اربعین

اربعین در لغت به معنی چهلم است و در اصطلاح اسلامی، به بیستم صفر ۶۱ هجری قمری، چهلمین روز بعد از کشته‌شدن حسین بن علی فرزند علی بن ابی طالب و فاطمه زهرا، امام سوم شیعیان در واقعه کربلا اطلاق می‌گردد.

برای دیگر کاربردها، اربعین (ابهام‌زدایی) را ببینید.
اربعین
نام رسمیالأربعین
نام دیگرچهلم
برپایی توسطشیعیان
نوععزاداری شیعی
اهمیتسوگواری برای چهلم واقعهٔ عاشورا
مراسم
تاریخ۲۰ صفر
مرتبط بهنبرد کربلا


متن مربوطه در ویکی‌نبشته: زیارت اربعین
سوگواری محرم
رویدادها
نبرد کربلا • شام غریبان
اسارت در شام
کَسان

حسین بن علی
عباس بن علی
علی‌اکبر
علی‌اصغر
زینب کبری
سکینه بنت حسین
مسلم بن عقیل

فهرست کشتگان
جای‌ها
حرم امام حسین
حرم عباس بن علی • حسینیه
موزه محرم
روزهای ویژه
تاسوعا • عاشورا • اربعین
آیین‌ها

مرثیه • نوحه • تعزیه • روضه • تکیه
زنجیرزنی • سینه‌زنی • عَلَم
سقاخانه • دسته عزاداری

تشت‌گذاری • نخل‌گردانی
شیعیان در این روز به زیارت بارگاه حسین در بین الحرمین می‌روند.

سنت زیارت

اربعین، مطابق نظر شیخ مفید در مسارالشیعه[1] و شاگردش شیخ طوسی در مصباح المتهجد،[2] زمان بازگشت اهل حرم از شام (دمشق) به مدینه است. همچنین بنا بر نقل ایشان، جابر بن عبدالله انصاری صحابی برجسته محمد به عنوان نخستین زائر حسین بن علی، یا لااقل از نخستین زائران او، در این روز وارد کربلا شده و زیارت اربعین را بجا آورده‌است.[3] ابراهیم آیتی نیز می‌نویسد: «جابر بن عبدالله انصاری… بیستم ماه صفر، درست چهل روز بعد از شهادت امام وارد کربلا شد و سنت زیارت اربعین امام به دست او تأسیس گردید».[4] بر این اساس «از همان آغاز که تاریخش معلوم نیست، شیعیان به حرمت آن، زیارت اربعین می‌خوانده‌اند.»[5]

زیارت اربعین تنها دربارهٔ حسین بن علی وارد شده و هیچ پیشینه‌ای را نمی‌توان برای اربعین و اعمال مربوط به این روز تا پیش از حادثه عاشورا تصدیق کرد و این ویژگی و امتیاز، تنها برای حسین بن علی دانسته شده‌است.[6] البته در باب علت اهمیت این روز نزد عرف شیعیان، برخی گزارش‌های تاریخی مبنی بر حضور بازماندگان اهل بیت حسین در کربلا در روز اربعین از عوامل توجه خاص ایشان به اربعین است. در برخی منابع تاریخی مانند کتاب نزهه الزاهد اسیران شام یعنی بازماندگان کشته‌شدگان کربلا در چهلمین روز کشته شدن حسین بن علی به کربلا رسیدند.[7] اگرچه نه‌تنها این مطلب در متون تاریخی پیش‌تر از قرن هفتم هجری نیامده است، با تصریح متقدمینی مانند شیخ مفید که بازگشت اسرا را به مدینه دانسته‌اند نیز در تضاد است.[3] در تقویم رسمی ایران این روز تعطیل می‌باشد.

زیارات اربعین
نوشتار اصلی: زیارت اربعین

سه روایت و گزارش در موضوع اربعین حسین بن علی آمده‌است:

روایت اول روایت حسن عسکری: «علامات المؤمنین خمس: صلاةُ الإحدی و الخمسین، و زیارةُ الاربعین، والتـَختم فی الیَمین، و تـَعفیرُ الجبین، و الجهر بِبِسم الله الرحمن الرحیم: علامات مؤمن پنج چیز است: اقامه پنجاه و یک رکعت نماز در شبانه روز (هفده رکعت واجب و سی و چهار رکعت نافله)، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، جبین را در سجده بر خاک گذاشتن، در نماز بسم الله الرحمن الرحیم را بلند گفتن.» که شیخ طوسی در کتاب تهذیب الاحکام[8] و شیخ حرّ عاملی در وسائل الشیعه[9] این روایت را آورده‌اند.

در این گزارش به متن خاصی برای زیارت اربعین اشاره نشده و می‌توان اینطور برداشت کرد که مطلق زیارت به معنای عرفیِ آن، در روز اربعین دارای این ویژگی است که زائر را دارای نشان ایمان می‌نماید. خصوصاً با ضمیمه روایات دیگر که زیارت اباعبدالله را مختص به حضور در کربلا ندانسته و بر سلام از راه دور هم زیارت اطلاق کرده‌اند.[10] برای نمونه: «قال اباعبدالله: إصعد فوق سطحک، ثم التفت یمنة و یسرة، ثم ترفع رأسک إلی السماء، ثم تنحو نحو القبر فتقول: السلام علیک یاأباعبدالله السلام علیک ورحمة الله وبرکاته، تکتب لک زورة، والزورة حجة وعمرة»[11]

روایت دوم: روایتی است که از جابر بن عبدالله انصاری، اولین یا از اولین زائران حسین بن علی در اربعین نقل شده‌است. در این گزارش آمده‌است که وقتی جابر به غاضریه رسید در آب فرات غسل کرد، پیراهن پاکیزه‌ای پوشید، آنگاه قدری از بوی خوش بر سر و بدن پاشید و پابرهنه روانه شد تا نزد سر حسین ایستاد و سه مرتبه اللّه اکبر گفت. پس افتاد و بیهوش شد، چون به هوش آمد می‌گفت: «السّلام علیکم یا ال اللّه…» جملات جابر در اینجا تقریباً همان زیارت حسین در نیمه رجب است و جز در چند کلمه تفاوت ندارد، که احتمالاً ناشی از اختلاف نسخه هاست. متن کامل این زیارت را علامه مجلسی در بحارالانوار آورده‌اند.[12]

روایت سوم: این روایت در کتاب تهذیب الاحکام و … آمده که صفوان از جعفر صادق نقل می‌کند و می‌گوید: «مولایم امام صادق علیه السّلام دربارهٔ زیارت اربعین به من فرمود: هنگامی‌که قسمت قابل توجهی از روز برآمده، این زیارت را بخوان…»[13] و این همان زیارت معروف اربعین است. متن این زیارت در ویکی‌نبشته آمده‌است.

بزرگترین گردهمایی سالانه

در سال‌های اخیر، جمعیت حاضر در مراسم سوگواری اربعین در عراق از بزرگترین اجتماعات مسالمت‌آمیز جهان بوده‌است. به گفته رئیس شورای استان کربلا، تعداد زائران اربعین حسینی در سال ۱۳۹۴ (۲۰۱۵ میلادی، ۱۴۳۷ قمری) به ۲۷ میلیون نفر رسیده‌است. این تعداد زائر در طول ۱۰ روز وارد کربلا شده و پس از زیارت خارج شده‌اند.[14][15][16] در دسامبر ۲۰۱۴ (۱۴۳۶ هـ. ق) حدود ۲۰ میلیون جمعیت در عراق مجتمع شدند.[17][18][19][20][21][22]

میلیون‌ها نفر در روزهای منتهی به اربعین، مسیر نجف_کربلا را در حدود سه روز، پیاده طی می‌کنند و در موکب‌ها پذیرایی و اسکان داده می‌شوند.[23]

اغلب زائران غیر عراقی، مسیرِ نجف به کربلا به طول ۸۰ کیلومتر را پیاده، در مدت سه روز در یک راهپیمایی مسالمت‌آمیز طی می‌کنند. دولت ایران در تلاش است تا مراسم اربعین حسینی را به‌طور مشترک با کشور عراق، به عنوان میراث معنوی در فهرست آثار معنوی یونسکو ثبت کند.[24]

تصاویر
  • پیاده‌روی زائران برای زیارت روز اربعین
  • پیاده‌روی زائران برای زیارت روز اربعین
  • پیاده‌روی زائران برای زیارت روز اربعین
  • برپایی موکب برای استقبال از زائران روز اربعین
  • پیاده‌روی زائران برای زیارت روز اربعین
  • پیاده‌روی زائران برای زیارت روز اربعین

جستارهای وابسته

پانویس
  1. «مسار الشیعة، شیخ مفید، ص۲۶». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴.
  2. «مصباح المتهجد، شیخ طوسی، ص۷۸۷». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴.
  3. جعفریان، رسول (۱۳۸۶). تاملی در نهضت عاشورا. انصاریان. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۹۰۵۱۸-۶-۴.
  4. «بررسی تاریخ عاشورا، محمد ابراهیم آیتی، ص221». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴.
  5. دلیل بزرگداشت اربعین چیست، رسول جعفریان
  6. رک: اربعین در فرهنگ شیعه، سید محمد محسن حسینی طهرانی، ص۷۵
  7. رک: نفس المهموم ترجمه شعرانی، ص۴۳۰؛
    نزهه الزاهد، ص۲۱
  8. «تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، ج۶، ص۵۲». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴.
  9. «وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۱۰، ص۳۷۳، ح۱». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴.
  10. «رک: وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج10، ص385». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴.
  11. رک: وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج10، ص385 بایگانی‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine؛ برای نمونه: «قال اباعبدالله: إصعد فوق سطحک، ثم التفت یمنة و یسرة، ثم ترفع رأسک إلی السماء، ثم تنحو نحو القبر فتقول: السلام علیک یاأباعبدالله السلام علیک ورحمة الله وبرکاته، تکتب لک زورة، والزورة حجة وعمرة»
  12. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج98، ص329، باب25
  13. «تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، ج 6، ص 113». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴.
  14. ۲۷ میلیون زائر در مراسم اربعین آفتاب‌یزد
  15. برگزاري باشكوهترين مراسم اربعين تاريخ با حضور ۲۷ ميليون زائر حسيني در كربلا خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)
  16. Imam-Hussein Karbala (Iran-Iraq) presstv.com
  17. شمار زائران اربعین فراتر از ۲۰ میلیون نفر/ ابراز خرسندی از موفقیت طرح امنیتی خبرگزاری فارس
  18. پایان باشکوه‌ترین اجتماع بشری در اربعین در امنیت کامل/ کربلا شاهد جمعیت ۲۰ میلیونی از ۶۰ ملیت/ تقدیر مرجعیت عراق خبرگزاری فارس
  19. 17.5 million pilgrims in Karbala for Arba’een: Iraq presstv.com
  20. The Iraqi government confirmed that the number of pilgrims in the city of Karbala for the annual Arbaeen (Arbain) pilgrim has reached a record 17.5 million this year. ibtimes.co.in
  21. وصل لغایة الان الی نحو ۱۹ میلیون زائراً فی محافظة alalam.ir
  22. وصل لغایة الآن الی نحو 19 میلیون زائراً فی محافظة کربلاء almanar.com
  23. «Free at last from Isis, millions of Muslims stage the greatest religious march in the world» (به انگلیسی). The Independent. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۰۲.
  24. اربعین در یونسكو ثبت می شود خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)

منابع
  • طبری آملی، عماد الدین أبی جعفر محمد بن أبی القاسم، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی (ط - القدیمة) - نجف، چاپ: دوم، ۱۳۸۳ ق. ص ۷۴
  • اربعین و زیارات آن، محمد مهدی محب الرحمان، حریم امام (نشریه آستان مقدس امام خمینی)، سال دوم، شماره ۹۷، آذرماه ۱۳۹۲
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.