آباده طشک
آباده طشک شهری است در استان فارس و مرکز شهرستان بختگان. دریاچههای طشک و بختگان در نزدیکی این شهر قرار دارند. بخش آباده طشک در سال ۱۳۹۸ با جدا شدن از شهرستان نیریز تبدیل به شهرستان شد.
آباده طشک | |
---|---|
کشور | ایران |
استان | فارس |
شهرستان | بختگان |
بخش | مرکزی |
مردم | |
جمعیت | ۷٬۳۷۹ تن[1] |
جغرافیای طبیعی | |
ارتفاع | ۱۶۰۰ |
آبوهوا | |
میانگین دمای سالانه | ۲۰درجه سانتیگراد |
میانگین بارش سالانه | ۱۳۰ میلیمتر |
اطلاعات شهری | |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۷۱ |
وبگاه | www.abadehtashk.ir |
آباده طشک |
پیشینه
آباده طشک در سدههای سوم و چهارم هجری قمری جزء ناحیه بُرم بوده و در بیشتر منابع، «روستای عبدالرحمن» نامیده شدهاست. در کتاب الخراج و صناعة الکتابة از آباده با عنوان «قریه عبدالرحمن» در مسیر شیراز به اصطخر یاد شدهاست. اصطخری در معرفی برم و توابع آن، گفتهاست:
«و برم مدینتان آباذه و هی قریه عبدالرحمن و مهرزنجان»
همچنین در ادامه از چاه بسیار عمیقی در روستای عبدالرحمان خبر داده و گفتهاست که این چاه در طول سال خشک است، مگر در زمان معینی از سال که آب از آن میجوشد و بر سطح زمین جاری میشود تا آنجا که آسیایی را میچرخاند. مردم از آن بهره میبرند و در آبیاری مزارع و غیره از آن استفاده میکنند و پس از آن میخشکد. چشمه چاه عبدالرحمن کنونی، واقع در ۹ کیلومتری شمال روستای خواجه جمالی، شاید بیارتباط با این چاه نباشد.[2]
ابن حوقل، جیهانی و مقدسی نیز از آن نام برده و تقریباً همان مطالب پیشین را نقل کردهاند. مقدسی چاه ده عبدالرحمان را نظیر چاه ایوب نزدیک موطنش، بیتالمقدس، دانستهاست. در کتاب حدود العالم در برشمردن شهرکهای میان اصطخر و کرمان، از آباده یاد شدهاست.[3] در سده پنجم هجری در کتاب فارسنامه ابن بلخی دربارهٔ آباده به این مطلب اشاره شدهاست:[4]
«آباده شهرکی است با قلعه استوار و هواء معتدل دارد و آب آن از فیض رودکر است و نزدیک آن دریاکی است و انگور بسیار خیزد و نزدیک ولایت حسویه [حسنویه] است و آبادان است.»
آباده در زمان سلجوقیان، قلعهای مستحکم داشته که با آلات حرب و آب انبارهای بزرگ مجهز بودهاست. حمداللّه مستوفی نیزدر سده هشتم هجری قمری آباده را شهرکی با قلعه استوار و هوای معتدل خوانده و گفتهاست:[5]
«آبش از فیض رود کر است و در آنجا غله و انگور بسیار بود و مواضع بیشمار از توابع آنجاست.»
در فارسنامه ناصری که مربوط به دوران قاجار است از آباده بدین صورت یاد شدهاست:[6][7]
«آباده طشک محدود است از جانب مشرق به بلوک نیریز و بوانات و از جانب شمال به بلوک سرچاهان [سرچهان] و قونقری و از سمت مغرب به بلوک کربال و از طرف جنوب به دریاچه بختگان، هوای این بلوک به مجاورت دریاچه نمک بختگان مایل به اعتدال است، آبش از قنوات و چشمه، زراعتش نخود و گندم و جو و پنبه و کنجد و کرچک است. درخت بساتینش، بادام و انار و انگور است.
در چاشنی و حلاوت از عموم انارهای فارس بهتر است، قناع تجارت آن بادام و رب انار است، در ازای این بلوک از حسینآباد تا قریه طشک ۱۲ فرسخ، پهنای آن از دریای بختگان مشهور به بیجهکان تا خواجه جمالی دو فرسخ و نیم است و نام قصبه آن بلوک نیز آباده است.
و طشک نام دهی است از توابع آن و این قصبه در جانب مشرقی شیراز به مسافت ۲۳ فرسخ است و خانههای آن را از خشت خام و گل و چوب ساختهاند و شماره آنها نزدیک به ۲۵۰ درب خانه است و این بلوک مشتمل بر ۸ قریه آباد است.»
جغرافیا
موقعیت
شهرستان بختگان به مرکزیت آباده طشک در ساحل شرقی دریاچههای طشک و بختگان و جنوب کوههای ول (مرتفعترین قله دال نشین با ارتفاع ۳۱۹۱ متر) کوه خان، کوه سفید و … واقع شدهاست و از شمال به شهرستانهای سرچهان ، و خاتم (استان یزد) از جنوب به شهرستانهای استهبان و از مغرب به شهرستان ارسنجان و از شرق به شهرستان نی ریز محدود میشود.[8]
پوشش گیاهی
اکثر کوههای این منطقه دارای پوشش طبیعی خوبی میباشند و درختانی از قبیل، بادام کوهی، بنه، کیکم، ول، گز، کلخنگ، کل، شن و درختچههای هوم، دربنه، گیز، زرشک و بوتههای ریواس، جاشیر، آویشن، کتیرا و غیره در این منطقه وجود دارند.
جمعیت
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهر آباده طشک در سال ۱۳۹۵ برابر با ۷٬۳۷۹ تن بودهاست.[1]
جمعیت تاریخی | ||
---|---|---|
سال | جمعیت | ±% |
۱۳۵۵ | ۲٬۴۴۹ | — |
۱۳۶۵ | ۳٬۹۸۳ | +۶۲٫۶٪ |
۱۳۷۰ | ۴٬۸۲۰ | +۲۱٪ |
۱۳۷۵ | ۵٬۲۹۵ | +۹٫۹٪ |
۱۳۸۵ | ۶٬۶۵۹ | +۲۵٫۸٪ |
۱۳۹۰ | ۷٬۵۶۲ | +۱۳٫۶٪ |
۱۳۹۵ | ۷٬۳۷۹ | −۲٫۴٪ |
دانشگاهها
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد آباده طشک
- دانشگاه پیام نور آباده طشک
اقتصاد
شغل اکثر مردم آباده طشک کشاورزی، دامداری و معدنکاری میباشد. آباده طشک از قطبهای کشاورزی و معدنی منطقه است. شهرک صنعتی آباده طشک با ۸۶ هکتار مساحت از مراکز صنعتی این شهرستان است.[9]
محصولات کشاورزی
آباده طشک دارای محصولات باغی از قبیل پسته، انار، بادام، زیتون، هلو، زردآلو، گردو، آلو، آلو بخارا دیم، شلیل، سیب، انگور و غیره میباشند و محصولات کشاورزی آن نیز گندم، جو، ذرت، ترتی کالر، ارزن، منداب، کنجد، گوجه فرنگی، خیار سبز، لوبیا، عدس، نخود و غیره میباشند.
صنایع دستی
با وجود زندگی روستایی و عشایری این منطقه دارای صنایع دستی فراوان از قبیل: قالیبافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، حرمی بافی، شیرکی بافی، خورجین بافی، گیوه بافی، لوده بافی، طناب بافی، شال و جوراب بافی، لتف بافی (سیاه چادر عشایر) فعال بوده و تولید میشود.
معادن
آباده طشک از قطبهای معدنی فارس و کشور میباشد. وجود دو مجتمع سنگ چینی تنگ حنا و چاه سوارآغا بزرگترین مجتمع سنگ چینی خاورمیانه و معادن دیگری مثل کرومیت، منگنز، منژیت آهن، سولفات و گچ، سیلیس و غیره باعث شده این منطقه از قطبهای معدنی باشد.[10]
مراکز درمانی
- بیمارستان امام هادی
- مرکز جامع سلامت شهری آباده طشک
مکانهای دیدنی
- جهانآباد
- خواجه جمالی
- پارک ملی حیات وحش بختگان
- قله ول
- دریاچه طشک
- دریاچه بختگان
- جزیره نرگس
- جزیره مرغابی
- تنگ جزین
- باغهای انار
- باغهای پسته
بناب چاه مبارک
پارک ملی بختگان
پارک ملی بختگان با وسعت بیش از ۳۰۰ هزار هکتار در فاصله ۱۵ کیلومتری آباده طشک واقع شده و متشکل از دریاچه بختگان و جزیره نرگس است که با پوشش گیاهی متنوع و گونههای متفاوت جانوری و پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو، پلیکان، درنا، اردک و غاز وحشی مکانی مناسب جهت بازدید گردشگران میباشد.[11]
منابع
- «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
- اصطخری، ابوالحق ابراهیم (۱۳۴۷). المسالک و الممالک/به کوشش ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- حدود العالم من المشرق الی المغرب/به کوشش منوچهر ستوده (۱۳۶۲). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- ابن بلخی (۱۳۴۳). فارسنامه/به کوشش علینقی بهورزی. شیراز: اتحادیه مطبوعاتی فارس.
- مستوفی، حمدالله بن ابیبکر (۱۳۹۶). نزههالقلوب/تصحیح میرهاشم محدث. تهران: سفیر اردهال.
- فسایی، حسن بن حسن (۱۲۷۵). تاریخ فارسنامه ناصری. تهران: سنایی.
- «پیشینه تاریخی آباده طشک». دانشنامه گردشگری نیریز.
- «آباده طشک». سیری در ایران.
- «شهرک صنعتی آباده طشک نی ریز». سازمان شهرکهای صنعتی ایران. بایگانیشده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۰.
- «آباده طشک در بخش معدن ظرفیتهای فراوانی دارد». باشگاه خبرنگاران جوان.
- «اعتراض ۳۵ انجمن محیط زیستی به ساخت جاده در پارک ملی بختگان». رادیوزمانه. ۱۴ اسفند ۱۳۹۳. دریافتشده در ۵ مارس ۲۰۱۵.