پوشش ایل جاف

لباس مردان جاف

ژیرکرواس(zir kervas)، یا زیر پیراهن را اصولاً بدون آستین می‌دوزند و معمولاً پارچهٔ آن از جنس کتان است.[5]

کرواسی فقیانه (faqyane) پیراهنی است با آستین‌های بلند که به «فقیانه» موسوم‌اند؛ جنس این پیراهن معمولاً ابریشم بوده؛ لازم است ذکر شود که بلندی آستین‌ها از مچ هم عبور می‌کند و این بلندی به حدی بوده که مردان هنگام شستن دست‌ها دو سر آستین را پشت گردن گره می‌زدند تا از خیس شدن آن‌ها جلوگیری کنند. در گذشته از این بلندی آستین‌ها به منظورهای مختلفی استفاده می‌کردند از جمله: استفاده به عنوان باند و زخم بند در میدان‌های جنگ.[6]

سخمه(soxme)که روی کرواس فقیانه، پوشیده می‌شود، سخمه مردانه بلندی تا کمر داشته و معمولاً دارای آستینی کوتاه بوده و جلو آن کاملاً باز بوده و دکمه داشته‌است. جنس سخمه از ترمه یا طاقه و شمسه گلابتون بوده و در قسمت پشتی آن از پارچه کتان یا ابریشم استفاده می‌شده‌است.[7]

قبا یا کوا لباسی بلند و تمام قدی بوده‌است که مردان بر روی سخمه می‌پوشیدند، عموماً قبا دارای شانهٔ فراخ و کمر مناسب است که از جلو لبه‌های عمودی آن در اندازهٔ یک وجب روی هم می‌افتادند و روی آن شال بسته می‌شد، برای دوخت قبا از طاقه یا شمسه گلابتون استفاده می‌شده.[8]

شال را مردان به منظور ثابت نگه داشتن قبا، به دور کمر می‌بستند به همین خاطر برای دوخت آن پارچه‌های نرم و محکم انتخاب می‌شده. شال را می‌توان به دو صورت ساده یا قلابی چپ و راست بست.[9]

سلطه(salte)در صورتی که قبا و سخمه از جنس طاقه یا ترمه بود؛ برای دوخت سلطه از شمسه گلابتون استفاده می‌شد و در صورت نبود آن از فاستونی (گونه‌ای پارچه پشمی) استفاده می‌کردند. سلطه پوششی است که دارای قدی تا روی کمر با آستین‌هایی که تا مچ ادامه داشته و دارای دو جیب داخلی بود. از سلطه به عنوان کت و روپوش استفاده می‌شده.[10]

شلوار کردی یا جافی که استفاده از آن امروزه در اکثر نقاط ایران رایج شده نوعی شلوار است که از مچ پا تنگ بود و هر چه به سمت بالا و کمر می‌آید گشادتر می‌شود و در آخر با بند ابریشم یا مویین در کمر بسته می‌شود.[11]

جوراب مردم جاف حاصل کار زنان جاف بوده، جوراب‌های دست بافتی که در دو نوع مختلف برای استفاده در دو فصل تابستان و زمستان درست می‌شده؛ که جوراب‌های تابستانی از جنس نخ و جوراب‌های زمستانی از جنس پشم بودند.

مردان ایل جاف در زمستان از گیوه ملکی و زیره گاومیشی استفاده می‌کردند و اعیان و اشراف ایل چکمه‌های موصولی که از عثمانی آورده می‌شد را به پا می‌کردند و در صورت توانایی در تابستان‌ها کلاش اورامی می‌پوشیدند.[12]

مردان برای سربند یا از کلاغی یا «دزمال‌های یزدی» استفاده می‌کردند یا این که از پارچه‌های زربافتی استفاده می‌کردند که افراد ماهر و علاقمند حاشیه آن را از گل‌های ابریشمی سیاهی می‌بافتند و انتهای گل‌ها را با سیم‌های زرد و سفید با ظرافت و مهارتی خاص می‌پیچیدند تا در هنگام بستن سربند گل‌ها در دو سوی سر قرار بگیرند و جلوی صورت نیفتند.[13]

کلاو یا کلاه را در تابستان از جنس پارچه معمولی و در زمستان از نخ‌های پشمی درست می‌کردند و آن را معمولاً زیر سربند بر سر می‌گذاشتند.[14]

کرواس سورانی یا فقیانی، پیراهن بلند و گشاد است که با پارچه‌های گلدار و مخمل الوان یا پارچه‌هایی از جنس‌ها و طرح‌های دلخواه دوخته می‌شود، کرواس سورانی دارای آستین‌های بلندی است که بلندای آن از مچ عبور می‌کند به طوری که زنان در هنگام کار کردن آن‌ها را پشت سر گره می‌زنند.[16]

کمرچین پیراهن بلندی است که در قسمت میانی بدن دارای چین است و با پارچه‌های رنگارنگ و زیبا دوخته می‌شود.[17]

سخمه نیم تنه‌ای جلیقه گونه است که آن را روی کرواس می‌پوشند؛ سخمه را از پارچه زری و مخمل الوان درست می‌کنند و دارای استر و لفافه نیز هست.[18]

جلیقه پوششی است که اندازهٔ آن تا روی کمر می‌باشد و بدن آستین است و روی کرواس و کمرچین پوشیده می‌شود، جلیقه‌ها با یراق دوزی و نوار دوزی بسیار چشمگیر می‌شوند.[19]

سلطه نیم تنه کوتاه و آستین‌داری است که جنس آن مخمل الوان یا زری مرغوب است و بانوان جاف در پاییز از آن روی کرواس و کمرچین استفاده می‌کنند.[20]

کوا یا قبا تن‌پوش تمام قدی است که تا مچ پا را می‌پوشاند و دارای آستین‌هایی تا مچ است و در زمستان بر روی کرواس پوشیده می‌شود.[21]

لچک پارچه‌ای سه گوش، نازک و زیبا در طرح‌ها و رنگ‌های دلخواه است که راس آن به کلاه وصل شده و روی سر قرار می‌گیرد و دو گوشهٔ لچک بر روی سینه می‌افتد، که زنان جافی گاهی یک گوشه را به پشت می‌انداختند.[22]

سربند یا سروین را با استفاده از پارچه‌های کلاغی درست می‌کنند به این صورت که زنان با هنر خود دستمال کلاغی را به دور سر خود به صورت‌های مختلف می‌پیچند.[23]

نوار پهنی است که با منگوله‌های بزرگ و کوچک تزئین شده و آن را برای زیبایی به دور سر می‌بندند.[24]