امپراتوری بیزانس
امپراتوری روم شرقی که با عنوان‌های امپراتوری بیزانس و بیزانتیوم نیز شناخته می‌شود، ادامهٔ امپراتوری روم در سرزمین‌های شرقی این امپراتوری (بالکان، آناتولی، شامات، مصر) در طول دوران باستان متأخر و قرون وسطی بود و پایتخت آن کُنستانتینوپل (استانبول امروزی، که با نام بیزانتیوم تأسیس شد) بود. در سال ۳۹۵ میلادی امپراتوری روم به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد و بخش غربی در سال ۴۷۶ فروپاشید. این امپراتوری از سقوط امپراتوری روم غربی در سدهٔ پنجم میلادی در امان ماند و در زمان ژوستینین بخشی از سرزمین‌های پیشین در دست روم غربی را هم ضمیمهٔ خود کرد و به‌مدت هزار سال به حیات خود ادامه داد تا اینکه در سال ۱۴۵۳ میلادی توسط امپراتوری عثمانی ساقط شد.[3] در بیشتر مدت حیات این امپراتوری، امپراتوری بیزانس از نظر اقتصادی، فرهنگی، و قدرت نظامی، قوی‌ترین حکومت در اروپا بود. هر دو اصطلاح «امپراتوری بیزانس» و «امپراتوری روم شرقی»، اصطلاحاتی تاریخ‌نگارانه هستند که پس دوران حکومت آنها توسط تاریخ‌نگاران وضع شد؛ شهروندان این امپراتوری، خود را امپراتوری روم[n 1][4] یا رومانیا (Ῥωμανία) می‌خواندند و خودشان را «رومی» می‌دانستند.[5]
امپراتوری روم شرقی | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۳۹۵–۱۴۵۳b | |||||||||
 واپسین پرچم امپراتوری در زمان فرمانروایی دودمان پالایولوگی[1]
 نشان دودمان پالایولوگی
| |||||||||
 امپراتوری روم شرقی در سال ۵۵۵ میلادی، در دورهٔ ژوستینین یکم، در وسیع‌ترین حالت آن از زمان سقوط امپراتوری روم غربی (حکومت‌های دست‌نشانده به‌رنگ صورتی نمایش داده شده‌اند) | |||||||||
| پایتخت | قسطنطنیهc (۳۳۰–۱۲۰۴، ۱۲۶۱–۱۴۵۳) | ||||||||
| زبان(های) رایج |
| ||||||||
| دین(ها) | مسیحیت (کلیسای ارتدکس شرقی) (با صدور فرمان میلان در سال ۳۱۳ آزاد اعلام شد؛ پس از سال ۳۸۰ به دین دولتی تبدیل شد) | ||||||||
| حکومت | پادشاهی انتخابی[2] | ||||||||
| فهرست امپراتوران بیزانس | |||||||||
• ۳۹۵–۴۰۸ | آرکادیوس | ||||||||
• ۵۲۷–۵۶۵ | ژوستینین یکم | ||||||||
• ۶۱۰–۶۴۱ | هراکلیوس | ||||||||
• ۷۱۷–۷۴۱ | لئون سوم | ||||||||
• ۹۷۶–۱۰۲۵ | باسیل دوم | ||||||||
• ۱۰۸۱–۱۱۱۸ | آلکسیوس یکم | ||||||||
• ۱۲۵۹–۱۲۸۲ | میخائیل هشتم | ||||||||
• ۱۴۴۹–۱۴۵۳ | کنستانتین یازدهم | ||||||||
| دوره تاریخی | دوران باستان متأخر تا قرون وسطای متأخر | ||||||||
| ۱ آوریل ۲۸۶ | |||||||||
• قسطنطنیه | ۱۱ مه ۳۳۰ | ||||||||
• آخرین تقسیم شرقی-غربی امپراتوری پس از مرگ تئودئوس یکم | ۱۷ ژانویه ۳۹۵ | ||||||||
• سقوط نهایی امپراتوری روم غربی | ۲۵ آوریل ۴۸۰ | ||||||||
| ۱۲ آوریل ۱۲۰۴ | |||||||||
• فتح دوبارهٔ قسطنطنیه توسط پالایولوگوس‌ها | ۲۵ ژوئیه ۱۲۶۱ | ||||||||
• سقوط قسطنطنیه | ۲۹ مه ۱۴۵۳ | ||||||||
• سقوط امپراتوری ترابوزان | ۱۵ اوت ۱۴۶۱ | ||||||||
| جمعیت | |||||||||
• ۴۵۷ میلادی | ۱۶٬۰۰۰٬۰۰۰d | ||||||||
• ۵۶۵ میلادی | ۱۹٬۰۰۰٬۰۰۰ | ||||||||
• ۷۷۵ میلادی | ۷٬۰۰۰٬۰۰۰ | ||||||||
• ۱۰۲۵ میلادی | ۱۲٬۰۰۰٬۰۰۰ | ||||||||
• ۱۳۲۰ میلادی | ۲٬۰۰۰٬۰۰۰ | ||||||||
| واحد پول | سولیدوس، هیستامنون و هیپرپایرون | ||||||||
| |||||||||
چندین رویداد مجزا از سده‌های ۴ تا ۶ میلادی نشان‌دهندهٔ تقسیم شرقی یونانی و غربی لاتینی است. کنستانتین یکم (پ. ۳۲۴–۳۳۷) امپراتوری را سازمان‌دهی مجدد کرد، قسطنطنیه را به‌عنوان پایتخت برگزید، و مسیحیت را به‌رسمیت شناخت. در دورهٔ تئودئوس یکم (پ. ۳۷۹–۳۹۵) مسیحیت به دین رسمی امپراتوری تبدیل شد و پرستش دیگر ادیان ممنوع شد. سرانجام، در دورهٔ امپراتوری هراکلیوس (پ. ۶۱۰–۶۴۱) ارتش و دیوانسالاری امپراتوری بازسازی شد و زبان یونانی به‌جای زبان لاتین، به‌عنوان رسمی امپراتوری مورد استفاده قرار گرفت.[6] بنابراین، اگرچه دولت روم تداوم یافت و سنت‌های آن حفظ شدند، اما تاریخ‌نگاران این امپراتوری را از روم باستان متمایز می‌دانند، زیرا امپراتوری بیزانس در قسطنطنیه (معرب کُنستانتینپُل) مرکزیت داشت و دارای فرهنگ یونانی بود و کلیسای ارتدکس شرقی نماد بارز آن بود.[5]
مرزهای امپراتوری به‌طور قابل‌توجهی فراتر از مرزهای اولیهٔ آن توسعه یافت، همان‌طور که طی چند دوره، زوال و بهبودی آن ادامه یافت. در دورهٔ امپراتوری ژوستینین یکم (پ. ۵۲۷–۵۶۵)، امپراتوری به بزرگترین وسعت خود پس از فتح مجدد سرزمین‌های تاریخی روم غربی رسید که به‌مدت دو قرن توانست مدیترانه، از جمله شمال آفریقا، ایتالیا، و خود روم را تحت حکومت خود نگه دارد. در دورهٔ امپراتوری موریس (پ. ۵۸۲–۶۰۲) مرز شرقی امپراتوری گسترش یافت و مرزهای شمال نیز تثبیت شدند. با این حال، ترور او باعث آغاز جنگ ایران و بیزانس (۶۲۸–۶۰۲) گردید که در پی آن، منابع امپراتوری از بین رفتند و در سدهٔ هفتم در زمان فتوحات مسلمانان، سرزمین‌های زیادی از قلمرو امپراتوری خارج شد. در طی چند سال، امپراتوری غنی‌ترین استان‌های خود، یعنی مصر و سوریه را از دست داد و این سرزمین‌ها به اعراب رسیدند.[7] در زمان دودمان مقدونی (سده‌های ۱۰–۱۱) امپراتوری مجدداً گسترش یافت و دو سده رنسانس مقدونی را تجربه کرد تا اینکه پس از نبرد ملازگرد در سال ۱۰۷۱، اکثر آناتولی را به سلجوقیان واگذار کرد. این نبرد راه را برای اسکان ترکان در آناتولی هموار کرد.
امپراتوری در دورهٔ اصلاحات کمنن، دوباره ترمیم شد، به‌طوری که در سدهٔ ۱۲ قسطنطنیه بزرگترین و ثروتمندترین شهر اروپایی بود.[8] با این حال، جنگ صلیبی چهارم، ضربه‌ای مهلک به آن وارد کرد و در سال ۱۲۰۴ میلادی زادار و قسطنطنیه تسخیر و غارت شدند و بخش عمدهٔ امپراتوری بیزانس میان جمهوری ونیز، صلیبیان و دولت‌های بازمانده از امپراتوری بیزانس تقسیم شد. علی‌رغم بازسازی نهایی قسطنطنیه در سال ۱۲۶۱ میلادی، امپراتوری بیزانس تنها یکی از چندین دولت رقیب در منطقه بود و هیچگاه نتوانست جغرافیای گستردهٔ پیشین را احیا کند. سرزمین‌های باقی‌ماندهٔ بیزانس به‌تدریج توسط عثمانی‌ها در طول سده‌های ۱۴ و ۱۵ میلادی به امپراتوری عثمانی ضمیمه شدند. سقوط قسطنطنیه به‌دست امپراتوری عثمانی در سال ۱۴۵۳ میلادی، به امپراتوری بیزانس پایان داد.[9] جانشینان امپراتوری بیزانس که به ترابوزان نقل مکان کرده و امپراتوری ترابوزان را تشکیل داده‌بودند نیز هشت سال بعد، در سال ۱۴۶۱ میلادی توسط عثمانی‌ها شکست خوردند.[10]
واژه‌شناسی
اولین استفاده از لفظ بیزانس، به سال‌ها بعد از سقوط امپراتوری روم ــ ۱۵۵۷ میلادی ــ برمی‌گردد زمانی‌که مورخِ آلمانی هیرونیموس ولف در کار خود، تاریخِ بیزانس،[n 2] که مجموعه‌ای از منابع تاریخی بود، منتشر کرد. این عبارت از کلمه بیزانتیوم که نام شهر قسطنطنیه قبل از انتخاب آن به عنوان پایتخت امپراتوری روم در زمان کنستانتین بازمی‌گردد، ریشه می‌گیرد. با این حال این نام بعد از این زمان کمتر در متون ادبی و تاریخی به‌کار رفت. اما انتشار لفظ بیزانس در سال ۱۶۴۸ میلادی در کتاب تاریخ نویسندگان بیزانس[n 3] و در سال ۱۶۸۰ میلادی در کتاب تاریخ بیزانس شارل دو کانج سبب شد تا این لفظ از این سده در ادبیات اکثر نویسندگان فرانسوی از جمله مونتسکیو مرسوم شود.[11][12] با این حال لفظ بیزانس تا سده ۱۹ میلادی به عنوان لفظ رایج در رابطه با بخش شرقی امپراتوری روم در جهان غرب بکار نرفت.[13]
امپراتوریِ بیزانس معمولاً به عناوین امپراتوریِ روم، امپراتوری رومی‌ها،[n 4] رومانیا،[n 5][n 6] جمهوریِ رومی‌ها[n 7][n 7][n 7][n 7][n 7][n 7][n 7][n 7][n 7][n 7][n 7][n 7][n 7] و رومیس[n 8][n 8][n 8][n 8][n 8][n 8][n 8][n 8][n 8][n 8][n 8][n 8][n 8] شناخته می‌شود.[16] ساکنان این امپراتوری خود را رومِیوی (به لاتین: Romaioi) می‌نامیدند و حتی تا اواخر سده ۱۹ میلادی به یونانی‌های این منطقه، رومائیکا یا رومائیک شناخته می‌شدند.[17] پس از سال ۱۲۰۴ ــ جنگ صلیبی چهارم ــ زمانی‌که امپراتوری بیزانس بیشتر به استان‌های صرفاً یونانی محدود شد، به جای آن از لفظ «هلنز» استفاده شد.[18]
هرچند که امپراتوریِ بیزانس نهادی چند قومیتی در طی تاریخِ خود[19] و میراث‌دارِ سنت‌های رومی-هلنی بود،[20] اما بیشتر به واسطه همسایه بودن از سمت شمال و غرب با عناصر غالب (فرهنگ) یونانی شناخته شد.[21] استفاده گهگاه از عبارت امپراتوری یونانیان[n 9] در غرب اشاره‌ای به امپراتوری روم شرقی و امپراتور بیزانس به‌عنوان امپراتور یونانیان[n 10][22] بود که معمولاً برای جدا کردن این بخش از جایگاه امپراتوری روم محصور در پادشاهی جدید ژرمن بود.[23] و با توجه به قرار گرفتن مرکز حکومت بیزانس در مناطق یونانی زبان، زبان یونانی به عنوان زبان اصلی امپراتوری انتخاب شد.[24] با این حال، ابن موضوع اشتباه به نظر می‌رسد که بیزانس فقط به عنوان یک امپراتوری یونانی دیده شود زیرا که زبان‌های دیگر همچون ارمنی و برخی زبان‌های اسلاوی در محدوده قلمرو بیزانس به‌خصوص در سرحداتِ امپراتوری قرار داشتند و به‌طور گسترده به‌کار می‌رفتند.[24]
قدرتِ امپراتور بیزانس به‌عنوان امپراتورِ مشروع و قانونیِ روم با تاج‌گذاری شارلمانی با عنوان امپراتور آگوستوس یا امپراتور مقدس روم (به لاتین: Imperator Augustus) توسط پاپ لئون سوم در سال ۸۰۰ میلادی به چالش کشیده شد. لئو برای مبارزه و شکست دشمنان خود در رم نیازمند حمایت شارلمانی بود بنابراین با بهانه خالی بودن کرسی و تخت امپراتوری روم، مدعی شد که می‌تواند امپراتوری جدیدی را انتخاب کند.[25]
هیچ فرقی در جهان اسلام و اسلاوها بر دیدن امپراتوری بیزانس به‌عنوان ادامه دهنده امپراتوری روم بین جهان اسلام یا جهان اسلاو وجود نداشت. در دنیای اسلام، امپراتوری روم عمدتاً به عنوان روم شناخته می‌شد؛ و نام ملتِ روم در طی قرون بعد توسط ترکان عثمانی برای اشاره مردمان و افراد سابق امپراتوری بیزانس که مسیحی ارتدوکس بودند، به‌کار می‌رفت.[26]
تأسیس
والنتینیان یکم بین بخش‌های یونانی زبان و لاتین زبان امپراتوری خط فاصلی رسم کرد. بخش شرقی شبه جزیره بالکان، آسیای صغیر، خاور نزدیک و مصر را سرپرستی می‌کرد. در حالی که بخش غربی بر ایتالیا، اسپانیا، گُل، تقریباً برابر با فرانسه امروزی، بریتانیا و نیمه غربی و آفریقای شمالی کنترل داشت.
دین رسمی هر دو بخش امپراتوری مسیحیت بود و اکثر مسیحیان عضو کلیسای کاتولیک بودند. امپراتوران ریاست کلیسا را بر عهده داشتند. هر چند در هر دو بخش شرقی و غربی، امپراتوران در نهایت پاپ، اسقف رم، را رهبر کلیسا می‌دانستند. این شکاف برای نیمه غربی امپراتوری روم خوب نبود، چون در مقایسه با همتای شرقی اش از جمعیت و ثروت کم تری برخوردار بود. همچنین قلمرو بخش غربی بر خلاف بخش شرقی در منطقه‌ای به هم چسبیده نبود و از این رو فرمانروایی بر آن آسان نبود.
چنان‌که تاریخدان دیوید نیکولاس می‌نویسد:
«تراکم جمعیت و ثروت در شرق بسیار بیشتر از غرب بود که باعث می‌شد تأمین حکومت امپراتوری با دشواری کم تری همراه باشد و فرمانروایی بر امپراتوری روم شرقی، که مرکز ثقلش آسیای صغیر و پایتختش در وسط واقع شده بود، آسان‌تر بود.»
تنش میان امپراتوری بیزانس و صلیبیون
پس از پیروزی صلیبیون در نخستین جنگ صلیبی و برپایی پادشاهی اورشلیم؛ در اواخر سال ۱۰۹۹ میلادی خبر بازپس‌گیری سرزمین اورشلیم توسط مسیحیان به اروپا رسید و سپس جنگ صلیبی دیگری با شرکت نیروهای آلمانی و فرانسوی آغاز گردید.[27]
همزمان با پایان یافتن نخستین جنگ صلیبی، در امپراتوری بیزانس، جان دوم، پسر اَلکسیوس یکم، به تخت امپراتوری نشست که هنوز در اثر شکست نبرد ملازگرد، ضعیف و شکننده بود؛ با این حال وی توانست با اقدامات خود، قدرت از دست رفته امپراتوری را بازیابی کند. او در نخستین اقدام، اتحادی با امپراتوری مقدس روم برای شکست دادن پچنگ‌های مهاجم بست و توانست آنان را با کمک آلمانی‌ها در نبرد برویا شکست دهد؛ در ادامه اتحادی دیگر با لوتار سوم علیه راجر دوم، پادشاه سیسل بست تا اینکه خود در سال ۱۱۴۳ درگذشت و پسرش، مانوئل یکم به تخت امپراتوری نشست که همزمان با اوایل حکومت وی، جنگ دوم صلیبی در سال ۱۱۴۷ آغاز شد. با آغاز جنگ، به‌تدریج، نیروهای صلیبی با یکدیگر و نیز با امپراتوری بیزانس دچار اختلاف شدند. شاید آشکارترین تعارض‌ها، پس از شکست حملهٔ صلیبی دوم بروز کرد؛ و آن هنگامی بود که کُنراد سوم، پادشاه آلمان، در ۱۸ سپتامبر ۱۱۴۸ م عکا را به مقصد سالونیک ترک گفت و در راه به میهمانی امپراتور بیزانس، مانوئل یکم رفت. این دو علیه راجر دوم، پادشاه سیسیل، و هم‌پیمانش لویی هفتم، پادشاه فرانسه، پیمان بستند. پیمان آلمانی–بیزانسی نیز با ازدواج هِنری، برادر کنراد، با دختر برادر امپراتور بیزانس، مانوئل، به نام تئودورا شکل گرفت. شکل‌گیری این اتحادها در بین اروپاییان، باعث شد وحدت نسبی بین صلیبیون از بین برود و اسباب زوال آنها را فراهم کرد.[28] اختلاف میان بیزانسی‌ها و این جنگجویانِ ازغرب‌آمده، در مواردی، بیش از اختلاف بیزانسی‌ها و مسلمانان ترک بود؛ به‌طوری‌که در میانهٔ حملهٔ دوم صلیبی میان امپراتور مانوئل و ترک‌ها پیمان عدم تعرض به امضا رسید و ترک‌ها به جنگ با صلیبی‌ها پرداختند. این پیمان اروپاییان را به خشم آورد و بیزانسی‌ها را به خیانت و همکاری با دشمنان دین متهم ساختند.[29]
قسطنطنیه تا زمان جنگ صلیبی چهارم، بزرگترین و پیشرفته‌ترین شهر مسیحیت در آن زمان بود.[30] تقریباً به تنهایی در میان تمامی مراکز شهری قرون وسطی، ساختارهای مدنی رومی را حفظ کرده بود که شامل حمام‌های عمومی، انجمن‌ها، بناهای تاریخی و کانال‌های آب می‌شد. طبق منابع، این شهر در دوران اوج خود حدود نیم میلیون ساکن را[31] در پشت دیوارهای سه‌گانه و سیزده مایلی خود نگهداری می‌کرد. محل برنامه‌ریزی شده برای احداث شهر، نه تنها قسطنطنیه را پایتخت قسمت شرقی و باقی‌ماندهٔ امپراتوری روم ساخت، بلکه آن را به مرکزی تجاری اروپا بدل کرد که بر مسیرهای تجاری از مدیترانه به دریای سیاه،[32] چین، هند و ایران تسلط داشت. در نتیجه این شهر را به عنوان یک رقیب و هدفی وسوسه‌انگیز برای دولت‌های تازه تأسیس و مهاجم غربی، به ویژه جمهوری ونیز بدل کرد.[33]
جنگ‌های صلیبی به مرور باعث ایجاد تنش‌های بلند مدت در میان دولت‌های فئودال اروپای غربی و امپراتوری بیزانس شد.[34] تجربیات ناشی از نخستین و دومین جنگ صلیبی، تفاوت‌های زیاد در میان دو تمدن مسیحی شرقی و غربی را آشکار کرد. لاتینی‌ها (که از سوی بیزانسی‌ها به علت پیوستگی‌شان با آیین‌های مذهبی کلیسای لاتین، به این نام خوانده می‌شدند)، اولویت‌های بیزانس را اهداف دیپلماتیک و تجاری به جای جنگ می‌دانستند، که این خود ناشی از سیاست ریاکارانه بیزانس برای حفظ حکومت خود بود. چرا که، بیزانس سیاست ارتباط و تعامل با مسلمانان را در پیش گرفته بود. از منظر بیزانسی‌ها، فرهیختگان و ثروتمندان بیزانسی بر اروپاییان غربی از نظر فرهنگی و اجتماعی برتری داشتند، بنابراین حکومت آنان بر دولت‌های فئودال اروپای غربی برای رهبری جامعه مسیحیت ارجحیت داشت.[35]
در اوایل مه ۱۱۸۹ میلادی طی سومین جنگ صلیبی، فردریک بارباروسا، امپراتور مقدس روم، همراه با سپاهی به بزرگی ۱۲ تا ۲۵ هزار نفر، متشکل از هزاران پیاده‌نظام و سواره‌نظام، برای رسیدن از آلمان به شام، از راه زمینی به سمت قسطنطنیه حرکت کرد. همین که آلمانی‌ها در برابر مرزهای روم شرقی آشکار شدند، ایزاک دوم، امپراتور روم شرقی و متحد صلاح الدین، به ایالاتی که قرار بود آلمانی‌ها از آنجاها بگذرند، نیرو فرستاد و هشدار داد، که اجازهٔ عبور از خاک خود را نخواهد داد. فردریک در روز ۱۶ نوامبر از فرزند خود هاینریش ششم، خواست که بی درنگ یک ناوگان در بندرهای عمدهٔ ایتالیا تشکیل دهد و پاپ را وادارد که فتوا دهد تا علیه امپراتوری بیزانس هم جنگ صلیبی به راه افتد؛ سپس در ادامهٔ پیشروی خود، شهر ادرنه را غارت کرد و تمام مناطق میان دریای اژه تا دریای سیاه را به تصرف درآورد. چنین بود که ایزاک از همه مواضعش کوتاه آمد، و حتی پیشنهادهایی برای آسودگی و تهیه آذوقه سپاه بارباروسا در جهت رسیدن به شام را هم ارائه داد.[36]
فردریک بارباروسا که یکی از رهبران جنگ صلیبی سوم بود، به همراه صرب‌ها، بلغارها، خائنان بیزانسی و حتی ترک‌های مسلمان، طرحی را ضد امپراتوری بیزانس و با هدف کسب حمایت پاپ برای برپایی یک جنگ صلیبی علیه بیزانس ارتدوکس، برنامه‌ریزی کرده بودند. همچنین طی سومین جنگ صلیبی، ریچارد اول، پادشاه انگلستان، قبرس را که بخشی از سرزمین‌های بیزانس بود، تصرف کرد و به جای آنکه آن را به امپراتوری بازگرداند، این جزیره را به شوالیه‌های معبد فروخت.[37][38]
فرهنگ
دین
امپراتوری بیزانس یک حکومت دین سالاری بود. بقای امپراتوری در شرق اروپا، نقش امپراتور در امور کلیسا را تضمین می‌کرد. دولت بیزانس از زمان بت‌پرستی روال اداری و مالی اداره امور مذهبی را به ارث می‌برد و این روال در مورد کلیسای مسیحی اعمال می‌شد. بیزانس‌ها امپراتور را به عنوان نماینده ای از طرف مسیح، مسئول تبلیغ مسیحیت میان «خارجی‌ها» و بت‌پرست‌ها می‌دیدند. نظام سیاسی بیزانس را می‌توان در یک شعار خلاصه کرد: «یک خدا، یک امپراتوری، یک دین»[39]
نقش امپراتوری در امور کلیسا هرگز به یک سیستم ثابت و قانونی تعریف نشده تبدیل نشد. بعلاوه، به دلیل انحطاط روم و اختلافات داخلی در سایر ایلخانی‌های شرقی، کلیسای قسطنطنیه بین قرن‌های ۶ و ۱۱ به ثروتمندترین و تأثیرگذارترین مرکز مسیحیت تبدیل شد. حتی هنگامی که امپراتوری تنها به سایه ای از خود سابق تبدیل شد، کلیسای ارتدکس به اعمال نفوذ قابل توجهی چه در داخل و چه در خارج از مرزهای امپراتوری ادامه داد.
یهودیان همچنین اقلیت قابل توجهی در امپراتوری بودند و با توجه به قانون رومی، آنها یک اقلیت دینی شناخته شده بودند. در دوران اولیه بیزانس، آنها به‌طور کلی تحمل می‌شدند، اما پس از آن دوره‌های تنش و آزار و اذیت به وجود آمد. پس از دوران فتح‌های عرب‌ها، اکثر یهودیان خود را در خارج از امپراتوری یافتند. کسانی که در داخل مرزهای بیزانس باقی مانده‌اند ظاهراً از قرن دهم به بعد در آرامش نسبی زندگی می‌کردند.
هنر
هنرهای به جا مانده بیزانسی، بیشتر مذهبی هستند. نقاشی کشیدن با فرسکو، تذهیب بر روی چوب و مخصوصاً در دوران جلوتر، نقاشی بر روی موزاییک بسیار پر طرفدار بودند. نقاشی خطی برخی از سنت‌های رئالیستی کلاسیک را که در آثار بزرگتر از بین رفته بود، تا انتها حفظ کرد. هنر بیزانسی بسیار با اعتبار بود و تا انتهای قرون وسطی، تأثیر خود را بر هنر آن دوره گذاشت. این امر به ویژه در ایتالیا، جایی که سبک‌های بیزانسی تا قرن ۱۲ به شکل اصلاح شده ادامه یافت و به تأثیرات شگرفی در هنر رنسانس ایتالیا تبدیل شد، بیشتر بود. تأثیرات معماری بیزانسی، به ویژه در بناهای مذهبی را می‌توان در مناطق مختلف از مصر و عربستان تا روسیه و رومانی یافت.
در ادبیات بیزانس، سه عنصر مختلف فرهنگی به رسمیت شناخته شده‌است: یونانی، مسیحی و شرقی. ادیبان بیزانسی معمولاً تاریخدان، وقایع گر، دایرةالمعارف نویس، مقاله نویسان و نویسندگان شعرهای دنیوی بودند .
جستارهای وابسته
یادداشت‌ها
- یونانی: Βασιλεία Ῥωμαίων، آوانویسی: Basileia Rhōmaiōn؛ لاتین: Imperium Romanum
- به لاتین: Corpus Historiæ Byzantinæ
- به لاتین: Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae
- لاتین: Imperium Romanum ,Imperium Romanorum؛ یونانی: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων Basileia tōn Rhōmaiōn, Ἀρχὴ τῶν Ῥωμαίων Archē tōn Rhōmaiōn
- «رومانیا» یکی از نام‌های مرسوم امپراتوری که معمولاً غیررسمی بود که به معنای سرزمین رومی‌ها بود.[14] بعد از ۱۸۰۱، این لفظ در متون مرتبط با بیزانس رواج بیشتری یافت. در سال ۱۲۰۴، رهبران جنگ صلیبی چهارم عنوان رومانیا به حکومت تازه‌التاسیس لاتین دادند.[15] و این لفظ به رومانی امروزی اطلاق نمی‌شود.
- لاتین: Romania؛ یونانی: Ῥωμανία Rhōmania
- لاتین: Res Publica Romana؛ یونانی: Πολιτεία τῶν Ῥωμαίων؛ آوانویسی: Politeia tōn Rhōmaiōn
- لاتین: Rhōmais؛ یونانی: Ῥωμαΐς
- لاتین: Imperium Graecorum
- لاتین:Imperator Graecorum
پانویس
- "Other Byzantine flags shown in the "Book of All Kingdoms" (14th century)". Flags of the World. Retrieved 2 September 2020.
- Kaldellis 2015, p. 6
- "Byzantine Empire". Encyclopædia Britannica.
- Kazhdan & Epstein 1985, p. ۱.
- Millar 2006, pp. 2, 15; James 2010, p. 5; Freeman 1999, pp. 431, 435–437, 459–462; Baynes & Moss 1948, p. xx; Ostrogorsky 1969, p. 27; Kaldellis 2007, pp. 2–3; Kazhdan & Constable 1982, p. 12; Norwich 1998, p. ۳۸۳.
- Ostrogorsky 1969, pp. 105–107, 109; Norwich 1998, p. 97; Haywood 2001, pp. ۲٫۱۷, ۳٫۰۶, ۳٫۱۵.
- Haldon, John; Haldon, Shelby Cullom Davis 3.0. Professor of European History Professor of History Hellenic Studies John (2002). Warfare, State And Society In The Byzantine World 560–1204. p. 47. ISBN 978-1-135-36437-3.
- Pounds, Norman John Greville. An Historical Geography of Europe, 1500–1840, p. 124. CUP Archive, 1979. شابک ۰−۵۲۱−۲۲۳۷۹−۲ .
- "The End of the Byzantine Empire, 1081–1453". Archived from the original on 24 September 2015.
- William Miller, Trebizond: The last Greek Empire of the Byzantine Era: 1204–1461, 1926 (Chicago: Argonaut, 1969), pp. 100–06
- Rosser، Historical Dictionary of Byzantium، 1.
- «What, If Anything, Is a Byzantine?». Krause Publications. 1996 ژوئن. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - Rosser، Historical Dictionary of Byzantium، 2.
- Fossier و Sondheimer، The Cambridge Illustrated History of the Middle Ages، 104..
- Wolff، Romania: The Latin Empire of Constantinople، 5–7, 33–34..
- Cinnamus، Deeds of John and Manuel Comnenus، 240.
- Browning، The Byzantine Empire، XIII.
- Donald M. Nicol (۳۰ دسامبر ۱۹۶۷). «the Byzantine View of Western Europe». Greek, Roman, and Byzantine Studies.
- Ahrweiler و Laiou، Studies on the Internal Diaspora of the Byzantine Empire، 3.; Mango، The Oxford History of Byzantium، 13..
- Gabriel، The Great Armies of Antiquity، 277..
- Ahrweiler و Laiou، Studies on the Internal Diaspora of the Byzantine Empire، VII.; Davies، Europe: A History، 245.; Gross، Citizenship and Ethnicity: The Growth and Development of a Democratic Multiethnic Institution، 45.; Lapidge، Blair و Keynes، The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England، 79.; Millar، A Greek Roman Empire: Power and Belief under Theodosius II (408–450)، 2-15.; Moravcsik، Byzantium and the Magyars، 11–12.; Ostrogorsky، History of the Byzantine State، 28-146.; Browning، The Continuity of Hellenism in the Byzantine world: Appearance or Reality?، 113..
- Klein، Eastern Objects and Western Desires: Relics and Reliquaries between Byzantium and the West، 290 (Note #39).
- Fouracre و Gerberding، Late Merovingian France: History and Hagiography, 640–720، 345.
- Harris، Byzantium and the Crusades، 1..
- Garland، Byzantine Empresses: Women and Power in Byzantium, CE 527–1204، 87..
- Tarasov و Milner-Gulland، Icon and Devotion: Sacred Spaces in Imperial Russia، 121.; El-Cheikh، Byzantium Viewed by the Arabs، 22.
- Riley-Smith, “The Title of Godfrey of Bouillon”, Bulletin of the Institute of Historical Research.
- Magdalino, The Byzantine Empire (1118–1204), 621.
- "Manuel I Comnenus". Britannica Online Encyclopedia. Retrieved 6 January 2011.
- Nicolle، The Fourth Crusade 1202–04 – the Betrayal of Byzantium، 15.
- Nicolle، The Fourth Crusade 1202–04 – the Betrayal of Byzantium، 16.
- Davies، Vanished Kingdoms. The History of Half-forgotten Europe، 311.
- Sherrard، Byzantium، 42-43.
- Haldon، Byzantium at War، 87.
- Phillips، The Fourth Crusade and the Sack of Constantinople، 14.
- Konstam، Historical Atlas of The Crusades، 124.
- Norwich، 'Byzantium، 169-170.
- Konstam، Historical Atlas of The Crusades، 124.
- Mango, Cyril A. (2007). Η Αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης [Byzantium: The Empire of the New Rome] (in Greek). Translated by Dimitris Tsoungarakis. Athens: Educational Institution of the National Bank of Greece.
منابع
منابع اولیه
- Choniates, Nicetas (1912). "The Sack of Constantinople (1204)". Translations and Reprints from the Original Sources of European History by D.C. Munro (Series 1, Vol 3:1). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. pp. 15–16.
- Cinnamus, Ioannes (1976). Deeds of John and Manuel Comnenus. New York and West Sussex: Columbia University Press. ISBN 0-231-04080-6.
- Eusebius. Life of Constantine (Book IV). Christian Classics Ethereal Library.
- Geoffrey of Villehardouin (1963). "The Conquest of Constantinople". Chronicles of the Crusades (translated by Margaret R. Shaw). Penguin Classics. ISBN 0-14-044124-7.
- Komnene, Anna (1928). "Books X-XIII". The Alexiad (translated by Elizabeth A. S. Dawes). Internet Medieval Sourcebook.
- Seeck, Otto, ed. (1876). Notitia Dignitatum; accedunt Notitia Urbis Constantinopolitanae Laterculi Prouinciarum. Berlin: Weidmann.
- Thurn, Hans, ed. (1973). Ioannis Scylitzae Synopsis historiarum. Berlin-New York: De Gruyter. ISBN 978-3-11-002285-8.
منابع ثانویه
- Alemany, Agustí (2000). Sources on the Alans: A Critical Compilation. Leiden: Brill. pp. 170–243. ISBN 90-04-11442-4.
- Ahrweiler, Hélène; Laiou, Angeliki E. (1998). "Preface". Studies on the Internal Diaspora of the Byzantine Empire. Washington, DC: Dumbarton Oaks. ISBN 0-88402-247-1.
- Anastos, Milton V. (1962). "The History of Byzantine Science. Report on the Dumbarton Oaks Symposium of 1961". Dumbarton Oaks Papers. 16: 409–411. doi:10.2307/1291170. ISSN 0070-7546. JSTOR 1291170.
- Angold, Michael (1997). The Byzantine Empire, 1025–1204: A Political History. London: Longman. ISBN 978-0-582-29468-4.
- Antonucci, Michael (1993). "War by Other Means: The Legacy of Byzantium". History Today. 43 (2): 11–13. ISSN 0018-2753. Retrieved 21 May 2007.
- Apostolides, Sophocles Evangelinus (1992). Greek Lexicon of the Roman and Byzantine Periods. Hildesheim: Georg Olms. ISBN 3-487-05765-4.
- Ash, John (1995). A Byzantine Journey. New York: Random House Incorporated. ISBN 978-1-84511-307-0.
- Austin, Roland G. (1934). "Zeno's Game of τάβλη". The Journal of Hellenic Studies. 54 (2): 202–205. doi:10.2307/626864. JSTOR 626864.
- Bayless, William N. (1976). "The Treaty with the Huns of 443". The American Journal of Philology. 97 (2): 176–179. doi:10.2307/294410. JSTOR 294410.
- Baynes, Norman Hepburn (1912). "The Restoration of the Cross at Jerusalem". The English Historical Review. 27 (106): 287–299. doi:10.1093/ehr/XXVII.CVI.287. ISSN 0013-8266.
- Baynes, Norman Hepburn; Moss, Henry St. Lawrence Beaufort, eds. (1948). Byzantium: An Introduction to East Roman Civilization. Oxford: Clarendon Press.
- Baynes, Spencer (1907). "Vlachs". Encyclopædia Britannica (11th ed.). New York.
- Beaton, Roderick (1996). The Medieval Greek Romance. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-12032-2.
- Beckwith, John (1993) [1970]. Early Christian and Byzantine Art. New Haven: Yale University Press. ISBN 0-300-05296-0.
- Béhar, Pierre (1999). Vestiges d'Empires: La Décomposition de l'Europe Centrale et Balkanique. Paris: Éditions Desjonquères. ISBN 2-84321-015-1.
- Benz, Ernst (1963). The Eastern Orthodox Church: Its Thought and Life. Piscataway: Aldine Transaction. ISBN 978-0-202-36298-4.
- Bideleux, Robert; Jeffries, Ian (1998). A History of Eastern Europe: Crisis and Change. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-16111-8.
- Birkenmeier, John W. (2002). The Development of the Komnenian Army: 1081–1180. Leiden: Brill. ISBN 90-04-11710-5.
- Blume, Fred H. (2008). Kearley, Timothy, ed. Annotated Justinian Code. Laramie: University of Wyoming.
- Bowersock, G.M. (1997). Julian the Apostate. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-48882-3.
- Bray, R. S. (2004). Armies of Pestilence: The Impact of Disease on History. James Clarke. ISBN 0-227-17240-X.
- Browning, Robert (1983). "The Continuity of Hellenism in the Byzantine world: Appearance or Reality?". In Winnifrith, Tom; Murray, Penelope. Greece Old and New. New York: Macmillan. pp. 111–128. ISBN 0-333-27836-4.
- Browning, Robert (1992). The Byzantine Empire. Washington, DC: The Catholic University of America Press. ISBN 0-8132-0754-1.
- Bryce, James (1901). Studies in History and Jurisprudence, Vol. 1. H. Frowde. ISBN 1-4021-9046-8.
- Brooke, Zachary Nugent (1962). A History of Europe, from 911 to 1198. London: Methuen.
- Burns, Thomas S. (1991). A History of Ostrogoths. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press. ISBN 0-253-20600-6.
- Bury, John Bagnall (1923). History of the Later Roman Empire. London: Macmillan.
- Bury, John Bagnall; Philotheus (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century: With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos. London: Oxford University Press.
- Bury, John Bagnall (1920). The Early History of the Slavonic Settlements in Dalmatia, Croatia, & Serbia. New York: Macmillan.
- Cameron, Averil (1979). "Images of Authority: Elites and Icons in Late Sixth-century Byzantium". Past and Present. 84 (1): 3. doi:10.1093/past/84.1.3.
- Cameron, Averil (2006). The Byzantines. Oxford: Blackwell. ISBN 978-1-4051-9833-2.
- Cameron, Averil (2009). Οι Βυζαντινοί (به Greek). Athens: Psychogios. ISBN 978-960-453-529-3.
- Campbell, George L. (2000) [1991]. Compendium of the World's Languages: Abaza to Kurdish. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-20296-5.
- Chapman, John H. (1971). Studies on the Early Papacy. Kennikat Press, University of Michigan. ISBN 0-8046-1139-4.
- Chrysos, Evangelos (1992). "Byzantine Diplomacy, CE 300–800: Means and End". In Jonathan Shepard, Simon Franklin. Byzantine Diplomacy: Papers from the Twenty-Fourth Spring Symposium of Byzantine Studies, Cambridge, March 1990 (Society for the Promotion of Byzant). Variorum. ISBN 0-86078-338-3.
- Clark, Victoria (2000). Why Angels Fall: A Journey through Orthodox Europe from Byzantium to Kosovo. London: Macmillan. ISBN 0-312-23396-5.
- Cohen, H. Floris (1994). The Scientific Revolution: A Historiographical Inquiry. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-11280-2.
- Comrie, Bernard (1987). "Russian". In Shopen, Timothy. Languages and Their Status. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. pp. 91–152. ISBN 0-8122-1249-5.
- Dalby, Andrew; Bourbou, Chryssi; Koder, Johannes; Leontsinē, Maria (2013). Flavours and Delights: Tastes and Pleasures of Ancient and Byzantine Cuisine. Athens and Thessaloniki: Armos Publications. ISBN 9789605277475.
- Davidson, Alan (2014). The Oxford Companion to Food. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-967733-7.
- Davies, Norman (1996). Europe: A History. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-820171-0.
- Day, Gerald W. (1977). "Manuel and the Genoese: A Reappraisal of Byzantine Commercial Policy in the Late Twelfth Century". The Journal of Economic History. 37 (2): 289–301. doi:10.1017/S0022050700096947. JSTOR 2118759.
- Dennis, George T. (1985). Three Byzantine Military Treatises. Washington, DC: Dumbarton Oaks.
- Diehl, Charles (1948). "Byzantine Art". In Baynes, Norman Hepburn; Moss, Henry St. Lawrence Beaufort. Byzantium: An Introduction to East Roman Civilization. Oxford: Clarendon. OCLC 1058121.
- Drake, H. A. (1995). "Constantine and Consensus". Church History. 64 (1): 1–15. doi:10.2307/3168653. JSTOR 3168653.
- Duiker, William J.; Spielvogel, Jackson J. (2010). The Essential World History. Boston: Wadsworth. ISBN 978-0-495-90227-0.
- El-Cheikh, Nadia Maria (2004). Byzantium Viewed by the Arabs. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 0-932885-30-6.
- Esler, Philip Francis (2004). The Early Christian World. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-33312-1.
- Evans, James Allan Stewart (2005). The Emperor Justinian and the Byzantine Empire. Westport: Greenwood. ISBN 0-313-32582-0.
- Evans, Helen C. (2004). Byzantium, Faith and Power (1261–1557). New York, NY: Metropolitan Museum of Art/Yale University Press. ISBN 1-58839-114-0.
- Faas, Patrick (2005) [1994]. Around the Roman Table: Food and Feasting in Ancient Rome. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-23347-5.
- Fine, John V.A. (1983). The early medieval Balkans. The University of Michigan Press. ISBN 0-472-08149-7.
- Foss, Clive (1975). "The Persians in Asia Minor and the end of antiquity". The English Historical Review. 90 (357): 721–747. doi:10.1093/ehr/XC.CCCLVII.721. JSTOR 567292.
- Fossier, Robert; Sondheimer, Janet (1997). The Cambridge Illustrated History of the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-26644-0.
- Fouracre, Paul; Gerberding, Richard A. (1996). Late Merovingian France: History and Hagiography, 640–720. Manchester: Manchester University Press. ISBN 0-7190-4791-9.
- Freeman, Charles (1999). The Greek Achievement – The Foundation of the Western World. New York: Penguin. ISBN 0-670-88515-0.
- Friell, Gerard; Williams, Stephen (2005). Theodosius: The Empire at Bay. Routledge. ISBN 978-1-135-78262-7.
- Gabriel, Richard A. (2002). The Great Armies of Antiquity. Westport: Greenwood. ISBN 0-275-97809-5.
- Garland, Lynda (1999). Byzantine Empresses: Women and Power in Byzantium, CE 527–1204. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-14688-7.
- Gibbon, Edward (1906). J. B. Bury (with an Introduction by W. E. H. Lecky), ed. The Decline and Fall of the Roman Empire (Volumes II, III, and IX). New York: Fred de Fau.
- Grabar, André (1984). L'iconoclasme Byzantin: le dossier archéologique. Flammarion. ISBN 2-08-081634-9.
- Grant, Robert M. (1975). "Religion and Politics at the Council at Nicaea". The Journal of Religion. 55 (1): 1–12. doi:10.1086/486406. JSTOR 1202069.
- Greatrex, Geoffrey B. (2005). "Byzantium and the East in the Sixth Century". In Maas, Michael. The Cambridge Companion to the Age of Justinian. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 477–509. ISBN 0-521-81746-3.
- Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York and London: Routledge. ISBN 0-415-14687-9.
- Gregory, Timothy E. (2010). A History of Byzantium. Malden: Wiley-Blackwell. ISBN 1-4051-8471-X.
- Grierson, Philip (1999). Byzantine Coinage (PDF). Washington, DC: Dumbarton Oaks. ISBN 0-88402-274-9. Archived from the original (PDF) on 27 September 2007.
- Gross, Feliks (1999). Citizenship and Ethnicity: The Growth and Development of a Democratic Multiethnic Institution. Westport: Greenwood. ISBN 0-313-30932-9.
- Gutas, Dimitri (1998). Greek Thought, Arabic Culture: The Graeco-Arabic Translation Movement. New York and London: Routledge. ISBN 0-415-06132-6.
- Hacikyan, Agop Jack; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan (2002). The Heritage of Armenian Literature: From the Sixth to the Eighteenth Century. Detroit: Wayne State University Press. ISBN 0-8143-3023-1.
- Haldon, John (1990). Byzantium in the Seventh Century: The Transformation of a Culture. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-31917-1.
- Haldon, John (2004). "The Fate of the Late Roman Senatorial Elite: Extinction or Transformation?". In John Haldon and Lawrence I. Conrad. The Byzantine and Early Islamic Near East VI: Elites Old and New in the Byzantine and Early Islamic Near East. Darwin. ISBN 0-87850-144-4.
- Halsall, Paul (1998). "East Asian History Sourcebook: Chinese Accounts of Rome, Byzantium and the Middle East, c. 91 B.C.E. – 1643 C.E." New York: Fordham University. Retrieved 21 April 2012.
- Harris, Jonathan (2014). Byzantium and the Crusades (2nd ed.). Bloomsbury. ISBN 978-1-78093-767-0.
- Harvey, Alan (2003). Economic Expansion in the Byzantine Empire, 900–1200. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52190-4.
- Haywood, John (2001) [1997]. Cassell's Atlas of World History. London: Cassell. ISBN 0-304-35757-X.
- Heather, Peter (2005). The Fall of the Roman Empire. London: Macmillan. ISBN 978-0-330-49136-5.
- Hindley, Geoffrey (2004). A Brief History of the Crusades. London: Robinson. ISBN 978-1-84119-766-1.
- Hooper, Nicholas; Bennett, Matthew (1996). The Cambridge Illustrated Atlas of Warfare: The Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-44049-1.
- James, Liz (2010). A Companion to Byzantium. Chichester: John Wiley. ISBN 1-4051-2654-X.
- Jayyusi, Salma Khadra; Marín, Manuela (1994) [1992]. The Legacy of Muslim Spain (2nd ed.). Leiden, New York and Köln: E.J. Brill. ISBN 978-90-04-09599-1.
- Jenkins, Romilly James Heald (1987). Byzantium: The Imperial Centuries, CE 610–1071. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 0-8020-6667-4.
- Jones, Arnold Hugh Martin (1986). The Later Roman Empire, 284–602: A Social Economic and Administrative Survey. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-3353-1.
- Kaegi, Walter Emil (2003). Heraclius, Emperor of Byzantium. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-81459-6.
- Kaldellis, Anthony (2007). Hellenism in Byzantium: The Transformations of Greek Identity and the Reception of the Classical Tradition. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-87688-5.
- Kaldellis, Anthony (2015). The Byzantine Republic: People and Power in New Rome. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-36540-7.
- Karlin-Heyer, P. (1967). "When Military Affairs Were in Leo's Hands: A Note on Byzantine Foreign Policy (886–912)". Tradition. 23: 15–40. JSTOR 27830825.
- Kartomi, Margaret J. (1990). On Concepts and Classifications of Musical Instruments. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-42548-7.
- Kazhdan, Alexander Petrovich, ed. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. New York and Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- Kazhdan, Alexander Petrovich; Constable, Giles (1982). People and Power in Byzantium: An Introduction to Modern Byzantine Studies. Washington, DC: Dumbarton Oaks. ISBN 0-88402-103-3.
- Kazhdan, Aleksandr Petrovich; Epstein, Ann Wharton (1985). Change in Byzantine Culture in the Eleventh and Twelfth Centuries. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. ISBN 0-520-05129-7.
- Kean, Roger Michael (2006). Forgotten Power: Byzantium: Bulwark of Christianity. Shropshire: Thalamus. ISBN 1-902886-07-0.
- King, David A. (March 1991). "Reviews: The Astronomical Works of Gregory Chioniades, Volume I: The Zij al- Ala'i by Gregory Chioniades, David Pingree; An Eleventh-Century Manual of Arabo-Byzantine Astronomy by Alexander Jones". Isis. 82 (1): 116–118. doi:10.1086/355661.
- Klein, Holgen A. (2004). "Eastern Objects and Western Desires: Relics and Reliquaries between Byzantium and the West". Dumbarton Oaks Papers. 58: 283–314. doi:10.2307/3591389. JSTOR 3591389.
- Köprülü, Mehmet Fuad (1992). The Origins of the Ottoman Empire. Translated and edited by Gary Leiser. Albany: State University of New York Press. ISBN 0-7914-0819-1.
- Kountoura-Galake, Eleonora (1996). Ο βυζαντινός κλήρος και η κοινωνία των "Σκοτεινών Αἰώνων ["The Byzantine Clergy and the Society of the 'Dark Ages'"] (به Greek). Athens: Ethniko Idryma Erevnon. ISBN 978-960-7094-46-9.
- Kuhoff, Wolfgang (2002). "Die diokletianische Tetrarchie als Epoche einer historischen Wende in antiker und moderner Sicht". International Journal of the Classical Tradition. 9 (2): 177–194. doi:10.1007/BF02898434. JSTOR 30224306.
- Laiou, Angeliki E. (2002). "Exchange and Trade, Seventh-Twelfth Centuries". In Angeliki E. Laiou. The Economic History of Byzantium (Volume 2). Washington, DC: Dumbarton Oaks. pp. 697–708. Archived from the original on 30 September 2013.
- Laiou, Angeliki E.; Morisson, Cécile (2007). The Byzantine Economy. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-84978-0.
- Laiou, Angeliki E. (2002). "Writing the Economic History of Byzantium". In Angeliki E. Laiou. The Economic History of Byzantium (Volume 1) (PDF). Washington, DC: Dumbarton Oaks. pp. 3–8. Archived from the original (PDF) on 30 September 2013.
- Lapidge, Michael; Blair, John; Keynes, Simon (1998). The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England. Malden: Blackwell. ISBN 0-631-22492-0.
- Lenski, Noel (1999). "Assimilation and Revolt in the Territory of Isauria, From the 1st Century BC to the 6th Century AD". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 42 (4): 413–465. doi:10.1163/1568520991201687. ISSN 0022-4995. JSTOR 3632602.
- Louth, Andrew (2005). "The Byzantine Empire in the Seventh Century". In Paul Fouracre and Rosamond McKitterick. The New Cambridge Medieval History (Volume I). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-36291-1.
- Lowry, Heath W. (2003). The Nature of the Early Ottoman State. Albany, NY: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-8726-6.
- Madden, Thomas F. (2005). Crusades: The Illustrated History. Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 0-472-03127-9.
- Magdalino, Paul (2002). "Medieval Constantinople: Built Environment and Urban Development". In Angeliki E. Laiou. The Economic History of Byzantium (Volume 2). Washington, DC: Dumbarton Oaks. pp. 529–537. Archived from the original on 30 September 2013.
- Magdalino, Paul (2002). The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52653-1.
- Mango, Cyril A. (2007). Η Αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης [Byzantium: The Empire of the New Rome] (به Greek). Translated by Dimitris Tsoungarakis. Athens: Educational Institution of the National Bank of Greece.
- Mango, Cyril A. (2002). The Oxford History of Byzantium. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-814098-3.
- Matschke, Klaus-Peter (2002). "Commerce, Trade, Markets, and Money: Thirteenth-Fifteenth Centuries". In Angeliki E. Laiou. The Economic History of Byzantium (Volume 2). Washington, DC: Dumbarton Oaks. pp. 771–806. Archived from the original on 30 September 2013.
- McDonnell, Myles Anthony (2006). Roman Manliness: Virtus and the Roman Republic. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82788-1.
- Meier, William N. (2003). "Die Inszenierung einer Katastrophe: Justinian und der Nika-Aufstand". Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik (142): 273–300. JSTOR 20191600.
- Merryman, John Henry; Perez-Perdomo, Rogelio (2007). The Civil Law Tradition: An Introduction to the Legal Systems of Europe and Latin America. Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-5569-6.
- Meyendorff, John (1982). The Byzantine Legacy in the Orthodox Church. Yonkers: St Vladimir's Seminary Press. ISBN 0-913836-90-7.
- Millar, Fergus (2006). A Greek Roman Empire: Power and Belief under Theodosius II (408–450). Berkeley and Los Angeles: University of California Press. ISBN 0-520-24703-5.
- Miller, William (1907). "Monemvasia". The Journal of Hellenic Studies. 27.
- Moravcsik, Gyula (1970). Byzantium and the Magyars. Amsterdam: Hakkert.
- Neumann, Iver B. (2006). "Sublime Diplomacy: Byzantine, Early Modern, Contemporary". Millennium: Journal of International Studies. 34 (3): 865–888. doi:10.1177/03058298060340030201. ISSN 1569-2981.
- Neville, Leonora Alice (2004). Authority in Byzantine Provincial Society, 950–1100. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-83865-7.
- Nicol, Donald M. (1993) [1972]. The Last Centuries of Byzantium, 1261-1453. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-43991-6.
- Nicol, Donald M. (1996). The Reluctant Emperor: A Biography of John Cantacuzene, Byzantine Emperor and Monk, c. 1295–1383. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-52201-4.
- Norwich, John Julius (1998). A Short History of Byzantium. Ringwood, Vic.: Penguin. ISBN 978-0-14-025960-5.
- Norwich, John Julius (1982). A History of Venice. New York: Alfred A. Knopf Incorporated. ISBN 0-394-52410-1.
- Nystazopoulou-Pelekidou, Maria (1970). "Συμβολή εις την χρονολόγησιν των Αβαρικών και Σλαβικών επιδρομών επί Μαυρικίου (582–602) (μετ' επιμέτρου περί των Περσικών πολέμων) [=Contribution to the chronology of Avar and Slav raids during the reign of Maurice (582–602), with an excursus about the Persian Wars"]". Byzantina Symmeikta (به Greek). 2: 145–206. ISSN 1105-1639. Archived from the original on 27 June 2012. Retrieved 10 March 2012.
- Obolensky, Dimitri (1974) [1971]. The Byzantine Commonwealth: Eastern Europe, 500–1453. London: Cardinal. ISBN 978-0-351-17644-9.
- Obolensky, Dimitri (1994). Byzantium and the Slavs. Yonkers: St Vladimir's Seminary Press. ISBN 0-88141-008-X.
- Oikonomides, Nikos (1999). "L᾽"Unilinguisme" Officiel de Constantinople Byzantine". Byzantina Symmeikta. 13: 9–22. ISSN 1105-1639. Archived from the original on 27 June 2012. Retrieved 11 March 2012.
- Ostrogorsky, George (1969). History of the Byzantine State. New Brunswick: Rutgers University Press. ISBN 0-8135-1198-4.
- Ostrogorsky, George (1959). "The Byzantine Empire in the World of the Seventh Century". Dumbarton Oaks Papers. 13: 1–21. doi:10.2307/1291127. JSTOR 1291126.
- Paparrigopoulos, Constantine; Karolidis, Pavlos (1925). Ιστορία του Ελληνικού Έθνους ["History of the Greek Nation"], vol. 4 (به Greek). Eleftheroudakis.
- Parry, Kenneth (1996). Depicting the Word: Byzantine Iconophile Thought of the Eighth and Ninth Centuries. Leiden and New York: Brill. ISBN 90-04-10502-6.
- Patterson, Gordon M. (1995) [1990]. The Essentials of Medieval History: 500 to 1450 AD, the Middle Ages. Piscataway: Research and Education Association. ISBN 978-0-87891-705-1.
- Perrottet, Tony (2004). The Naked Olympics: The True Story of the Ancient Games. Random House. ISBN 978-1-58836-382-4.
- Postan, Michael Moïssey; Miller, Edward; Postan, Cynthia (1987). The Cambridge Economic History of Europe (Volume 2). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-08709-0.
- Pounds, Norman John Greville (1979). An Historical Geography of Europe, 1500–1840. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-22379-2.
- Read, Piers Paul (2000) [1999]. The Templars: The Dramatic History of the Knights Templar, The Most Powerful Military Order of the Crusades. New York: St. Martin's Press. ISBN 0-312-26658-8.
- Reinert, Stephen W. (2002). "Fragmentation (1204–1453)". In Cyril Mango. The Oxford History of Byzantium. Oxford: Oxford University Press. pp. 248–283. ISBN 0-19-814098-3.
- Rice, David Talbot (1968). Byzantine Art (3rd Edition). Harmondsworth: Penguin Books Limited.
- Robins, Robert Henry (1993). The Byzantine Grammarians: Their Place in History. Berlin and New York: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-013574-4.
- Rosser, John H. (2011). "Introduction". Historical Dictionary of Byzantium. Lanham, MA: Scarecrow. ISBN 0-8108-7567-5.
- Runciman, Steven (1990). The Fall of Constantinople, 1453. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-39832-0.
- Runciman, Steven (2004). The Byzantine Theocracy. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54591-4.
- Salaman, Rena (1986). "The Case of the Missing Fish, or Dolmathon Prolegomena". In Jaine, Tom. Oxford Symposium on Food & Cookery 1984 & 1985: Cookery: Science, Lore & Books: Proceedings (Introduction by Alan Davidson). London: Prospect Books Limited. pp. 184–187. ISBN 978-0-907325-16-1.
- Sarantis, Alexander (2009). "War and Diplomacy in Pannonia and the Northwest Balkans during the Reign of Justinian: The Gepid Threat and Imperial Responses". Dumbarton Oaks Papers. 63: 15–40. JSTOR 41219761.
- Sedlar, Jean W. (1994). East Central Europe in the Middle Ages, 1000–1500. III. Seattle: University of Washington Press. ISBN 0-295-97290-4.
- Seton-Watson, Hugh (1967). The Russian Empire, 1801–1917. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-822152-5.
- Šišić, Ferdo (1990). Povijest Hrvata u vrijeme narodnih vladara: sa 280 slika i 3 karte u bojama. Zagreb: Nakladni zavod Matice hrvatske. ISBN 86-401-0080-2.
- Sotinel, Claire (2005). "Emperors and Popes in the Sixth Century: The Western View". In Maas, Michael. The Cambridge Companion to the Age of Justinian. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 267–290. ISBN 0-521-81746-3.
- Speck, Paul (1984). "Ikonoklasmus und die Anfänge der Makedonischen Renaissance". Poikila Byzantina. 4: 175–210.
- Stephenson, Paul (2000). Byzantium's Balkan Frontier: A Political Study of the Northern Balkans, 900–1204. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-77017-3.
- Tarasov, Oleg; Milner-Gulland, R. R. (2004). Icon and Devotion: Sacred Spaces in Imperial Russia. London: Reaktion. ISBN 1-86189-118-0.
- Tatakes, Vasileios N.; Moutafakis, Nicholas J. (2003). Byzantine Philosophy. Indianapolis: Hackett. ISBN 0-87220-563-0.
- Teall, John L. (1967). "The Age of Constantine Change and Continuity in Administration and Economy". Dumbarton Oaks Papers. 21: 11–36. JSTOR 1291256.
- Timberlake, Alan (2004). A Reference Grammar of Russian. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-77292-1.
- Treadgold, Warren (1995). Byzantium and Its Army, 284–1081. Stanford: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2420-2.
- Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2.
- Troianos, Spyros; Velissaropoulou-Karakosta, Julia (1997). Ιστορία δικαίου από την αρχαία στην νεώτερη Ελλάδα ["History of law from ancient to modern Greece"]. Athens: Sakkoulas. ISBN 960-232-594-1.
- Vasiliev, Alexander Alexandrovich (1928–1935). History of the Byzantine Empire. Madison: The University of Wisconsin Press. ISBN 0-299-80925-0.
- Versteegh, Cornelis H. M. (1977). Greek Elements in Arabic Linguistic Thinking. Leiden: Brill. ISBN 90-04-04855-3.
- Vryonis, Speros (1971). The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh through the Fifteenth Century. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 978-0-520-01597-5.
- Watson, Bruce (1993). Sieges: A Comparative Study. Westport: Praeger. ISBN 0-275-94034-9.
- Weitzmann, Kurt (1982). The Icon. London: Evans Brothers. ISBN 0-237-45645-1.
- Wells, Herbert George (1922). A Short History of the World. New York: Macmillan. ISBN 0-06-492674-5.
- Whittow, Mark (1996). The Making of Byzantium, 600–1025. Berkeley and Los Angeles, CA: University of California Press. ISBN 0-520-20496-4.
- Wickham, Chris (2009). -9780670020980 The Inheritance of Rome: A History of Europe from 400 to 1000 Check
|url=value (help). New York: Viking. ISBN 0-670-02098-2. - Wolff, Robert Lee (1948). "Romania: The Latin Empire of Constantinople". Speculum. 23 (1): 1–34. doi:10.2307/2853672. JSTOR 2853672.
- Wroth, Warwick (1908). Catalogue of the Imperial Byzantine Coins in the British Museum. British Museum Dept. of Coins and Medals. ISBN 1-4021-8954-0.
برای مطالعهٔ بیشتر
- Ahrweiler, Hélène; Aymard, Maurice (2000). Les Européens. Paris: Hermann. ISBN 2-7056-6409-2.
- Angelov, Dimiter (2007). Imperial Ideology and Political Thought in Byzantium (1204–1330). Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 0-521-85703-1.
- Baboula, Evanthia, Byzantium, in Muhammad in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Prophet of God (2 vols.), Edited by C. Fitzpatrick and A. Walker, Santa Barbara, ABC-CLIO, 2014. ISBN 1-61069-177-6
- Evans, Helen C. & Wixom, William D (1997). The glory of Byzantium: art and culture of the Middle Byzantine era, A.D. 843–1261. New York: The Metropolitan Museum of Art. ISBN 978-0-8109-6507-2.
- Cameron, Averil (2014). Byzantine Matters. Princeton NJ: Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-5009-9.
- Haldon, John (2001). The Byzantine Wars: Battles and Campaigns of the Byzantine Era. Stroud, Gloucestershire: Tempus Publishing. ISBN 0-7524-1795-9.
- Haldon, John (2002). Byzantium: A History. Stroud, Gloucestershire: Tempus Publishing. ISBN 1-4051-3240-X.
- Haldon, John (2016). The Empire That Would Not Die: The Paradox of Eastern Roman Survival, 640–740. Harvard University. ISBN 978-0-674-08877-1.
- Harris, Jonathan (2015). The Lost World of Byzantium. New Haven CT and London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-17857-9.
- Hussey, J. M. (1966). The Cambridge Medieval History. Vol. IV: The Byzantine Empire. Cambridge: Cambridge University Press.
- Runciman, Steven (1966). Byzantine Civilisation. London: Edward Arnold Limited. ISBN 1-56619-574-8.
- Runciman, Steven (1990) [1929]. The Emperor Romanus Lecapenus and his Reign. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-06164-4.
- Stanković, Vlada, ed. (2016). The Balkans and the Byzantine World before and after the Captures of Constantinople, 1204 and 1453. Lanham, Maryland: Lexington Books. ISBN 978-1-4985-1326-5.
- Stathakopoulos, Dionysios (2014). A Short History of the Byzantine Empire. London: I.B.Tauris. ISBN 978-1-78076-194-7.
- Thomas, John P. (1987). Private Religious Foundations in the Byzantine Empire. Washington, D.C.: Dumbarton Oaks. ISBN 978-0-88402-164-3.
- Toynbee, Arnold Joseph (1972). Constantine Porphyrogenitus and His World. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-215253-X.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ امپراتوری بیزانس موجود است. |
| تاریخ |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| جغرافیا |
| ||||||||
| سیاست |
| ||||||||
| اقتصاد |
| ||||||||
| جامعه |
| ||||||||
| |||||||||
