبط نام آن به ضم خاء معجم است. گاهی به جای خاء، ها گویند و (هنج بال) بانون ساکن و جیم است و باالف و لام بسته‌است.

«بال» همان (فال) است که بلوکی بزرگ در حوالی بلوک معروف اسیر در لارستان قدیم است؛ و امروزه جزء «بیخۀ فال و گله‌دار» لارستان می‌باشد. ابن بطوطه (خنج و بال) با واو عاطفه ذکر کرده‌است چنین تصور می‌رود که نام‌های «خنج» و «فال» که دومنطقهٔ آباد آن روزگار در همسایگی هم واقع بوده‌اند، باهم ذکر می‌کرده‌اند چنان‌که فال و اسیر را هم در کنار هم ذکر می‌کردند. آیت‌الله سید علی‌اکبر فال اسیری نمونه‌ای از این هماهنگی است و به تدریج کثرت استعمال آن را به صورت یک کلمه درآورده بوده‌است.

شهرستان خنج، براساس سرشماری رسمی سال ۱۳۹۵، تعداد ۴۱٬۳۵۹ تن و شهر خنج، ۱۹٬۲۱۷ تن جمعیت داشته‌است.[1]

مردم خنج دو گروه ترک و فارس هستند. فارس های خنج به زبان اچمی با گویش خنجی و دین فارس های خنج اسلام و مذهب مردم خنج از اهل سنت از شاخه شافعی هستند، یعنی از پیروان امام محمد ادریس شافعی هستند.

و ترک های این شهرستان از ایل قشقایی هستند و به زبان ترکی قشقایی سخن می گویند و از شیعه هستند. [2]

در حال حاضر دانشگاه‌های پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی در خنج فعال هستند که در دانشگاه آزاد رشته‌های زیر تدریس می‌شود:

• مهندسی و کاردانی عمران
• مهندسی و کاردانی معماری
• مدیریت بازرگانی
• کاردانی کامپیوتر
• کاردانی دامپزشکی
• کاردانی تکنولوژی

• بخش مرکزی
  • دهستان تنگ نارک
  • دهستان سیف‌آباد

شهرها: خنج

• بخش محمله
  • دهستان باغان
  • دهستان محمله

• فهرست بخش‌های ایران
• استان فارس
• شهرستان خنج

• ابن بطوطه، بن عبدالله، محمد، (تحفه النظار فی غرایب الأمصار و عجائب الأسفار) ، دار احیار العلوم، بیروت، چاپ سال ۱۹۸۷ میلادی به (عربی).
• اقتداری، لارستانی، احمد. (لارستان کهن) ج۱. چاپ اول، شرکت انتشارات جهان معاصر، تهران چاپ اول، سال ۱۳۷۱ خورشیدی.
• خبرگزاری مهر