طایفه‌های بالاگریوه

ایل بالاگِریوِه یکی از ایلات لرستان و جزئی از مردم لر محسوب می‌شود.[1][2] بالاگریوه نزد مردم لرستان دو معنی متفاوت می‌دهد، معنای اول همان معنای جغرافیای است. معنای دیگر بالاگریوه مردمانی لر زبان هستند که به گویشی خاص از زبان لری سخن می‌گویند، این گویش لری بالاگریوه‌ای نام دارد. ولادیمیر مینورسکی ایران‌شناس و خاورشناس معروف روسی طایفه‌های بالاگریوه را به عنوان لرهای اصیل معرفی می‌کند.[3]

با بالاگریوه اشتباه نشود.
ایل بالاگِریوِه
کل جمعیت

نامشخص
نواحی با بیشترین جمعیت
لرستان، خوزستان، ایلام
زبان‌های رایج
لری بالاگریوه‌ای
ادیان و مذاهب
اسلام شیعه

طوایف

این ایل اتحادی از هفت طایفه و ایل دیرکوند، بهاروند، میر، جودکی، رشنو، قلاوند و ایل پاپی است.[1][4] مسیو چریکف در سفرنامه خود طوایف بالاگریوه را ده طایفه معرفی می‌کند که عبارتند از کردعلیوند، دیرکوند، پیرانه وند، باج آلاوند، ساکی، پاپی، جودکی، رشنی، ماما صارم، مکان علی و مقیمه.[5] در ضمن مراد حسن پاپی در کتاب تبار هخامنش دیار بالاگریوه طایفه کوشکی را نیز یکی از ده طایفه اصلی بالاگریوه یاد کرده‌است.[6]

جغرافیای سکونت
نوشتار اصلی: بالاگریوه

بالاگریوه منطقه‌ای سرسبز، استراتژیک و مهم در جنوب استان لرستان کنونی است که وسعت آن از شرق تا بخش پاپی از شمال تا کوه هشتادپهلو از غرب تا کبیر کوه و از جنوب تا بخش الوار گرمسیری در شهرستان اندیمشک است. این منطقه که جغرافیای اصلی سکونت ایل‌های بالاگریوه است به دلیل قرارگرفتن در راه ارتباطی شمال-جنوب و شرق-غرب لرستان و ایران در طول تاریخ همواره منطقه‌ای با اهمیت بالا تلقی شده‌است.

گویش

گویش مردم بالاگریوه لری بالاگریوه‌ای است.[7][8] زبان و گویش این مردم گویش اصیل لری و شبیه به گویش هخامنشیان است و بسیاری از کلمات و واژه‌هایی که در این گویش به کار برده می‌شود، ریشه در زبان هخامنشی دارد.[6][9][10]

جمعیت

جمعیت کنونی ایل بالاگریوه مشخص نیست. آمارهای ذکر شده مربوط به گذشته‌است. هنری راولینسون در سفرنامه خود جمعیت ایل بالاگریوه را ۶٫۰۰۰ خانوار ذکر کرده‌است.[11]
جمعیت ایل دیرکوند (یکی از ایلات بالاگریوه) در دههٔ ۱۹۲۰ میلادی حدود ۱۰٫۰۰۰ خانوار ذکر شده‌است.[12] جمعیت ایل پاپی در سال ۱۳۳۶ ه‍.ش ۵٫۰۰۰ خانوار ذکر شده‌است.[13] طایفه جودکی در سال ۱۹۹۰ میلادی ۸۰۰ خانوار جمعیت داشته‌است.[14] جمعیت ایل رشنو به درستی مشخص نسیت، رزم‌آرا در سال ۱۳۲۰ جمعیت طایفه بهاروند را ۴٫۸۵۰ خانوار ذکر کرده‌است که به دلیل وابسته بودن رشنو به بهاروند جمعیت ۱٫۰۰۰ خانواری رشنو جز ایل بهاروند ذکر شده‌است.[15]

پانویس
  1. پشتدار, علی‌محمد (Winter 1376). "لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی" (http://m-hosseini.ir/safavid/articles-3/286.pdf). ایران شناخت. 7 (2): 160–183.
  2. «نگرشی بر اولین خاستگاه مردم بالا گریوه با تأکید بر قدمت و جغرافیای تاریخی/ بصیر کوشکی». پایگاه اطلاع‌رسانی گفتارما. 1394-08-27. بایگانی‌شده از اصلی در 18 اكتبر 2020. دریافت‌شده در 2019-09-12. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  3. مینورسکی، ولادیمیر (۱۳۹۳). لرها و لرستان. ترجمهٔ سکندر امان‌الهی بهاروند. تهران: آرون. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۳۱-۲۵۷-۳.
  4. «در نخستین کنگره منطقه‌ای بالاگریوه در پلدختر تأکید شد؛ باید عظمت قوم لر را به مردم شناساند». ایسنا. ۲۰۱۲-۰۶-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۱۲.
  5. چریکف، مسیو (۱۳۷۹). سیاحت‌نامه مسیو چریکف. ترجمهٔ آبکار مسیحی. تهران: انتشارات امیرکبیر. شابک ۹۶۴-۰۰-۰۶۳۳-۵.
  6. پاپی، مرادحسن (۱۳۸۷). تبارهخامنش دیار بالاگریوه. خرم‌آباد: افلاک دار النشر اسلام.
  7. «LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori». Iranica. دریافت‌شده در ۲۳ فوریه ۲۰۱۴.
  8. سلیمانی, آرزو; ملکی‌مقدم, اردشیر; کرد زعفرانلو کامبوزیا, عالیه (2013-04-10). "مقایسه فرایندهای واجی همخوان‌های گویش لری بالاگریوه با فارسی معیار". جستارهای زبانی. 4 (1): 151–179.
  9. «کتاب تبار هخامنش دیار بالاگریوه در یک نگاه». ویستا. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۱۲.
  10. «تبار هخامنش دیار بالاگریوه به روایت مرادحسین پاپی به چاپ سوم رسید». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۲-۰۷-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۱۲.
  11. راولینسون، هنری (۱۳۶۳). سفرنامه راولینسون: گذر از ذهاب به خوزستان. ترجمهٔ سکندر امان‌اللهی بهاروند. تهران: ترجم.
  12. «DĪRAKVAND». دانشنامه ایرانیکا. ۱۵ دسامبر ۱۹۹۵. دریافت‌شده در ۱ سپتامبر ۲۰۱۷.
  13. سکندر امان‌الهی بهاروند. «پاپی». دانشنامه جهان اسلام.
  14. «JUDAKI». دانشنامه ایرانیکا. دریافت‌شده در ۱ سپتامبر ۲۰۱۷.
  15. «بهاروند». دانشنامه جهان اسلام.

منابع
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.