مقداد بن اسود

پس از رحلت پیامبر اسلام و انتخاب شدن ابوبکر به عنوان خلیفه و جانشین پیامبر، تعداد‌ اندکی از مسلمانان به علی بن ابی طالب وفادار ماندند و با ابوبکر بیعت نکردند؛ از جمله آنان سلمان، ابوذر و مقداد بودند. مقداد در ماجرای سقیفه شرکت نداشت و به همراه علی بن ابی طالب و چند تن از صحابه مشغول غسل دادن پیامبر اسلام و نماز خواندن بر او بود.[16] طبق نقل قول‌ها، او از معدود کسانی است که بر پیکر فاطمه زهرا نماز گزارد.[17] برخی منابع او را از اعضای شرطة الخمیس دانسته‌اند.[18][19]

مقداد در موقعیت‌های مختلف، مسئله جانشینی علی بن ابی طالب را به ابوبکر و همراهانش یادآور می‌شد و اقداماتی را برای روشن کردن مردم انجام می‌داد، از جمله:

1. پس از آنکه مردم با ابوبکر بیعت کردند، گروهی از مهاجر و انصار از بیعت سر باز زدند و به علی بن ابی‌طالب پیوستند که از جمله آنان مقداد بود.[20]
2. زمانی که چهل نفر از مردان نزد علی آمدند و گفتند «ما آماده‌ دفاع و حمایت از شماییم»، حضرت به آنان گفت «اگر بر سر قول خود هستید، فردا موی سر خود را بتراشید و نزد من بیایید. روز بعد تنها سلمان، مقداد و ابوذر با سرهای تراشیده نزد امام حاضر شدند».[21]
3. در جریان شورای شش نفره‌ برای تعیین خلیفۀ بعدی، وقتی عبدالرحمن بن عوف به علی بن ابی طالب گفت «در صورتی با تو بیعت می‌کنم که از کتاب خدا و سنت پیامبر و روش ابوبکر پیروی کنی» و علی تنها دو مورد اول را پذیرفت، مقداد برای اعتراض رو به عبدالرحمن کرد و گفت: «به خدا سوگند، علی یعنی کسی را که به حق و عدالت قضاوت می‌کرد را ترک کردید. سپس ادامه داد: هیچ فرد و خاندانی را ندیده‌ام که بعد از پیامبر خود، این‌طور مظلوم شوند که اهل بیت مظلوم واقع شدند».[22]

مقداد با خلافت عثمان مخالفت کرد و با سخنرانی در مسجد مدینه، این مخالفت را اعلام داشت.[23]

یعقوبی از برخی نقل کرده،عثمان در همان شبی که بیعتش به انجام رسید، برای نماز عشا بیرون رفت، در حالی که پیشاپیش او شمعی روشن شده بود. مقداد بن عمرو به او برخورد و گفت: این بدعت چیست؟[24] به گزارش یعقوبی مقداد از کسانی بود که زبان به انتقاد از عثمان گشود و به علی بن ابی‌طالب گروید.[25]

• آبی، ابوسعد منصور بن الحسین، نثر الدر فی المحاضرات، تحقیق: خالد عبد الغنی محفوط، بیروت،‌ دار الکتب العلمیة، الطبعة: الأولی، ۱۴۲۴ق/۲۰۰۴م.
• ابن ابی الحدید، عز الدین بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، تحقیق محمد عبد الکریم النمری، بیروت،‌ دار الکتب العلمیة، الطبعة: الأولی، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۸م.
• ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابة، تحقیق محمدابراهیم البنا، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ۱۹۷۰م.
• ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت،‌ دار صادر، بی‌تا.
• ابن حزم‌اندلسی، علی بن احمد، جمهره انساب العرب، تحقیق محمد عبدالسلام‌ هارون، قاهره، دارالمعارف.
• این حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الأولی، ۱۴۱۵/۱۹۹۵
• ابن سعد، محمد بن سعد، طبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق، چاپ اول.
• امین، سیدمحسن، اعیان الشیعة، تحقیق و تخریج: حسن الامین، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
• امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، ج۹، بیروت:‌دار الکتب العربی، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.
• بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، انساب الاشراف، تحقیق: محمد حمیدالله، مصر: معهد المخطوطات بجامعة الدول العربیة بالاشتراک مع دارالمعارف، ۱۹۵۹م.
• خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، مرکز نشر آثار شیعه، قم، ۱۴۱۰ق/۱۳۶۹ش.
• زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، بیروت: دارالعلم للملایین، ۱۹۸۰م.
• شیخ صدوق، محمد بن علی بن الحسین، الخصال، ۱۴۰۳ق، ص۴۶۱-۴۶۵، تحقیق: علی أکبر غفاری، قم، جمعه درسین حوزه علمیه قم، ۱۴۰۳ق/۱۳۶۲ش.
• شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، تهران، نشر جهان، ۱۳۸۷ق.
• طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، بیروت، بی‌نا، بی‌تا.
• قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال، قم، انتشارات هجرت، ۱۴۱۳ق.
• کشی، اختیار معرفة الرجال، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۴ق.
• کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
• مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف اشرف، مرتضویه، ۱۳۵۲ق.
• مامقانی، عبد الله، قاموس الرجال، بی‌جا، بی‌تا.
• مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.
• مزی، یوسف بن عبد الرحمن، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، محقق: بشار عواد معروف، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۰ق.
• مفید، محمد بن محمد، الاختصاص، قم، جامعه مدرسین.
• مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ترجمه: حسن موسوی مجاب، قم، انتشارات سرور، ۱۳۸۸ش.
• نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعة، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
• یعقوبی، تاریخ یعقوبی، قم، شریف رضی، ۱۳۷۳ش.

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به مقداد بن اسود در ویکی‌گفتاورد موجود است.

دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت