مرفین
مُرفین (به انگلیسی: Morphine) مولکولی آلکالوئیدی از خانواده اپیوئیدها می‌باشد که به‌طور طبیعی، در شیره گیاه خشخاش (تریاک) یافت شده و با تاثیر مستقیم بر دستگاه عصبی مرکزی، موجب اثراتی همچون کاهش درد و اضطراب و افزایش سرخوشی می‌شود. تاثیرات مرفین بر دستگاه عصبی انسان، آن را در رده پرکاربرترین داروهای ضد درد قرار داده است؛ اما همین اثرات، احتمال سومصرف مرفین را نیز افزایش می‌دهند. در عرصه پزشکی، مرفین برای مدیریت دردهای مزمن و دردهای حاد کاربرد داشته و معمولاً برای تسکین دردهای ناشی از سکته قلبی، سنگ کلیه و زایمان تجویز می‌شود. مرفین را می‌توان از طریق دهان، تزریق عضلانی، تزریق زیرجلدی، تزریق وریدی، اپیدورال یا شیاف مصرف کرد. اوج اثرات مرفین با تزریق وریدی، پس از حدود ۲۰ دقیقه و با مصرف از راه دهان، پس از حدود ۶۰ دقیقه نمایان می‌شوند و ۳ الی ۷ ساعت ادامه می‌یابند. لازم به ذکر است که فرمولاسیون‌هایی از مرفین با مدت‌زمان اثرگذاری طولانی‌تر نیز یافت می‌شوند.
 | |
|---|---|
 | |
| سامانه‌شناسی نام (آیوپاک) | |
| (۵α,۶α)-7,8-didehydro- 4,5-epoxy-17-methylmorphinan-3,6-diol | |
| داده‌های بالینی | |
| نام تجاری | Mscontin, Oramorph |
| AHFS/دانشنامه دراگز | monograph |
| رده بارداری | C(US) |
| Dependence liability | زیاد |
| تجویز | تدخین، استنشاق، خوراکی، تزریق وریدی و عضلانی |
| داده‌های فارماکوکینتیکی | |
| فراهمی زیستی | 20-40% (oral), 36-71% (rectally),[1] 100% (IV/IM) |
| پیوند پروتئینی | ۳۰–۴۰٪ |
| متابولیسم | کبد ۹۰٪ |
| نیمه‌عمر | ۲-۳ ساعت |
| دفع | Renal 90%, biliary 10% |
| شناسه | |
| شماره سی‌ای‌اس | 57-27-2  64-31-3 (neutral sulfate),52-26-6 (hydrochloride) |
| کد ATC | N02AA01 |
| پاب‌کم | CID 5288826 |
| IUPHAR ligand | ۱۶۲۷ |
| بانک‌دارو | DB00295 |
| کم‌اسپایدر | 4450907 |
| UNII | 76I7G6D29C |
| KEGG | D08233 |
| ChEBI | CHEBI:۱۷۳۰۳ |
| ChEMBL | CHEMBL70 |
| داده‌های شیمی | |
| فرمول | C17H19NO3 |
| وزن مولکولی | ۲۸۵٫۳۴ |
| SMILES | eMolecules & PubChem |
| |
| Physical data | |
| دمای ذوب | ۲۵۵ °C (491 °F) |
| نقطه جوش | ۱۹۰ °C (خطای عبارت: نویسه نقطه‌گذاری شناخته نشده «۱» °F) |
| محلول در آب | HCl & sulf. : 60 mg/mL (20 °C) |
| (what is this?) (verify) | |
درصد مرفین موجود در تریاک خشک شده ممکن است بین ۴٪ تا ۲۱٪ باشد.[2] مرفین اولین آلکالوئیدی است که در سال ۱۸۰۳ از تریاک استخراج شد. مکانیسم تأثیر آن از طریق تأثیر بر دستگاه عصبی مرکزی است که احساس درد را کاهش می‌دهد. مرفین دارویی به شدت اعتیادآور به شمار می‌آید. تحمل دارویی و وابستگی جسمی و روانی به آن به سرعت ایجاد می‌شود.
مشخصات
فرمول شیمیایی مرفین C۱۷H۱۹NO۳ است. درصد چسبندگی آن به پروتئین پلاسما ۳۰٪ تا ۴۰٪ است. 10٪ آن در کبد متابولیزه شده و ۹۰٪ از مسیر کلیه و از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود؛ و نیمه عمر آن حدود ۲ تا ۳ ساعت است. فراورده‌های دارویی مرفین در سه فرم خوراکی (قرص و کپسول)، تزریقی (وریدی، زیرپوستی و عضلانی) و شیاف موجود است. البته مصرف آن از طریف استنشاق (از راه بینی) نیز ممکن است. با این وجود مرفین از داروهای محبوب پزشکان برای دردهای شدید و حاد است و در فهرست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی قرار دارد.
تجویز
مرفین در این موارد تجویز می‌شود:
- ضددرد برای بیماران بستری
- دردهای بیماران قلبی
- درد ناشی از بیماری خونی سلول‌های داسی شکل
- درد ناشی از جراحی و پس از جراحی
- دردهای مزمن شدید
- درد ناشی از جراحت
- سرطان
- سنگ کلیه
- کمر درد شدید
- دردهای شدید ریفلاکس معده
- داروی کمکی به همراه داروهای بی‌هوشی
- ضدسرفه در سرفه های شدید
- ضداسهال در اسهال های مزمن (از جمله اسهال بیماران مبتلا به ایدز)."
دسترسی
علیرغم قیمت نسبتاً ارزان مرفین، بیماران در برخی از کشورهای فقیر به این دارو دسترسی ندارند. ۷۹٪ مرفین دنیا در سال ۲۰۰۵ فقط در شش کشور ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، کانادا، استرالیا، آلمان و فرانسه مصرف شده و کشورهای فقیرتر دنیا که حدود ۸۰٪ جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند تنها ۶٪ از تولید جهانی مرفین را مصرف کرده‌اند. برخی از کشورها اصلاً هیچ مرفینی وارد کشور خود نمی‌کنند و حتی افرادی که از شدیدترین دردها رنج می‌برند از حق دریافت این دارو محروم هستند. مسئله‌ای که ترس پزشکان از اعتیاد و ترس مقامات از قاچاق مواد مخدر باعث آن شده‌است. یکی از مقامات سازمان بهداشت جهانی که در این مورد تحقیق کرده است گفته که «در برخی کشورها حتی اگر رئیس‌جمهور دچار درد سرطان باشد این مسکن به او داده نمی‌شود». دیوید یورانسون رئیس گروه مطالعه درد دانشگاه ویسکانسین دلیل این امر را وحشت شدید از اعتیاد می‌داند که به شکل نادرستی درک شده‌است و این که جنگ با مواد مخدر باعث شده تا به مسئله تسکین درد انسان‌ها بی‌توجهی شود. هرچند علائم ترک پس از قطع مصرف مرفین اتفاق می‌افتند اما معمولاً پس از پایان درد بیماران می‌توان مصرف مرفین را قطع کرد.[3]
منابع
- Jonsson, Torsten (1988). "The Bioavailability of Rectally Administered Morphine". Basic and Clinical Pharmacology & Toxicology. 62 (4): 203–205. doi:10.1111/j.1600-0773.1988.tb01872.x. Retrieved 12 April 2012. Unknown parameter
|coauthors=ignored (|author=suggested) (help); Unknown parameter|month=ignored (help) - «Morphine (and Heroin)». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اکتبر ۲۰۰۶. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۰۹.
- &_r=0#secondParagraph Drugs Banned, Many of World’s Poor Suffer in Pain New York times
