بهاروند

در دهه ۱۸۳۰ میلادی با وجود رهبری خوب بهاروندها یکی از قدرتمندترین قبایل لرستان بودند.[1] در دومین آمار رزم‌آرا جمعیت این ایل را بالغ بر ۴۸۵۰ خانوار ذکر کرده‌است اما چون در زمان رزم‌آرا طایفه رشنو وابسته به ایل بهاروند بوده‌است و رزم‌آرا آن‌ها را جزء ایل بهاروند به حساب آورده‌است، با کم کردن حدود یک هزار خانوار رشنو، جمعیت ایل بهاروند حدود ۲۰۰۰۰ نفر بوده‌است.[2]

ایل بهاروند، از نام بهار، نیای دوازدهم و بانی ایل مشتق شده‌است.[2][3] پسوند «وند» نشانه پیوند نسبی ایل و بانی آن است. بهاروند به کسانی اطلاق می‌شود که از نسل بهار بوده‌اند اما در طول تاریخ افرادی از سایر ایلات به این ایل ملحق شده‌اند.[2]

ایل بهاروند از دو شعبهٔ مرادعلیوند و کردعلیوند تشکیل شده که نام این دو شعبه از نام پسران بهار یعنی مرالی (مرادعلی) و کُردَلی (کرد علی) تشکیل شده‌است. این دو نفر حدود ۳۵۰ سال پیش میزیستهاند. شعبهٔ کردعلیوند حدود یک قرن پیش جدا شده و به صورت ایلی مستقل درآمده است. اکنون نام مراد علیوند هم رایج نیست بلکه اخلاف او به بهاروند معروف شدهاند ولی نام کردعلیوندها تغییر نکرده‌است.

۱. طایفهٔ مرادعلیوند: تیره‌های تشکیل‌دهندهٔ طایفهٔ مراد علیوند اینان بودند: اَمُ الله (امان‌الله)، باوَک (بابک) مَتْسی (محمد حسین)، جافَر، وَلّی (این تیره‌ها که به هوزکیو (کبود) معروفند، شیرولی‌وند، گنجلی‌وند، داویدوند، کهزادوند (شاید هم کزادوند)، کوگانی. ، خانوارها و تیره‌هایی از دیگر ایلات و طوایف لرستان چون شیخ، بووه، کرنوکر، نوکراَمرا، کوشکی، چوتاشی (چوب‌تراشی) و چند گروه دیگر که به طایفهٔ مراد علیوند پیوسته بودند، از این طایفه به‌شمار می‌آیند.

۲. طایفهٔ کردعلیوند: این طایفه که خود را از نسل بهار می‌دانستند، از ۷ تیرهٔ اصلی تشکیل می‌شد: مَمیرزا (محمدمیرزا)، مَمجو (محمدجان)، بهروم (بهرام)، شاپور، شیری (شیرین) صیفور و نظرعلی‌وند. گروه‌هایی مانند بهزاد، گوشه‌ای، دلفان، رشنو، نوکر امرا، پَمه حر، چوتاشی، سالی، بازگیر، مکی و گله‌دار نیز به این طایفه پیوسته بودند.[4]

• طایفه‌های بالاگریوه
• گویش بالاگریوه‌ای