تفسیر فرات کوفی

درباره مولف اطلاعات دقیقی وجود ندارد و رجالیون متقدم و متاخر درباره ابوالقاسم فرات هیچ اطلاعی نداده اند. با این حال با توجه به نسبت کوفی او، اسامی مشایخ و شاگردانش و محتوای تفسیرش حدود زمانی زندگی اش را تخمین زده اند. برخی از متاخرین با توجه به ختم روایات این تفسیر به علی بن موسی الرضا وی را در شمار اصحاب علی بن موسی الرضا یا جواد الائمه محمد تقی یا هادی علی النقی دانسته اند. لذا فرات باید از علمای نیمه دوم قرن سوم و اوایل قرن چهارم باشد و حداقل تا سال 307 هجری اوایل قرن چهارم زنده بوده باشد.[2]

برخی با توجه به اساتید زیدی و نیز عدم تصریح فرات به دزواده امام بودن و ذکر روایتی از زیدبن علی در اختصاص عصمت به پنج تن آل عبا احتمال دادهاند که فرات در هنگام نوشتن تفسیر زیدی بوده است. البته روایات فرات از صادقین و علی بین موسی الرضا و ذکر روایات متعدد دال بر خروج مهدی موعود که بر خلاف دیدگاههای زیدیه است احتمال زیدی بودن فرات را ضعیف میکند.[2]

تفسیر فرات به زبان عربی و به شیوه روائی است و در طی کتب تفسیرهای شیعی و اسناد کتب معتبر حدیث امامیه نقل گردیده‌است.[3] تفسیر فرات، براساس ترتیب سورهها تنظیم شده و برخلاف مفسران متقدم شیعه مانند قمی و عیاشی تنها آیاتی را که در شأن نزول و تفسیر یا تأویل قریب و بعید آنها روایتی درباره تعالیم و اعتقادات شیعی از ائمه شیعه یا صحابه و برخی تابعین بوده، برگزیده‌است.[1]

این تفسیر بر ترتیب سوره‌های قرآن کریم، است.[4] آغاز آن سوره فاتحه الکتاب و پایان آن سوره الناس می‌باشد. مفسر، احادیث و آیات و روایات از طریق ائمه شیعه را آورده و آیاتی که در شأن نزول و تفسیر و تأویل آنها و اکثر آیاتی که در شان نزول و فضائل علی و اهل بیت نازل شده، انتخاب و سخن گفته‌است.[4]

تفسیر فرات کوفی در سال 1354 قمری به همت و مقدمه محمدعلی غروی اردوبادی در قم افست شد و در نجف به چاپ رسید. همچنین در سال 1410 قمری در تهران چاپ شد.[2]

هم اکنون نسخه خطی از این تفسیر در مدرسه فیضیه قم وجود دارد.[2]

• متن تفسیر فرات کوفی (دریافت به صورت فایل zip)