ایل گوران

در برخی منابع گفته شده که در اواخر پادشاهی ساسانیان کردهای گوران تحت فرماندهی رهبری فردی به نام گواتانزا حکومتی تشکیل داده‌اند که پایتخت آن کرمانشاه و آتروپاتکان (آذربایجان و کردستان امروزی یا ماد کوچک) قلمرو آن بوده‌است. برای این ادعا منبع موثق و اسناد کافی در دست نیست. آکوپوف ارمنی در کتاب کردان گوران نوشته است آنچنانکه در میان بزرگان گوران روایت و مشهور است خود را از نسل وهرام (بهرام گور) شهریار پنجم ساسانی می دانند.[12] ولادیمر مینورسکی مردم گوران را مردمی با قدمت ۲٬۰۰۰ سال و بومیان منطقۀ کرمانشاه می‌داند.[12]

شهاب‌الدين احمد عمرى (ابن فضل‌الله عمری) در کتاب مسالک الأبصار فی ممالک الأمصار از مردمی به نام گوران ذیل «قبال کرد» یاد می‌کند. پیر ابرلینگ در مدخل گوران در دانشنامۀ‌ ایرانیکا این اشاره را قدیمی‌ترین اشاره به نام ایل گوران می‌داند.[13]

کهنترین آثار به زبان گورانی هشت سطر از سده هفتم میلادی است که توسط کُردشناس معروف آکوپوف ارمنی در سال ۱۹۶۷ منتشر شده‌است.[14]

ریشه واژه گوران، لغت گَوْر است و من حیث مجموع این واژه به معنای مردمان گَوْر می‌باشد.

گبر یا گَوْر واژه‌ایست در کُردی و فارسی جدید(فارسی دری) به معنی زَرتُشتی است که بعدها به تمامی غیر مسلمانان اطلاق شده‌است؛ پیش‌تر این واژه را تغییر یافته واژه عربی (کافر) می‌پنداشتند، ولی اکنون نظریه غالب این است که از واژه آرامی gbr (خوانش: گَبْرا یا گَوْرا؛ به معنی مرد) است که در فارسی میانه نیز به صورت هزوارش GBRA (خوانش: mard) به کار رفته‌است.[15][16][17][18][19]

ایل گوران قلعه زنجیری هفت طایفه دارد که عبارتند از:

۱ـ طایفه عالى قلخانی(بهرامى)
۲ـ طایفه شبانکاره
۳ـ طایفه حیدری
۴ـ طایفه تفنگچی[20]
۵-طایفه گهواره ای
٦-طايفه على قلخانى(اسپرى)
٧-طوائف جاف گوران (بدليل اختلافات از بدنه جاف مرادى در عثمانى جدا شده و به كنفدراسيون گوران پيوستند)