جوامع الجامع

برخی نام کتاب را جوامع الجامع ذکر کرده‌اند، از جمله این افراد افندی در ریاض العلماء است. برخی دیگر چون مجلسی در بحار این تفسیر را با نام جامع الجوامع یاد کرده‌است.[2]

طبرسی به عنوان دانشمندی شیعی، با تألیف دو تفسیر کامل بر قرآن، تعمقش در این علم را نشان داده‌است. تفسیر جوامع الجامع که طبرسی در اواخر عمرش نگاشته‌است، به مباحث فقهی مذاهب اسلامی اشاراتی دارد، که مورد بررسی قرار گرفته‌است. وی در این تفسیر به اختلافات فقهی اشاره کرده و به بررسی حل آن به وسیله تفسیر قرآن پرداخته‌است. وی، در یازده موضع، نظر فقهی مذاهب اهل سنت را در کنار نظر شیعه کرده‌است، این موارد عبارتند از:

• ۹ موضع نظر شافعی‌ها
• ۸ موضع نظر حنفی‌ها
• ۱ موضع نظر مالکی‌ها
• ۴ موضع مطلبی در ارتباط با پیشوایان دو مذهب حنفی و شافعی

بیان دقیق فتاوای فقهی مذاهب اهل سنت، در کنار ذکر نظر مشهور در مذهب شیعه، گویای این است که طبرسی فقیهی مسلط بر «علم الخلاف» بوده‌است، هر چند نام وی بیشتر به عنوان مفسر قرآن کریم شهرت یافته‌است.[3] برخی معتقدند طبرسی تفسیر دیگری نیز نگاشته‌است که نامش وسیط می‌باشد.[4][2]

بنابر آنچه محققان مؤسسه نشر اسلامی تحت نظر جامعه مدرسین قم در مقدمه این کتاب نوشته‌اند، شهرت این تفسیر از تفسیر مجمع البیان کمتر نیست. همچنین آمده‌است که طبرسی هر آنچه پر فایده در کتاب کشاف زمخشری تشخیص داده‌است را در کتاب جوامع الجامع منعکس کرده‌است.[5]

آنچه امتیاز و ویژگی این کتاب محسوب می‌شود و سبب شده تا به عنوان کتاب درسی در مدارس علوم دینی انتخاب گردد عبارت است از:

• اختصار و مجیز گویی کتاب و پرهیز از طولانی کردن مباحث
• کوچک و کم حجم بودن کتاب جهت حمل و راحتی حفظ
• جمع شدن قواعد نحوی و لغوی و اعراب و بیان نظم و سبب نزول آیات در کنار هم
• جمع‌آوری آراء صحابه و تابعین و اهل بیت
• جمع‌آوری محل‌های اختلاف شیعه و سایر مذاهب اسلامی[6]