خدا در اسلام
خدا یکی از مفاهیم کلیدی در اسلام است و نام او الله است و بقیه اسامی صفات او است
 |
| رده:خدا در اسلام |
| خدا در اسلام |
|---|
 |
|
صفات ثبوتیه
مراد آن دسته از صفاتی است که یا عین ذات اوست یا ناشی از ذات اوست
ذاتیه
بخشی از صفات مربوط به ذات حق تعالی است و عین ذات او می‌باشد. مجموعه صفات ذاتی خداوند در ۴ صفت اصلی قابل جمع است که عبارتنداز
۱-وحدانیت:خداوند یگانه است بی مثل و مانند و شبیه و مرکب از اجزاء خارجی و عقلی نمی‌باشد. صفاتی که به این صفت اصلی بازمی‌گردد عبارتند از:
احد ـ واحد ـ مشهور ـ معروف ـ غریب ـ فرد ـ کافی ـ وتر ـ موجود ـ غایت[1]
۲-سرمدیت:خداوند جاودانه، ازلی و ابدی است یعنی از ابتدا بوده و خواهد بود. صفاتی که باین صفت اصلی بازمی‌گردد عبارتند از
اخر-اول-باقی-حی-دائم-سابق-سرمد-قدیم-قریب-قائم-قیوم-متین-مکین-حق-ازلی-ابدی-واجب الوجود[1]
۳-عالمیت :خداوند داناست به همهٔ هستی و ذات خود از ازل تا ابد در هر زمان و هر مکان وعلم او حضوری است. صفاتی که باین صفت اصلی بازمی‌گردد عبارتند از
بصیر-باطن-برهان-جمیل-حسن-حکیم-محیط-خبیر-مدرک-دلیل-رای-سرور-سامع-سمیع-سند-شاهد-شهید-عالم-علیم-علام-فخر-قره عین-ناطق-ناظر-نور-کاشف-کامل-کنز-معلن-عارف[1]
۴-قادریت :خداوند تواناست به هر امری که در هستی امکان‌پذیراست صفاتی که باین صفت اصلی بازمی‌گردد عبارتند از
باذخ-جبار-جلیل-محول-ذخز-رافع-رفیع-سریع-سالم-سید-شدید-شریف-صادق-عده-عز-عزیز-معز-عظیم-علی-عالی-اعلی-متعالی-فوق-عون-معین-مستعانغالب-غناء-غنی-مغنی-فاتح-فتاح-فالق-فارج-مفرج-فاتق-فائق-قادر-قدیر-مقنی-قاهر-قهار-ماجد-مجید-منیع-ناصر-نصیر-کبیر-متکبر-کثیر-واسع-موسع-مهیمن-مکین-مانع-مطلق-حق-فاصل-فارق-مفصل-قابض-مقدر نکته-دو صفت ذاتی وحدانیت و سرمدیت بدون اضافه به چیزی بذات باریتعالی اتصاف دارد لیکن دو صفت قادریت و عالمیت بااضافه به مخلوق قابل اتصاف است
فعلیه
بخشی از صفات مربوط به افعال باریتعالی است اینگونه صفات حادث و ناشی از قدرت وعلم اویند مجموعه صفات فعل خداوند در۴صفت اصلی قابل جمع است که عبارتنداز
۱-خالقیت (خلق دفعی):خداوند آفریدگار هستی است وهمه چیز با اراده او حیات دارد و صفاتی که باین صفت اصلی بازمی‌گردد عبارتند از
بدی-مبدء-مبدل-بارء-باعث-جاعل-محیی-خالق-خلاق-مسبب-مسخر-صانع-مصور-مضعف-معید-مغیر-فاطر-فاعل-فعال-فالق-مغنی-مقلب-ماهی-ممکن-ممیت-منشئ-منور-مکون-موسع-ماهد[1] و[2]
۲-ربانیت (خلق تدریجی):خداوند پروردگار و مربی همه مخلوقاتست وجهان لحظه‌ای بدون توجه او پیش نمی‌رود. صفاتی که باین صفت اصلی برمی‌گردد عبارتند از
امان-امین-مومن-انیس-مونس-مستانس-بر-بار-باسط-مبشر-مبین-مبین-تواب-مثیب-جابر-مجزل-جلیس-مجمل-مجیب-مجاب-جواد-جار-مجبر-حبیب-محبوب-محذر-داعی -مدعو-حفیظ-حافظ-حفی-حلیم-حامد-حمید-محمود-حنان-محیل-مخوف-خیر-مختار-مدبر-حرز-حاسب-حسیب-دافع-مدیل-دیان-ذارء-ذاکر-مذکور-رئوف-رب-مرتب-راتق-رجاء-راحم-رحیم-رحمان-ارحم-رازق-رزاق-راضی-رضی-مرضی-رضوان-مرغوب-مرغب-رفیق-رقیب-موهوب-مرتاح-مزین-ساتر-ستار-سلام-سامق-مسهل-شافی-شاکر-شکور-مشکور-صبور-صبار-صریخ-جبار-ضامن-طبیب-مطعم-طالب-مطلوب-مطور-عدل-عادل-عاصم-عصمت-عطوف-معطی-عفو-معافی-غافر-غفار-غفور-غفران-غیاث-مغیث-مطرح-مفرغ-مفضل-قابل-قبیل-قاسم-مقسم-مقسط-مقیت-مقیل-ملجا-ملقن-ملهم-ملی-منان-ممهل-منجی-منذر-منزل-منزل-منعم-منفس-منول-منیل-کریم-اکرم-مکرم-کالئ-ودود-موسع-ماصل-موصوف-وافی-وفی-وقی-واقی-واهب-وهاب-
۳-حاکمیت :همه هستی تحت حکومت او قرار دارند و او مقنن و قاضی و والی اصلیست. صفاتی که باین صفت اصلی برمی‌گردند عبارتند از
اله-امر-حاکم-دلیل-راشد-مرشد-رشید-راعی-مسئول-معبود-معقب-عماد-غایت-مقصود-قاضی-منی-ناهی-منتهی-ولی-والی-مولی-هادی-حکم
۴-مالکیت :همه مخلوقات و هستی ازان اوست و او مالک علی الاطلاق است. صفاتی که باین صفت اصلی برمی‌گردند عبارتند از
جامع-سلطان-شافع-شفیع-صاحب-مالک-ملیک-ملک-مقدر-مقدم-کاسر-کفیل-وکیل[3]
صفات سلبیه
دو صفت قدوس وسبوح درقرآن کریم به عنوان صفت سلبی معروفند که مفهوم آن دو تنزیه حق تعالی از صفات محدود ناقص و بشری است اولی تنزیه مادی و دومی تنزیه معنوی
جستارهای وابسته
منابع
- تفسیر موضوعی قرآن کریم تألیف آیت‌الله مکارم شیرازی بخش صفات خداوند
- لا مؤثر فی الوجود الا الله (حدیث)
- دعای جوشن کبیر از مفاتیح الجنان
- صفات سلبیه در نهج البلاغه، کتابخانه اینترنتی تبیان
- قرآن و صفات ثبوتیه و صفات سلبیه، کتابخانه طهور
- پیام قرآن از مکارم شیرازی