اردکان (سپیدان)

اردکان مرکز شهرستان سپیدان در استان فارس در جنوب ایران است که با مساحتی حدود ۳۷۵ هکتار در هفتاد کیلومتری شمال‌غرب شیراز در مسیر شیراز-یاسوج واقع شده‌است. این شهر که با ارتفاع ۲۲۰۰ تا ۲۳۰۰ متری از سطح دریا در دره‌ای میان کوه‌های زاگرس مرکزی واقع شده، به دلیل دریافت بارش سالانه زیاد، در زمستان پربرف و در تابستان پرآب است؛ بنابراین در زمستان به خاطر ورزش‌های زمستانی و در تابستان به دلیل وجود آبشارها و رودخانه‌های مفرح مورد توجه اهالی جنوب کشور به خصوص مردم شیراز قرار می‌گیرد.

اردکان
کشور ایران
استانفارس
شهرستانسپیدان
بخشمرکزی
نام(های) پیشینپارتاکنا- آرتاکن
سال شهرشدن۱۳۳۲
مردم
جمعیت۱۴،۶۳۳ تن [1]
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۲۲۰۰–۲۳۰۰ متر
اطلاعات شهری
شهردارعبدالمطلب رهنما
ره‌آوردحلوای سوهان (حلوایی خاص اردکان)، آش کارده، گردو، سیب
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۷۱
وبگاهsepidanman.com

زبان (گویش اردکانی)

زبان و گویش در شهرستان سپیدان عمدتاً اردکانی است. شهر اردکان و تعدادی از روستاهای قدیمی این شهرستان دارای گویش کهنی از زبان فارسی به نام «اردکانی» هستند که این گویش در بخشی گسترده‌ای از فارس در زمان ساسانیان رایج بوده‌است. مردم این شهر گویش خاص و منحصر به فردی دارند که مشابه آن در کشور به سختی یافت می‌شود و برگرفته از فارسی پهلوی است. سایر روستاهایی که در شهرستان سپیدان به گویش اردکانی صحبت می‌کنند، عبارتند از: بهرغان، ابنو، دالین، خلار، خوشمکان و… علاوه بر منطقه سپیدان، مکان‌های دیگری نیز وجود دارند که به گویش و زبانی نزدیک به گویش اردکانی صحبت می‌کنند، نظیر: روستای دشتک در کامفیروز، روستای گاوکشک و پاپون در کازرون، بهبهان. پراکندگی این زبان در مناطقی از فارس شاید نشان دهنده این باشد که زمانی زبان رایج در منطقه بوده‌است.

چند مثال و لغت از این گویش:

اردکانیفارسیتلفظ
مِشاتممی‌توانمMishatom
مِشاتتمی‌توانیMishatot
مشاتشمی‌تواندMishatosh
مومیشامی‌توانیمMooMisha
تومیشامی‌توانیدTooMisha
شومیشامی‌توانندShooMisha
مسکامی‌خواهمMeska
تسکامی‌خواهیTeska
شسکامی‌خواهدSheska
موسکامی‌خواهیمMoueska
توسکامی‌خواهیدToueska
شوسکامی‌خواهندShoueska
اوسوبگیرOsoo
سیلنگاه کردنSeil
چارخکفشCharokh
گردهنانGerda
جمَهلباسJema
دفتدخترdoft
پسپسرpos
کَتَکصندوقچه بزرگkatak
سووَنردبانsova
هُنِهقرار بدهhoneh
نَسِهقرار ندهnase
رَ رفت Ra

آب و هوا

ایستگاه هواشناسی سینوپتیک شهر اردکان در سال ۱۳۸۳ تأسیس شد و از آن زمان تاکنون وضعیت آب و هوایی این شهر به صورت خودکار ثبت می‌شود. در این مدت (۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰) مشخصات اقلیمی شهر اردکان بدین گونه ثبت شده‌است:[2]

پارامترفروردیناردیبهشتخردادتیرمردادشهریورمهرآبانآذردیبهمناسفندسالانه
متوسط دمای روزانه۱۱٫۳۱۷٫۴۲۲٫۹۲۶٫۲۲۶٫۱۲۳٫۳۱۸٫۷۱۱٫۹۶٫۱۳۳٫۱۸۱۴٫۸
میانگین دمای کمینه۶٫۳۱۲٫۲۱۷٫۲۲۰٫۴۲۰٫۶۱۷٫۷۱۳٫۲۷٫۳۱٫۷۱٫۳-۱-۳٫۲۹٫۸
میانگین دمای بیشینه۱۶٫۲۲۲٫۷۲۸٫۷۳۲٫۱۳۱٫۵۲۸٫۹۲۴٫۲۱۶٫۴۱۰٫۵۷٫۳۷٫۲۱۲٫۸۱۹٫۹
رکورد دمای کمینه۲٫۸-۲٫۴۱۰٫۲۱۴٫۲۱۷٫۲۱۲٫۴۶٫۶۲٫۲-۸٫۶-۱۵٫۵-۱۱٫۴-۵٫۸-۱۵٫۵-
رکورد دمای بیشینه۲۲٫۸۳۰٫۶۳۴٫۲۳۶٫۴۳۵٫۴۳۲٫۴۲۸٫۶۲۴٫۸۲۰٫۲۱۸٫۴۱۶٫۴۲۳٫۸۳۶٫۴
تعداد روزهای بارانی۱۰۲۰۰۰۱۰۵۶۹۱۲۸۵۴
مجموع بارش (میلی‌متر)۸۸۸٫۵۱۰٫۲۰٫۲۲٫۷۰٫۲۶۹٫۲۱۲۱٫۲۱۳۷٫۴۱۵۵٫۵۹۴٫۴۶۷۸٫۳
ارتفاع برف تجمعی (سانتی‌متر)۰۰۰۰۰۰۰۰۱۱۶۷۵۶۹۷
میانگین رطوبت نسبی۴۹۳۷۲۶۲۶۲۵۲۷۲۹۴۶۵۲۵۴۶۰۴۸۴۰
تعداد روز یخبندان۱۰۰۰۰۰۰۱۱۰۲۱۱۹۶۵۸

یکی از ویژگی‌های آب و هوایی شهر اردکان بارش‌های بسیار شدیدی است که در فصول بارش در مدت زمان کوتاه رخ می‌دهد و در زمستان به صورت برف بسیار سنگین به وقوع می‌پیوندد. برای مثال می‌توان به بارش ۲۰۰ میلی‌متری بهمن ۱۳۹۰ اشاره کرد که در ۱۱ و ۱۲ بهمن در ظرف مدت ۳۶ ساعت انجام شد.[3] و در مرکز شهر ۸۰ سانتی‌متر و در مناطق کوهستانی ۱۵۰ سانتی‌متر برف به زمین نشست و موجب قطع شبکه برق و بسته شدن بسیاری از راه‌های روستایی شهرستان شد[4] هم چنین در جریان توفان برفی بهمن ۱۳۵۰ به گفته روزنامه اطلاعات شهر اردکان و روستاهای اطراف آن (از جمله دهستان کمهر) از جمله مناطقی بودند که بیشترین تأثیر را بر اثر بوران متحمل شدند و هزاران نفر از اهالی منطقه در زیر حجم عظیم برف مدفون شدند.[5]

دانشگاه‌ها

  • مرکز آموزش عالی سلامت باقرالعلوم سپیدان
  • دانشگاه آزاد اسلامی واحد سپیدان
  • دانشگاه پیام نور سپیدان

دیدنی‌ها

شهر اردکان، چه در تابستان و چه در زمستان، دارای جاذبه‌های فراوان توریستی و گردشگری است. در تابستان با آب‌وهوای خنک و باغ‌ها و رود و چشمه‌های فراوان، و در زمستان با سپیدی زیبای برف و پیست اسکی،از جمله پیست پولاد کف که رتبه دوم را در میان پیست های ایران داراست، پذیرای گردشگران است.

جاذبه‌های گردشگری

شهرستان سپیدان منطقه‌ای کوهستانی است و دارای ۱۲ قله بالای ۳۰۰۰ متر از سطح دریا می‌باشد.

از جمله مناطق تفریحی این شهرستان عبارتند از:

تصاویر

جستارهای وابسته

  • دانشگاه آزاد اسلامی واحد سپیدان

منابع

  1. «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
  2. «اداره کل هواشناسی استان فارس». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۲ آوریل ۲۰۱۲.
  3. سازمان هواشناسی ایران
  4. واحد خبر صدا و سیمای مرکز فارس
  5. 1972 Iran blizzard
  • اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.