زولپیدم

زولپیدم (به انگلیسی: Zolpidem) داروی خواب‌آور غیر بنزودیازپینی سریع الاثر است که در کاهش اضطراب و بیخوابی بسیار مؤثر است. در بین قرص های خواب آور زولپیدم سریع ترین شروع اثر را دارد. یکی از عوارض زولپیدم این است که اگر بیش از حد مصرف شود فرد آگاهی خود را در زمانی که دارو در حال اثر کردن است از دست میدهد و حتی ممکن دست به خودزنی نیز بزند و اینکه فرد مصرف کننده بعد از بازگشتن به حالت عادی هیچ کدام از کار هایی را که انجام داده به یاد نمی آورد.زولپیدم یک مهارگر بسیار قوی بازجذب دوپامین در مغز است و در دوزهای بالا حالاتی مانند انزال جنسی به‌وجود می آورد همچنین باعث افزایش فعالیت لوب پیشانی مغز می شود. زولپیدم پس از فلونیترازیپام قوی ترین قرص آرامبخش است.سازمان بهداشت جهانی این دارو را جزو دسته روانگردان ها قرار داده زیرا در برخی از افراد اثرات توهم زا و مست کننده مشاهده گردیده است .[1]

نام‌گذاری آیوپاک
N,N-Dimethyl-2-[6-methyl-2-(4-methylphenyl)imidazo[1,2-a]pyridin-3-yl]acetamide hemitartrate
اطلاعات درمانی
نام تجاریAmbien,Zolpirest,Zoldem, Zoliver, Dreamexothers
AHFS/دراگزmonograph
مدلاین پلاسa693025
ردهٔ بارداری
  • AU: B3
  • US: N (هنوز رده‌بندی نشده)
    وضعیت قانونی
    میزان
    اعتیاد    		Low to moderate
    روش مصرف داروBy mouth (tablet), sublingual, oromucosal (spray), rectal
    اطلاعات فارماکوکینتیک
    فراهمی زیستی70% (by mouth)
    پیوند پروتئینی۹۲٪
    سوخت و سازکبد through CYP3A4 و CYP1A2
    متابولیت‌ها(ZCA) zolpidem 6-carboxylic acid; (ZPCA) zolpidem phenyl-4-carboxylic acid
    شروع عمل≤ 30 Minutes
    نیمه‌عمر (داروشناسی)2.5–3 hours
    فارماکودینامیک3 hours
    دفعکلیه (۵۶٪)
    مدفوع (۳۴٪)
    شناسه‌ها
    سی‌ای‌اس۸۲۶۲۶-۴۸-۰ Y
    ای‌تی‌سیN05CF02
    پاب‌کمCID: ۵۷۳۲
    IUPHAR/BPS۴۳۶۲
    دراگ‌بنکDB00425 N
    کم‌اسپایدر۵۵۳۰ Y
    UNII7K383OQI23 Y
    KEGGD08690 Y
    ChEBICHEBI:۱۰۱۲۵ N
    ChEMBLCHEMBL۹۱۱ Y
    اطلاعات شیمیایی
    فرمول شیمیاییC19H21N3O۱
    وزن مولکولیخطای عبارت: عملگر < دور از انتظار
     NY (این چیست؟)  (بررسی)

    موارد مصرف

    زولپیدم برای کنترل کوتاه مدت (بطور معمول دو تا شش هفته) بی‌خوابی در کمترین دوز ممکن تجویز می‌شود. این دارو هم بر کاهش زمان بخواب رفتن و هم بر بهبود طول زمان خواب تأثیرگذار است. همچنین به صورت موقت اختلال شدید حافظه را به همراه دارد.این دارو افسردگی را شدت می بخشد بنابراین برای افراد افسرده باید با احتیاط تجویز گردد

    دیگر موارد مصرف

    زولپیدم در دوزهای اندک به صورت زیر زبانی برای بیمارانی تجویز می‌شود که نصف شب یا در میانه خواب، بیدار می‌شوند.[2]

    به‌طورکلی بیماران مبتلا به بیخوابی نباید بیشتر از یک هفته از این دارو استفاده کنند. آن‌ها همچنین باید این دارو را زمانی مصرف کنند که برای خوابیدن حاضر شده باشند. این دارو بسرعت عمل می‌کند و فردی که تحت تأثیر آن قرار دارد ممکن است در میانه انجام کاری چُرت بزند. زمین‌خوردن افراد سالمند ساکن در خانه سالمندان پس از مصرف Zolpidem امری شناخته شده‌است.

    در ارتش آمریکا این دارو برای خواب راحت شب قبل از عملیات حساس مصرف می‌شده‌است.سازمان ملل متحد زولپیدم را جزو داروهای روانگردان قرار داده است.

    مکانیسم عمل

    گیرنده‌های گابا (GABA) از واحدهایی مانند ۶–۱ α تشکیل شده‌است. زولپیدم تمایل زیادی برای اتصال به زیر واحد ۱ α دارد؛ در حالی‌که تمایل اتصال آن به ۲ α و ۳ α ده برابر کمتر است و به زیر واحد ۵ α تقریباً متصل نمی‌شود. گیرنده‌های گابایی که دارای زیر واحد ۱ α باشند، امگا یک و گروهی که زیر گروه‌های ۶–۲ α دارند؛ امگا دو می‌نامند. گیرنده‌های امگا یک در مغز و گیرنده‌های امگا دو در نخاع یافت می‌شوند. زولپیدم تمایل زیادی برای اتصال به گیرنده‌های گابای موجود در مغز دارد و مانند بسیاری از ساختارهای مشابه بنزودیازپینی تمایلی برای اتصال به ۴ αو ۶ α ندارد. به دلیل اتصال اختصاصی زولپیدم به گیرنده‌ها، این دارو دارای اثر تسکین‌دهی، شل‌کنندگی عضلانی و نیز ضد تشنجی ضعیفی است. اما داروی خواب‌آور مؤثری می‌باشد و سبب افزایش خواب با امواج کوتاه می‌شود؛ اما در مرحله دوم خواب تغییری ایجاد نمی‌کند.زولپیدم همچنین روی گیرنده های MI1 و Mi2 وابسته به ملاتونین تاثیر میگذارد و بازجذب دوپامین، سروتونین و تا حد کمی نوراپی نفرین را در سیستم عصبی مهار میکند.

    عوارض جانبی

    نشانه‌های زیر ممکن است با مصرف زولپیدم همراه باشد: تهوع، استفراغ، خواب‌آلودگی، گیجی، سردرد و در بعضی موارد سرخوشی می‌باشد. از جمله عوارض نادر این دارو راه رفتن در خواب است که موارد انگشت‌شماری از این عارضه گزارش شده‌است. عوارض چشمی دوبینی هم از عوارض جانبی مصرف دارو ست؛ و در بعضی افراد باعث توهم شدید نیز می‌شود. توهمات اغلب دیداری هستند. زولپیدم در دوزهای بالا دمای بدن را افزایش داده و باعث احساس آشفتگی و خشم می‌شود در برخی موارد انجام کارهای خطرناک، هذیان گویی، لکنت زبان، افزایش فشارخون و پرخاشگری مشاهده شده‌است.

    موارد منع مصرف: به افراد مبتلا به افسردگی توصیه می‌شود در رابطه با مصرف Zolpidem جوانب احتیاط را رعایت کنند زیرا این دارو می‌تواند دلسردی را تعمیق و حتی اندیشه خودکشی ایجاد کند. اثرات ناخواسته‌ای که از جدیت کمتری برخوردار هستند و گاه به گاه تولید می‌شوند عبارتند از: خشکی دهان، سردرد، سکسکه، تهوع و اسهال. توهم و واکنش‌های روانی دیگر (که دامنه آن‌ها از هذیان تا سرخوشی کشیده می‌شود) حتی کمتر رایج است، اما، با وجود این، به اثبات رسیده‌اند.[3] ضمناً حالت سرخوشی و مستی نیز در بعضی مصرف‌کنندگان گزارش شده‌است.

    احتیاط

    هم این دارو و هم مکمل قبل ممکن است در روز پس از مصرف، ایجاد خواب‌آلودگی کنند و مانع تمرکز کافی در فرد شوند، بنابراین توصیه می‌شود از رانندگی و کار با دستگاه‌های خطرناک پرهیز شود.

    -به هیچ عنوان دوزهای بالاتر از 10 میلی گرم زولپیدم را امتحان نکنید زیرا امکان آسیب جدی به سیستم اعصاب بسیار زیاد می شود و عوارضی چون توهمات،روانپریشی،افکار بیمارگونه،میل زیاد به خودکشی و افسردگی عمیق به‌وجود می آید.

    -همان‌طور که قبلاً ذکر شد بهتر است در رختخواب و ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از خواب مصرف شود.

    -ممکن است احساس افسردگی و تفکر خودکشی را در افراد مستعد افزایش دهد.

    -در بیماران با مشکلات شدید کبدی نباید مصرف شود، چرا که ممکن است کبد فرد را به سمت انسفالوپاتی ببرد.

    افراد مسن نسبت به اثر خواب‌آوری داروهای خواب‌آور مانند زولپیدم حساس هستند. این دسته دارویی می‌تواند احتمال افتادن فرد را افزایش دهد یا سبب بروز تغییرات شناختی شود. زولپیدم همچنین احتمال بروز تصادف و ایجاد خطر در حال رانندگی را افزایش می‌دهد. البته این عارضه تنها خاص زولپیدم نیست و سایر داروهای خواب‌آور نیز سبب بروز چنین تغییراتی در فرد می‌شوند.

    شیردهی و بارداری: در فرزندان موش‌های صحرایی و خرگوش‌های بارداری که چندین برابر حداکثر دُز درمانی در انسان از این دارو دریافت کرده بودند، هیچ نقص مادرزادی آشکاری مشاهده نشد، هرچند نشانه‌هایی از تأخیر رشد استخوان در جنین آن‌ها وجود داشت. توصیه متداول برای زنان این است که دربارهٔ استفاده از Zolpidem در دوران بارداری با احتیاط عمل کنند. اگرچه آزمایش‌ها نشان می‌دهد که مقادیر بسیار اندکی از Zolpidem در شیر مادران وارد می‌شود (کمتر از ۰٫۰۲٪ از مقداری است که یک مادر استفاده کرده‌است). تأثیری روی نوزاد دیده نشده‌است.[3]

    وابستگی، تحمل و علائم قطع مصرف

    استفاده از زولپیدم در برخی افراد سبب ایجاد تحمل می‌شود. قطع دارو می‌تواند سبب بروز دلیریوم، تشنج یا عوارض جانبی دیگر شود؛ به ویژه اگر به مدت طولانی و با دوز بیش از حد توصیه شده مصرف شده باشد. در افرادی که وابستگی فیزیکی یا تحمل به زولپیدم ایجاد شده باشد، دارو را باید به تدریج و در طی ماه‌ها قطع کرد تا احتمال بروز عوارض جانبی کاهش پیدا کند. احتمال بروز وابستگی فیزیکی و نیز سوء مصرف در افراد الکلی بیشتر است. تجویز زولپیدم برای افراد الکلی، کسانی که سابقه سوء مصرف دارو دارند و نیز افراد دارای سابقه وابستگی به داروهای خواب‌آور یا آرام‌بخش، باید با احتیاط همراه باشد.

    سوء مصرف

    احتمال سوء مصرف زولپیدم توسط افراد وجود دارد. استفاده از دارو برای سرگرمی به دنبال استفاده طولانی‌مدت از دارو علی‌رغم منع مصرف آن یا به دنبال استفاده از دوزهای بالای زولپیدم رواج می‌یابد. زمانی که فرد بدون تجویز پزشک اقدام به استفاده طولانی مدت از زولپیدم می‌کند، احتمال افزایش وابستگی و سوء مصرف افزایش پیدا می‌کند. تحمل به دارو زمانی اتفاق می‌افتد که فرد دارو را از راهی غیر از روش توصیه شده (مانند تزریق) مصرف کند یا دارو را برای غیر اهداف درمانی مورد استفاده قرار دهد. سوء مصرف در افرادی که به سایر داروها وابستگی دارند بیشتر اتفاق می‌افتد؛ اگرچه این نظریه کاملاً دقیق نیست و احتمال بروز وابستگی و سوء مصرف در افراد بدون سابقه نیز وجود دارد. در افرادی که سابقه وابستگی طولانی مدت دارند، احتمال بروز علایم قطع مصرف دارو مانند تشنج، بیشتر وجود دارد. همچنین بروز علائمی مانند: احساس درد لگن و پاها، سردرد، درد در قسمت پشت گردن و سر، پرخاشگری، و بی‌قراری به هنگام خواب از علائم قطع مصرف این دارو می‌باشد که ممکن است در همهٔ افراد بروز نکند ولی درصورت بروز، پس از چند روز رفع خواهد شد. استفاده از موادی مانند الکل یا حشیش، همراه با زولپیدم توصیه نمی‌شود.

    استفاده بیش از حد

    نشانه‌هایی که در اثر استفاده بیش از حد از زولپیدم بروز می‌کنند عبارتند از: از بین رفتن ترس و بی‌تفاوتی غیرطبیعی، افزایش سداسیون (تسکین)، سوزنی شدن (تنگ شدن) مردمک، رفتارهای غیرمنتظره و هذیان گویی، دپرسیون تنفسی، کما و گاهی مرگ. در صورت استفاده هم‌زمان با الکل، مواد مخدر و نیز قرص‌های اعصاب و داروهای ضد افسردگی احتمال تشدید عوارض وجود دارد. استفاده بیش از حد زولپیدم باعث مرگ نیز می‌شود. هرچند زولپیدم جزو بنزودیازپین‌ها نمی‌باشد ولی در موارد مصرف دوز بالای ان از فلومازنیل که انتاگونیست گیرنده بنزودیازپین‌ها است، استفاده می‌گردد. این دارو سبب می‌شود که زولپیدم از روی گیرنده‌های بنزودیازپینی جدا شده و آثار سمی ان به سرعت برطرف گردد.در یک مورد عجیب فردی جوان روزانه بیش از 300 عدد زولپیدم مصرف میکرد که در نهایت باعث دیوانگی و بستری او شده بود. [4]

    تداخلات دارویی

    داروهای زیر در فارماکوکینتیک زولپیدم تداخل ایجاد می‌کنند: کلرپرومازین، سایمتیدین، فلوکونازول، ایمی‌پرامین، ایتراکونازول، کتوکونازول، ریفامپیسین، ریتوناویر. احتمال بروز تداخل بین زولپیدم و کاربامازپین و فنی‌توئین وجود دارد اگرچه هنوز دلایل قطعی برای این نظریه وجود ندارد.احتمال اوردوز با زولپیدم پایین است طبق تحقیقات پزشکان دوز کشنده این دارو برای یک فرد سالم و بالای 18 سال به طور میانگین بیش از 2000 میلی گرم است.

    تحقیقات

    مطالعات علمی انجام شده در مورد Zolpidem به‌طورکلی نشان می‌دهد که هیچ عوارض خماری در اثر مصرف این دارو مشاهده نشده‌است، اما افراد بعد از برخاستن از خواب تا زمانیکه از عملکرد طبیعی خود مطمئن نشده‌اند، باید در مورد کارهایی که انجام می‌دهند مراقب باشند. در این راستا هنگامیکه این دارو را بر روی خلبان‌های نظامی ارتش فرانسه (France) و خدمه زمینی جهت تعیین بهبود استراحت در طول فعالیت‌های نظامی طولانی مدت مورد آزمایش قرار دادند مشکلی ظاهر نشد. محققان سوئیسی (Swiss) نیز هیچگونه کاهشی را در عملکرد ورزشکاران در صورت استفاده از آن در شب قبل از رقابت‌های ورزشی مشاهده نکردند. البته همه افراد دارای توان و بنیه‌ای همسان با افراد مذکور نیستند. آزمایشگرانی که آزمایش انجام شده در ارتش فرانسه را اجرا کردند به این نتیجه رسیدند که این دارو برای مأموریت‌های نظامی مناسب است. این دارو همچنین برای مصرف خدمه پرواز مورد تأیید نیروی هوایی ایالات متحده (U.S. Air Force) است. از این دارو برای مقابله با هواپیما زدگی استفاده می‌کنند. استفاده از آن برای مسافران این امکان را فراهم می‌کند که در زمان عبور از تعداد زیادی از مناطق زمانی، تغییرات حاصل در چرخه خواب و بیداری خود را به‌طور مؤثری جبران کنند. در طی یک شبیه‌سازی از چنین شرایطی برای حمل و نقل نیروهای نظامی در فواصل طولانی، ارتش ایالات متحده دریافت که Zolpidem برای بهبود خواب مؤثر است، اما هیچ مزیتی بر Triazolam ندارد. یکی دیگر از آزمایش‌های ارتش ایالات متحده، عملکرد انسان در حداقل ۳۸ ساعت بیداری مداوم را مورد آزمایش قرار داد؛ در این رابطه که آیا چرت زدن‌های کوتاه مدت حاصل از مصرف Zolpidem در شرایط جنگی می‌تواند مفید باشد یا خیر، نتایج متناقضی بدست آمد. محققان فرانسوی دریافتند که این دارو برای بهبود کیفیت خواب در فشار هوای کم موجود در ارتفاعات بالا (۴٬۰۰۰ متر یا ۱۳٬۱۲۳ پا) مفید است و این در حالی است که استفاده از آن هیچ مشکل تنفسی ایجاد نمی‌کند. یافته اخیر نه تنها به کوهنوردان بلکه به هوانوردان و فضانوردان نیز مربوط می‌شود. بسیاری از داروهای بیخوابی یک اثر بازگشتی (Rebound) ایجاد می‌کنند به این معنی که پس از توقف در مصرف این داروها، بدتر از همیشه، بیخوابی مجدد ایجاد می‌شود. با وجود این، تأثیر مذکور با Zolpidem به ندرت مشاهده شده‌است. آزمایشی با این دارو در علائم ناشی از بیماری پارکینسون (Parkinson) بهبودی موقت ایجاد کرد، Zolpidem به رفع اختلال روانی کاتاتونیک (Catatonia) کمک کرده‌است.برخی از گزارش‌ها بیانگر کاربرد مؤثر زولپیدم در بیماران مبتلا به کمای اولیه است. در یک مطالعه بالینی، زمانی که به یک فرد به کما رفته این دارو داده شد، با کمال تعجب پزشکان مشاهده کردند که بیمار هوشیار شد، به صورتی که برای اولین بار قادر به برقراری ارتباط با اطرافیان خود شد. بررسی‌ها نشان داده‌است که زولپیدم سبب افزایش فعالیت لوب فرونتال می‌شود. هم‌اکنون تحقیق گسترده‌ای در مورد این خاصیت زولپیدم در حال انجام است. این قرص در بارداری طبق آزمایش‌ها بروی موش‌های آزمایشگاهی تأثیری نداشته زیرا تا کنون گزارشی ازین بابت هم انسانی هم حیوانی نشده‌است.

    منابع
    1. "Zolpidem Tartrate". The American Society of Health-System Pharmacists. Retrieved 15 March 2018.ددکوت
    2. "Intermezzo (Zolpidem Tartarate)". rxlist.com. Retrieved 5 February 2018.
    3. میلر، ریچارد لارنس. دانشنامه داروهی اعتیادآور. ترجمه اشکان پشنگ زاده. تهران: جهاد دانشگاهی، سازمان انتشارات، 1393.
    4. Lheureux P, Debailleul G, De Witte O, Askenasi R (1990). "Zolpidem intoxication mimicking narcotic overdose: response to flumazenil". Human & Experimental Toxicology. 9 (2): 105–7. doi:10.1177/096032719000900209. PMID 2111156.
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.