تریاک

تریاک از ترکیبات مختلفی به نام اپیویید طبیعی تشکیل می‌شود که عملکرد همگی آن‌ها در بدن همانند کار انتقال‌دهنده‌های عصبی ضد درد (اندورفین‌ها) است که از طریق تأثیر بر سلسله اعصاب مرکزی موجب تخفیف احساس درد در بدن می‌شوند، برای سایر استفاده‌های پزشکی تریاک و مشتقات ان می‌توان از کنترل کردن سرفه، اسهال و نشانه‌های سرماخوردگی و نام برد. سرخوشی و نشئگی که توسط این مواد ایجاد می‌شود همواره موجب سوء مصرف این دارو از زمان پی بردن بشر به اثرات شگفت این ماده بوده‌است. در پزشکی ایرانی از زمان‌های قدیم تریاک به عنوان دارو حضور داشته رازی و ابن سینا و دیگران آن را برای درمان توصیه کرده‌اند.

مواد شبه‌افیونی دیگری مانند هروئین با اضافه کردن مواد شیمیایی دیگر به مرفین ساخته می‌شوند البته امروزه بسیاری داروهای شبه‌افیونی از تریاک استخراج نمی‌شوند بلکه به‌طور مصنوعی ساخته می‌شوند. از جمله داروهای شبه‌افیونی که شرکت‌های دارویی آن‌ها را می‌سازند می‌توان به اکسی‌کدون، مپریدین، هیدروکدون و هیدرومورفین اشاره کرد.

پزشکان و دندانپزشکان شبه‌افیونی‌ها را برای تسکین دادن دردهای حاد یا مزمن ناشی از بیماری، جراحی یا جراحت‌ها تجویز می‌کنند. داروهای شبه‌افیونی همچنین برای تخفیف سرفه متوسط تا شدید و اسهال نیز به کار می‌روند. شبه‌افیونی‌هایی مانند متادون و بوپرونورفین برای معالجه اعتیاد به شبه‌افیونی‌های دیگر مانند هروئین کاربرد دارند.

افراد همچنین برای نشئه شدن و ایجاد سرخوشی به سوءمصرف شبه‌افیونی‌ها می‌پردازند. گرچه در این مورد معمولاً توجه به داروهای غیرقانونی مثل هروئین معطوف می‌شود، اما برخی از داروهای شبه‌افیونی قانونی تجویز شده توسط پزشکان کدئین، هیدرومورفون، اکسی‌کدون، مرفین و… نیز مورد سوءمصرف قرار می‌گیرند.

فاکتورهای سوء استفاده: تعریف و توضیح استفاده تفریحی از تریاک ممکن است سخت‌تر از آن چیزی باشد که ما فکر می‌کنیم، زیرا حتی اگر افرادی تریاک را در یک محیط اجتماعی استفاده کنند، ممکن است بدنبال کاهش اضطراب روانی یا درد جسمانی باشند که این امر با استفاده تفریحی از یک دارو یکسان نیست. بعضی از مردم تریاک خشک را می‌بلعند یا نوعی از چایی را می‌نوشند که با دانه یا سر گل‌های خشک شده خشخاش درست می‌شود. در قرن نوزدهم چای خشخاش یک نوشیدنی معمول دارویی بود، اما در اوایل قرن بیست و یکم این عادت معمولاً به معتادان تریاک محدود می‌شود. روش سنتی تفریحی استفاده از تریاک استنشاق دود آن است. حرارت دادن به تریاک به منظور ایجاد دود می‌تواند محتویات این دارو را کاهش دهد. تریاک از پیش به مراتب ضعیفتر از مواد تصفیه شده حاصل از آن است (مانند مورفین و هروئین (Heroin)). یک مرجع صاحبنظر تخمین می‌زند که میزان داروی فعال استنشاق شده توسط فردی که میزان مشخصی از تریاک را دود می‌کند معمولاً بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ برابر کمتر از محتویات دارویی موجود در هروئینی با همان وزن است که شخص بخود تزریق می‌کند. علاوه بر این، درحالی که کل دُز هروئین مصرفی ممکن است ظرف چند ثانیه جذب شود، مقدار تریاکی به اندازه یک پیپِ پُر، در مدت زمانی بسیار طولانی‌تر کشیده می‌شود و به آهستگی تأثیرات خوش خود را به مصرف‌کننده خود می‌چشاند. همین امر تأثیر تریاک را بیشتر کاهش می‌دهد. شاعر انگلیسی، ساموئل تیلور کلریج (Samuel Taylor Coleridge) و همچنین توماس دکوینسی (Thomas De Quincey) به دلایل پزشکی مصرف تریاک را آغاز کردند. این دو نفر گزارش‌هایی کلاسیک از ایجاد توهم و الهام خلاق تحت تأثیر تریاک ارائه کردند. آن گزارش‌ها و گزارش‌های بعدی ممکن است کاملاً درست باشد، اما برای حصول چنین نتایجی لازم است که افراد به‌طور خاصی نسبت به دارو حساس باشند و صرفنظر از ترغیب دارویی، مستعد چنین تجربیاتی نیز باشند. گاهی اوقات برای افزایش علاقه مصرف‌کنندگان دود تریاک به فعالیت‌های جنسی، به تریاک آرسنیک (Arsenic) اضافه می‌کنند. گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد این عمل در میان مصرف‌کنندگان این ترکیب مسمومیت ناشی آرسنیک ایجاد کرده‌است.[2]

مردی از قبیلهٔ آخا در تایلند در حال کشیدن تریاک

تصویر یک شیره‌کش‌خانه در چین از نگاه یک جهان‌گرد غربی در قرن نوزدهم

به نظر می‌رسد خاستگاه اولیهٔ گیاه خشخاش سواحل مدیترانه باشد که به صورت طبیعی در آنجا می‌روییده‌است. در بسیاری از منابع قدیمی از جمله سفرنامه ناصرخسرو خاستگاه تریاک را مصر معرفی کرده‌اند اما پژوهش‌های جدید گویای آن است که اسرار به عمل آوردن و مصرف تریاک از شرق اروپا در منطقهٔ بالکان و اطراف دریای سیاه به جنوب و از آنجا به غرب راه یافته‌است.

باستان شناسان به شواهدی دست یافته‌اند که از کشت تریاک در ۱۵٬۰۰۰ سال پیش حکایت می‌کند، اما بررسی سوابق تاریخی برجای مانده این موضوع را که مردمان باستان بر خواص و مزایای دارویی تریاک آگاهی داشته‌اند به اثبات نمی‌رساند؛ آن‌ها ممکن است از این محصول به‌طور سنتی و بدون اطلاع از چگونگی عملکرد آن استفاده کرده باشند. در امپراتوری روم (Roman Empire) احتمالاً از تریاک در مراسم مذهبی استفاده می‌کردند، شاید از اثرات این دارو برای نمادین کردن فرایند مرگ و حلول روح در کالبدی دیگر بهره‌برداری نموده باشند. حتی سوابق قدیمی تر حاکی از آن است که مردمان باستان احتمالاً بر این باور بوده‌اند که تریاک می‌تواند شادی بخش باشد، هرچند شواهدی که مبنی بر استفاده تفریحی از تریاک باشد در دست نیست.[2]

در حدود سال ۳۴۰۰ ق. م ساحل‌نشینان دجله و فرات تریاک به عمل می‌آوردند. سومریها آن را با نام «ها» و «جل»، به معنای گیاه شادی شناخته و تصور می‌شود مصری‌ها طرز کشت و مصرف خشخاش را از سومری‌ها آموخته باشند. نمونه‌ای از تریاکی که از مقبرهٔ «چا» در مصر به دست آمده‌است، به سدهٔ ۱۵ ق‌م می‌رسد و تریاک شهر «تب» در مصر شهرت زیادی داشت. نام این مخدر در در سنگ‌نبشته‌های آشوری هم آمده‌است. آشوریان آن را «روغن شیر» می‌خوانده‌اند.

در سدهٔ ۱۳ پیش از میلاد دوران طلایی تریاک با کشت گسترده آن در تبس پایتخت مصر آغاز شد، بازرگانان تریاک را از مصر به کارتاژ، یونان و اروپا می‌بردند. پس از آن کشت خشخاش در قبرس پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشت و تریاک که یکی از مهم‌ترین داروهای یونان در آن هنگام شمرده می‌شد از طریق حمله اسکندر به ایران و هند راه یافت.

اثرات رازآلود و عجیب تریاک سبب گردید تا در بسیاری از نقاط از جمله یونان باستان در مراسم آیینی و مذهبی همچون دارویی مقدس از آن استفاده شود و در اُدیسه نوشتهٔ هُمر، حماسه‌سرای بزرگ یونان، نیز از آن یاد شده‌است. رومیان نیز از طریق یونانیان با این داروی مخدر آشنا شدند. تریاک نزد آن‌ها دارویی مذهبی و نشانهٔ خواب و مرگ بود و سومنوس ایزدبانوی خواب یک دسته گیاه خشخاش در دست داشت.

عرب‌ها که از طریق مصری‌ها با تریاک به عنوان یک داروی مسکن دردها آشنا شده بودند، تولید و تجارت آن را به شکل یک صنعت بزرگ سامان دادند. با گسترش حکومت خلفای اسلامی بازرگانان عرب تریاک را که کالایی با ارزش بسیار، حجم کم و در شرایط معمولی فاسد نشدنی بود، با خود به سراسر جهان بردند.

با آغاز جنگهای صلیبی، تریاک دوباره در اروپا محبوب شد. جنگجویان مسیحی از طریق مسلمانان با تریاک آشنا شده و با نقل داستان‌های خیالی از قدرت جادویی گیاه خشخاش و تریاک و تأثیر شربت سحرآمیز آن بر سربازان ترک ــ که با خوردن تریاک خود را رویین‌تن می‌پنداشتند- افسانه‌هایی را در مورد این گیاه دارویی رایج کردند. نظیر چنین افسانه‌هایی در ایران نیز رایج شده و برای مثال در شاهنامه اسدی طوسی دیده می‌شود.

با ضعف قدرت عربها، تجارت تریاک به دست ونیزی‌ها افتاد. در این زمان امپراتوران مغول هند نیز به درآمد سرشار این محصول پی بردند و کشت خشخاش را در هند تشویق کردند. مصرف عادی تریاک در اجتماعات آن روز، باعث بروز اعتیاد در میان جمعی از مردم و انتقاد گروهی از پژوهشگران از مصرف بی‌رویهٔ تریاک شد. طبیعی‌دان فرانسوی پیر بلون پس از بازگشت از مسافرت آسیای صغیر و مصر در سال ۱۵۴۶ دربارهٔ معتادان ترک چنین نوشت: «نمی‌توان ترکی را دید که تا آخرین دینار پولش را برای خرید تریاک ندهد. یک ترک همیشه با خود تریاک دارد، خواه در جنگ و خواه در صلح. ترک‌ها پس از خوردن تریاک خود را دلیرتر می‌پندارند و از خطرات جنگ نمی‌هراسند. در زمان جنگ هر ترک هر مقدار تریاک پیدا کند، می‌خرد، چنان‌که دیگر به دست آوردن تریاک بسیار دشوار می‌شود.» و دربارهٔ تجارت تریاک می‌گوید: «۵۰ شتر دیدم که بار آن فقط تریاک بود و به سوی اروپا می‌رفت.» آکوشتا پزشک پرتغالی هم تریاک را بهترین روش گمراهی مردم مشرق زمین می‌خواند و می‌گوید: «تریاک آنان را آن‌چنان پست کرده‌است که تن به هر ذلتی می‌دهند».

تریاک در قرن چهارم میلادی به چین هم رسید، اما فقط پس از پایان سده‌های میانه و آغاز سفرهای دریایی دولت‌های اروپایی بود که آنان تجارت پرسود تریاک را دریافتند. مصرف تفریحی تریاک به‌طور گسترده از سده ۱۵ میلادی در چین آغاز شد. در ابتدا به دلیل کمیابی و گرانی به‌ندرت اتفاق می‌افتاد. اما از قرن هفده به بعد تجارت تریاک شکل منظمی پیدا کرد و با گسترش مصرف آن ویژگی اعتیادآوری آن مشخص شد. در ۱۷۲۹ مصرف تریاک در چین ممنوع شد. موازنه منفی تجاری انگلیس در مقابل چین موجب شد که انگلیسی‌ها برای افزایش صادرات خود و بهبود ذخایر ارزی‌شان، چینی‌ها را به مصرف تریاک که در هند کاشته می‌شد تشویق کنند.

مخالفت امپراتور چین با بارگیری محموله‌های تریاک در بنادر این کشور به دو جنگ تریاک در ۱۸۴۰ و ۱۸۵۸ میان بریتانیا و چین منجر شد. چین در هر دو جنگ شکست خورد و انگلیسی‌ها تجارت تریاک را در سراسر چین به‌دست آورند. رفته‌رفته با افزایش مصرف، تولید تریاک در داخل چین نیز آغاز شد تا جایی که در سال ۱۹۰۵ بیش از یک‌چهارم مردان چینی به تریاک اعتیاد داشتند. در سایر نقاط دنیا هم تا قبل از اواخر قرن نوزدهم مصرف تفریحی یا اعتیادآور تریاک بسیار به‌ندرت اتفاق می‌افتاد.

ایران از کشورهای تولید و صادرکننده تریاک بوده است. تا پیش از سال ۱۲۸۹ خورشیدی هیچ قانونی برای تولید، مصرف یا خرید و فروش تریاک در ایران وجود نداشت و این ماده مخدر یکی از کالاهای صادراتی رسمی کشور بود تا اینکه وزارت مالیه در دوران وزارت مرتضی‌قلی خان صنیع‌الدوله در صدد نظام مند کردن این تجارت و تعیین مالیات برای آن برآمد و لایحه ای با عنوان «تحدید تریاک» به مجلس فرستاد. با طرح این لایحه در مجلس، شماری از نمایندگان کوشیدند با اعمال اصلاحاتی بر آن، مصرف تریاک را در ایران کاهش دهند. قانون تحدید تریاک سرانجام در شش ماده در ۲۱ اسفند ۱۲۸۹ به تصویب مجلس شورای ملی رسید که برای تریاک مالیات تعیین (مثقالی سیصد دینار) و مصرف شیره تریاک را که اعتیادآورتر از خود تریاک است، ممنوع و مصرف کنندگان تریاک را ملزم می کرد پس از مصرف، سوخته تریاک را که از آن شیره تهیه می شد به وزارت مالیه تحویل دهند و برای هر مثقال سه شاهی حق الزحمه دریافت کنند. دولت از این سوخته برای کسانی که قادر به ترک شیره نبودند، این ماده را تهیه می کرد. قانون تحدید تریاک در جهت از میان بردن کامل و تدریجی مصرف تریاک در ایران مقرر می کرد که از دو سال بعد، مالیات تریاک هرساله یکصد و پنجاه دینار افزایش یابد و پس از هفت سال، مصرف شیره به صورت کامل ممنوع و مصرف تریاک تنها به عنوان دارو مجاز شود. با این حال، تولید تریاک در ایران به منظور صادرات ادامه می یافت و حتی تشویق می شد چون این قانون، تریاک صادراتی را از مالیات معاف کرد. [3]

با وجود وضع این قانون و فشارهایی که هم از خارج برای ممنوع یا حداقل محدود کردن کشت تریاک به ایران می آمد و هم مأموران «اداره تحدید تریاک» برای کسب مالیات به زارعان و فروشندگان می آوردند، تولید و مصرف تریاک در داخل ایران افزایش یافت. در سالهای پایانی دوره قاجار، ایران از تأمین کننده‌های عمده تریاک جهان بود و سالیانه هفت و نیم میلیون تومان از این راه درآمد داشت. مصرف تریاک در ایران بیش از هر جا در شرق ایران مشهود بود. به گفته عبدالله یاسایی نماینده سمنان و دامغان، در سیستان و خراسان «اغلب عائله‌ها از زن و مرد و اطفال مبتلا هستند به استعمال افیون. ای بسا عائله‌ها که در نتیجه استعمال افیون از هستی ساقط شده‌اند و در تنگنای فقر و وفاقه افتاده، بی‌چاره و پریشان شده، به حدی که مشغول تکدی شده‌اند». رواج شیره‌خانه ها در ایران نیز در سالهای پایانی دوره قاجار از خراسان و سیستان آغاز شد و به تهران رسید». [4]

تولید تریاک نسبت به سال ۱۹۰۶ کاهش زیادی داشته‌است. در آن زمان سالانه ۴۱ هزار تن تریاک تولید می‌شد اما ۳۹ هزار تن آن فقط در چین مصرف می‌شد، در نتیجه مصرف تریاک در نقاط دیگر دنیا از حالا کمتر بوده‌است. در سال ۱۹۸۰ حدود ۲ هزار تن تریاک (چه قانونی و چه غیرقانونی) به بازار عرضه شد اما در سال‌های بعد تولید تریاک رشد قابل ملاحظه‌ای یافته و به ۵ هزار تن در سال ۲۰۰۰ رسید. سازمان بهداشت جهانی برآورد کرده که برای تأمین نیازهای پزشکی دنیا باید تولید تریاک پنج برابر بیشتر شود. در سال ۲۰۰۲ قیمت تریاک برای کشاورزان حدود ۳۰۰ دلار برای هر کیلو و برای خریداران در افغانستان ۸۰۰ دلار بود اما در خیابان‌های اروپا قیمت آن به ۱۶ هزار دلار می‌رسید.

امروزه افغانستان بزرگترین تولیدکننده تریاک دنیاست. تا پیش از فرمان منع کشت تریاک توسط طالبان در سال ۲۰۰۰ این کشور هر سال حدود ۷۰ درصد تریاک دنیا را تأمین می‌کرد. در آن سال تولید تریاک این کشور ۹۴ درصد کاهش یافت. یک سال بعد آمریکا و متحدانش به افغانستان حمله‌ور شده و طالبان را سرنگون کردند. کشت خشخاش به سرعت افزایش یافته و افغانستان جایگاه خود را به عنوان بزرگترین تولیدکننده این محصول از برمه پس گرفت. در سال ۲۰۰۶ تولید تریاک در افغانستان به بالاترین میزان خود در تاریخ رسید. بر اساس برآورد اداره مواد مخدر و جرایم سازمان ملل؛ در این سال در افغانستان ۶۱۰۰ تن تریاک در ۱۶۵۰ کیلومتر مربع کشت شد که معادل ۸۲ درصد تولید جهانی بوده‌است. ارزش هروئین به دست آمده ۳٫۵ میلیارد دلار بود که ۷۰۰ میلیون دلار آن نصیب کشاورزان افغان شده‌است. با این حال کشت تریاک که به قیمت ۱۳۸ دلار در هر کیلو به فروش می‌رسید تا ده برابر کشت گندم برای کشاورزان سودآور بوده‌است.

در اواسط قرن بیستم بیشترین تولید تریاک در جنوب شرقی آسیا معروف به مثلث طلایی شامل کشورهای برمه، تایلند و لائوس انجام می‌شد. اکنون نیز پس از افغانستان کشورهای مثلث طلایی (به ویژه برمه)، پاکستان، کلمبیا، گواتمالا و مکزیک تولیدکنندگان بعدی تریاک هستند.

تولید قانونی تریاک نیز در بسیاری از کشورها با نظارت نهادهای قانونی انجام می‌شود. در شیوه رایج تولید پزشکی تریاک کل گیاه خشخاش (به جز ریشه و برگ) در یک محلول اسیدی قرار می‌گیرد و سپس آلکالوئیدها از آن استخراج شده و تلخیص می‌شود. این روش در دوران جنگ دوم جهانی در بریتانیا ابداع شد.

در هند تولید قانونی تریاک به شکل سنتی انجام می‌شود. در سال ۲۰۰۸ کشاورزان می‌توانند مجوز کشت تریاک در هزار متر مربع زمین خود را گرفته و برای حفظ مجوز خود بایستی ۵۶ کیلو تریاک خام خالص را به دولت بفروشند. قیمت تریاک با توجه به کیفیت و کمیت آن متغیر است اما در این سال میانگین قیمت خرید ۲۹ دلار برای هر کیلوگرم بود.

تریاک خام توقیف‌شده در افغانستان

خوردن و تدخین (دود کردن) دو روش مصرف معمول تریاک هستند. تزریق تریاک بسیار خطرناک است چون بخش‌های نامحلول در آب زیادی دارد و می‌تواند باعث ایست قلبی شود. قبل از خوردن تریاک معمولاً آن را حرارت داده و می‌پزند یا در آب حل کرده و فقط بخش محلول در آب را می‌خورند. چون مرفین و بیشتر آلکالوئیدهای مؤثر تریاک محلول در آب هستند. تدخین تریاک هم به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. برای کشیدن تریاک نباید آن را مثل توتون سوزاند بلکه بایستی حرارت داد تا مرفین و سایر مواد مؤثر موجود در آن تبخیر شود. تدخین نیز روش‌های بسیار زیادی دارد که استفاده از وافور و ابزارهای چپق‌مانند دیگر و همچنین استفاده از سیخ و سنجاق روش‌های رایج هستند.

سوخته تریاک بخش به‌جا مانده از کشیدن تریاک است. با توجه به اینکه هنوز بخشی از مرفین در داخل سوخته باقی‌مانده می‌توان آن را به صورت خوراکی مصرف کرد یا با حل کردن در آب از آن شیره تریاک استحصال کرد.[5]

سوخته در اصلاح عامیانه و در رابطه با مشتقات تریاک به باقی‌مانده کربنیته شده تریاک که در هنگام تدخین (کشیدن) در آلت استعمال که متداول‌ترین آن بافور هست و در قسمت حقه سفالی و سرامیکی آن از طریق سوراخ کوچکی که در موقع آتشخور شدن تریاک به کمک زغال گداخته در زمان تدخین (کشیدن) از طریق سوراخ ریز در حقه به صورت ماده خشک و سیاه رنگ جمع می‌گردد گفته می‌شود. این ماده شامل ناخالصی‌هایی ار قبیل باقی‌مانده تریاک و مواد اضافه کربنی و خاکستر و همچنین مقداری ترکیبات مررفینی در تریاک می‌باشد و با حل شدن در آب از ناخالصی‌ها جدا شده و با صاف کردن آب از ناخالصی‌ها به گونه‌هایی متفاوت و مشابه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بعضی موارد افرادی که وابستگی شدید به تریاک دارند این سوخته را مکیده یا آب آن را می‌خورند یا با تغلیظ به وسیله جوشاندن آب، شیره آن را می‌گیرند.

بوته یا گیاه را کوکنار می‌گویند کوکنار شبیه شقایق است و گل آن تبدیل به قپه اناری شکل می‌شود و شیره‌ای از قپه بدست می‌آید که ابتدا سفید و بعد به شکل حنایی و سپس به رنگ قهوه‌ای سیاه در می‌آید. قپه بعد از خشک شدن حاوی دانه‌های خشخاش است که بسیار مغذی و خوش‌مزه است. تریاک ماده‌ای صمغ‌مانند است که از تخمدان گل گیاه خشخاش به دست می‌آید و معمولاً به صورت تکه‌ها یا گرد قهوه‌ای تیره عرضه می‌شود و معمولاً تدخین یا خورده می‌شود. کوکنار یا گوگ نار گیاهی است که در تمام مناطقی که گندم می‌تواند بروید به عمل می‌آید. در دوره قاجار کشت گوگنار در ایران رایج بود. در ایران از آنجا که افیون مخدر بود، در هنگام جراحی (مثلاً بیرون کشیدن تیر از بدن) آن را به بیمار می‌خوراندند تا درد را احساس نکند.

می‌دهند افیون به مرد زخمند**** تا که پیکان از تنش بیرون کنند (دفتر دوم مثنوی، ۱۴۲)

یا گاهی افیون را در می‌می‌ریختند که در این صورت خاصیت مستی بخشی به نهایت درجه می‌رسید. عیاران به این معجون بیهوشانه می‌گفتند و آن را به دشمنان خود می‌خوراندند.

جرعه یی خوردیم و کار از دست رفت **** تا چه بیهوشانه در می‌کرده‌اند (سعدی، ۵۷۸)

• بوپرنورفین (به عنوان ضد درد، مسکن قوی و جایگزین مواد مخدر و اعتیاد آور)
• شربت تریاک (یک ماده مخدر و مسکن درد و اعتیاد آور)
• متادون (داروی نگهدارنده برای مهار اعتیاد به هروئین و مواد مخدر و اعتیاد آور)
• حب جدوار (داروی ترک اعتیاد، مسکن قوی و ضد درد با اثرات تقویتی بدون ایجاد وابستگی و اعتیاد)
• نالوکسان (برای تشخیص و درمان مسمومیت‌ها با مواد مخدر یا کومای ناشی از آن مصرف می‌شود)
• نالتروکسان (به عنوان داروی کمکی برای درمان اعتیاد به کار می‌رود)

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ تریاک موجود است.

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به تریاک در ویکی‌گفتاورد موجود است.

• شیره تریاک
• ترک اعتیاد
• مشتقات تریاک
• سرکوب کننده