عملیات فتح‌المبین
عملیات فتح‌المبین از عملیات‌های نظامی نیروهای مسلح ایران، علیه نیروهای ارتش عراق، در خلال جنگ ایران و عراق بود، که در فروردین ۱۳۶۱ با تلفات بالای انسانی پس از ۷ روز نبرد سنگین و با پیروزی قاطع نیروهای ایرانی و عقب‌نشینی ارتش عراق از سرزمین‌های اشغال‌شده، به پایان رسید.
| عملیات فتح‌المبین | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشی از جنگ ایران و عراق | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| جنگندگان | |||||||||
 عراق |
 ایران | ||||||||
| فرماندهان | |||||||||
.svg.png.webp){kind=small} صدام حسینماهر عبدالرشید هشام صباح الفخری صابر عبدالعزیز الدوری |
علی صیاد شیرازی محسن رضایی بهرام هشیار[1] حسن باقری احمد کاظمی حسین خرازی یحیی رحیم صفوی حسین حسنی سعدی مسعود منفرد نیاکی محمد بروجردی | ||||||||
| نیروها | |||||||||
| ۸۰٫۰۰۰ تا ۱۶۰٫۰۰۰ نفر | ارتش۱۰۰٫۰۰۰ نفر سپاه ۴۰٫۰۰۰ نفر بسیج۳۰٫۰۰۰ نفر نیروهای شبه نظامی ۱۵٫۰۰۰ نفر | ||||||||
| تلفات | |||||||||
| -۲۵٫۰۰۰ کشته و زخمی ۱۵٫۰۰۰ تا ۲۰٫۰۰۰ اسیر - انهدام این اقلام: -۳۶۱ قبضه تانک، خودرو جنگی پیاده‌نظام و نفربر زره‌پوش -۱۸هواپیما -۳۰۰ خودرو -۵۰ واحد توپخانه -۳۰ خودروی مهندسی به غنیمت گرفته شدن این اقلام توسط ایران: -۱۵۰ قبضه تانک، و ۱۷۰ نفربر زره‌پوش -۵۰۰ خودرو -تعداد زیادی سیستم پدافندی ۲کا۱۲ کیوب -تعداد زیادی موشک سطح به سطح -۱۶۵ واحد توپخانه (۱۸۲ میلی‌متری، ۱۳۰ میلی‌متری و ۱۵۲ میلی‌متری) -۵۰ خودروی مهندسی |
۳۰٫۰۰۰ کشته(از نیروهای سپاه و بسیج) ۱٫۰۰۰ کشته (از ارتش) انهدام ۱۹۶ قبضه تانک | ||||||||
این عملیات در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد روز دوشنبه ۲ فروردین ۱۳۶۱ در جبهه جنوبی، در منطقه غرب شهرهای شوش و دهلران[2] با وسعت حدود ۲٫۵۰۰ کیلومتر مربع در استان خوزستان انجام شد. طرح‌ریزی عملیات فتح‌المبین از اواسط آبان ۱۳۶۰ آغاز شده بود. بسیاری بر این باورند که این عملیات نقطه عطف جنگ ایران و عراق است، که در نهایت منجر به بیرون راندن نیروهای عراقی از بخش بزرگی از خاک خوزستان شد. هر چند برخی دیگر از مفسران جنگ، عملیات بیت‌المقدس را تعیین‌کننده‌ترین عملیات در طول جنگ ایران و عراق می‌دانند. در مجموع عملیات فتح‌المبین باعث آزادسازی ۲٫۴۰۰ کیلومتر مربع از سرزمین‌های اشغالی، شامل ده‌ها بخش و روستا و نیز چندین جاده ارتباطی مهم در استان خوزستان شد، همچنین شهرهای دزفول، شوش، دهلران، اندیمشک و پایگاه هوایی دزفول نیز، از دید و تیر مؤثر ارتش عراق خارج گردید.
اجرای عملیات
عملیات فتح‌المبین با فرماندهی مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران و با استعداد ۳۵ گردان از نیروهای ارتش و ۱۰۰ گردان از نیروهای سپاه پاسداران، در مقابل ۷ تیپ زرهی، ۲۰ تیپ پیاده، ۱۰ گردان توپخانه ارتش عراق که معادل با حدود ۸۰٫۰۰۰ تا ۱۶۰٫۰۰۰ نفر نیرو بود، اجرا گردید. این عملیات در دوم فروردین ۱۳۶۱ بعد از حدود ۱۸ ماه از شروع جنگ ایران و عراق، آغاز شد. هدف نیروهای ایرانی محاصره نیروهای عراقی بود که بتوانند آنها را در بیرون از شهرهای دزفول و شوش متوقف کرده و از سقوط یا تصرف شهر دزفول نیز جلوگیری نمایند. نیروهای ارتش ایران تحت فرماندهی علی صیاد شیرازی، در شب دوم فروردین، عملیات زرهی خود را آغاز کردند. این عملیات با یورش موج انسانی توسط نیروهای سپاه پاسداران به فرماندهی محسن رضایی، همراهی می‌شد. هر یک از یورش‌های موج انسانی، در حدود ۱٫۰۰۰ نفر از نیروهای سپاه پاسداران و بسیج را شامل می‌گردید.
در طی این عملیات نیروهای ایرانی به خاطر استفاده از استراتژی حملات موج انسانی، تلفات بسیار سنگینی را در خطوط مقدم خود، متحمل شدند. نیروهای ایرانی می‌بایست با ارتش عراق که از حمایت زرهی، توپخانه و پشتیبانی هوایی مناسب برخوردار بودند و موقعیت خود را تثبیت کرده بودند، می‌جنگیدند. پس از آنکه نیروهای ایران به مدت حدود یک هفته عملیات سنگین خود را ادامه دادند و تلفات سنگینی به نیروهای ارتش عراق وارد آوردند، سرانجام صدام حسین دستور عقب‌نشینی نیروهای عراقی را صادر نمود. نیروهای ایرانی توانستند در مدت یک هفته، سه تیپ از نیروهای ارتش عراق را در منطقه عملیات، محاصره کرده و از بین ببرند.
اهداف عملیات
| عملیات فتح‌المبین | |
|---|---|
| رمز عملیات | یا زهرا |
| آغاز عملیات | ۲ فروردین ۱۳۶۱ |
| پایان عملیات | ۱۰ فروردین ۱۳۶۱ |
| جبهه | جنوبی |
| مکان عملیات | منطقه دهلران وشوش |
| فرماندهی | مشترک |
| سازمان عمل‌کننده | مشترک |
- آزادسازی بخش وسیعی از مناطق اشغال شده منطقه غرب دزفول شوش و اندیمشک، همچون سایت ۴ و ۵ رادار و ده‌ها روستای منطقه.
- انهدام دو لشکر عراق (۱۰ زرهی و ۱ مکانیزه)
- دستیابی به خطوط پدافندی
- خارج کردن شهرهای دزفول ، شوش و اندیمشک از تیررس آتش توپخانه عراق.
- دور کردن آتش مؤثر ارتش عراق از جاده اهواز – اندیمشک.[3]
نتیجه عملیات
در نهایت عملیات فتح‌المبین با پیروزی قاطع نیروهای ایران و آزادسازی حدود ۲٬۵۰۰ کیلومتر مربع از مناطق اشغال شده توسط ارتش عراق، به پایان رسید. تلفات نیروهای ایران حدود ۳۰٫۰۰۰ نفر و تلفات نیروهای عراق ۲۵٫۰۰۰ نفر، به علاوه ۱۵٫۰۰۰ نفر اسیر گزارش شده‌است.[4][5][6]
جستارهای وابسته
منابع
- «زندگینامه: بهرام هشیار (۱۳۱۷ - ۱۳۷۰)». همشهری آنلاین. ۲۰۱۳-۰۳-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۸.
- «فتح المبین». defamoghaddas.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۰۶.
- راسخون؛ آشنایی با عملیات فتح‌المبین
- سایت حوزه، مشخصات عملیات فتح المبین
- تبیان، عملیات فتح المبین
- شرح عملیات فتح المبین
پیوند به بیرون
- شرح عملیات فتح المبین برگرفته از ساجد
- عملیات فتح المبین، چکیده
- عملیات فتح المبین، مشرق