بانه

بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۴۰۰ این شهر با جمعیت ۲۰۳٬۵۴۸ بعد از شهرهای سنندج، سقز سومین شهر بزرگ استان کردستان محسوب و ۹۸ امین شهر ایران است.

نام بانه را از واژهٔ کردی-پارسی بان (همانند نردبان یا نردبام)، به معنی «بام» و بلندی و متأثر از ارتفاعات و نحوهٔ استقرار و موقعیت شهر بانه می‌دانند. ارتفاع ۱۵۵۴ متری شهر از سطح دریا و چشم‌انداز بلندی‌های پیرامون آن موجب شده‌است که مردم (در محلهٔ بانه کۆن) برای رسیدن به شهر مسیر زیادی را به طرف سربالایی طی کنند. نام بانه را به معنی خانه (منظور اقامتگاه و آبادی و مسکن است) و اردو (منظور اردوگاه سربازان است) و پادگان (شهر دو قلعهٔ بزرگ داشته) نیز تفسیر کرده‌اند. در جنگ جهانی اول که سپاه عثمانی بانه را به مدت چند ماه تسخیر کرد، نام آنرا قشله (از کلمه ترکی قشلاق به معنی گرمسیر) گذاشت.[5]

در ۱۳۲۳ خورشیدی شهر بانه توسط محمدرشید خان داروخانی یا مرّانی (از کردهای روستای داروخان و مرّان عراق) که بر ضد دولت مرکزی ایران دست به شورش زده بود، به آتش کشیده شد، ولی با حملهٔ نیروهای دولتی و فرار او به عراق بازسازی شهر آغاز شد و طی ۱۰ سال ادامه یافت.[6]

شهر بانه و پارک شهر آن (پارکی شار)، در دوران جنگ ایران و عراق توسط هواپیماهای عراقی روز ۱۵خرداد۱۳۶۳ (روز راهپیمائی ۱۵ خرداد)، ساعت ۱۰:۰۵ بمباران شیمیایی شد که طی آن ۶۰۵ نفر شامل ۳۹۰ نفر پرسنل نظامی و ۲۱۵ نفر بومی جان باختند.[7]

بانه از شمال به شهرستان سردشت، از شرق به شهرستان سقز، از جنوب و غرب به سلیمانیه و کشور عراق محدود می‌گردد. این شهرستان از نظر جغرافیایی در ۳۶درجه و ۶۰ دقیقهٔ عرض شمالی همچنین در ۴۵ درجه و ۵۳ دقیقهٔ طول شرقی قرار گرفته و ۱۵۴۰ متر از سطح دریا فاصله دارد.

• روزنامهٔ علمی کانی سور: تنها روزنامهٔ علمی بانه که در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی و پایگاه علمی آن در بخش نَمَشیر در کانی سور است.
• روستای دول ارزن: این روستا در ۳۰ کیلومتری شهرستان بانه واقع است و با داشتن جنگل‌های انبوه و زیبا، یکی از زیباترین روستاهای شهرستان بانه می‌باشد.
• پارک دوکانان و پیر مراد در دامنهٔ کوه آربابا: پارک دوکانان دارای شهر بازی است که خانواده‌ها می‌توانند روزهای تعطیل را در کنار همدیگر، به شادی بگذرانند همچنین توسط شهرداری بانه در پارک دوکانان یک ایستگاه سلامت ایجاد شده‌است که ابزارهای ورزشی برای ورزش‌های همگانی را در آن نصب کرده‌اند و افراد می‌توانند در ساعات مختلف روز به تمرین و ورزش در آنجا بپردازند. پارک پیرمراد، که در دامنهٔ کوه جنیره (جنێره) قرار دارد قبلاً به عنوان زیارتگاه بیشتر مشهور بود تا پارک جنگلی اما امروزه به عنوان یک پارک در میان اهالی و جوانان شناخته شده‌است. این پارک یکی از مکان‌هایی است که شهرداری بودجهٔ خاصی را به آن اختصاص داده و عملیات عمرانی برای بهتر کردن نما و ظاهر این پارک هنوز هم ادامه دارد.
• دریاچهٔ سد بانه
• غار شْوِی (غاری شْوێ): این غار در ۱۲ کیلومتری بانه در نزدیکی روستائی به همین نام قرار دارد. بنا به گفته باستان‌شناسان دارای طول ۲۶۷ متر است و در انتهای آن دریاچهٔ کوچکی قرار دارد. طبق گفتهٔ سازمان گردشگری بازدید از این غار فقط با تجهیزات فنی میسر است اما در آینده برای بازدید عموم آماده خواهد شد.
• تفریح‌گاه سورین: این تفریح‌گاه در ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر بانه قرار دارد و پوشش جنگلی و چشم‌انداز طبیعی آن در فصل بهار و حتی تابستان نیز بسیار جلب توجه می‌کند.

• دانشگاه آزاد اسلامی واحد بانه https://web.archive.org/web/20161110221800/http://iaubaneh.ac.ir/
• دانشگاه علمی کاربردی بانه https://web.archive.org/web/20191024201738/http://b-uast.ir/
• دانشگاه پیام نور مرکز بانه https://web.archive.org/web/20161120005656/http://www.banehpnu.ac.ir/[13]

کدهای استان کردستان برای شماره‌گذاری خودرو ۵۱ و ۶۱ است که کد ۵۱ برای شهرستان سنندج و کد ۶۱ برای شهرستان‌های آن می‌باشد. پلاک خودروهای بانه (ایران ۶۱ د) و (ایران ۶۱ ه) است.

ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای بانه دارد.

• پایگاه اینترنتی فرمانداری شهرستان بانه
• پایگاه اینترنتی رسمی شهرداری بانه