خطبه شقشقیه
خطبهٔ شِقْشِقیِّه سومین سخنرانی علی بن ابی‌طالب است که در کتاب نهج‌البلاغه ذکر شده‌است. این خطبه از مشهورترین خطبه‌های امام نخست شیعیان به‌شمار می‌رود. این خطبه شامل شکواییه‌هایی است که امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب در مورد ماجرای سقیفه و خلافت ابوبکر، عمر و عثمان ذکر کرده‌است. همچنین نخستین امام شیعیان و چهارمین خلیفه اهل سنت، در این خطبه انتخاب گزینه صبر را در برابر قیام و جنگ با دیگر خلفا بازگو کرده‌است. علی بن ابی‌طالب در مورد خلافت در این خطبه چنین می‌گوید:
رئیس خلافت به شترسواری سرکش می‌مانَد، که اگر مهار را محکم کشد، پرده‌های بینی شتر پاره شود و اگر آزاد گذارَد در پرتگاه سقوط می‌کند.
در ادامه ابوالحسن از هجوم مردم با هدف انتخاب او برای گزینهٔ خلافت روایت می‌کند.[1]
«شِقشِقیَّة» در لغت به معنای شُش است که شتر در هنگام هیجان و نفس‌نفس زدن، آن را از دهان بیرون می‌پرانَد و در زیرِ گلو صدا می‌کند و در نخستین بار، بیننده آن را با زبان حیوان اشتباه می‌گیرد. معنای دیگر شقشقیه، چیزی شبیه بادکنک است که هنگام خشم شتر از زیرِ گلو بیرون می‌زند و پس از آرام شدنِ شتر، ناپدید می‌گردد.[2]
ویلفرد مادلونگ در کتاب «جانشینی محمد: پژوهشی در خلافت نخستین» گزیده‌ای از متن یکی از نامه‌های علی را به نقل از الغارات ثقفی آورده‌است که رویکردی مشابه و مضمونی کامل‌تر دارد و در ترجمه فارسی کتاب متن کامل نامه آورده شده‌است.[3]
جستارهای وابسته
منابع
- «آهی سوزان؛ شرحی بر خطبهٔ شقشقیه». خبرگزاری کتاب ایران. دریافت‌شده در ۲ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- «خطبهٔ شقشقیّه». الامام الوالد شفیق. دریافت‌شده در ۱ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- Madelung, Succession to Muhammad, 270.
- «شرح صوتی خطبه ۳ جلسه ۱.mp3 - بنیاد مجازی نهج‌البلاغه». ali121.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۳-۱۹.
- «شرح صوتی خطبهٔ ۳، جلسهٔ ۲.mp3 - بنیاد مجازی نهج‌البلاغه». ali121.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۳-۱۹.